Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 grudnia 2005 r.
II PK 104/05
Do pracownika będącego członkiem zarządu zakładowej organizacji
związkowej nie stosuje się przepisów art. 10 ust. 3-5, lecz art. 6 ust. 1 w
związku z art. 5 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szcze-
gólnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980 ze
zm.).
Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk,
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 grudnia 2005 r.
sprawy z powództwa Jana M. przeciwko Wydawnictwu [...] SA w W. o przywrócenie
do pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 21 grudnia 2004 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 19 maja 2003 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi oddalił
powództwo Jana M. przeciwko Wydawnictwu [...] SA w W. o przywrócenie do pracy.
Sąd Rejonowy ustalił, iż powód zatrudniony był w pozwanej Spółce od 3
czerwca 1991 r., ostatnio na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na sta-
nowisku głównego księgowego za wynagrodzeniem w kwocie 16.600 zł miesięcznie.
W okresie od 3 września 1999 r. powód był członkiem zarządu działającego u strony
pozwanej Związku Zawodowego Pracowników Polskich Wydawnictw [...]. W dniu 29
sierpnia 1998 r. podczas posiedzenia Rady Nadzorczej prezes Zarządu zapewnił, iż
„jeżeli pracownicy działu księgowości będą dobrze przeszkoleni w obsłudze odpo-
wiednich programów komputerowych, otrzymają pracę w innych podmiotach podle-
głych Wydawnictwu, a wtedy problem ewentualnych zwolnień pracowników może
2
być rozwiązany w pokojowy sposób z korzyścią dla nich”. Uchwałą [...] Zarządu
Spółki z dnia 27 czerwca 2000 r., która weszła w życie 1 lipca 2000 r., uległy likwida-
cji działy: księgowości ogólnej, rozliczeń księgowych, handlowej i księgowej ewiden-
cji, sprzedaży i analitycznej księgowości kosztów, należności i rozliczeń finansowych
oraz stanowiska głównego księgowego i jego zastępcy. W dniu 5 lipca 2000 r. strona
pozwana zawarła z Wydawnictwem S. Spółką z o.o. w W. umowę na czas nieokre-
ślony o świadczenie usług księgowych i rachunkowych, sprzedając mu w miesiącu
październiku 2000 r. 3 komputery, 2 drukarki oraz kserokopiarkę. Wydawnictwo S.
nie przejęło natomiast programów komputerowych, w tym księgowych. Przedmiotem
działania tego Wydawnictwa jest prowadzenie działalności rachunkowo - księgowej,
przy czym przed lipcem 2000 r. posiadało ono dział księgowy, zatrudniający 4 osoby,
w tym głównego księgowego. W związku z koniecznością zwiększenia zatrudnienia
spowodowaną wzrostem zakresu obowiązków Wydawnictwo S. zatrudniło w dziale
księgowym dziesięć z dwudziestu osób zwolnionych z działu księgowego pozwanej
Spółki w związku z jego likwidacją. W dniu 21 lipca 2000 r. strona pozwana wypo-
wiedziała powodowi warunki pracy i płacy ze skutkiem na dzień 31 lipca 2001 r. w
związku z likwidacją stanowiska głównego księgowego, proponując mu objęcie z
dniem 1 sierpnia 2001 r. stanowiska kontrolera operacji magazynowych z wynagro-
dzeniem 2.760 zł miesięcznie. Jako podstawę prawną wypowiedzenia zmieniającego
pracodawca wskazał art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących
zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw. Powód nie przyjął zaproponowanych
warunków, zaś pracodawca zwolnił go z obowiązku świadczenia pracy w okresie wy-
powiedzenia. W tym samym czasie wypowiedzenia umów o pracę bądź wypowie-
dzenia warunków pracy i płacy otrzymali wszyscy pracownicy działu księgowego.
