Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 22 czerwca 2006 r.
I UK 356/05
Okres zatrudnienia w Czechosłowacji na podstawie skierowania do
pracy w oparciu o umowę z dnia 17 lipca 1972 r. zawartą pomiędzy Rządem Pol-
skiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Czechosłowackiej Republiki Socjali-
stycznej o współpracy w zakresie zatrudnienia obywateli Polskiej Rzeczypo-
spolitej Ludowej w uspołecznionych przedsiębiorstwach gospodarczych Cze-
chosłowackiej Republiki Socjalistycznej podlega uwzględnieniu przy ustalaniu
kapitału początkowego (art. 174 ust. 2 w związku z art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-
czeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.).
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Herbert Szurgacz (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 czerwca
2006 r. sprawy z odwołania Barbary S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w B. o ustalenie kapitału początkowego, na skutek skargi kasacyj-
nej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku
z dnia 18 sierpnia 2005 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyro-
kiem z dnia 18 sierpnia 2005 r., oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziału w B. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Białymstoku z dnia 20 października 2003 r., zmieniającego decyzję organu rento-
wego z 3 kwietnia 2003 r. ustalającą Barbarze S. kapitał początkowy na dzień 1
stycznia 1999 r. i odmawiającą uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym
od 4 października 1969 r. do 30 września 1970 r. oraz okresu pracy w Czechosłowa-
2
cji od 25 października 1973 r. do 11 lutego 1985 r., w ten sposób, że zaliczył wnio-
skodawczyni do ustalenia wartości kapitału początkowego okres pracy od 25 paź-
dziernika 1973 r. do 11 lutego 1985 r. w Zakładach Przemysłu Bawełnianego „S.” w
T.
Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i ich
prawna ocena: Decyzją z dnia 3 kwietnia 2003 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-
Oddział w B. ustalił Barbarze S. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r., od-
mawiając uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 4 października
1969 r. do 30 września 1970 r. oraz okresu pracy w Czechosłowacji od 25 paździer-
nika 1973 r. do 11 lutego 1985 r.
Barbara S. wniosła odwołanie od decyzji organu rentowego. Sąd Okręgowy-
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyrokiem z dnia 20 paździer-
nika 2003 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zaliczył wnioskodawczyni
do ustalenia wartości kapitału początkowego okres pracy od 25 października 1973 r.
do 11 lutego 1985 r. w Zakładach Przemysłu Bawełnianego „S.” w T. Sąd uznał, że
skoro wnioskodawczyni była zatrudniona w Czechosłowacji, to ma do niej zastoso-
wanie art. 14 ust. 3 umowy między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosło-
wacką z dnia 5 kwietnia 1948 r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. z 1949 r. Nr 6,
poz. 34 ze zm.). Wedle powołanego przepisu, do ubezpieczenia emerytalnego zali-
cza się okresy zatrudnienia w obu państwach, jeżeli wynoszą one co najmniej 6
miesięcy. Sporny okres podlega zatem uwzględnieniu na podstawie art. 173 ust. 1 i
174 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 535 ze zm.,
powoływanej dalej jako „ustawa” lub „ustawa o emeryturach i rentach z FUS”).
W apelacji od wyroku Sądu Okręgowego pełnomocnik organu rentowego za-
rzucił naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 174 ust. 2 w związku z art. 8
ustawy i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku oraz oddalenie odwołania od decyzji
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Wyrokiem z dnia 11 marca 2004 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Białymstoku oddalił apelację organu rentowego. Sąd powołał się na
art. 8 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stanowi, że przy ustalaniu prawa
do emerytury lub renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy
ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe. W ocenie
Sądu, taką umową międzynarodową jest umowa między Rzecząpospolitą Polską a
3
Republiką Czechosłowacką z 5 kwietnia 1948 r., która w art. 14 ust. 1 daje podstawę
do zaliczenia okresów zatrudnienia w każdym z obu państw. Artykuł 14 ust. 3 tej
umowy, wyłącza prawo do świadczeń w tym państwie, w którym brak jest co najmniej
6 policzalnych okresów składkowych, względnie zatrudnienia i nie ma zastosowania
w rozpoznawanej sprawie.
