Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 marca 2006 r.
III SK 2/06
1. Zarzut naruszenia art. 316 § 1 k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną
podstawę skargi kasacyjnej, jeżeli skarżący wskaże konkretne zdarzenia, któ-
rych sąd nie uwzględnił oraz wpływ tych zdarzeń na wynik sprawy.
2. Sąd Najwyższy nie jest związany wykładnią § 36 ust. 5 rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych
przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym
(Dz.U. Nr 27, poz. 268 ze zm.) dokonaną przez Ministerstwo Finansów w piśmie
skierowanym do izb i urzędów skarbowych.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Herbert Szurgacz,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 marca
2006 r. sprawy z odwołania Telekomunikacji Polskiej SA przeciwko Prezesowi
Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty z udziałem P. Telefonii Spółki z o.o. o
zmianę umowy o połączeniu sieci telekomunikacyjnych, na skutek skargi kasacyjnej
odwołującej się od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 lipca 2005 r.
[...]
1. o d d a l i ł skargę kasacyjną;
2. zasądził od Telekomunikacji Polskiej SA na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji
Telekomunikacji i Poczty kwotę 120 (słownie: sto dwadzieścia) zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 30 czerwca 2003 r. Prezes Urzędu Regulacji Telekomunikacji i
Poczty (dalej jako Prezes URTiP) po rozpatrzeniu wniosku zainteresowanej P. Tele-
fonii Spółki z o.o. o wydanie decyzji w sprawie ustalenia warunków połączenia sieci
telekomunikacyjnych oraz rozliczeń z tytułu wzajemnego korzystania z sieci teleko-
2
munikacyjnych, zmienił postanowienia umowy zawartej między zainteresowanym a
powodem - Telekomunikacją Polską S.A.
Od powyższej decyzji powód wniósł odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów wnosząc o jej uchylenie i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępo-
wania, zarzucając naruszenie: art. 46 oraz art. 81 ust. 1 pkt. 2 oraz art. 86 ustawy z
dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 73, poz. 852 ze zm., dalej
jako Prawo telekomunikacyjne); art. 86 w związku z art. 83 ust. 3 Prawa telekomuni-
kacyjnego; art. 80 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego; art. 33 ustawy z 8 stycznia
1993 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 11, poz. 50, dalej jako ustawa o po-
datku od towarów i usług) oraz art. 11, 19 i 107 k.p.a.
Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2004 r. Sąd Okręgowy-Sąd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów w Warszawie (dalej jako Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów)
oddalił odwołanie. Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów został zaskar-
żony przez powoda apelacją, w której postawiono zarzuty naruszenia art. 2 pkt. 18
oraz art. 80 ust. 1 pkt. 2 Prawa telekomunikacyjnego, art. 33 ustawy o podatku od
towarów i usług oraz art. 316 k.p.c. i 328 § 2 k.p.c. Powód wniósł o uchylenie zaskar-
żonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej
instancji przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego.
Wyrokiem z dnia 13 lipca 2005 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apela-
cję powoda. W uzasadnieniu wyroku wskazano, iż zarzut naruszenia art. 2 pkt 18 i
art. 80 ust. 1 pkt. 2 Prawa telekomunikacyjnego ma na celu jedynie podważenie
szerszej argumentacji Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, która wyjaśnia
powody przyjęcia jako podstawy prawnej wydanego rozstrzygnięcia przepisów nor-
mujących treść umowy o połączeniu sieci telekomunikacyjnych, a nie o udostępnie-
niu sieci innemu podmiotowi. Argumentacja Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumen-
tów nie budziła - zdaniem Sądu Apelacyjnego - zastrzeżeń. Ponadto, Sąd Apelacyjny
wskazał, iż wbrew twierdzeniom powoda Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
stwierdzając, że przy rozliczeniach międzysieciowych, podobnie jak przy rozlicze-
niach rzeczy wspólnej, następuje rozliczenie nakładów i uzyskanych korzyści ze
wspólnej jedności, jaką stanowi połączona rzecz, nie wskazywał na konieczność roz-
liczeń operatorów w oparciu o nakłady i korzyści z połączonych sieci, ale - co wynika
z kontekstu jego wypowiedzi - uzasadniał prawnie dopuszczalną możliwość fakturo-
