Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 319/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 maja 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Beata Gudowska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania M. M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.
o emeryturę nauczycielską,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 30 maja 2006 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 19 lipca 2005 r., sygn. akt (...),
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w B decyzją z dnia 23 stycznia
2004 r. odmówił przyznania M. M. prawa do emerytury nauczycielskiej,
stwierdziwszy, że w czasie zatrudnienia w Wojewódzkiej Federacji Sportu w okresie
2
od dnia 25 czerwca 1984 r. do dnia 11 lutego 1990 r. w charakterze trenera –
metodyka, nie był nauczycielem i nie wykonywał pracy zaliczanej do
dwudziestoletniego okresu pracy w szczególnym charakterze.
Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18
listopada 2004 r. uwzględnił odwołanie i zmienił zaskarżoną decyzję przez
przyznanie ubezpieczonemu emerytury przysługującej na podstawie art. 88 ustawy
z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr
118, poz. 1112 ze zm.) od dnia 17 lutego 2003 r., stwierdziwszy, że praca
ubezpieczonego w spornym okresie była pracą nauczycielską, gdyż polegała na
szkoleniu i młodzieży oraz kadry instruktorskiej i trenerskiej.
Sąd Apelacyjny, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 19
lipca 2005 r. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie. W ocenie Sądu
Apelacyjnego, w stanie prawnym obowiązującym w dniu złożenia wniosku o
emeryturę (2 grudnia 2003 r.), stosownie do art. 3 pkt 1 w związku z art. 88 Karty
Nauczyciela, w wymaganym 20-letnim stażu pracy nauczycielskiej uwzględnia się
zatrudnienie w szkołach, placówkach i innych jednostkach organizacyjnych
wymienionych w art. 1 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 2 oraz w przepisach wykonawczych
wydanych z mocy art. 5 Karty Nauczyciela, zawierającego upoważnienie dla
Ministra Edukacji Narodowej do rozciągnięcia, w drodze rozporządzenia, przepisów
ustawy lub niektórych jej postanowień na podmioty niewymienione w tych
przepisach. Upoważnienie to Minister Edukacji Narodowej wykonał tylko odnośnie
do instruktorów i kierowników praktycznej nauki zawodu oraz niektórych innych
pracowników prowadzących prace dydaktyczne i wychowawcze (rozporządzenie z
dnia 14 września 1998 r., Dz.U. Nr 126, poz. 833). Praca z młodzieżą, wykonywana
w placówkach niewymienionych w tych przepisach nie może być – w ocenie Sądu
Apelacyjnego – uznana za pracę nauczycielską.
W skardze kasacyjnej ubezpieczony wniósł o uchylenie zaskarżonego nią
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania
lub uwzględnienie odwołania. Opierając skargę na podstawie naruszenia prawa
materialnego przez „dokonanie błędnej subsumcji stanu faktycznego sprawy ze
stanem prawnym na skutek zastosowania przepisów odnoszących się do
kierowników i instruktorów praktycznej nauki zawodu, o jakich mowa w art. 1 ust. 2
3
pkt 4 Karty Nauczyciela, chociaż praca wykonywana przez ubezpieczonego
spełniała kryteria uznania jej za pracę nauczycielską”, skarżący formułował pytanie,
„czy w stosunku do osoby zatrudnionej w Wojewódzkiej Federacji Sportu na
stanowisku trener – metodyk zasadne jest stosowanie przepisów dotyczących
kierowników i instruktorów praktycznej nauki zawodu, czy też zatrudnienie takie
należy zakwalifikować jako pracę nauczycielską, o której mowa w art. 3 ust. 1 w
związku z art. 1 ust. 1 Karty Nauczyciela”.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 21 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela według
stanu prawnego obowiązującego w chwili złożenia wniosku (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 8 lutego 2000 r., II UKN 376/99, OSNAPiUS 2001 nr 14, poz.
467) stanowi podstawę przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku
emerytalnego nauczycieli mających trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat
pracy w szczególnym charakterze. Krąg uprawnionych do tej emerytury, zwanej
„emeryturą nauczycielską”, określony został w powołanym przepisie w związku z
art. 86 Karty, zaliczającym nauczycieli do pracowników zatrudnionych w
szczególnym charakterze, w sposób wymagający sprecyzowania pojęć „nauczyciel”
oraz „praca w szczególnym charakterze”, przez sięgnięcie do art. 3 pkt 1 w związku
z art. art. 1 ust. 1 Karty Nauczyciela. W przepisach tych nauczyciele zostali
zdefiniowani jako nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni
zatrudnieni w przedszkolach, szkołach i placówkach wymienionych w art. 1 ust. 1,
czyli publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz zakładach kształcenia
i placówkach doskonalenia nauczycieli działających na podstawie ustawy z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty, zakładach poprawczych, schroniskach dla
nieletnich oraz rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych działających
na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach
nieletnich, publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz ośrodkach
adopcyjno-opiekuńczych działających na podstawie ustawy z dnia 29 listopada
1990 r. o pomocy społecznej.