W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Rejonowy uznał, iż nie doszło
do przejścia części zakładu pracy na nowego pracodawcę (art. 231
k.p.), zaś wy-
łączną przyczyną wypowiedzenia powodowi warunków pracy i płacy była likwidacja
zajmowanego przez niego stanowiska głównego księgowego oraz całego działu
księgowości. Taka przyczyna w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego jest rze-
czywista i uzasadniona.
Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2004 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Warszawie,
po uzupełnieniu postępowania dowodowego, oddalił apelację powoda wskazując, iż
w ramach zmian organizacyjnych wprowadzonych uchwałą Zarządu z dnia 27
3
czerwca 2000 r. uległy likwidacji działy księgowości podległe głównemu księgowemu
i jego zastępcy oraz stanowiska głównego księgowego i zastępcy głównego księgo-
wego, zaś realizowane przez zlikwidowane działy zadania zostały przekazane do
prowadzenia odrębnemu zewnętrznemu podmiotowi na podstawie umowy o świad-
czenie usług. Sąd pracy nie jest uprawniony do oceny celowości restrukturyzacji pra-
codawcy zarówno pod względem formalnym jak i merytorycznym, ani do oceny ra-
cjonalności jego działań. Co prawda, wydaje się, iż pracownicy jednostek organiza-
cyjnych, których zadania zostały przekazane do Spółki Wydawnictwo S., stali się z
mocy prawa jej pracownikami w rozumieniu art. 231
k.p., jednakże stan ten nie doty-
czy powoda. Zajmował on bowiem stanowisko głównego księgowego, wyodrębnione
w strukturze organizacyjnej strony pozwanej i podległe bezpośrednio członkowi za-
rządu - dyrektorowi finansowo- administracyjnemu, które nie zostało przeniesione do
Spółki Wydawnictwo S. Do dnia dzisiejszego strona pozwana nie posiada takiego
stanowiska i nie zatrudnia na nim żadnego pracownika. Sam powód domaga się
przywrócenia do pracy w pozwanej Spółce, nie zaś ustalenia istnienia stosunku
pracy pomiędzy nim a Wydawnictwem S. Spółką z o.o. Zapewnienie prezesa Zarzą-
du pozwanej Spółki, złożone na posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 29 września
1998 r., w rozumieniu art. 60 k.c. w związku z art. 65 § 1 k.c. i w związku z art. 300
k.p. nie było wiążące zaciągnięciem przez pracodawcę zobowiązania zapewnienia
pracownikom działu księgowego zatrudnienia w przyszłości, a nadto oświadczenie to
dotyczyło raczej szeregowych pracowników działu, a nie głównego księgowego.
Zdaniem Sądu Okręgowego wypowiedzenie powodowi warunków pracy i płacy nie
naruszało art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) w związku z art. 10 ust. 4 i
ust. 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz było
uzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 k.p. O prawdziwości przyczyny wypowiedzenia
świadczy ponadto okoliczność, iż strona pozwana dopiero w dniu 1 czerwca 2001 r.
zatrudniła w pionie dyrektora finansowo-administracyjnego jednego pracownika na
stanowisku analityka finansowego.
Kasację od powyższego wyroku wniósł powód, powołując się na następujące
podstawy: 1. naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię i niewła-
ściwe zastosowanie (art. 3931
pkt 1 k.p.c.), a to: 1) art. 45 k.p. w związku z art. 10
ust. 4 i art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązy-
4
wania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz
o zmianie niektórych ustaw oraz w związku z art. 231
k.p. i art. 42 k.p., polegające na
nieprzywróceniu powoda do pracy pomimo, iż z uzasadnienia zaskarżonego wyroku
wynika, że: a) skutkiem uchwały Zarządu strony pozwanej z dnia 27 czerwca 2000 r.