wania rozliczeń z tytułu korzystania przez operatorów z połączonych sieci. Sąd Ape-
lacyjny nie uwzględnił również zarzutu naruszenia art. 108 ustawy z dnia 11 marca
3
2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 353), który zastąpił błędnie
powołany w apelacji art. 33 ustawy o podatku od towarów i usług, ponieważ powód
nie wyjaśnił, dlaczego zaskarżony wyrok narusza ten przepis. Zdaniem Sądu Apela-
cyjnego Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zasadnie przyjął, iż sposób wy-
stawiania faktury VAT wynikający z modelu rozliczeń międzyoperatorskich określo-
nego w decyzji nie narusza prawa podatkowego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, speł-
nienie świadczenia przez zobowiązanego poprzez wykonanie przez osobę trzecią,
którą zobowiązany się posługuje, jest prawnie dopuszczalne. Dlatego skoro czyn-
ność prawna jest dopuszczalna, musi istnieć możliwość jej zafakturowania, która to
czynność ma charakter materialno-techniczny i wtórny w stosunku do czynności cy-
wilnoprawnej. Sąd Apelacyjny orzekł, iż art. 108 ustawy nakłada obowiązek zapłaty
podatku z wystawionej faktury, natomiast nie dotyczy zastrzeżeń powoda odnoszą-
cych się do zasad rozliczeń międzyoperatorskich. Sąd Apelacyjny wskazał, iż § 36
ust. 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykona-
nia niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 27, poz.
268, dalej jako rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r.); zastą-
piony przez § 14 ust. 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r.
w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, za-
sad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do
których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr
97, poz. 971) oraz § 11 ust. 5 obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Fi-
nansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom,
zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywa-
nia oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od po-
datku od towarów i usług (Dz.U. Nr 95, poz. 798), wyraźnie stanowią, iż :faktury wy-
stawiane przez operatorów telekomunikacyjnych na rzecz ich abonentów z tytułu
świadczenia usług telekomunikacyjnych mogą zawierać w wyodrębnionej części
dane, o których mowa w § 12, z uwzględnieniem przepisów § 16-21 i 24-26, doty-
czące usług świadczonych przez innych operatorów na rzecz tych abonentów, pod
warunkiem, że z zawartych umów między tymi operatorami wynika taki sposób ich
dokumentowania. Powołując się na treść przepisów zawartych w powołanych rozpo-
rządzeniach Sąd Apelacyjny uznał, iż nieuprawniony jest pogląd powoda, według
którego dane dotyczące usług świadczonych przez innych operatorów wprowadza
się na faktury dla abonentów tylko za zgodną wolą operatorów połączonych sieci i
4
nie dotyczy to sytuacji, gdy umowa o połączeniu sieci zastąpiona jest decyzją Preze-
sa URTiP. W ocenie Sądu Apelacyjnego decyzje Prezesa URTiP, a także wyroki są-
dów, zastępując oświadczenia woli stron w takich sprawach, wywierają takie same
skutki prawne jak umowy zawarte przez operatorów na zasadzie swobody umów. Z
art. 84 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego wynika zaś, iż decyzja o połączeniu sieci
zastępuje umowę o połączeniu sieci.
Ponadto, Sąd Apelacyjny przyjął, iż przepis art. 84 Prawa telekomunikacyjne-
go upoważniał organ regulacyjny do decydowania o wszystkich elementach umowy,
a więc także do wprowadzeniu do niej postanowień dotyczących wpisywania na fak-
turach danych o usługach świadczonych przez innych operatorów.
Odnosząc się do zarzutu nieuwzględnienia przez Sąd Okręgowy wniosku do-
wodowego o przeprowadzenie dowodu z pism Ministra Finansów i Naczelnika M.
Urzędu Skarbowego, Sąd Apelacyjny stwierdził, iż powód słusznie podniósł, iż w
uzasadnieniu wyroku powinny znaleźć się motywy tej decyzji. Uchybienie to nie miało
jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ pisma te miały dotyczyć
jedynie interpretacji przepisów. Nie dowodzą one faktów istotnych dla rozstrzygnięcia
sprawy, ponieważ do wykładni norm prawnych uprawniony jest sąd.
Sąd Apelacyjny zgodził się również ze stanowiskiem Sądu Ochrony Konku-
rencji i Konsumentów, zgodnie z którym treść umowy ramowej nie ma wpływu na
uprzednio wydaną decyzję administracyjną, ani rozstrzygnięcie tego sądu.