4
Wykonywanie pracy polegającej na nauczaniu lub szkoleniu w jednostkach
niebędących placówkami wymienionymi w powołanych przepisach nie spełnia
warunku do uznania tej pracy za pracę nauczycielską a osoby wykonującej ją, za
nauczyciela. Wykazywanie zatem w skardze kasacyjnej – w której brak
argumentów przemawiających za ustaleniem, że Wojewódzka Federacji Sportu
należy do placówek wymienionych w przytoczonych przepisach – że praca trenera–
metodyka zasadniczo polegała na pracy z młodzieżą trafia próżnię.
Trafnie wprawdzie podniesiono w skardze kasacyjnej, że praca
ubezpieczonego nie miała charakteru pracy instruktora praktycznej nauki zawodu,
lecz należy zwrócić uwagę, że Sąd Apelacyjny rozważał tylko możliwość uznania
pracy skarżącego za pracę nauczycielską w istniejącym w zamkniętym okresie od
dnia 14 września 1998 r. do 6 kwietnia 2000 r. stanie prawnym, w którym poza
osobami wymienionymi w art. 1, za nauczycieli uznawani byli także instruktorzy i
kierownicy praktycznej nauki zawodu oraz niektórzy inni pracownicy prowadzący
prace dydaktyczne i wychowawcze (por. rozporządzenie Ministra Edukacji Naro-
dowej z dnia 14 września 1998 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów
Karty Nauczyciela na instruktorów i kierowników praktycznej nauki zawodu oraz
niektórych innych pracowników prowadzących prace dydaktyczne i wychowawcze,
Dz.U. Nr 126, poz. 833, wydane na podstawie art. 5 ust. 1 Karty Nauczyciela). Sąd
nie kwalifikował pracy ubezpieczonego w charakterze trenera jako pracy instruktora
zawodu. Ostatecznie zresztą uznał, że jest to bezprzedmiotowe, gdyż w obecnym
stanie prawnym żadna inna praca – poza pracą objętą przepisami art. 1 w związku
z art. 3 ust. 1 Karty Nauczyciela – nie jest uznawana za pracę nauczycielską i za
taką nie uznał dlatego pracy trenera.
Należy więc tylko zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 Karty
Nauczyciela (w brzmieniu ustalonym w Dz.U. z 1996 r. Nr 25, poz. 113) Minister
Edukacji Narodowej w porozumieniu z Ministrem właściwym do spraw Kultury
Fizycznej i Sportu, był uprawniony do wydania rozporządzenia rozciągającego
przepisy ustawy Karta Nauczyciela lub niektóre jej postanowienia także na trenerów
zatrudnionych w szkołach i klasach z rozszerzonym programem wychowania
fizycznego, szkołach i klasach sportowych, szkołach i klasach mistrzostwa
sportowego, placówkach wychowania pozaszkolnego oraz w uczniowskich klubach
5
sportowych, jak też trenerów zatrudnionych w innych klubach sportowych, dla
których praca z dziećmi i młodzieżą stanowi podstawowe zajęcie, jednak
rozporządzenie takie nie zostało wydane. Nie było więc, a po uchyleniu art. 5 Karty
Nauczyciela przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. (Dz. U. nr 19, poz.
239) i nie ma obecnie podstawy prawnej do uwzględnienia pracy trenera przy
ustalaniu uprawnień emerytalnych przewidzianych w art. 88 Karty Nauczyciela (por.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2000 r., II UKN 729/99, OSNP 2002,
nr 10, poz. 244). O charakterze wykonywanej przez ubezpieczonego pracy trenera
jako nauczycielskiej nie świadczy również fakt zaliczenia jej spornego okresu dla
celów wynagrodzeniowych, gdyż przy ustalaniu szczebla wynagrodzenia
zasadniczego zaliczane były także okresy pracy zawodowej niepedagogicznej,
dającej doświadczenie przydatne do pracy nauczycielskiej (§ 2 ust. 1 pkt 7 zgodnie
z uchwały nr 97 Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1983 r. w sprawie wynagradzania
nauczycieli, M.P. Nr 28, poz. 153).
W rezultacie tych rozważań Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39814
k.p.c.).
/tp/