Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 4 sierpnia 2006 r.
III SW 10/06
Kampanię wyborczą na zasadzie wyłączności prowadzi komitet wybor-
czy, który ponosi wydatki ze źródeł własnych, a środki finansowe gromadzi na
koncie bankowym (art. 40a ust. 1, art. 84a ust. 1 oraz art. 85 ust. 4 ustawy z dnia
27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, jednolity
tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544 ze zm.). Kandydat na Prezydenta RP nie
jest zatem uprawniony do wydatkowania własnych środków na prowadzenie
kampanii wyborczej, z pominięciem konta bankowego komitetu.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Katarzyna Gonera, Beata Gudowska, Jerzy Kuźniar (sprawozdawca),
Maria Tyszel, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 sierpnia
2006 r. sprawy ze skargi Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta Rzeczy-
pospolitej Polskiej Marii Szyszkowskiej na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z
dnia 5 czerwca 2006 r. w przedmiocie odrzucenia sprawozdania finansowego,
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia 5 czerwca 2006 r. Państwowa Komisja Wyborcza odrzuciła
sprawozdanie wyborcze Komitetu Wyborczego kandydata na Prezydenta Rzeczypo-
spolitej Polskiej Marii Szyszkowskiej w związku z naruszeniem art. 85 ust. 4 oraz art.
87g ust. 1 ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544). Wbrew obowiązkowi wyni-
kającemu z art. 85 ust. 4 ustawy, wydatki na cele kampanii wyborczej w kwocie
3.037,56 zł kandydat sfinansował z własnych środków przekazanych Komitetowi bez
pośrednictwa rachunku bankowego. Ponadto sprawozdanie wyborcze zostało złożo-
2
ne Państwowej Komisji Wyborczej w dniu 23 stycznia 2006 r., bez dołączonej opinii
biegłego, co nie jest zgodne z art. 87g ust. 1 ustawy z dnia 27 września 1990 r.
W skardze wniesionej przez Komitet Wyborczy przyznano, że do przedłożo-
nego sprawozdania wyborczego nie została dołączona opinia biegłego rewidenta, ze
względu na „skandaliczne zachowanie i z góry przemyślany zamiar bezpośredni tzw.
przekrętów” o czym poinformowano Państwową Komisję Wyborczą w skardze z dnia
20 stycznia 2006 r. Komitet przyznał także, że kwotę 3.037,56 zł pozyskał od kandy-
data i została ona wydatkowana na cele kampanii wyborczej bez pośrednictwa ra-
chunku bankowego. Nie kwestionując powyższego, podniesiono że zarówno Komitet
jak i kandydat nie mieli świadomości, iż naruszają ustawę.
W odpowiedzi na skargę Państwowa Komisja Wyborcza podtrzymała stanowi-
sko zajęte w zaskarżonej uchwale i wniosła o oddalenie skargi. PKW wyjaśniła, że
przyczyną odrzucenia sprawozdania finansowego było naruszenie art. 85 ust. 4 i art.
87g ust. 1 ustawy z dnia 27 września 1990 r., polegające na wydatkowaniu przez
Komitet na cele wyborcze kwoty 3.037,56 zł bez pośrednictwa rachunku bankowego
Komitetu. Wykazane w sprawozdaniu wyborczym Komitetu przychody i wydatki wy-
niosły 8.107,74 zł, natomiast suma wpłat na rachunek bankowy Komitetu wyniosła
5.070,18 zł. Ze sprawozdania wyborczego wynika zatem, że różnica w kwocie
3.037,56 zł stanowiła środki, którymi Komitet dysponował, lecz nie zgromadził ich na
rachunku bankowym. Według dokumentacji załączonej do sprawozdania (faktura [...]