W skardze kasacyjnej z dnia 25 listopada 2005 r. powód zarzucił wyrokowi
Sądu Apelacyjnego naruszenie: 1) art. 328 § 2 k.p.c. polegające na nieustosunkowa-
niu się Sądu Apelacyjnego do kwestii faktycznego połączenia sieci w punktach styku,
o którym mowa w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 października
2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań związanych z łączeniem sieci telekomu-
nikacyjnych; nieodniesieniu się Sądu Apelacyjnego w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku do zagadnienia modelu rozliczania połączeń pomiędzy powodem a zaintere-
sowanym, który obecnie funkcjonuje, a który jest całkowicie sprzeczny z modelem,
jaki przyjął Sąd pierwszej instancji i zaakceptował Sąd drugiej instancji; nieuzasad-
nieniu przez Sąd Apelacyjny, na jakiej podstawie przyjął za Sądem pierwszej instan-
cji, że Prezes URTIP orzekając o połączeniu sieci nie jest obowiązany uwzględniać
wniosków stron ani zakresu negocjacji co do połączenia sieci dotyczącego świad-
czenia usługi komutowanego dostępu do l. sieci teleinformatycznych; nieuzasadnie-
niu przez Sąd Apelacyjny, że wyliczenia i kalkulacje przedstawione przez operatorów
5
są sprzeczne z kryteriami zawartymi w art. 80 ust. 1 Prawa Telekomunikacyjnego z
2000 r., a także przyczyn ich nieuwzględnienia; nieuzasadnieniu twierdzenia o moż-
liwości rozliczenia korzyści ze wspólnej jedności - skutku połączenia sieci; niewyka-
zaniu, dlaczego Sąd Apelacyjny nie uwzględnił zarzutu apelacji dotyczącego naru-
szenia art. 80 ust. 1 pkt 2 Prawa Telekomunikacyjnego z 2000 r. poprzestawszy tylko
na stwierdzeniu, że wywód Sądu Okręgowego nie budzi zastrzeżeń; nieuzasadnieniu
i niepodanie podstawy prawnej zajętego stanowiska, że każda czynność cywilno-
prawna powinna być możliwa do zafakturowania, w szczególności, że można wysta-
wiać fakturę na abonenta za usługi świadczone przez osobę trzecią, czyli zaintere-
sowanego, a zatem zafakturować na abonenta sprzedaż usług świadczonych przez
zainteresowanego a nie powoda; nieuzasadnieniu i niepodaniu podstawy prawnej
zajętego stanowiska, że Prezes URTIP w ramach uprawnienia do dokonywania
mocą swej decyzji zmiany umowy o połączeniu sieci, ma także prawo do wprowa-
dzania zapisów dotyczących wpisywania w fakturach danych o usługach świadczo-
nych przez innych operatorów; nieuzasadnieniu stanowiska nieuwzględniającego
wykładni autentycznej dokonanej przez Ministerstwo Finansów odnośnie rozumienia
§ 36 ust. 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r.; 2) art. 316
k.p.c. polegające na niewzięciu pod uwagę stanu rzeczy istniejącego w chwili wyda-
nia orzeczenia, tj. poprzez nieuwzględnienie obowiązujących przepisów prawa po-
datkowego i konsekwencji podatkowych dla powoda w przypadku nałożenia na po-
woda obowiązku wystawiania faktur zgodnie z modelem przyjętym w decyzji przez
Prezesa URTIP oraz warunków zatwierdzonej przez Prezesa URTIP oferty ramowej
TP S.A. w zakresie zawierania umów o połączeniu sieci; 3) § 36 ust. 5 rozporządze-
nia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. polegające na błędnym uznaniu po-
przez przyjęcie, że nieuprawniony jest pogląd powoda, według którego dane doty-
czące usług świadczonych przez innych operatorów wprowadza się do faktur dla
abonentów tylko za zgodną wolą operatorów połączonych sieci i że nie dotyczy to
sytuacji, gdy umowa o połączeniu sieci zastąpiona jest decyzją Prezesa URTiP.
