Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 grudnia 2005 r.
III PK 96/05
Ostateczne rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody stwierdzające nieważ-
ność decyzji odwołującej ze stanowiska dyrektora szkoły podstawowej powo-
duje, że treść stosunku pracy odwołanego nauczyciela mianowanego należy
oceniać z uwzględnieniem uprawnień wynikających z pełnienia funkcji dyrek-
tora szkoły.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 grudnia
2005 r. sprawy z powództwa Waldemara R. przeciwko Szkole Podstawowej [...] w P.
o dopuszczenie do pracy, dodatek funkcyjny, dodatkowe wynagrodzenie roczne, na
skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 18 kwietnia 2005 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Powód uchwałą [...] Zarządu Miasta P. z dnia 31 maja 1999 r. został powołany
na stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej [...] w P. na okres 5 lat, tj. do dnia 31
sierpnia 2004 r. Uchwałą [...] Zarządu Miasta P. z dnia 14 marca 2001 r. został od-
wołany ze stanowiska dyrektora Szkoły Podstawowej [...] w P. ze skutkiem natych-
miastowym. W wyniku odwołania Waldemara R. Wojewoda L. w dniu 20 kwietnia
2001 r. stwierdził nieważność decyzji Zarządu Miasta P. w sprawie odwołania powo-
da ze stanowiska dyrektora Szkoły Podstawowej [...] w P. Naczelny Sąd Administra-
cyjny prawomocnym orzeczeniem z dnia 28 września 2001 r. [...] odrzucił skargę Za-
rządu Miasta P. na wyżej wymienione rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody L.
Wyrokiem z dnia 2 marca 2004 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Puławach po
rozpoznaniu sprawy z powództwa Waldemara R. przeciwko Szkole Podstawowej w
2
P. nakazał pozwanej szkole dopuścić powoda Waldemara R. do pracy na stanowisku
dyrektora szkoły podstawowej i zasądził od pozwanej szkoły odpowiednie kwoty ty-
tułem przysługującego powodowi dodatkowego wynagrodzenia (dodatku funkcyjne-
go) za pełnienie funkcji dyrektora szkoły wraz z ustawowymi odsetkami. W części
dotyczącej roszczenia za nadgodziny powództwo oddalił. Sąd pierwszej instancji
stwierdził, że na mocy prawomocnej decyzji Wojewody L. nastąpiło wyeliminowanie z
obrotu prawnego aktu pozbawiającego powoda stanowiska dyrektora ze skutkiem ex
tunc. W konsekwencji wobec pozbawienia bytu prawnego uchwały Zarządu Miasta P.
[...] z dnia 14 marca 2001 r. odwołującej powoda ze stanowiska dyrektora pozwany
miał obowiązek dopuścić powoda do wykonywania obowiązków dyrektora szkoły, a
tym samym w ocenie Sądu Rejonowego zasadne było zgłoszone przez powoda
roszczenie o dopuszczenie do pracy oraz zasądzenie na jego rzecz kwot dodatku
funkcyjnego za czas pozostawania w gotowości do pracy na wyżej wymienionym
stanowisku.
W wyniku apelacji pozwanej, Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Lublinie wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2005 r. zmienił orzeczenie Sądu
pierwszej instancji w przedmiocie przywrócenia powoda do pełnienia funkcji dyrekto-
ra szkoły. Podyktowane było to tym, że uchwała z dnia 31 maja 1999 r., na mocy któ-
rej powód został powołany na stanowisko dyrektora, wskazywała okres pełnienia tej
funkcji do 31 sierpnia 2004 r., co powodowałoby utrzymanie w tej części orzeczenia
Sądu pierwszej instancji jako bezprzedmiotowe. W pozostałej części Sąd drugiej in-
stancji podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji i w tym zakresie apelację oddalił
jako bezzasadną.
W skardze kasacynej pozwana podniosła naruszenia prawa materialnego
przez niewłaściwe zastosowanie art. 22 § 1 k.p. polegające na błędnym przyjęciu, że
stosunek pracy powoda na stanowisku dyrektora szkoły trwał nadal ze względu na
fakt, że odwołanie powoda ze stanowiska dyrektora przez Zarząd Miasta P. zostało
wyeliminowane przez rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody L. oraz naruszenie prawa
procesowego, polegające na wadliwym przyjęciu, że sprawa nie podlega właściwości
sądu powszechnego - sądu pracy zgodnie z art. 476 § 1 k.p.c. w zakresie oceny
prawidłowości odwołania, ponieważ była to decyzja administracyjna i podlegała oce-
nie w tym trybie, co wykluczało jej badanie przez sąd pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
W niniejszej sprawie skarga kasacyjna nie miała uzasadnionych podstaw i
należało ją oddalić. Nie można odmówić gminie kompetencji powierzania obowiąz-
ków dyrektora szkoły na podstawie decyzji administracyjnej, skoro zakładanie i pro-
wadzenie publicznych szkół podstawowych należy do obowiązkowych zadań wła-
snych gmin (art. 5 ust. 5 ustawy o systemie oświaty). Publiczną szkołą podstawową,
jako jednostką organizacyjną gminy, kieruje nauczyciel, któremu stanowisko dyrekto-
ra powierza w drodze powołania zarząd gminy (art. 36a ust. 1 oraz art. 38 ustawy o
systemie oświaty w związku z art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie gminnym - jednolity tekst: Dz.U. 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zm.) Tak
więc, w świetle obowiązującego porządku prawnego, wszelkie czynności urzędowe
podejmowane przez organy gminy zmierzające do realizacji ustawowego obowiązku
powierzenia stanowiska dyrektora publicznej szkoły podstawowej mają znamiona
prawne działań z zakresu publicznej administracji samorządowej sprawowanej przez
organy gminy i podlegają zaskarżeniu do sądów administracyjnych. Także nie można
podważyć kompetencji wojewody (jako organu nadzorującego samorząd gminny) do
kontroli administracyjnej decyzji samorządu gminnego w przedmiotowej materii,
skoro Trybunał Konstytucyjny w uchwale z dnia 27 września 1994 r. (OTK 1994, poz.