Wyrok ten organ rentowy zaskarżył kasacją. Jako podstawę wskazał narusze-
nie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 174 w związku z art. 6 ust. 2 pkt
1 lit. d ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z art. 14 umowy między
Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką z dnia 5 kwietnia 1948 r. W
uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniósł, że Sąd nie uwzględnił, iż odwołująca się
może w przyszłości ubiegać się o świadczenie polsko-czeskie na podstawie przepi-
sów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Świadczenie emerytalne składałoby się
wówczas z dwóch odrębnych pod względem prawnym części emerytalnych - polskiej
i czeskiej. Polskie świadczenie „naliczone byłoby na podstawie wysokości wyliczone-
go kapitału początkowego i kwotowo prawdopodobnie byłoby wyższe od świadczenia
czeskiego. Wynikałoby to z zastosowania zasady proporcjonalności". Do wyliczenia
wysokości świadczeń zaliczone są tylko te okresy, od których odprowadzono składkę
na ubezpieczenie społeczne w Polsce, nawet w przypadku, gdy ubezpieczony pra-
cował poza granicami kraju.
Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2005 r. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok
i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Sąd ten
wskazał, że zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wyso-
kość hipotetycznej emerytury oblicza się na podstawie art. 53 tej ustawy. Wysokość
emerytury zależy od podstawy wymiaru oraz liczby okresów składkowych i nieskład-
kowych. Oba te składniki są przy ustalaniu kapitału początkowego zmodyfikowane w
stosunku do zasad ogólnych. I tak, na podstawie art. 174 ust. 2 ustawy, do stażu
ubezpieczeniowego przyjmuje się okresy składkowe wymienione w art. 6 i nieskład-
kowe wymienione w art. 7. Jest to zawężenie w stosunku do zasad ogólnych, ponie-
waż do obliczania emerytury na podstawie art. 53, oprócz okresów wymienionych w
art. 6 i 7, uwzględnia się pod pewnymi warunkami wymienione w art. 10 ust. 1 okresy
podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i okresy z nimi zrównane, a także
uwzględnia się wymienione w art. 8 okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak sta-
nowią umowy międzynarodowe. Przepis art. 174 ust. 2 nie wymienia obu tych okre-
sów. Sąd Apelacyjny, zaliczając do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawczyni
4
okres zatrudnienia w Czechosłowacji, powołał się na regulację zawartą w art. 8. Jest
to błąd, gdyż zgodnie z art. 174 ust. 2 okresy niewymienione w art. 6 i 7 nie są
uwzględniane. Wobec tego, przy ustalaniu okresów przyjmowanych do wyliczenia
kapitału początkowego na podstawie tego przepisu nie uwzględnia się okresów
ubezpieczenia za granicą, o których mowa w art. 8. Jeżeli jednak zatrudnienie wnio-
skodawczyni odbywało się na podstawie umowy zawartej między Rzecząpospolitą
Polską i Republiką Czechosłowacką lub zawartych w jej wykonaniu porozumieniach
międzyrządowych, okres tego zatrudnienia, jako wymieniony w art. 6 ustawy o eme-
ryturach i rentach, uwzględniany jest przy ustalaniu kapitału początkowego na pod-
stawie art. 174 ust. 2 tej ustawy. W sprawie brak jest jednak ustaleń co do zasad, na
jakich wnioskodawczyni wykonywała zatrudnienie w Czechosłowacji, wobec czego
nie można stwierdzić, czy okres tego zatrudnienia był okresem składkowym wymie-
nionym w art. 6, uwzględnianym przy wyliczaniu kapitału początkowego, czy też
okresem wymienionym w art. 8, który nie jest uwzględniany.
Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Apelacyjny ustalił, że Barbara S. została
skierowana do pracy w Czechosłowacji na podstawie umowy zawartej pomiędzy
Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Czechosłowackiej Republiki
Socjalistycznej o współpracy w zakresie zatrudnienia obywateli Polskiej Rzeczypo-
spolitej Ludowej w uspołecznionych przedsiębiorstwach gospodarczych Czechosło-
wackiej Republiki Socjalistycznej z dnia 17 lipca 1972 r. oraz zawartego w jej wyko-
naniu porozumienia między Ministrem Pracy Płac i Spraw Socjalnych Polskiej Rze-
czypospolitej Ludowej a Federalnym Ministerstwem Pracy i Spraw Socjalnych Cze-
chosłowackiej Republiki Socjalistycznej w sprawie czasowego zatrudniania pracow-
ników polskich w uspołecznionych przedsiębiorstwach gospodarczych Czechosło-
wackiej Republiki Socjalistycznej. Oznacza to, że w sprawie ma zastosowanie art. 6
ust. 2 pkt 1 lit. d ustawy, wedle którego, za okresy składkowe uważa się również
przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia obywateli pol-
skich za granicą w zakładach, do których zostali skierowani w ramach współpracy
międzynarodowej lub w których byli zatrudnieni za zgodą właściwych władz polskich.
W konkluzji Sąd uznał, że wyrok Sądu pierwszej instancji, jakkolwiek błędnie uza-
sadniony, odpowiada prawu.
Pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w B. zaskarżył ten
wyrok skargą kasacyjną. Wskazując jako jej podstawę naruszenie prawa materialne-
go, a mianowicie art. 174 w związku z art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c (omyłkowo wskazany w
5
uzasadnieniu wyroku jako art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. d) ustawy o emeryturach i rentach z
FUS oraz art. 1 ust. 2 umowy zawartej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką
Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym podpisaną w Warszawie 5 kwietnia
1948 r. (Dz.U. z 1949 r. Nr 6, poz. 34), poprzez wyrażenie błędnego poglądu, że
okres pracy w Zakładach Przemysłu Bawełnianego „S.” w T. w okresie od 25 paź-
dziernika 1973 r. do 11 lutego 1985 r. można zaliczyć „do wysokości kapitału począt-
kowego” jako okres składkowy „biorąc pod uwagę jedynie postanowienia umowy z
17.05.1972 r., a nie uwzględniając art. 5, który w kwestii zabezpieczenia socjalnego
odsyła do zapisów umowy z 5.04.1948 roku”, wniósł o „uchylenie i zmianę zaskarżo-
nego wyroku Sądu Apelacyjnego w całości”.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej pełnomocnik strony skarżącej podnosił, że
zaliczenie zatrudnienia Barbary S. w Zakładach Przemysłu Bawełnianego „S.” w byłej
Czechosłowacji jako polskich okresów składkowych, o których mowa w art. 6 ust. 2
pkt 1 lit. c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stanowi naruszenie art. 1 ust. 2
umowy z 5 kwietnia 1948 r. zawartej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką
Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym. Według niego, Sąd powinien
uwzględnić zarówno wiążącą Polskę umowę z 17 lipca 1972 r. jak i umowę z 5
kwietnia 1948 r. o ubezpieczeniu społecznym. Wskazał, że art. 5 umowy z 17 lipca
1972 r. odsyła w kwestii zabezpieczenia socjalnego do umowy z 1948 r. Stanowisko
Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 11 lipca 2005 r. nie wyklucza zastosowania
w rozpoznawanej sprawie umowy o ubezpieczeniu społecznym. Zaznaczył, że
umowa z 1972 r. wprowadza w art. 1 ust. 2 zasadę jedności stosowanego ustawo-
dawstwa, stanowiąc, że ustawodawstwem właściwym w zakresie podlegania ubez-
pieczeniom i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w odniesieniu do pra-
cowników z jednego państwa, zatrudnionych na terytorium innego państwa jest
ustawodawstwo państwa zatrudnienia (zasada lex loci laboris). Oznacza to, że usta-
wodawstwem właściwym w zakresie ustalenia obowiązku ubezpieczenia społeczne-
go i opłacania składek z tytułu zatrudnienia Barbary S. jest ustawodawstwo byłej
Czechosłowacji. Okres zatrudnienia wnioskodawczyni w Czechosłowacji został po-
twierdzony w ramach realizacji umowy polsko-czechosłowackiej z 1948 r. przez cze-
ską instytucję CSSZ jako czeskie okresy ubezpieczenia (składkowe). Zdaniem skar-
żącej, Sąd nie uwzględnił art. 14 ust. 3 umowy o ubezpieczeniu społecznym z 1948
r., który stanowił właściwą podstawę prawną przy ustalaniu kapitału początkowego.