W konkluzji skargi kasacyjnej powód wniósł na podstawie art. 3984
§ 1 pkt 4
k.p.c. o uchylenie w całości wyroku wydanego przez Sąd pierwszej instancji oraz wy-
roku wydanego przez Sąd drugiej instancji i przekazanie sprawy do ponownego roz-
poznania Sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz po-
woda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego we-
6
dług norm przepisanych oraz o rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie na pod-
stawie art. 39811
§ 1 k.p.c.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną z dnia 13 stycznia 2006 r. pozwany Pre-
zes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (następca prawny Prezesa URTiP) wniósł o
oddalenie skargi kasacyjnej oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosz-
tów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. W uza-
sadnieniu odpowiedzi na skargę kasacyjną wskazano, iż zarzut naruszenia art. 328 §
2 k.p.c. jest bezpodstawny, ponieważ nie wskazano, aby którykolwiek z zarzutów
mógł mieć wpływ na wynik sprawy. Ustosunkowując się do zarzutu naruszenia art.
316 k.p.c. pozwany podniósł, iż powód nie wskazał jaki nieaktualny stan faktyczny i
prawny Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę. Pozwany nie zgodził się również z zarzu-
tem naruszenia § 36 ust. 5 rozporządzenia, wskazując, iż interpretacja tego przepisu
dokonana przez powoda oraz Ministra Finansów ignoruje charakter prawny decyzji o
połączeniu sieci wydanej na podstawie art. 84 lub 86 Prawa telekomunikacyjnego.
Zdaniem pozwanego uwzględniając, iż decyzja o połączeniu sieci zastępuje umowę
stron o połączeniu sieci, przepis § 36 ust. 5 rozporządzenia należy odpowiednio sto-
sować, gdy określony sposób dokumentowania sprzedaży usług wynika nie tyko z
umowy o połączeniu sieci, ale także z decyzji regulatora rynku lub orzeczenia sądu
zastępującego taką umowę.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
I. Odnośnie do zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Ustosunkowując się do
pierwszego z zarzutów stanowiących podstawę skargi kasacyjnej, który to zarzut ma
charakter procesowy, Sąd Najwyższy podkreśla, iż z utrwalonego orzecznictwa wy-
nika, iż zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. może w określonych, konkret-
nych okolicznościach sprawy uzasadniać przyjęcie za usprawiedliwioną podstawy
skargi kasacyjnej, o której mowa w art. 3983
§ 1 pkt. 2 k.p.c. (wyrok SN z dnia 26 li-
stopada 1999 r., III CKN 460/98, OSNC 2000 nr 5, poz. 100; wyrok SN z dnia 9 lu-
tego 2001 r., III CKN 286/00). Naruszenie przez sąd drugiej instancji przepisu art.
328 § 2 w związku z art. 391 k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną podstawę z art.
3983
§ 1 pkt. 2 k.p.c., jeżeli skarżący wykaże, że z powodu uchybienia wymogom
określonym w art. 328 § 2 w związku z art. 391 k.p.c. zaskarżone orzeczenie nie
poddaje się kontroli kasacyjnej Sądu Najwyższego. Innymi słowy, chodzi o taką sytu-
7
ację, gdy uchybienie obowiązkowi wynikającemu z art. 328 § 2 k.p.c. uniemożliwia
Sądowi Najwyższemu sprawdzenie trafności orzeczenia sądu drugiej instancji (por.
np. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 13 maja 1997 r. II CKN 112/97 niepubli-
kowane; z dnia 8 października 1997 r. II CKN 312/97 niepublikowane; z dnia 17 lipca
1997 r. III CKN 149/97, OSP 2000 nr 4, poz. 63; wyrok SN z dnia 11 maja 2000 r., I
CKN 272/00).
Powód sformułował w skardze kasacyjnej 9 zarzutów pod adresem uzasad-
nienia wyroku sporządzonego przez Sąd drugiej instancji. Jednakże, w obszernym
uzasadnieniu tych zarzutów, powód nie wskazał na jakikolwiek z niezbędnych ele-
mentów uzasadnienia każdego orzeczenia sądowego, wymienionych w art. 328 § 2
k.p.c., których pozbawione byłoby uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia. Zarzuty
przedstawione przez powoda sprowadzają się - po ich uważanej analizie - do pole-
miki z ustaleniami Sądu Apelacyjnego oraz wydanym przez niego rozstrzygnięciem.