było „przesunięcie” zakładu, a nie jego likwidacja, b) Zarząd pozwanej Spółki nie
podjął uchwały wyłączającej z „przesunięcia” stanowisko głównego księgowego, c)
strona pozwana w okresie wypowiedzenia zmieniającego przyjęła do pracy innego
pracownika na stanowisko znajdujące się w tej samej grupie zawodowej co stanowi-
sko powoda, 2) art. 12 i 32 Konstytucji oraz art. 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych przez naruszenie swobody przynależności i działalności w
związku zawodowym, polegające na uznaniu dopuszczalności wobec powoda wypo-
wiedzenia zmieniającego, pomimo iż u pozwanego doszło do „przesunięcia”, a nie
likwidacji zakładu pracy, 2. naruszenie prawa procesowego mogące mieć istotny
wpływ na wynik sprawy (art. 3931
pkt 2 k.p.c.), a to: 1) art. 328 § 2 k.p.c. w związku z
art. 391 k.p.c., poprzez brak rozstrzygnięcia w sposób zrozumiały podniesionego
przez powoda braku prawdziwości przyczyn wskazanych mu przez stronę pozwaną
w wypowiedzeniu zmieniającym, 2) art. 233 § k.p.c. i art. 224 § 1 k.p.c. w związku z
art. 391 k.p.c., przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i przez
zamknięcie rozprawy przed dostatecznym wyjaśnieniem sprawy co do nieprawdzi-
wości przyczyn wskazanych w wypowiedzeniu zmieniającym.
Wskazując na powyższe podstawy skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie
sprawy Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu kasacji podniesiono, iż rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego
pozbawione jest wewnętrznej spójności. Przy przyjęciu bowiem, iż doszło do „prze-
sunięcia” a nie likwidacji zakładu pracy, winien zostać zastosowany „art. 231
ust. 1
k.p.”, w świetle którego pozwana Spółka nie była uprawniona do dokonania powo-
dowi wypowiedzenia zmieniającego, natomiast przy uznaniu słuszności tezy o „nie
przesunięciu” zadań głównego księgowego, wypowiedzenie zmieniające dokonane
powodowi na podstawie art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. było nieuza-
sadnione wobec faktu, iż stanowisko głównego księgowego pozostało w strukturze
organizacyjnej strony pozwanej. Skoro zatem nie doszło do likwidacji zakładu pracy,
przeto pod wskazaną powodowi pozorną przyczyną wypowiedzenia zmieniającego
kryła się przyczyna rzeczywista, jaką było „rozprawienie się ze związkami zawodo-
5
wymi w pionie księgowo - finansowym”. Z kolei konsekwencją przyjęcia, iż strona
pozwana mogła zastosować do powoda art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 28 grudnia 1989
r. winno być uznanie, że naruszony został art. 12 tej ustawy, albowiem stanowisko
analityka finansowego znajduje się w tej samej grupie zawodowej, co stanowisko
głównego księgowego i ono, a nie stanowisko kontrolera operacji magazynowych,
powinno zostać powodowi zaproponowane. Zdaniem skarżącego, Sąd Okręgowy nie
ocenił pozorności działań pozwanej Spółki w aspekcie ukrycia „pod płaszczykiem”
reorganizacji prawdziwej przyczyny wypowiedzenia, jaką była chęć pozbycia się z
pracy niewygodnego związkowca, używając przy tym przy ocenie materiału dowodo-
wego sprawy nieostrych określeń, takich jak „wydaje się” czy „raczej”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie zawiera uzasadnionych podstaw i dlatego podlega oddaleniu.
Konstrukcja powołanych w ramach podstaw kasacyjnych zarzutów naruszenia prze-
pisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania wskazuje, iż skarżący zmie-
rza do zakwestionowania ustaleń Sądu Okręgowego, że podana powodowi w
oświadczeniu pracodawcy przyczyna wypowiedzenia warunków pracy i płacy była
rzeczywista i uzasadniona, podczas gdy wyłączną i rzeczywistą przyczyną rozwiąza-
nia łączącego strony stosunku pracy była działalność związkowa powoda, które to -
zdaniem skarżącego - wadliwe ustalenia doprowadziły w konsekwencji do niezasto-
sowania przez Sąd drugiej instancji przepisów pozwalających na przywrócenie po-
woda do pracy.
