Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 23 MAJA 2006 R.
I KZP 6/06
W wypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego o prze-
stępstwo skarbowe nie jest dopuszczalne orzeczenie świadczenia pienięż-
nego na podstawie art. 39 pkt 7 k.k.
Przewodniczący: sędzia SN S. Zabłocki (sprawozdawca).
Sędziowie SN: W. Kozielewicz, M. Sokołowski.
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.
Sąd Najwyższy w sprawie Jacka K., po rozpoznaniu przedstawione-
go na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w P., postanowie-
niem z dnia 17 stycznia 2006 r., zagadnienia prawnego wymagającego za-
sadniczej wykładni ustawy:
„Czy w przypadku orzeczenia warunkowego umorzenia postępowa-
nia karnego o przestępstwo skarbowe dopuszczalne jest orzeczenie
świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 39 pkt 7 k.k. pomimo tego,
że przepis art. 20 § 2 k.k.s. nie wymienia art. 39 pkt 7 jako przepisu, który
stosuje się odpowiednio do przestępstw skarbowych, a w art. 22 § 2 k.k.s.
świadczenie pieniężne nie jest wymienione jak środek karny?”
u c h w a l i ł udzielić odpowiedzi jak wyżej.
2
U Z A S A D N I E N I E
Przedstawione przez sąd odwoławczy zagadnienie prawne powstało
w następującym układzie procesowym.
Wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2005 r., Sąd Rejonowy w P. na podsta-
wie art. 66 § 1 k.k. i art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie kar-
ne przeciwko oskarżonemu Jackowi K. o występek z art. 77 § 1 k.k.s. w zw.
z art. 6 § 2 k.k.s. i art. 9 § 3 k.k.s., określając okres próby na rok. Jedno-
cześnie na podstawie art. 49 k.k. w zw. z art. 67 § 3 k.k. i art. 39 pkt 7 k.k.
orzekł wobec oskarżonego świadczenie pieniężne w wysokości 2 500 zł na
rzecz Wielkopolskiego Centrum Onkologii im. Marii Curie-Skłodowskiej..
Apelację od tego wyroku wniósł zarówno prokurator (zaskarżając wy-
rok na niekorzyść i formułując zarzut błędnej oceny zebranego materiału
dowodowego, która doprowadziła do przyjęcia, iż społeczna szkodliwość
czynu zarzucanego nie jest znaczna), jak i obrońca (zarzucając naruszenie
przepisu art. 1 § 1 k.k.s. i nieprawidłowe przyjęcie, że zachowanie oskar-
żonego stanowiło przestępstwo w rozumieniu przepisów tego kodeksu).
Sąd Okręgowy w P., rozpoznając wniesione apelacje, stwierdził, że w
sprawie wyłoniło się zagadnienie prawne, sprowadzające się do pytania
figurującego w części dyspozytywnej niniejszej uchwały. W uzasadnieniu
postanowienia wydanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k., Sąd ten omawia
możliwości rozbieżnego rozumienia zakresu recepcji (w art. 20 § 2 k.k.s.)