46) w sprawie ustalenia powszechnie obowiązującej wykładni art. 85 i 87 ustawy o
samorządzie terytorialnym wypowiedział się za poddaniem uchwał zarządu gminy
dotyczących odwołania dyrektora szkoły nadzorowi, o którym mowa w rozdziale 10
ustawy samorządowej. Powyższe stanowisko nie oznacza jednak, iż nadzór admini-
stracyjny nad uchwałami o odwołaniu dyrektora wyłącza możliwość rozstrzygania
przez sąd powszechny o uprawnieniach osób, których te uchwały dotyczą. Akt po-
wierzenia stanowiska dyrektora szkoły, o którym mowa w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia
7 września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz.
329 ze zm.), wywołuje niewątpliwie skutki w sferze stosunku pracy nauczyciela. Nie
jest jednak aktem nawiązania stosunku pracy. Nie można go utożsamiać z żadnym
znanym prawu pracy zdarzeniem stanowiącym podstawę tego stosunku prawnego.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela przewiduje tylko dwa sposoby
nawiązania stosunku pracy z nauczycielem: mianowanie i zawarcie umowy o pracę.
Nie czyni żadnych wyjątków w stosunku do nauczycieli pełniących funkcje kierowni-
cze w szkole. Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły powoduje w sferze zatrud-
nienia nałożenie na nauczyciela za jego zgodą dodatkowych obowiązków i przyzna-
4
nie mu dodatkowych uprawnień, a więc wpływa na treść jego stosunku pracy wyni-
kającego z nominacji albo umowy o pracę.
Tak samo należy oceniać w świetle prawa pracy skutki odwołania ze stanowi-
ska dyrektora (art. 38 ustawy o systemie oświaty). Nie jest to czynność rozwiązująca
stosunek pracy. Powoduje bowiem jedynie pozbawienie tego stanowiska, a nie za-
trudnienia na stanowisku nauczyciela.
W przedmiotowej sprawie Sądy pracy oceniały stosunek pracy nauczyciela
mianowanego (stanowiący przedmiot prawa pracy regulowany ustawą z dnia 26
stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela), który kształtowany był również czynnościami
mającymi charakter aktów administracyjnych. W literaturze prawniczej od dawna ak-
ceptuje się pogląd, iż akt administracyjny może powodować nie tylko skutki admini-
stracyjnoprawne, ale także skutki obligacyjne w sferze prawa cywilnego albo prawa
pracy. Mamy wówczas do czynienia z materią leżącą na pograniczu dwóch różnych
gałęzi prawa. Jednakże fakt kształtowania sytuacji prawnej podmiotu prawa na pod-
stawie dwóch rożnych gałęzi prawa, nie uprawnia do swobodnego przenikania się
tych dwóch odrębnych reżimów prawnych. W niniejszej sprawie nie można znaleźć
uzasadnienia do oceny skutków prawnych wynikających z decyzji administracyjnej w
oparciu o procedurę cywilną. Sądy dokonały jednak oceny stosunku pracy nauczy-
ciela mianowanego, który został wzbogacony o prawa i obowiązki wynikające z peł-
nienia funkcji dyrektora, a ustalone w wyniku decyzji administracyjnej. Treść stosun-
ku pracy powoda oceniona została w związku z pełnieniem przez niego dodatkowej
funkcji - dyrektora szkoły. W postępowaniu sądowym został ustalony wpływ jaki wy-
wołuje wykonywanie funkcji dyrektora szkoły na stosunek prawny łączący nauczy-
ciela i szkołę. Mianowicie Sąd drugiej instancji podzielił stanowisko Sądu pierwszej
instancji, że na mocy prawomocnej decyzji Wojewody L. nastąpiło wyeliminowanie
aktu pozbawiającego powoda stanowiska dyrektora z obrotu prawnego ze skutkiem
ex tunc, a tym samym nie utraciła mocy obowiązującej uchwała [...] Zarządu Miasta
P. powołująca powoda na stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej [...] w P. na
okres 5 lat, tj. do dnia 31 sierpnia 2004 r. Tak więc, do dnia 31 sierpnia 2004 r. treść
stosunku prawnego łączącego powoda - nauczyciela mianowanego i szkołę, należało
oceniać z uwzględnieniem praw i obowiązków wynikających z pełnienia funkcji dy-
rektora szkoły.
Z powyższych motywów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
k.p.c. w
związku z art. 39810
k.p.c., orzekł jak w sentencji.
5
========================================