Podniesiony w skardze kasacyjnej w ramach podstawy określonej w art. 3931
pkt 2 k.p.c. zarzut naruszenia przepisów postępowania mogącego mieć istotny wpływ
na wynik sprawy (sformułowany w kasacji jako zarzut naruszenia przepisów postę-
powania „mogących mieć istotny wpływ” na wynik sprawy) jest bezpodstawny.
Stosownie do art. 224 § 1 k.p.c. przewodniczący zamyka rozprawę, gdy sąd
uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną. Przed zamknięciem rozprawy przewodni-
czący udziela głosu stronom. Zgodnie z treścią powołanego przepisu stan sprawy
dostatecznie wyjaśnionej należy oceniać z uwzględnieniem zasad kontradyktoryjno-
sci i dyspozycyjności, biorąc przede wszystkim pod uwagę, czy strony mogły skorzy-
stać w pełni z przysługujących uprawnień procesowych służących wykazaniu podno-
szonych twierdzeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2000 r., III CKN
6
237/00, OSNC 2000 nr 10, poz. 190). Oznacza to, że zarzut naruszenia art. 224 § 1
k.p.c. nie może służyć wykazywaniu sprzeczności w materiale dowodowym sprawy
oraz błędów w ocenie dowodów, a byłby uzasadniony jedynie w przypadku, gdyby
strona skarżąca wykazała, że Sąd drugiej instancji nie przeprowadził dowodów mają-
cych istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i przedwcześnie postanowił o za-
mknięciu rozprawy, w szczególności w sytuacji, gdy w instancji odwoławczej zgła-
szała wnioski dowodowe, których sąd nie uwzględnił (por. wyroki Sądu Najwyższego
z dnia 20 stycznia 2000 r., II UKN 324/99, OSNAPiUS 2001 nr 11, poz. 390, z dnia
24 maja 2001 r., I PKN 409/00, OSNP 2003 nr 6, poz. 148). Skarżący nie wskazuje
tymczasem, aby zgłosił wnioski dowodowe mające istotne znaczenie dla rozstrzy-
gnięcia sprawy, które nie zostały przez Sąd Okręgowy uwzględnione.
Nieuzasadniony jest również zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten
ustanawia z jednej strony prawo sądu do swobodnej oceny wiarygodności i mocy
dowodów według własnego przekonania, z drugiej zaś wymaga, by ocena ta nastą-
piła „na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”. Granice
określonej w powołanym przepisie zasady swobodnej oceny dowodów może naru-
szyć dowolna ocena zebranego materiału, brak wszechstronnej oceny wszystkich
istotnych dowodów lub ich ocena sprzeczna z zasadami logicznego powiązania
wniosków z ustalonym stanem faktycznym lub z doświadczeniem życiowym (por.
między innymi wyrok z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 423/00, OSNP 2003 nr 5,
poz. 137). W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd, iż naruszenie
przepisu art. 233 § 1 k.p.c. może wypełniać podstawę kasacyjną z art. 3931
pkt 2
k.p.c. jedynie wtedy, gdy skarżący, posługując się wyłącznie argumentami jurydycz-
nymi, wykaże, że sąd drugiej instancji rażąco naruszył ustanowione w wymienionym
przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to mogło
mieć wpływ na wynik sprawy. Postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie
może natomiast polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego,
ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów (por. postanowienie z
dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97, OSNC nr 12, poz. 214 oraz wyroki z dnia 14
stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC nr 7-8, poz. 139, z dnia 10 kwietnia 2000 r.,
V CKN 17/00, OSNC nr 10, poz. 189 oraz z dnia 9 września 2004 r., II CK 483/03 -
niepublikowany). Kasacja nie może zatem opierać się na kwestionowaniu faktów
ustalonych wcześniej w prawidłowo przeprowadzonym postępowaniu dowodowym.