przepisów Kodeksu karnego dotyczących warunkowego umorzenia postę-
powania na grunt Kodeksu karnego skarbowego, opowiadając się za jedną
z dostrzeganych koncepcji wykładni.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Na wstępie należało rozstrzygnąć, czy w sprawie niniejszej zachodzi-
ły przesłanki do wystąpienia przez sąd odwoławczy z tzw. pytaniem praw-
nym w trybie art. 441 k.p.k. Przedstawione zagadnienie bez wątpienia wy-
3
łoniło się przy rozpoznawaniu środka odwoławczego, ma ono charakter
prawny, a nie faktyczny, a jego wyjaśnienie ma znaczenie dla rozstrzygnię-
cia tego środka. Jeśli zatem powstały w zakresie podjęcia uchwały jakieś
zastrzeżenia, to były one spowodowane tym, że – jak już wyżej zasygnali-
zowano – Sąd Okręgowy wyraził jednoznaczne preferencje na rzecz okre-
ślonego kierunku interpretacyjnego, gdy tymczasem w piśmiennictwie i ju-
dykaturze wyrażany był pogląd, iż „sąd odwoławczy powinien zawsze pod-
jąć próbę wyjaśnienia nasuwających się wątpliwości i dopiero wówczas,
gdy nie jest w stanie ich sam rozwiązać, przedstawić sprawę Sądowi Naj-
wyższemu” (zob. R.A. Stefański: Instytucja pytań prawnych do Sądu Naj-
wyższego w sprawach karnych, Kraków 2001, s. 290 oraz powołane tam
orzecznictwo). Zdaniem Sądu Najwyższego, nawet w konfiguracji, w której
sąd odwoławczy dostrzega wszystkie możliwe kierunki interpretacyjne, a
jeden z nich uważa za najbardziej trafny, nie zachodzi przeszkoda do wy-
stąpienia w trybie art. 441 § 1 k.p.k. Bowiem po pierwsze, aby sformułować
zagadnienie prawne należy właśnie dostrzec możliwość rozbieżnych inter-
pretacji. Po drugie, samo optowanie za jednym z dostrzeganych kierunków
wykładni nie świadczy o tym, że sąd odwoławczy wyzbył się wszelkich
wątpliwości jak określone zagadnienie prawne należy rozwiązać, czego
najwymowniejszym przejawem jest właśnie podjęcie decyzji o jego przeka-
zaniu do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu. Po trzecie, o tym, czy za-
chodzi potrzeba dokonania zasadniczej wykładni ustawy, to jest czy w
sprawie idzie, w istocie, o rozstrzygnięcie kwestii zasadniczych, poważnych
- nie może przesądzać „biegłość” sądu odwoławczego, nie tylko w identyfi-
kowaniu problemów prawnych, ale i w ich rozwiązywaniu, a jedynie oko-
liczności o charakterze obiektywnym, to jest rzeczywista możliwość przyję-
cia odmiennych kierunków interpretacyjnych, o której świadczą najczęściej
rozbieżności w orzecznictwie. W kwestii zagadnienia przedstawionego
przez Sąd Okręgowy w P., uprawnionemu kierunkowi interpretacyjnemu,
4
za którym opowiada się ten sąd, przeciwstawić można byłoby pogląd prze-
ciwny, zaprezentowany przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu postanowieniu
z dnia 16 maja 2002 r., II AKo 245/02, OSA 2002, nr 9, poz. 68.
Przechodząc od zagadnień formalnych do uzasadnienia poglądu me-
rytorycznego, wyrażonego w tzw. tezie niniejszej uchwały, w pierwszej ko-
lejności wskazać należy, że zasadna była propozycja przedstawiona w pi-
semnym wniosku Prokuratury Krajowej, złożonym do akt sprawy, aby osią
rozważań uczynić stwierdzenie o autonomii prawa karnego skarbowego,
wyrażającej się w samodzielności regulacji odpowiedzialności za przestęp-
stwa skarbowe (por. T. Grzegorczyk: Kodeks karny skarbowy. Komentarz,
Warszawa 2002, s. 147; Z. Radzikowska, G. Bogdan, A. Nita, Z. Radzi-
kowska, A. Światłowski: Kodeks karny skarbowy z komentarzem, Gdańsk
2000, s. 11 ; F. Prusak: Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Kraków 2006,
t. I, s. 10; R. Kubacki, A. Bartosiewicz: Kodeks karny skarbowy. Przestęp-
stwa i wykroczenia skarbowe, Warszawa 2002, s. 87). Odrębność tej regu-
lacji została jednoznacznie wyeksponowana już w samym uzasadnieniu
projektu Kodeksu karnego skarbowego, a zatem przemawia za nią wykład-
nia historyczna (zob. Uzasadnienie rządowego projektu k.k.s. /w:/ Nowa
kodyfikacja karna. Kodeks karny skarbowy, Warszawa 1999, s. 130). Nale-
ży w tej mierze zwrócić także uwagę na metodę techniki legislacyjnej, którą
przyjął ustawodawca w przepisie poświęconym recepcji na grunt odpowie-
dzialności karnej skarbowej niektórych przepisów części ogólnej Kodeksu
karnego. Nie przez przypadek w art. 20 § 1 in princ. k.k.s. stwierdził, że do
przestępstw skarbowych „nie mają zastosowania przepisy części ogólnej
Kodeksu karnego”, a dopiero po tej wyraźnej deklaracji uczynił koncesję („z
zastrzeżeniem”) na rzecz recepcji niektórych tylko przepisów tego ostatnie-
go aktu prawnego na grunt odpowiedzialności za przestępstwa skarbowe.
