Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 3 sierpnia 2005 r.
I UK 327/04
Wypadek podczas przygotowywania posiłku dla rolnika i jego rodziny nie
stanowi wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym, jeżeli nie nastąpił przy
wykonywaniu pracy rolniczej o jakiej mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 20
grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z
1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.).
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Roman
Kuczyński (sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 sierpnia 2005 r. sprawy
z odwołania Zofii L. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Od-
działowi Regionalnemu w N.S. o odszkodowanie, na skutek kasacji ubezpieczonej od
wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z
dnia 27 maja 2004 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem z
dnia 5 listopada 2003 r. oddalił odwołanie Zofii L. od decyzji Kasy Rolniczego Ubez-
pieczenia Społecznego w N.S. z dnia 21 marca 2003 r. o odszkodowanie. Powodem
ubiegania się wnioskodawczyni o odszkodowanie z KRUS był wypadek, któremu
uległa podczas mielenia mięsa przeznaczonego na spożycie, poprzez włożenie dłoni
do pracującego urządzenia. W wyniku tego urazu doznała amputacji trzeciego palca
prawej dłoni. Mielone mięso było przeznaczone na zrobienie gołąbków dla całej ro-
dziny. Sąd Rejonowy jako podstawę prawną swojego orzeczenia powołał treść prze-
pisu art. 10 ust. 1, art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu i
społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) oraz
przytoczył orzeczenia innych sądów apelacyjnych i uznał, że czynności które wyko-
2
nywała wnioskodawczyni w dniu zdarzenia nie są czynnościami, które służą prowa-
dzeniu działalności rolniczej, ani nie pozostają w związku z jej wykonywaniem, (art.
11 ust. 1 ustawy), ponieważ przygotowywanie posiłków dla rodziny nie jest czynno-
ścią tego rodzaju. Wypadek mógł mieć miejsce w innym gospodarstwie domowym,
również o charakterze nierolniczym.
Apelację od tego wyroku złożyła wnioskodawczyni Zofia L. W apelacji zaskar-
żyła w całości wyrok i zarzuciła naruszenie prawa materialnego: art. 11 ust. 1 pkt. 3
ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, poprzez jego
błędną wykładnię wyrażającą się w przyjęciu, że do wypadku, jakiemu uległa powód-
ka nie doszło w związku z wykonywaniem zwykłych czynności rolniczych, art. 10 ust.
2 pkt. 1 tej ustawy, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenie art. 328
§ 2 k.p.c., poprzez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku, przyczyn dla których Sąd
odmówił wiarygodności i mocy dowodowej zgłoszonemu przez powódkę wnioskowi
dowodowemu. Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej
go decyzji organu rentowego, przez ustalenie, że wypadek jakiemu wnioskodawczy-
niuległa w dniu 27 lutego 2002 r. zaistniał w warunkach nie pozbawiających jej prawa
do jednorazowego odszkodowania z KRUS, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z 27 maja 2004 r. oddalił apelację wnio-
skodawczyni uznając, że Sąd Rejonowy przeprowadził właściwie postępowanie do-
wodowe i „przytoczył też właściwe przepisy prawne swojego rozstrzygnięcia”. Sąd
Rejonowy uzasadnił, że zdarzenie jakiemu uległa wnioskodawczyni nie może być
uznane za czynność bezpośrednio służącą prowadzeniu działalności rolniczej ani też
za czynność pozostającą w czasowym, przyczynowym, czy też funkcjonalnym
związku z wykonywaniem działalności rolniczej, a zatem nie wyczerpuje przesłanki z
art. 11 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, ko-
niecznej dla uznania zdarzenia za wypadek, „który nastąpił na terenie gospodarstwa
rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje”.
Wnioskodawczyni zaskarżyła w całości wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie
opierając kasację na podstawie naruszenia przepisów prawa materialnego - art. 11
ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie że przygotowanie posiłku dla zaspokojenia
potrzeb rodziny nie może być uznane za czynność bezpośrednio służącą prowadze-
niu działalności rolniczej.
3
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Przepis art. 11 ust. 1 ustawy
z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu i społecznym rolników zawiera definicję
wypadku przy pracy rolniczej; za pracę rolniczą nie może być uznane zdarzenie, ja-
kiemu uległa rolniczka podczas przygotowywania posiłku dla siebie lub rodziny. Nie
są to zwykłe czynności związane z prowadzeniem działalności rolniczej, a stanowi-
sko, że za wypadki chronione powinny być uznane wszystkie zdarzenia, wywołane
przyczyną zewnętrzną, jakie mają miejsce na terenie gospodarstwa rolnego, jest nie-
uprawnione i godzi w zasadę równości wobec prawa wyrażoną w art. 32 ust. 1 Kon-
stytucji RP. Podlegające bowiem innemu obowiązkowemu ubezpieczeniu społecz-
nemu osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek nie są chro-
nione podczas przygotowywania posiłków, które są przecież niezbędne nie tylko dla
regeneracji sił do pracy, ale wręcz niezbędne do życia. Uznanie, że rolnik jest objęty
ochroną wypadkową przez całą dobę i przy wszystkich czynnościach życia codzien-
nego stanowiłoby niczym nieusprawiedliwione uprzywilejowanie tej grupy zawodo-
wej. Należy zatem postawić szczególny akcent na znaczenie w art. 11 ust. 1 ustawy
z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu i społecznym rolników zwrotu „praca rolni-
cza”. Wkręcenie palca w maszynkę do mięsa podczas przygotowywania posiłku dla
rolnika i jego rodziny nie stanowi wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym, bo-
wiem nie nastąpiło przy wykonywaniu pracy „rolniczej”.
Z powyższych motywów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
k.p.c. orzekł
jak w sentencji.
========================================