Na podstawie powołanego przepisu, strona polska jest zobowiązana do przyjęcia
6
krótszych niż 6 miesięcy okresów ubezpieczenia w byłej Czechosłowacji, za które nie
przysługują świadczenia emerytalno-rentowe na podstawie przepisów prawnych tego
państwa i do ponoszenia ciężaru udzielania świadczeń nabytych zgodnie z polskimi
przepisami emerytalno-rentowymi, co oznacza w konsekwencji konieczność
uwzględnienia tych okresów przy obliczaniu kapitału początkowego. Strona skarżąca
podniosła, że gdyby Barbara S. ubiegała się w przyszłości o świadczenie polsko -
czeskie, to świadczenie to składałoby się z dwóch odrębnych pod względem praw-
nym części emerytalnych - polskiej i czeskiej. Polskie świadczenie naliczone byłoby
na podstawie wysokości wyliczonego kapitału początkowego i kwotowo prawdopo-
dobnie byłoby wyższe od świadczenia czeskiego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wprowadzona ustawą o emeryturach i rentach z FUS instytucja kapitału po-
czątkowego stanowi element wymiaru emerytury w systemie zdefiniowanej składki, w
którym podstawę wyliczenia emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.
stanowi kwota równa sumie składek wpłaconych na ubezpieczenie emerytalne na
indywidualnym koncie ubezpieczonego dopiero od 1 stycznia 1999 r. Wcześniejszy
okres zatrudnienia (ubezpieczenia) zostaje uwzględniony w wysokości emerytury
właśnie w postaci tzw. kapitału początkowego, ustalonego dla potrzeb obliczenia no-
wej emerytury osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., które podlegały ubezpie-
czeniu społecznemu przed 1 stycznia 1999 r. Zasady ustalania kapitału początkowe-
go zostały określone w art. 174 ustawy o emeryturach i renetach z FUS. Zgodnie z
ustępem drugim tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się
przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: 1) okresy składkowe, o których mowa
w art. 6; 2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5; 3) okresy nieskład-
kowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony
w art. 5 ust. 2. Pośród okresów składkowych wymienionych w art. 6 ustawy, które -
zgodnie z powołanym przepisem - bez żadnych wyjątków uwzględnia się przy usta-
laniu kapitału początkowego, wymienione zostały okresy zatrudnienia po ukończeniu
15 lat życia obywateli polskich za granicą - w organizacjach międzynarodowych, za-
granicznych instytucjach i w zakładach, do których zostali skierowani w ramach
współpracy międzynarodowej lub w których byli zatrudnieni za zgodą właściwych
władz polskich.
7
Po uzupełnieniu postępowania dowodowego Sąd Apelacyjny ustalił, że wnio-
skodawczyni została skierowana do pracy w Czechosłowacji w oparciu o umowę za-
wartą pomiędzy Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Czechosło-
wackiej Republiki Socjalistycznej o współpracy w zakresie zatrudnienia obywateli
Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w uspołecznionych przedsiębiorstwach gospodar-
czych Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej z dnia 17 lipca 1972 r. W świetle
przytoczonej regulacji prawnej zawartej w art. 174 ust. 2 oraz art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c
ustawy o emeryturach i rentach z FUS, sporny okres pracy wnioskodawczyni w byłej
Czechosłowacji podlega uwzględnieniu przy ustalaniu kapitału początkowego. Zarzut
kasacji naruszenia wymienionych przepisów ustawy emerytalnej przez ich błędną
wykładnię nie jest zatem usprawiedliwiony.
Co się tyczy zarzutu naruszenia postanowień art. 1 ust. 2 umowy o ubezpie-
czeniu społecznym zawartej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czecho-
słowacka i podpisanej w Warszawie dnia 5 kwietnia 1948 r., to również on nie zasłu-
guje na uwzględnienie. Zdaniem skarżącego organu rentowego, z zawartych w wy-
mienionej umowie międzynarodowej postanowień wynika, że nie jest możliwe uzna-
nie okresu zatrudnienia w Czechosłowacji, za który zostały opłacone składki do
tamtejszej instytucji ubezpieczenia społecznego, jako polskiego okresu ubezpiecze-
nia społecznego. Rozstrzygające znaczenie ma w tym względnie - zdaniem skarżą-
cego - art. 5 umowy z 1972 r., który w zakresie zabezpieczenia społecznego odsyła
do umowy z 1948 r. Z tej ostatniej zaś wynika, że ustawodawstwem właściwym w
sprawach zabezpieczenia społecznego były przepisy czechosłowackie, a ponadto
byłoby nie do przyjęcia, gdyby wnioskodawczyni, ubiegając się w przyszłości o
świadczenie polsko-czeskie, otrzymała polską część emerytury, która byłaby wyższa
od części czeskiej emerytury.