Podsumowując tę część rozważań stwierdzić zatem należy, że do
przestępstw skarbowych nie stosuje się przepisów części ogólnej Kodeksu
5
karnego z wyjątkiem tych jedynie, które wyraźnie wskazano w przepisach
k.k.s., a w szczególności w jego art. 20 § 2. Recepcja ta następuje przy tym
nie wprost, ale „odpowiednio”.
Na tle wskazanej wyżej reguły odnotować należy w tym miejscu wy-
wodu stwierdzenie, że w Kodeksie karnym skarbowym nie wymieniono in-
stytucji „świadczenia pieniężnego”, o której mowa w art. 39 pkt 7 k.k. Co
najistotniejsze, środka takiego nie przewidziano w art. 22 § 2 k.k.s., w któ-
rym sformułowany został katalog środków karnych stosowanych za prze-
stępstwa skarbowe, i w którym przewidziano inne, znajdujące swe odpo-
wiedniki w unormowaniach Kodeksu karnego, środki karne (por. art. 22 § 2
pkt 2, 5, 6, 7 k.k.s. z art. 39 pkt /odpowiednio/ 4, 2, 8 i 1 k.k.). W przepisie
art. 20 § 2 k.k.s. nie odwołano się zresztą nie tylko do możliwości „odpo-
wiedniego” stosowania art. 39 pkt 7 k.k., ale także i przepisu art. 49 § 1 k.k.
(z oczywistych przyczyn pominąć należy konstrukcję świadczenia pienięż-
nego, o którym obecnie mowa jest w art. 49 § 2 k.k., a przed zmianą stanu
prawnego w art. 49a k.k., albowiem dotyczy ono jednej tylko kategorii prze-
stępstw, a mianowicie występku z art. 178a k.k.). Do tej ostatniej kwestii
wypadnie w bardziej szczegółowy sposób powrócić w toku dalszej argu-
mentacji.
Wątpliwości sądu odwoławczego powstały jednak z uwagi na to, że
wśród wymienionych w art. 20 § 2 k.k.s. przepisów mających odpowiednie
zastosowanie do przestępstw skarbowych figuruje także art. 67 k.k., zaś w
paragrafie 3 tego ostatniego przepisu przewidziano możliwość orzekania
przy warunkowym umorzeniu między innymi także i świadczenia pienięż-
nego wymienionego w art. 39 pkt 7 k.k. (art. 67 § 3 k.k.). W orzecznictwie i
piśmiennictwie pojawiły się zatem poglądy o możliwości nałożenia na
sprawcę przestępstwa skarbowego, wobec którego sąd warunkowo uma-
rza postępowanie, także i takiego właśnie świadczenia. Wyrażano przy tym
opinię, że w takiej sytuacji świadczenie to nie ma charakteru samoistnego
6
środka karnego, ale jest jakoby nierozerwalnie związane ze środkiem kar-
nym określonym w art. 22 § 2 pkt 8 lit.a k.k.s., czyli z warunkowym umo-
rzeniem (por. wspomniane już wyżej postanowienie Sądu Apelacyjnego we
Wrocławiu z dnia 16 maja 2002 r. oraz A. Zoll w: A. Zoll red.: Kodeks karny.
Część ogólna. Komentarz, t. I, Kraków 2004, s. 1012 i F. Prusak: Kodeks
karny skarbowy..., op. cit., t. I, s. 314).