Ustosunkowując się szczegółowo do zgłoszonych przez powoda zarzutów,
Sąd Najwyższy stwierdza, iż w judykaturze utrwalony jest pogląd, że jeżeli sąd dru-
giej instancji podziela stanowisko sądu pierwszej instancji w tym zakresie, to treść tej
części uzasadnienia może ograniczyć się do stwierdzenia, iż przyjmuje jego ustale-
nia i wnioski jako swoje (wyrok SN z dnia 8 grudnia 2005 r., II CK 317/05). Zatem
przy odpowiednim zastosowaniu art. 328 § 2 k.p.c. w postępowaniu apelacyjnym,
uzasadnienie orzeczenia sądu drugiej instancji nie zawsze musi zawierać wszystkie
elementy wymienione w tym przepisie (postanowienie SN z dnia 19 kwietnia 2000 r.,
II CKN 924/98, OSNC 2000 nr 11, poz. 201; wyrok SN z dnia 9 lutego 2001 r., II CKN
286/00). Z tego powodu Sąd Najwyższy uznał za nieusprawiedliwiony zarzut
naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 328 § 2 k.p.c., poprzez nieodniesienie się do
zagadnienia modelu rozliczania połączeń pomiędzy powodem a zainteresowanym,
który obecnie funkcjonuje; nieuzasadnienie przez Sąd Apelacyjny, na jakiej podsta-
wie przyjął za Sądem pierwszej instancji, że Prezes URTiP orzekając o połączeniu
sieci nie jest obowiązany uwzględniać wniosków stron ani zakresu negocjacji w za-
kresie połączenia sieci dotyczącego świadczenia usługi komutowanego dostępu do l.
sieci teleinformatycznych; niewykazanie, dlaczego Sąd Apelacyjny nie uwzględnił
zarzutu apelacji dotyczącego naruszenia art. 80 ust. 1 pkt 2 Prawa Telekomunikacyj-
nego poprzestawszy tylko na stwierdzeniu, że wywód Sądu Okręgowego nie budzi
zastrzeżeń.
8
Sąd Najwyższy uznał za nieusprawiedliwiony zarzut naruszenia art. 328 § 2
k.p.c., poprzez nieuzasadnienie stanowiska nieuwzględniającego wykładnię auten-
tyczną dokonaną przez Ministerstwo Finansów odnośnie rozumienia § 36 ust. 5 roz-
porządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd
Apelacyjny stwierdził bowiem jednoznacznie, iż nie uwzględnił interpretacji wskaza-
nych powyżej przepisów dokonanej przez przedstawicieli aparatu skarbowego, po-
nieważ wykładnia ta nie wiąże sądu powszechnego. Ponadto, Sąd Apelacyjny wy-
raźnie wskazał, iż decyzje Prezesa URTiP, a także wyroki sądów zastępujące
oświadczenia woli stron, wywierają takie same skutki prawne, jak powstałe w wyniku
zawarcia przez operatorów umowy. Ponieważ z art. 84 ust. 2 Prawa telekomunika-
cyjnego wynika, iż decyzja o połączeniu sieci zastępuje umowę o połączeniu sieci,
Sąd Apelacyjny prawidłowo nie uwzględnił sprzecznej z obowiązującym prawem i
utrwalonymi zasadami prawa interpretacji § 36 ust. 5 rozporządzenia w wersji forso-
wanej przez powoda oraz popartej stanowiskiem Ministerstwa Finansów i naczelnika
Mazowieckiego Urzędu Skarbowego.
Zdaniem Sądu Najwyższego nieusprawiedliwiony jest również zarzut narusze-
nia art. 328 § 2 k.p.c., przez nieuzasadnienie i niepodanie podstawy prawnej zajęte-
go stanowiska, że każda czynność cywilnoprawna powinna być możliwa do
zafakturowania, w szczególności, że można wystawiać fakturę na abonenta za usługi
świadczone przez osobę trzecią, czyli zainteresowanego, a zatem zafakturować na
abonenta sprzedaż usług świadczonych przez zainteresowanego a nie powoda. W
uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny zawarł bowiem zwięzły ale zrozumiały i czytel-
ny wywód uzasadniający przyjęte przez niego stanowisko. Niezależnie od powyż-
szego, Sąd Najwyższy podkreśla, iż stanowisko Sądu Apelacyjnego w analizowanym
zakresie znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjne-
go, który między innymi orzekł, iż „aczkolwiek przepisy ustawy z 1993 r. o VAT ani
też przepisy wykonawcze do tej ustawy nie regulują zagadnienia refakturowania, w
tym refakturowania usług ubezpieczeniowych zwolnionych od podatku z mocy art. 7
ust. 1 pkt 2 ustawy, to jednak nie może to oznaczać, że refakturowanie usług doko-
nywane być nie może, ponieważ żadna norma prawna nie zakazuje takiego działa-
nia, zaś w praktyce zjawisko refakturowania funkcjonuje od wielu lat” (wyrok NSA z
28 października 1999 r., III SA 1637/99, LEX nr 40137). Potwierdza to stanowisko
Sądu Apelacyjnego, które podziela Sąd Najwyższy, iż spełnienie świadczenia przez
zobowiązanego poprzez wykonanie go przez osobę trzecią, którą zobowiązany się
9
posługuje jest prawnie dopuszczalne. Dlatego skoro czynność prawna jest dopusz-
czalna, musi istnieć możliwość jej zafakturowania (która to czynność ma charakter
materialno-techniczny i wtórny w stosunku do czynności cywilnoprawnej).