Ustalenie stanu faktycznego poprzez ocenianie zebranych w sprawie dowodów nale-
7
ży bowiem do sądu, przed którym postępowanie takie było przeprowadzone, a jedy-
nym jego ustawowym ograniczeniem jest, aby sąd ten rozważył wszechstronnie ze-
brany w sprawie materiał dowodowy.
Zarzuty kasacji nie wskazują na dowolną lub błędną ocenę dowodów doko-
naną przez Sąd drugiej instancji, a sprowadzają się do wytknięcia mu braku wszech-
stronnego rozważenia zebranego materiału „co do nieprawdziwości przyczyn wska-
zanych powodowi w wypowiedzeniu zmieniającym”. Zdaniem skarżącego Sąd ten
nie rozważył kwestii pozorności umowy o świadczenie usług zawartej pomiędzy
stroną pozwaną a Wydawnictwem S. Spółką z o.o. w W., w tym znaczeniu, iż pod
pozorem reorganizacji mającej uzasadniać wypowiedzenie powodowi warunków
pracy i płacy kryła się inna, prawdziwa przyczyna wypowiedzenia, jaką była działal-
ność związkowa powoda. Pozorność tę skarżący upatruje w bezzasadności i braku
racjonalności przeprowadzonych zmian organizacyjnych, braku propozycji pracy w
Wydawnictwie S. pomimo zobowiązania zarządu pozwanej Spółki zawartego w
oświadczeniu z dnia 29 września 1998 r., braku uprawnień Wydawnictwa S. do
świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunkowości, a wreszcie odtworzeniu
przez stronę pozwaną części pionu księgowo - finansowego, co bezpośrednio wyni-
kać ma z treści jej pisma z dnia 9 sierpnia 2004 r. Wszystkie te kwestie były przed-
miotem oceny i rozważań Sądu drugiej instancji. W konsekwencji ocena ta doprowa-
dziła Sąd Okręgowy do ustalenia, iż z dniem 1 lipca 2000 r. strona pozwana doko-
nała w swojej strukturze organizacyjnej faktycznej likwidacji działów księgowych oraz
stanowisk głównego księgowego i jego zastępcy, przekazując z dniem 5 lipca 2000 r.
prowadzenie działalności rachunkowo - księgowej podmiotowi, do przedmiotu działa-
nia którego prowadzenie takiej działalności należy, zaś ocena racjonalności i celowo-
ści takich działań nie leży w gestii organów sądowych. Sąd drugiej instancji uznał
również, iż oświadczenie prezesa zarządu pozwanej Spółki z dnia 29 września 1998
r. nie stanowiło zobowiązania pracodawcy do zapewnienia w przyszłości zatrudnienia
pracownikom pionu księgowości, zaś zatrudnienie dopiero z dniem 1 czerwca 2001 r.
jednego pracownika na stanowisku analityka finansowego w pionie dyrektora finan-
sowo-administracyjnego potwierdza bezzasadność zarzutu powoda o pozorności
przyczyny dokonanego mu wypowiedzenia zmieniającego. Należy zauważyć, iż taka
właśnie informacja zawarta jest w powołanym w kasacji piśmie strony pozwanej z
dnia 9 sierpnia 2004 r. i w żadnym razie nie wynika z niej „bezpośrednio odtworzenie
8
części pionu finansowo - księgowego pod nazwą działu finansowego”, jak wywodzi
skarżący.
Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391
k.p.c. polegającego na „braku rozstrzygnięcia w sposób zrozumiały podniesionego
przez powoda braku prawdziwości przyczyn wskazanych mu przez pozwanego w
wypowiedzeniu zmieniającym”. Stosownie do art. 3931
pkt 2 k.p.c. podstawą kasacji
może być naruszenie nie jakichkolwiek przepisów postępowania, ale tylko takich,
których naruszenie mogło wywrzeć istotny wpływ na wynik sprawy. Przepis art. 328 §
2 k.p.c. wymienia konieczne elementy uzasadnienia wyroku, a jego naruszenie w
zakresie wskazanym w kasacji nie może być w niniejszej sprawie kwalifikowane jako
wpływające, i to w sposób istotny, na wynik sprawy. W wyroku z dnia 27 czerwca
2001 r., II UKN 446/00 - OSNP 2003 nr 7, poz. 182), Sąd Najwyższy stwierdził, iż
uzasadnienie wyroku wyjaśnia przyczyny, dla jakich orzeczenie zostało wydane, spo-
rządzane jest już po rozstrzygnięciu sprawy i w tej sytuacji sporządzenie go nawet z
naruszeniem wymagań ustawowych tylko wyjątkowo może być uznane za wpływają-
ce istotnie na sposób rozstrzygnięcia. Należy przy tym zauważyć, iż - wbrew stano-
wisku skarżącego - uzasadnienie wyroku Sądu drugiej instancji zawiera wyjaśnienie
podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia, a określenia „raczej” oraz „wydaje się”
zostały użyte w kontekście nie mającym znaczenia dla ustalenia faktów o istotnym
znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy.
Skoro zatem podstawa faktyczna zaskarżonego rozstrzygnięcia nie została
skutecznie zakwestionowana, przeto ustalenie, iż powód nie został przejęty przez
innego pracodawcę, a wyłączną i rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia mu warun-
ków pracy i płacy była likwidacja zajmowanego przez niego stanowiska głównego
księgowego, jest wiążące dla Sądu Najwyższego przy ocenie zasadności podniesio-
nej w kasacji podstawy naruszenia prawa materialnego (art. 3931
pkt 1 k.p.c.
Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 231
k.p., przy czym - jak wynika z
uzasadnienia podstawy kasacyjnej - skarżącemu chodzi o § 1 tego przepisu, zgodnie
z którym w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje
się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Skoro bowiem z
niezakwestionowanych w kasacji ustaleń Sądu Okręgowego wynika, iż powód nie
został przejęty przez nowego pracodawcę, przeto przepis ten nie mógł zostać w
sprawie zastosowany. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, iż - zgodnie z
ustaleniami - przejęcie działalności rachunkowo - księgowej przez Spółkę Wydaw-
9
nictwo S. nastąpiło z dniem 5 lipca 2000 r., zaś wypowiedzenie skarżącemu warun-
ków pracy i płacy w dacie 27 lipca 2000 r. Wypowiedzenie pracownikowi umowy o
pracę przez dotychczasowego pracodawcę, po przejęciu zakładu pracy przez nowe-
go pracodawcę w trybie art. 231
§ 1 k.p., nie wywołuje skutku rozwiązującego stosu-
nek pracy u nowego pracodawcy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada
2004 r., II PK 69/04, OSNP 2005 nr 8, poz. 112 oraz z dnia 9 grudnia 2004 r., I PK
103/04, OSNP 2005 nr 15, poz. 220). Przy przyjęciu zatem koncepcji (jednej z za-
prezentowanych w kasacji) przejęcia powoda przez nowego pracodawcę, jego żąda-
nie przywrócenia do pracy w pozwanej Spółce nie znajdowałoby oparcia w jakiejkol-
wiek podstawie prawnej, skoro od dnia 5 lipca 2000 r. stałby się z mocy prawa pra-
cownikiem nowego pracodawcy.
Zarzut naruszenia art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczegól-
nych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczą-
cych zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r.