Zdaniem Sądu Najwyższego, ten ostatni pogląd nie zasługuje na ak-
ceptację.
W pierwszej kolejności należy powrócić do sygnalizowanego już za-
gadnienia, że recepcja niektórych przepisów części ogólnej Kodeksu kar-
nego nastąpiła w art. 20 § 2 k.k.s. w drodze ich „odpowiedniego” zastoso-
wania. Problem „odpowiedniości” stosowania przepisów stanowił przedmiot
wielu wypowiedzi w piśmiennictwie i orzecznictwie, zarówno w bardziej
ogólnej płaszczyźnie (por. np. J. Nowacki: „Odpowiednie” stosowanie prze-
pisów prawa, PiP 1964, nr 3, s. 374; tenże: Analogia legis, Warszawa
1966; L. Morawski: Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń
2002, s. 299-302, a ostatnio A. Błachnio-Parzych: Przepisy odsyłające sys-
temowo (wybrane zagadnienia), PiP 2003, nr 1, s. 43 i nast. oraz R. Hau-
ser: Odpowiednie stosowanie przepisów prawa – uwagi porządkujące,
Przegląd Prawa i Administracji, t. LXV, Wrocław 2005, s. 151 i nast., zaś w
judykaturze np. uchwałę składu 7 sędziów SN z dnia 30 stycznia 2000 r., I
KZP 50/00, OSNKW 2000, z. 3-4, poz. 16), jak i w płaszczyźnie wzajemne-
go stosunku Kodeksu karnego i Kodeksu karnego skarbowego (por. np. Z.
Siwik: „Odpowiednie” stosowanie przepisów kodeksu karnego w prawie
karnym skarbowym, Przegląd Prawa i Administracji, t. XXIII, Wrocław 1987,
s. 97 i nast. oraz glosę G. Łabudy i T. Razowskiego do postanowienia SA
we Wrocławiu z dnia 16 maja 2002 r., Prok. i Pr. 2003, nr 3, s. 101). Nie
roszcząc sobie uprawnień do rozstrzygania sporów teoretycznych, wypada
wskazać, że zastrzeżenie „odpowiedniości” odesłania powszechnie jest
7
utożsamiane z odesłaniem nie „wprost”, ale niejako „pośrednim”, mającym
skierować uwagę interpretatora przepisów na szczególny charakter takiego
odesłania. W konsekwencji, przy tej formule odesłania, jaka została zasto-
sowana w art. 20 § 2 k.k.s. można stwierdzić, że stosowanie niektórych
przepisów odniesienia może być pełne, niektórych ograniczone (t.j. z mo-
dyfikacjami wynikającymi z konieczności dostosowania ich do rozważanych
przypadków), a niektóre przepisy odniesienia mogą nie być w ogóle stoso-
wane, z uwagi na ich bezprzedmiotowość lub sprzeczność z przepisami
podstawowymi (por. J. Nowacki: „Odpowiednie” stosowanie…, op. cit., s.
370; L. Morawski: Wykładnia w orzecznictwie…, op.cit., s. 300; R. Hauser:
Odpowiednie stosowanie…, op. cit., s.159,). Szczególną uwagę należy
zwrócić na jedno ze wskazywanych w piśmiennictwie ograniczeń wykładni
pojęcia „odpowiedniego zastosowania”. Otóż w przypadku odesłania nu-
merycznego z zastrzeżeniem „odpowiedniego stosowania”, a takim posłu-
żył się właśnie ustawodawca w art. 20 § 2 k.k.s., wskazana jest wykładnia
ścisła odesłania, a nie wykładnia rozszerzająca (por. Z. Siwik: „Odpowied-
nie” stosowanie…, op. cit., s. 104 i nast.). Jeżeli zatem ustawodawca wy-
mienił konkretne przepisy odniesienia, to zastosowanie mogą mieć jedynie
te przepisy, a nie przepisy z nimi „związane”.