Sąd Najwyższy nie uznał również za usprawiedliwiony zarzutów naruszenia
art. 328 § 2 k.p.c. przez nieustosunkowanie się Sądu Apelacyjnego do kwestii fak-
tycznego połączenia sieci w punktach styku, o którym mowa w rozporządzeniu Mini-
stra Infrastruktury z dnia 31 października 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań
związanych z łączeniem sieci telekomunikacyjnych; nieuzasadnienie przez Sąd
Apelacyjny, że wyliczenia i kalkulacje przedstawione przez operatorów są sprzeczne
z kryteriami zawartymi w art. 80 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego, a także przyczyn
ich nieuwzględnienia; nieuzasadnienie twierdzenia o możliwości rozliczenia korzyści
ze wspólnej jedności - skutku połączenia sieci. W uzasadnieniu wyroku Sąd Apela-
cyjny zawarł bowiem zwięzły ale zrozumiały i czytelny wywód uzasadniający przyjęte
przez niego stanowisko.
Również bezpodstawny jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., przez nie-
uzasadnienie i niepodanie podstawy prawnej zajętego stanowiska, że Prezes URTiP
w ramach uprawnienia do dokonywania mocą swej decyzji zmiany - umowy o połą-
czeniu sieci, ma także prawo do wprowadzania zapisów dotyczących wpisywania w
fakturach danych o usługach świadczonych przez innych operatorów. Kwestia ta nie
została bowiem podniesiona w apelacji. Niezależnie od powyższego, treść umów o
połączeniu sieci normuje, aczkolwiek nie wyczerpująco, art. 78 Prawa telekomunika-
cyjnego. Przepis art. 78 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego wymienia wśród posta-
nowień umownych, które muszą znaleźć się w umowie o połączeniu sieci, warunki
rozliczeń. Mając na względzie fakt, iż Prezes URTiP może na podstawie art. 84 lub
86 Prawa telekomunikacyjnego wydać decyzję zastępującą umowę o połączeniu
sieci lub umowę o zmianie umowy o połączeniu sieci, brak podstaw do przyjęcia
wniosku, iż Prezes URTiP nie może określić w decyzji warunków rozliczeń między
operatorami, w tym również zasad fakturowania i treści faktur.
Niezależnie od powyższego, Sąd Najwyższy zauważa, iż powód nie wykazał,
by stwierdzone przez niego braki w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego mogły
mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Z art. 3983
§ 1 pkt. 2 k.p.c. wynika zaś jedno-
znacznie, iż tylko takie naruszenie przepisów procesowych stanowi uzasadnioną
podstawę kasacyjną, które mogło mieć istotny wpływ na wynik postępowania (zob.
orzeczenia SN opublikowane w OSNAPiUS 2002 nr 8, poz. 181, OSP 2000 nr 4,
10
poz. 63, OSNP 2003 nr 7, poz. 182, OSNP 2003 nr 15, poz. 352; wyrok SN z dnia 9
października 2003 r., I CK 157/02).
W tym stanie rzeczy zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. okazał się oczywi-
ście nietrafny, a tym samym pierwsza podstawa skargi kasacyjna nie jest uzasadnio-
na (wyrok SN z dnia 9 lutego 2001 r., III CKN 286/00).