Nr 112, poz. 980 ze zm.) jest zasadny o tyle, iż przepis ten nie znajdował w sprawie
niniejszej zastosowania, lecz z innych przyczyn, niż wskazane w kasacji. Do pracow-
nika będącego członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej nie stosuje się
przepisów art. 10 ust. 3 - 5 tej ustawy, lecz przepis jej art. 6 ust. 1 w związku z art. 5
ust. 1 i w związku z art. 10 ust. 1. Z art. 10 ust. 1 wynika, iż do indywidualnych zwol-
nień pracowników z przyczyn opisanych w art. 1 ust. 1 ustawy stosuje się odpowied-
nio jej przepisy, z wyjątkiem art. 2 - 4. A zatem przepis art. 6 ust. 1 ustawy, samo-
dzielnie ustanawiający szczególną ochronę stosunku pracy, nie jest objęty wyłącze-
niem. Nadto hipoteza art. 10 ust. 3 ustawy wyraźnie odnosi się do szczególnej
ochrony „z mocy przepisów Kodeksu pracy lub przepisów szczególnych”, nie odno-
sząc się tym samym do przypadków szczególnej ochrony przed rozwiązaniem
umowy o pracę, wynikających z przepisów samej ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.
(por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 1998 r., I PKN 543/97, OSNAPiUS
1999 nr 4, poz. 116, z dnia 1 grudnia 1998 r., I PKN 473/98, OSNAPiUS 2000 nr 2,
poz. 56 oraz z dnia 5 lutego 2004 r. I PK 260/03, OSNP 2004 nr 24, poz. 415). Nie
oznacza to jednak, iż zaskarżony wyrok w ostateczności nie odpowiada prawu, albo-
wiem zarówno art. 6 ust. 1 ustawy, jak i art. 10 ust. 4 ustawy zezwalają na wypowie-
dzenie pracownikowi podlegającemu szczególnej ochronie przed rozwiązaniem sto-
sunku pracy warunków pracy i płacy, jeżeli nie jest możliwe dalsze zatrudnianie go
na dotychczasowym stanowisku pracy z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 ustawy.
10
Skarżący upatruje naruszenia powołanego w kasacji przepisu poprzez jego
zastosowanie w sytuacji, gdy stanowisko pracy powoda nie zostało zlikwidowane,
lecz nadal pozostaje w strukturze pracodawcy. Tym samym przypisuje on w istocie
Sądowi Okręgowemu błąd w zastosowaniu przepisów prawa materialnego w stosun-
ku do własnej wersji zdarzeń, a nie w odniesieniu do ustalonego przez ten Sąd stanu
faktycznego. Z niezakwestionowanych w kasacji ustaleń wynika bowiem, iż z dniem
1 lipca 2000 r. zajmowane przez powoda stanowisko głównego księgowego uległo
likwidacji i nie istnieje ono w strukturze organizacyjnej pozwanej Spółki. Skoro zatem
pracodawca nie miał możliwości dalszego zatrudniania powoda na dotychczasowym
stanowisku pracy z uwagi na jego likwidację, przeto istniała przyczyna uzasadniająca
wypowiedzenie skarżącemu warunków pracy i płacy, a w konsekwencji przesłanki do
zastosowania przepisów ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.
Nieuzasadniony jest również zarzut naruszenia art. 12 powołanej ustawy, al-
bowiem przepis ten w sprawie o przywrócenie do pracy nie znajduje zastosowania, a
stanowi podstawę żądania nawiązania (w okolicznościach w nim określonych) nowe-
go stosunku pracy, niebędącego stosunkiem pracy na poprzednich warunkach.
Przepis art. 12 ustawy nakłada na pracodawcę obowiązek ponownego zatrudnienia
pracownika, z którym stosunek pracy został rozwiązany z przyczyn określonych w
art. 1 ust. 1 ustawy, w razie ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie
zawodowej, jeżeli pracownik zgłosi zamiar powrotu do zakładu pracy w ciągu roku od
dnia rozwiązania stosunku pracy. Z przepisu tego wynika, iż pracodawca nie może
naruszać prawa pierwszeństwa do ponownego zatrudnienia pracownika zgłaszają-
cego powrót do pracy, co oznacza, że w przypadku zgłoszenia w zakreślonym przez
przepis terminie przez uprawnionego pracownika zamiaru powrotu do zakładu pracy,
pracodawca będzie zobowiązany do nawiązania z nim stosunku pracy, pomimo
wcześniejszego zatrudnienia w tej samej grupie zawodowej pracownika spoza kręgu
uprawnionych. Z przepisu art. 12 ustawy nie wynika natomiast dla pracodawcy zakaz
zatrudniania przed upływem wskazanego w nim terminu pracowników spoza kręgu
uprawnionych, bądź że przed zatrudnieniem osoby spoza tego kręgu musi powiado-
mić uprawnionych pracowników o zamiarze ponownego zatrudniania w ich grupie
zawodowej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2001 r., I PKN 337/00,
OSNP 2003 nr 2, poz. 33 oraz z dnia 16 lutego 2005 r., I PK 172/04, OSNP nr 20,
poz. 318).