W drugiej kolejności należy przełożyć owe spostrzeżenia ogólne na
grunt układu procesowego, w jakim sformułowane zostało rozstrzygane w
niniejszej uchwale zagadnienie prawne. Instytucja warunkowego umorze-
nia postępowania zaliczona została w Kodeksie karnym skarbowym do
środków karnych, ale o charakterze probacyjnym (art. 22 § 2 pkt 8 lit. a
k.k.s.), przy czym odnoszą się do niej także przepisy art. 41 § 1-3 k.k.s.,
zawierające unormowania specyficzne dla postępowania karnego skarbo-
wego, a związane z warunkowym umorzeniem. Owe przepisy o tzw. funkcji
korygującej (por. glosę G. Łabudy i T. Razowskiego, op. cit., s. 103) zawie-
rają: uzupełnienie katalogu okoliczności wyłączających stosowanie tej in-
8
stytucji (art. 41 § 1 k.k.s.), dyrektywę zobowiązującą sąd do orzeczenia
wobec sprawcy przestępstwa skarbowego, w związku z którym nastąpiło
uszczuplenie lub narażenie na uszczuplenie należności publicznoprawnej i
należności tej nie uiszczono, obowiązku jej uiszczenia w wyznaczonym
terminie także w wypadku umorzenia warunkowego (art. 41 § 2 k.k.s.) oraz
uzupełnienie katalogu okoliczności uzasadniających podjęcie postępowa-
nia warunkowo umorzonego (art. 41 § 3 k.k.s.). Już konieczność sformuło-
wania przepisów o funkcji korygującej wskazuje, że także i przy stosowaniu
przepisów Kodeksu karnego, dotyczących warunkowego umorzenia, do
których nastąpiło odesłanie (t.j. art. 66 § 1 i 2 oraz art. 67 k.k.), należy
uwzględniać odmienność odpowiedzialności za przestępstwa skarbowe.
Analizując treść art. 67 § 3 k.k. godzi się zatem zauważyć, że przepis ten
czyni wyraźne rozróżnienie między obowiązkami (do których zalicza na-
prawienie szkody oraz obowiązki wymienione w art. 72 pkt 1-3, 5 lub 7a
k.k.) a środkami karnymi (świadczeniem pieniężnym wymienionym w art.
39 pkt 7 k.k. oraz zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznych wymie-
nionym w art. 39 pkt 3 k.k.). Do spostrzeżenia tego wyraźnie upoważnia
użycie przez ustawodawcę w przepisie art. 66 § 3 k.k. po spójniku „a” par-
tykuły „ponadto” (por. wyrok SN z dnia 4 grudnia 2003 r., WA 55/03,
OSNKW 2004, z. 2. poz. 21), rozgraniczającej środki probacyjne od środ-
ków karnych. Nie można zatem zgodzić się z wyrażanym niekiedy poglą-
dem, że świadczenie pieniężne stosowane w wyroku warunkowo umarza-
jącym postępowanie traci charakter środka karnego i staje się obowiązkiem
o jednoznacznie wychowawczym charakterze (zob. Z. Sienkiewicz /w/ O.
Górniok /red./: Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2006, s. 156; a za tą
autorką Sąd Najwyższy we fragmencie uzasadnienia uchwały z dnia 29
marca 2006 r., I KZP 2/06, OSNKW 2006, z. 4, poz. 32, s. 4). Niezależnie
od swego wychowawczego oddziaływania, świadczenie pieniężne orzeka-
ne w związku z odesłaniem zawartym w art. 67 § 3 k.k. nie przestaje być
9
środkiem karnym, tak jak nie przestaje nim być także i zakaz prowadzenia
pojazdów mechanicznych, wymieniony w art. 39 pkt 3 k.k. orzekany jedno-
cześnie z warunkowym umorzeniem (por. np. A. Marek: Kodeks karny.
Komentarz, Warszawa 2004, s. 266; B. Kunicka-Michalska w: G. Rejman
/red./: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 1999, s. 1094).