z dnia 31 sierpnia 2005 r.) kwota 1.220,00 zł została wpłacona przez kandydata ze
środków własnych, nie zgromadzonych na rachunku bankowym Komitetu. W doku-
mentacji znajduje się także oświadczenie kandydata o przekazaniu kwoty 500 zł na
wydrukowanie ulotek - również ta kwota została przekazana na rzecz Komitetu bez
pośrednictwa rachunku bankowego. Pozostała kwota środków przekazanych przez
kandydata, w wysokości 1.317,56 zł, również nie została przekazana na rachunek
bankowy Komitetu, co znajduje potwierdzenie w załączonej do sprawozdania historii
rachunku. Stanowi to naruszenie art. 85 ust. 4 powołanej ustawy, zgodnie z którym
środki finansowe komitetu gromadzi się na koncie bankowym. Ponadto Komitet na-
ruszył art. 87g ust. 1 tej ustawy, gdyż mimo poinformowania pełnomocnika finanso-
wego przez Państwową Komisję Wyborczą o obowiązku przedłożenia sprawozdania
wraz z opinią biegłego i wymaganymi dokumentami oraz o wyborze biegłego rewi-
denta właściwego do zbadania sprawozdania Komitetu i wydania opinii na jego temat
3
(pismo [...] z dnia 21 listopada 2005 r.), sprawozdanie nie zostało udostępnione bie-
głemu do zbadania i zostało złożone bez jego opinii.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest bezzasadna. Przepisy ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wybo-
rze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące finansowania wyborów nie bu-
dzą wątpliwości. Nie mają one charakteru zaleceń, lecz są bezwzględnie obowiązu-
jące, jednakowe dla wszystkich uczestników kampanii wyborczej. Przepis art. 84
ustawy o wyborze Prezydenta RP stanowi, że finansowanie kampanii wyborczej kan-
dydata na Prezydenta RP jest jawne. Z kolei przepis art. 85 ust. 4 ustawy wskazuje,
że środki finansowe komitetu gromadzi się na koncie bankowym, z tym że środki po-
chodzące od osób prawnych, z wyłączeniem partii politycznych, oraz pochodzące od
anonimowych ofiarodawców ze zbiórek publicznych gromadzone są na osobnych
subkontach konta komitetu. Trafnie twierdzi Państwowa Komisja Wyborcza, że
ustawa o wyborze Prezydenta RP nie przewiduje odstępstw od zasady gromadzenia
środków finansowych komitetu na wyodrębnionym koncie, niezależnie od ich wyso-
kości bądź źródła, z którego pochodzą. Ustawa o wyborze Prezydenta RP nie prze-
widuje wyjątku dla własnych środków finansowych kandydata. Tak samo jak darowi-
zny innych osób, muszą one zostać wpłacone na konto bankowe komitetu wyborcze-
go, aby mogły być legalnie użyte w kampanii wyborczej. Kampanię wyborczą na za-
sadzie wyłączności prowadzi komitet wyborczy, który ponosi wydatki ze źródeł wła-
snych, a środki finansowe gromadzi na koncie bankowym (art. 40a ust. 1 art. 84 a
ust. 1 oraz art. 85 ust. 4 ustawy o wyborze Prezydenta RP). Kandydat na Prezydenta
RP nie jest zatem uprawniony do wydatkowania własnych środków na prowadzenie
kampanii wyborczej z pominięciem konta bankowego komitetu. Należy także wska-
zać, iż zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2001 r.,
III SW 9/01, (OSNAPiUS 2002 nr 3, poz. 67), Komitet wyborczy kandydata na Prezy-
denta RP jest obowiązany gromadzić wszystkie środki finansowe na koncie banko-
wym, niezależnie od tego z jakich źródeł pochodzą oraz czy koszt wydatków na cele
kampanii wyborczej jest wysoki, czy niski. Natomiast w postanowieniu z dnia 4 paź-
dziernika 2001 r., III SW 5/01, (OSNAPiUS 2001 nr 18 - wkładka), Sąd Najwyższy
wskazał, że kandydat na Prezydenta RP nie jest uprawniony do wydatkowania wła-
4
snych środków finansowych na prowadzenie kampanii wyborczej, z pominięciem
konta bankowego komitetu wyborczego.
Z kolei twierdzenia zawarte w skardze zmierzające do wykazania niskiego
stopnia winy (lub nawet jej braku) w niekwestionowanym naruszeniu art. 85 ust. 4
oraz art. 87g ust. 1 ustawy o wyborze Prezydenta RP, nie mogą odnieść skutku.
Przedstawione argumenty nie mają natury prawnej, a przede wszystkim pozostają w
sprzeczności z imperatywnymi przepisami prawa, które jednoznacznie nie pozwalają
na uzależnianie przyjęcia lub odrzucenia sprawozdania finansowego od dobrej bądź
złej woli partii naruszającej przepisy ustawowe o wyborze Prezydenta RP. Warto w
tym miejscu powołać pogląd Sądu Najwyższego zawarty w postanowieniu z dnia 22
maja 2001 r., III SW 12/01 (niepublikowane), w myśl którego brak winy w złamaniu
prawa lub znikomy stopień jego naruszenia nie mają znaczenia dla przesłanek od-
rzucenia sprawozdania wyborczego na podstawie art. 87h ust. 1 ustawy z dnia 27
września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Z tych względów na podstawie art. 87i ust. 2 ustawy o wyborze Prezydenta
RP orzeczono jak w sentencji.
========================================