II. Odnośnie do zarzutu naruszenia art. 316 k.p.c. Na wstępie Sąd Najwyższy
podkreśla, iż skarżący, który zarzuca w skardze kasacyjnej naruszenie art. 316 § 1
k.p.c. winien wskazać konkretne zdarzenia, których sąd nie uwzględnił oraz wpływ
tych zdarzeń na wynik sprawy (wyrok SN z dnia 22 maja 2002 r., I CKN 194/00).
Zdaniem powoda Sąd Apelacyjny wydając zaskarżony wyrok naruszył przepis
art. 316 k.p.c., poprzez niewzięcie pod uwagę stanu rzeczy istniejącego w chwili wy-
dania orzeczenia, tj. poprzez nieuwzględnienie obowiązujących przepisów prawa po-
datkowego i konsekwencji podatkowych dla powoda, w przypadku nałożenia na po-
woda obowiązku wystawiania faktur zgodnie z modelem przyjętym w decyzji przez
Prezesa URTiP oraz nieuwzględnienie warunków zatwierdzonej przez Prezesa
URTiP oferty ramowej powoda w zakresie zawierania umów o połączenie sieci.
Skarga kasacyjna w omawianym zakresie nie jest uzasadniona ponieważ z uzasad-
nienia wyroku Sądu Apelacyjnego jednoznacznie wynika, iż Sąd Apelacyjny
uwzględnił przepisy podatkowe, na które powołuje się powód, wskazując, jak należy
je interpretować.
Sąd Apelacyjny wyjaśnił również dlaczego nie zaakceptował stanowiska po-
woda w zakresie dotyczącym skutków zatwierdzenia przez Prezesa URTiP oferty
ramowej powoda w zakresie zawierania umów o połączeniu sieci. Sąd Najwyższy
podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w przedmiotowym zakresie. Z art. 78 ust. 1
Prawa telekomunikacyjnego wynika, iż co do zasady operatorzy telekomunikacyjni
ustalają warunki połączenia sieci telekomunikacyjnych w umowie. Wydawanie decy-
zji Prezesa URTiP w sprawie ustalenia warunków połączenia sieci telekomunikacyj-
nych oraz rozliczeń z tego tytułu jest wyjątkiem. Prezes URTiP może wydać taką de-
cyzję w dwóch przypadkach: 1) gdy jeden z operatorów odmówił zawarcia umowy; 2)
gdy negocjacje w sprawie zawarcia umowy nie zakończyły się w terminie wyznaczo-
nym przez Prezesa URTiP. Z powyższego wynika, iż ustawodawca przyznał prymat
zasadzie umownego kształtowania warunków połączenia sieci oraz zasad współpra-
cy, ograniczając możliwość interwencji Prezesa URTiP do sytuacji, gdy z uwagi na
zachowanie operatorów lub jednego operatora nie mogło dojść do zawarcia umowy
11
lub gdy warunki, na jakich została ona zawarta, naruszają cele prawa telekomunika-
cyjnego. Wydając decyzję o połączeniu sieci lub o zmianie warunków umowy o połą-
czeniu sieci, Prezes URTiP działa w celu zapewnienia efektywnej konkurencji lub
zapewnienia interoperacyjności sieci. Treść umowy o połączenie sieci nie leży zatem
wyłącznie w gestii woli stron umowy. Podlega bowiem nadzorowi Prezesa URTiP,
wykonywanemu w interesie publicznym. Prezes URTiP może interweniować jeżeli
treść umowy uniemożliwia lub utrudnia osiągnięcie celu ustawy, jakim jest zapewnie-
nie efektywnej konkurencji. Rozstrzygnięcie administracyjne w postaci postanowienia
Prezesa URTiP stanowi zatem środek pomocniczy, stosowany w przypadkach, gdy
strony nie mogą ustalić zakresu praw i obowiązków lub gdy sposób ustalenia praw i
obowiązków godzi w interes efektywnej konkurencji.
Zatwierdzenie oferty ramowej wywołuje jedynie ten skutek, iż operator jest zo-
bowiązany zawierać umowy o połączenie sieci na warunkach nie gorszych, niż okre-
ślone w zatwierdzonej dla niego ofercie ramowej. Nie oznacza to jednak iż w okre-
ślonym, indywidualnym stanie faktycznym, warunki zatwierdzone w ofercie ramowej
będą stały na przeszkodzie osiągnięciu celu ustawy, jakim jest zapewnienie skutecz-
nej konkurencji. Dlatego Sąd Apelacyjny słusznie przyjął, iż oferta ramowa po jej
zatwierdzeniu nie ma charakteru wiążącego dla innych operatorów. W konsekwencji,
operator o znaczącej pozycji rynkowej nie może żądać dostosowania decyzji Preze-
sa URTiP do warunków wynikających z zatwierdzonej oferty ramowej. Mając powyż-
sze na względzie drugi z zarzutów skargi kasacyjnej również należało uznać za nie-
usprawiedliwiony.