Jak już wyżej zasygnalizowano, w przepisie art. 20 § 2 k.k.s. nie od-
wołano się zresztą nie tylko do możliwości „odpowiedniego” stosowania art.
39 pkt 7 k.k., ale także i przepisu art. 49 k.k. Należy zatem szerzej rozwa-
żyć znaczenie braku tego odwołania. Przepis art. 49 k.k. pełni na gruncie
Kodeksu karnego bardzo istotną funkcję, wyznaczając zakres stosowania
świadczenia pieniężnego oraz określając jego ustawowy pułap kwotowy.
Świadczenie pieniężne orzeczone może być tylko na rzecz instytucji wpi-
sanej do wykazu, o którym mowa w art. 49a § 2 k.k. i w wysokości nie wyż-
szej niż określona w art. 49 § 1 k.k. Zatem bez przepisu art. 49 § 1 k.k. już
na gruncie Kodeksu karnego samo tylko powołanie art. 67 § 3 k.k. i art. 39
pkt 7 k.k. okazałoby się ułomne w zakresie możliwości orzeczenia świad-
czenia pieniężnego, albowiem należałoby uznać, że jest to środek o nieoz-
naczonym stopniu dolegliwości. Nie trzeba szerzej dowodzić, że stosowa-
nie w prawie karnym jakichkolwiek sankcji nieoznaczonych nie jest do-
puszczalne. Gdyby zatem nawet założyć, że zawarte w art. 20 § 2 k.k.s.
odesłanie m.in. do art. 67 § 3 k.k. obejmuje – z uwagi na treść art. 67 § 3
k.k., w której wymieniono także i art. 39 pkt 7 k.k. – także i sui generis po-
średnie odesłanie do art. 39 pkt 7 k.k., brak byłoby jakichkolwiek przesła-
nek do stosowania na gruncie Kodeksu karnego skarbowego art. 49 § 1
k.k. Przepis ten nie został bowiem wymieniony wśród przepisów części
ogólnej Kodeksu karnego, które mogą znaleźć odpowiednie zastosowanie
na gruncie prawa karnego skarbowego, a nadto nie odsyła do niego także i
art. 67 k.k. Z całym naciskiem podkreślić przy tym należy, że w art. 20 § 2
k.k.s. nakazano odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących orzekania
10
i wykonywania – w takim zakresie, w jakim problematyka ta nie została au-
tonomicznie uregulowana w przepisach Kodeksu karnego skarbowego -
innych środków karnych, zawierając w tym zakresie wyraźne odesłania (np.
do art. 41, czy też art. 43 § 2 k.k.). Uznanie, że przepis art. 49 § 1 k.k. (a
także i przepis art. 49a k.k.) może być zastosowany także na gruncie pra-
wa karnego skarbowego poprzez konstrukcję swoistego „piętrowego”, a
nadto jeszcze i „domniemanego”, albowiem dopiero „wyczytywanego” z art.
67 § 3 k.k. i z art. 20 § 2 k.k.s., odesłania, stanowiłoby rażący przykład wy-
kładni rozszerzającej na niekorzyść oskarżonego, która na gruncie przepi-
sów dotyczących reguł odpowiedzialności karnej i systemu sankcjonowania
czynów zabronionych, jest – co do zasady – niedopuszczalna. Zakaz sto-
sowania tego typu zabiegów interpretacyjnych odnieść należy także do
prawa karnego skarbowego, zgodnie z postulatem prawa karnego „ścisłych
granic”. Uwarunkowania omówione w tym fragmencie uzasadnienia uchwa-
ły dostrzeżono już na gruncie poprzedniego brzmienia przepisów art. 49 i
49a k.k. (obowiązującego do wejścia w życie ustawy z dnia 8 października
2004 r. o zmianie ustawy Kodeks karny i Kodeks karny wykonawczy, Dz.
