Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 20 LIPCA 2005 R.
I KZP 22/05
Zarządzenie prezesa (przewodniczącego wydziału, upoważnionego
sędziego), stwierdzające bezskuteczność aktu oskarżenia w sprawie z
oskarżenia prywatnego z tego powodu, że nie odpowiada on wymaganiom
formalnym, wydane w trybie określonym w art. 120 § 2 zd. 2 k.p.k., zamyka
drogę do wydania wyroku, a więc przysługuje na nie zażalenie (art. 459 § 1
k.p.k. w zw. z art. 466 § 1 k.p.k.).
Przewodniczący: sędzia SN R. Malarski.
Sędziowie SN: J. Sobczak, E. Strużyna (sprawozdawca).
Prokurator Prokuratury Krajowej: M. Staszak.
Sąd Najwyższy w sprawie zażalenia oskarżycielki prywatnej Grażyny
L., po rozpoznaniu, przedstawionego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez
Sąd Okręgowy w P., postanowieniem z dnia 31 marca 2005 r., zagadnienia
prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:
„Czy zarządzenie prezesa sądu (przewodniczącego wydziału bądź upo-
ważnionego sędziego) wydane w trybie art. 120 § 2 k.p.k. podczas kontroli
formalnej aktu oskarżenia – art. 487 k.p.k. – w sprawach z oskarżenia pry-
watnego, stwierdzające bezskuteczność aktu oskarżenia, jest zarządze-
niem zamykającym drogę do wydania wyroku w rozumieniu art. 459 § 1
k.p.k.?”
p o s t a n o w i ł odmówić podjęcia uchwały.
2
U Z A S A D N I E N I E
Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu do roz-
strzygnięcia sformułowane zostało przez Sąd Okręgowy w P. w następują-
cym układzie procesowym.
Sędzia Sądu Rejonowego w P., zarządzeniem z dnia 29 listopada
2004 r., wydanym na podstawie art. 120 k.p.k., uznał akt oskarżenia wnie-
siony przez oskarżycielkę prywatną Grażynę L. za bezskuteczny, ponieważ
pomimo wezwania jej do uzupełnienia braków formalnych tego pisma, bra-
ków tych nie uzupełniła.
W dniu 10 grudnia 2004 r. Grażynie L. doręczono odpis zarządzenia
z pouczeniem, że nie przysługuje na nie zażalenie.
W dniu 14 grudnia 2004 r. Grażyna L. wystąpiła do Prezesa Sądu
Rejonowego w P., oraz do Sądu Okręgowego w P. ze skargą na „uniemoż-
liwienie” jej przeprowadzenia postępowania w sprawie z oskarżenia pry-
watnego.
Zarządzeniem z dnia 21 stycznia 2005 r. Prezes Sądu Rejonowego w
P. polecił potraktowanie skargi Grażyny L. jako zażalenia na zarządzenie z
dnia 29 listopada 2004 r. Zażalenie to uznane zostało przez sędziego Sądu
Rejonowego, zarządzeniem z dnia 28 stycznia 2005 r., za bezzasadne i
przekazane Sądowi Okręgowemu w P. do rozpoznania. Sąd Okręgowy w
P., rozpoznając sprawę z powodu przekazanego mu zażalenia, powziął
wątpliwość, którą wyraził w sformułowanym zagadnieniu prawnym przed-
stawionym Sądowi Najwyższemu, na podstawie art. 441 § 1 k.p.k., do roz-
strzygnięcia.
Prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o odmowę podjęcia uchwały
uznając, że kwestia przedstawiona przez Sąd Okręgowy w P. nie wymaga
3
zasadniczej wykładni ustawy, gdyż jest unormowana jednoznacznie i w
sposób nie budzący wątpliwości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek złożony przez Prokuraturę Krajową o odmowę podjęcia
uchwały jest trafny. Z treści art. 441 § 1 k.p.k. wynika, że wystąpienie z py-
taniem prawnym zasadne jest wówczas, gdy z zagadnieniem o charakterze
prawnym wiąże się istotny problem interpretacyjny, a więc w sytuacji, gdy
norma ze względu na wadliwą lub niejasną redakcję może być rozbieżnie
interpretowana, co jest niekorzystne dla funkcjonowania prawa w praktyce.
Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu do roz-
strzygnięcia w niniejszej sprawie nie wymaga zasadniczej wykładni ustawy,
gdyż interpretacja norm art. 459 § 1 k.p.k. i art. 466 k.p.k. nie nasuwa wąt-
pliwości. Należy dodać, że różnice w wykładni tych przepisów nie wystąpiły
ani w orzecznictwie, ani w doktrynie.
Treść uzasadnienia postanowienia, wydanego przez Sąd Okręgowy
w trybie określonym w art. 441 §1 k.p.k., wskazuje, co trafnie podniesiono
we wniosku Prokuratury Krajowej, na błędną interpretację przez ten Sąd
zwrotu, odnoszącego się zarówno do postanowienia sądu, jak i zarządze-
nia: „zamykające drogę do wydania wyroku”. Sąd Okręgowy niesłusznie
bowiem podniósł wątpliwości, czy pojęcie to można utożsamiać z decyzją
uznającą pismo zmierzające do zainicjowania postępowania z oskarżenia
prywatnego za bezskuteczne tylko dlatego, że decyzja ta może uniemożli-
wić oskarżycielowi prywatnemu wniesienie kolejnego aktu oskarżenia w
terminie przewidzianym w postępowaniu w sprawach z oskarżenia prywat-
nego. Sąd Okręgowy trafnie odwołując się do cytowanego w uzasadnieniu
postanowienia, wydanego w trybie art. 441 §1 k.p.k., poglądu, że decyzja
zamykająca drogę do wydania wyroku, to decyzja zamykająca tę drogę
„bezwarunkowo”, równocześnie nie zwrócił uwagi na inną, istotną prze-
4
słankę charakteryzującą taką decyzję, a mianowicie to, że chodzi o za-
mknięcie drogi do wydania wyroku „w danym postępowaniu”.
Pogląd, że decyzja zamykająca drogę do wydania wyroku to decyzja
kształtująca taką sytuację procesową, w której pewne jest, że wydanie wy-
roku w danym postępowaniu nie nastąpi, wyrażany był w orzecznictwie
Sądu Najwyższego niejednokrotnie (por. postanowienie z dnia 21 czerwca
1996 r., V KZ 16/96, OSNKW 1996, z. 7-8, poz.41; postanowienie z dnia
19 czerwca 1996 r., II KZ 23/96, OSNKW 1996, z. 9-10, poz.61). Pogląd
ten jest zresztą zgodny ze stanowiskiem doktryny (por. np. Z. Doda: Zaża-
lenie w procesie karnym, Warszawa 1985, s.45-49; Z. Doda, J. Grajewski:
Karnoprocesowe orzecznictwo Sądu Najwyższego, lata 1995-1996, PS
1997, nr 11-12, s. 132; E. Skrętowicz w: Środki zaskarżenia w procesie
karnym, Księga pamiątkowa ku czci prof. Zbigniewa Dody, Kraków 2000, s.
451; J. Grajewski, L. K. Paprzycki, H. Płachta: Kodeks postępowania kar-
nego, Komentarz, t. II, Kraków 2003, s. 141).
Zarządzenie prezesa (przewodniczącego wydziału, upoważnionego
sędziego), stwierdzające bezskuteczność aktu oskarżenia w sprawie z
oskarżenia prywatnego z tego powodu, że nie odpowiada on wymaganiom
formalnym, wydane w trybie określonym w art. 120 § 2 k.p.k., jest więc bez
wątpienia decyzją zamykającą drogę do wydania wyroku.
Należy ponadto podkreślić, że nie podnoszono dotychczas ani w
praktyce sądowej, ani w piśmiennictwie najmniejszych wątpliwości co do
tego, że zarządzenie wydane w trybie określonym w art. 120 § 2 k.p.k.,
stwierdzające bezskuteczność aktu oskarżenia w sprawie z oskarżenia
prywatnego z tego powodu, iż nie odpowiada on wymaganiom formalnym,
jest zarządzeniem zamykającym drogę do wydania wyroku i przysługuje na
nie zażalenie (por. D. Osowska: Kontrola wymagań formalnych oskarżenia
prywatnego, NP 1977, nr 9, s. 1211; S. Steinborn: Węzłowe problemy sub-
sydiarnego oskarżenia posiłkowego, Prok. i Pr. 2001, nr 12, s. 79; T. Grze-
5
gorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2003, s.
1218; S. Zabłocki w: J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S.M. Przy-
jemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki: Kodeks postępowania karnego. Ko-
mentarz, t. III, Warszawa 2004, s.361).
Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Najwyższy postanowił
jak na wstępie.