W związku z podniesionymi zarzutami należy zauważyć, że po pierwsze, po-
wołane umowy międzynarodowe nie zawierają żadnych postanowień dotyczących
zasad ustalania kapitału początkowego, która to instytucja jest instytucją nową, ure-
gulowaną ustawą o emeryturach i rentach z FUS. Wymieniona ustawa, jak wynika to
z przedstawionej wcześniej regulacji prawnej, w zakresie kapitału początkowego na-
kazuje uwzględniać zatrudnienie za granicą na zasadach określonych art. 6 tej
ustawy. Po drugie, wymienione umowy zawierają postanowienia (normy kolizyjne)
dotyczące tego, jakie prawo znajduje zastosowanie do obywatela polskiego, który
pracował w Czechosłowacji, opłacając za ten czas składki w czechosłowackiej in-
8
stytucji ubezpieczeniowej. Nie wchodząc w szczegóły, można ograniczyć się do pod-
kreślenia, że umowa o ubezpieczeniu społecznym z 1948 r. formułuje pewne ogólne
zasady (reguły kolizyjne, reguły koordynacji) znane umowom międzypaństwowym z
zakresu zabezpieczenia społecznego, a także ujęte w aktach prawnomiędzynarodo-
wych w postaci konwencji MOP. W zakresie prawa do emerytury dotyczą one przede
wszystkim nabycia prawa do emerytury i związanej z tym zasady zaliczania (sumo-
wania) okresów ubezpieczenia oraz wysokości emerytury (tu: sformułowanie zasady
wysokości emerytury podług przepracowanego okresu - pro rata temporis). Po trze-
cie, co się tyczy ewentualnego ubiegania się przez wnioskodawczynię w przyszłości
o przyznanie prawa do emerytury, o czym mowa w skardze, to jej sytuacja prawna
będzie musiała być rozważona z uwzględnieniem faktu członkostwa Polski w Unii
Europejskiej. Z dniem przystąpienia (1 maja 2004 r.) obowiązują w Polsce wprost
przepisy rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w spra-
wie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników, osób pro-
wadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszcza-
jących się we Wspólnocie (nowe rozporządzenie nr 883/2004 Parlamentu Europej-
skiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. dotyczące koordynacji systemów zabezpie-
czenia społecznego nie weszło do tej pory w życie). Rozporządzenie to formułuje w
art. 6 zasadę zastąpienia postanowień konwencji (umów międzynarodowych) o za-
bezpieczeniu społecznym przez przepisy rozporządzenia (art. 6), chyba że są one
korzystniejsze dla beneficjentów, o ile postanowienia te są wymienione w załączniku
III (załącznik ten nie wymienia umowy polsko-czechosłowackiej z 1948 r.). Rozpo-
rządzenie formułuje zasadę sumowania (zliczania) okresów ubezpieczenia przeby-
tych w różnych krajach (art. 45). Równocześnie art. 94 ust. 2 stanowi, że każdy okres
ubezpieczenia (zatrudnienia lub zamieszkiwania) spełniony zgodnie z ustawodaw-
stwem państwa członkowskiego przed 1 października 1972 r. lub przed datą stoso-
wania rozporządzenia na terytorium tego państwa członkowskiego, jest uwzględnia-
ny dla celów ustalenia praw nabytych na podstawie przepisów rozporządzenia.
Rozpoznawana sprawa nie dotyczy prawa do emerytury w związku z czym
szczegółowe rozważenie kwestii spełnienia przesłanek nabycia prawa i jego wysoko-
ści w kontekście regulacji prawa europejskiego, mogło zostać pominięte. Skoro
skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, należało orzec o jej od-
daleniu (art. 39314
k.p.c.).
========================================