U. Nr 243, poz. 2426, to jest do dnia 16 maja 2005 r.) w piśmiennictwie
(doprowadziły one G. Łabudę i T. Razowskiego w cytowanej wyżej glosie
do postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 maja 2002 r.
do wniosku, że „dla prawa karnego skarbowego świadczenie pieniężne nie
istnieje”, Prok. i Pr. 2003, nr 3, s. 106). Jeśli zatem brak recepcji przepisów
art. 39 pkt 7 k.k. oraz art. 49 § 1 i art. 49a k.k. stanowiłby jedynie swoiste
przeoczenie ustawodawcy, którego zamiarem było jednakże stosowanie
instytucji świadczenia pieniężnego także i na gruncie odpowiedzialności
karnej skarbowej, nic nie stało na przeszkodzie, aby przy późniejszej nowe-
lizacji przepisów Kodeksu karnego skarbowego, w wyraźny sposób zade-
kretował on swą, wyrażoną dotychczas w nieczytelnej formie, rzeczywistą
wolę. Tymczasem w obszernej nowelizacji (zob. ustawę z dnia 28 lipca
11
2005 r. o zmianie ustawy Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych
ustaw, Dz. U. Nr 178, poz. 1479, która weszła w życie z dniem 17 grudnia
2005 r.), obejmującej także i art. 20 § 2 k.k.s., a więc właśnie przepis za-
wierający katalog odesłań, w materii stanowiącej przedmiot analizy niniej-
szej uchwały nie wprowadzono żadnych zmian. Wykładnia systemowa i
historyczna pozwala zatem na stwierdzenie, że zarówno w obowiązującym
stanie prawnym, jak i w stanie prawnym obowiązującym przed zmianami
nowelizacyjnymi, ustawodawca nie zamierzał dokonywać recepcji na grunt
Kodeksu karnego skarbowego instytucji świadczenia pieniężnego, uznając,
że inne, specyficzne dla odpowiedzialności karnej skarbowej, formy dole-
gliwości o charakterze ekonomicznym, są wystarczające.
Wypada, już na marginesie, wskazać, że recepcja art. 67 k.k. na
grunt prawa karnego skarbowego ma, pomimo brzmienia art. 20 § 2 k.k.s.,
odsyłającego na tzw. pierwszy rzut oka do całości tego przepisu, także i z
innych przyczyn bardzo ograniczony zakres. Wymienione w tym przepisie
obowiązki probacyjne nie będą bowiem miały – oprócz, rzecz jasna, obo-
wiązku zgodnego z prawem zachowania w okresie próby oraz informowa-
nia sądu lub kuratora o przebiegu próby (por. Z. Radzikowska w: G. Bog-
dan, A. Nita, Z. Radzikowska, A. Światłowski: Kodeks karny skarbowy…,
op. cit., s. 62) – w tej specyficznej kategorii spraw w ogóle zastosowania.
Ze względu na przedmiot ochrony trudno sobie wyobrazić zobowiązanie do
przeproszenia pokrzywdzonego, czy też do wykonywania obowiązku łoże-
nia na utrzymanie innej osoby. Równie trudno przyjąć, aby w razie warun-
kowego umorzenia postępowania karnego skarbowego uzasadnione było
zobowiązanie sprawcy do naprawienia szkody, skoro o szkodzie w rozu-
mieniu uszczerbku materialnego oraz w innych dobrach pokrzywdzonego
na gruncie przestępstw skarbowych nie można mówić (zob. szerzej G. Ła-
buda i T. Razowski, op. cit., Prok. i Pr. 2003, nr 3, s. 109-110). Zupełnie
absurdalne byłoby zaś założenie, iż możliwe jest stosowanie przy skazaniu
12
za przestępstwo skarbowe środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 3
k.k., t.j. zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, o którym mowa jest
w tej samej, końcowej części przepisu art. 67 § 3 k.k., w której wymieniony
został także środek karny z art. 39 pkt 7 k.k., to jest świadczenie pieniężne.
Podsumowując stwierdzić należy, że w przypadku warunkowego
umorzenia postępowania karnego o przestępstwo skarbowe nie jest do-
puszczalne orzeczenie świadczenia pieniężnego na podstawie art. 39 pkt 7
k.k.