11
Okoliczność, iż po upływie 10 miesięcy od dokonania powodowi wypowiedze-
nia warunków pracy i płacy strona pozwana zatrudniła pracownika na stanowisku
analityka finansowego w pionie finansowowo-administracyjnym nie świadczy - jak
tego chce skarżący - o pozorności likwidacji zajmowanego przez niego stanowiska
głównego księgowego, a w konsekwencji przyczyny mającej uzasadniać dokonane
wypowiedzenie zmieniające. Z okoliczności tej nie wynika również, aby strona po-
zwana w dacie dokonywania powodowi wypowiedzenia warunków pracy i płacy miała
już potrzebę zatrudnienia pracownika na stanowisku analityka finansowego i winna
stanowisko to zaproponować skarżącemu. Powód nie wykazuje przy tym, aby kiedy-
kolwiek zgłosił pracodawcy zamiar podjęcia pracy na stanowisku analityka finanso-
wego, bądź powrotu do zakładu pracy na warunkach określonych w art. 12 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r., od którego to zgłoszenia uzależniona jest realizacja przewi-
dzianego w tym przepisie uprawnienia pracownika i odpowiadającego mu obowiązku
pracodawcy.
W konsekwencji nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 45 k.p., znajdują-
cego poprzez art. 42 k.p. odpowiednie zastosowanie do wypowiedzenia wynikają-
cych z umowy warunków pracy i płacy (przy czym z konstrukcji podstawy kasacyjnej
można wnosić, iż skarżącemu chodzi o § 1 obu przepisów), skoro bowiem Sąd Okrę-
gowy ustalił, iż dokonane powodowi wypowiedzenie zmieniające było uzasadnione i
nie naruszało przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, przeto brak było podstaw do
jego zastosowania.
W sytuacji, gdy z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, że wyłączną i rzeczy-
wistą przyczyną wypowiedzenia powodowi warunków pracy i płacy była likwidacja
zajmowanego przez niego stanowiska pracy, a nie działalność związkowa, bezza-
sadny jest również zarzut naruszenia art. 12 i 32 Konstytucji RP oraz art. 3 ustawy z
dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Powołane przepisy ustawy zasadni-
czej formułuję zasady wolności tworzenia i działania związków zawodowych (art. 12)
oraz równości wobec prawa i zakazu dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny (art.
32). Zgodnie z art. 3 ustawy o związkach zawodowych nikt nie może ponosić ujem-
nych następstw z powodu przynależności do związku zawodowego lub pozostawania
poza nim albo wykonywania funkcji związkowej. W szczególności nie może to być
warunkiem nawiązania stosunku pracy i pozostawania w zatrudnieniu oraz awanso-
wania pracownika. Przytoczone unormowania, zawierające gwarancje swobód
związkowych, nie pozostają w sprzeczności z przepisami prawa pracy zezwalającymi
12
w sytuacjach w nich określonych na rozwiązywanie stosunków pracy z pracownikami
wykonującymi funkcje związkowe, w tym przepisami powołanej wyżej ustawy z dnia
28 grudnia 1989 r.
Z tych przyczyn kasacja podlega oddaleniu w oparciu o przepis art. 39312
k.p.c.
========================================