III. Odnośnie do zarzutu naruszenia § 36 ust. 5 rozporządzenia Ministra Fi-
nansów z dnia 22 marca 2002 r. Powód zarzucił wyrokowi Sądu Apelacyjnego naru-
szenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię § 36 ust. 5 rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. Zdaniem powoda przepis ten stanowi, że
wyjątkowo faktury wystawiane przez powoda na rzecz swoich abonentów z tytułu
świadczenia usług telekomunikacyjnych mogą zawierać w wyodrębnionej części
pewne dane dotyczące usług świadczonych przez innych operatorów na rzecz tych
abonentów, pod warunkiem, że z zawartych umów między powodem a innymi ope-
ratorami wynika taki sposób ich dokumentowania. W uzasadnieniu powyższego sta-
nowiska powód powołał się na wykładnię tego przepisu dokonaną przez Ministerstwo
Finansów w piśmie do wszystkich Izb Skarbowych i wszystkich Urzędów Skarbowych
z dnia 7 stycznia 2003 r. Z pisma tego wynika, iż słowo "umowy" zawarte w § 36 ust.
12
5 rozporządzenia Ministra Finansów oznacza: ,,umowy cywilno-prawne zawarte po-
między Telekomunikacją Polską S.A. i innymi operatorami. Zakres tej regulacji nie
może być automatycznie rozciągany na przypadki, kiedy w wyniku braku umowy za-
stosowano procedury określone w art. 84 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. Prawo Tele-
komunikacyjne (Dz.U. Nr 73, poz. 852 ze zm.). Podkreślam, że ww. przepis Rozpo-
rządzenia Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2002 r. ogranicza się do przypadków,
kiedy strony zawarły dobrowolną umowę w tej sprawie, z uwagi na to, iż z wystawie-
niem faktury VAT i z ewentualnie popełnionymi w tych fakturach błędami wiążą się
określone dla wystawcy i odbiorcy (faktur) konsekwencje w zakresie rozliczeń po-
datku VAT.”
Natomiast Sąd Apelacyjny dokonując interpretacji tego przepisu stwierdził, że
zawarte w § 36 ust. 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r.
określenie "pod warunkiem, że z zawartych umów między tymi operatorami wynika
taki sposób ich dokumentowania" odnosi się również do sytuacji, gdzie nie zawarto
dobrowolnej umowy pomiędzy operatorami o połączeniu sieci i wskutek tego została
wydana przez Prezesa URTiP na podstawie art. 84 ust. 2 Prawa telekomunikacyj-
nego decyzja o połączeniu sieci. Sąd Najwyższy przyjmuje stanowisko, iż tzw. wy-
kładnia autentyczna, pochodząca od organu stanowiącego dane normy prawne,
może mieć jedynie charakter pomocniczy dla sądu orzekającego w sprawie, nato-
miast w żadnym przypadku nie może prowadzić do konsekwencji w postaci związa-
nia organu orzekającego przy rozstrzyganiu sprawy (wyrok NSA z 3 marca 1999 r.,
IV SA 1960/98, LEX nr 47297). Nieuwzględnienie przez Sąd Apelacyjny wskazanej
powyżej wykładni Ministerstwa Finansów było w pełni uzasadnione, jeżeli zważy się,
iż wykładnia ta jest przejawem bardzo wąskiej interpretacji § 36 ust. 5 rozporządze-
nia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r., stojącej w sprzeczności z treścią i
celami ustawy Prawo telekomunikacyjne. Podważa bowiem skuteczność decyzji
wydawanych przez Prezesa URTiP oraz bezpośrednio narusza treść art. 84 ust. 2
przedmiotowej ustawy, zgodnie z którym decyzja o połączeniu sieci zastępuje
umowę o połączeniu sieci.
Na tej podstawie zarzut naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wy-
kładnię § 36 ust. 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. jest
nieuzasadniony.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================