Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 10 czerwca 2008 r.
I PZ 14/08
Rodzaj opłaty sądowej (podstawowa bądź stosunkowa) od środków za-
skarżenia wnoszonych w sprawach z zakresu prawa pracy zależy od wartości
przedmiotu sporu, którą w razie skutecznego przekształcenia przedmiotowego
powództwa przed sądem pierwszej instancji stanowi suma właściwa w chwili
ostatecznego sprecyzowania żądań przez powoda.
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn,
Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 czerwca
2008 r. sprawy z powództwa Aleksandra W. przeciwko C.Z. SA w Z. o rentę wyrów-
nawczą, na skutek zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie z dnia 12 lutego 2008 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 12 lutego 2008 r. Sąd Okręgowy-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie na podstawie art. 1302
§ 3 k.p.c.
w związku z art. 370 k.p.c. i art. 397 § 2 k.p.c. odrzucił zażalenie pozwanej C.Z. SA w
Z. na postanowienie tego Sądu z dnia 8 stycznia 2008 r., którym to postanowieniem
wobec nieuiszczenia opłaty stosunkowej odrzucono apelację pozwanej od wyroku
Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Zawierciu z dnia 7 sierpnia 2007 r. zasądzającego
na rzecz powoda Aleksandra W. rentę wyrównawczą.
W uzasadnieniu Sąd wskazał, że powód sprecyzował dochodzone względem
pozwanej roszczenia majątkowe tytułem renty wyrównawczej w piśmie procesowym
z dnia 16 stycznia 2007 r. Wartość przedmiotu sporu obliczona zgodnie z regułami
wskazanymi w art. 19 k.p.c. i art. 22 k.p.c. łącznie wyniosła 70.868,15 zł, wobec
czego zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
2
sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) pozwana zobligowana była do
opłacenia zażalenia opłatą stosunkową w wysokości obliczonej od wartości przed-
miotu zaskarżenia. W takiej sytuacji wniesione przez radcę prawnego zażalenie,
które opłacono jedynie opłatą podstawową w wysokości 30 zł, podlegało odrzuceniu
na podstawie art. 1302
§ 3 k.p.c. bez wzywania do uiszczenia stosownej opłaty.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pozwana Spółka podniosła zarzut
naruszenia art. 1302
§ 3 k.p.c. i art. 25 § 1 k.p.c. oraz art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zdaniem skarżącej, okre-
ślenie wartości przedmiotu zaskarżenia należy do strony wnoszącej apelację, bądź
zażalenie, natomiast Sąd może w razie wątpliwości co do prawidłowości określenia
podanej wartości zarządzić dochodzenie w celu jej sprawdzenia stosownie do dyspo-
zycji art. 25 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy nie zarządził takiego dochodzenia, a mimo to,
wbrew wskazanej w zażaleniu i wcześniej złożonej apelacji wartości przedmiotu za-
skarżenia, bezzasadnie przyjął, iż wartość ta przewyższa kwotę 50.000 zł. Ponadto
skarżąca podniosła, że powód kilkakrotnie zmieniał w toku procesu swoje żądania,
lecz umknęło uwadze Sądu, iż ostatecznie sprecyzował dochodzone roszczenia nie
w piśmie z dnia 16 stycznia 2007 r., lecz dopiero, po doręczeniu mu drugiej uzupeł-
niającej opinii biegłego, w piśmie procesowym z dnia 27 kwietnia 2007 r. oraz na
rozprawie przed Sądem pierwszej instancji w dniu 9 maja 2007 r. Wyrokiem z dnia 7
sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy uwzględnił tak ostatecznie sprecyzowane przez po-
woda powództwo, bowiem zasądził w całości żądane przez niego kwoty, zgodne z
wyliczeniami przyjętymi przez biegłego w opinii z dnia 16 kwietnia 2007 r. Zdaniem
skarżącej, nie ulega wątpliwości, że wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi 45.433
zł i bez wątpienia jest niższa niż graniczna kwota 50.000 zł, a tym samym zażalenie
pozwanej było prawidłowo opłacone.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), w sprawach z zakresu prawa
pracy pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych wyłącznie od apelacji, za-
żalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomoc-
nego orzeczenia (zdanie pierwsze), przy czym w sprawach, w których wartość przed-
miotu sporu przewyższa kwotę 50.000 zł, pobiera się od wszystkich podlegających
3
opłacie pism procesowych opłatę stosunkową (zdanie drugie). Wykładnia tego prze-
pisu prowadzi do wniosku, że art. 35 ust. 1 zdanie drugie ustawy dotyczy spraw, w
których wartość przedmiotu sporu, a nie wartość przedmiotu zaskarżenia, przewyż-
sza kwotę 50.000 zł. Wartość przedmiotu sporu i wartość przedmiotu zaskarżenia nie
są zaś pojęciami tożsamymi. Stosownie do treści art. 19 § 1 k.p.c., w sprawach o
roszczenia pieniężne, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu,
zaś zgodnie z art. 19 § 2 k.p.c., w innych sprawach majątkowych powód obowiązany
jest oznaczyć w pozwie kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu. Wartość przed-
miotu sporu stanowi zatem suma właściwa dla chwili wniesienia pozwu albo dla
ostatecznego sprecyzowania żądań przed sądem pierwszej instancji. Tak określona
wartość pozostaje niezmieniona do końca postępowania (a więc również w postępo-
waniu apelacyjnym), chyba że w dalszym jego toku nastąpi dopuszczalne przekształ-
cenie przedmiotowe powództwa (jego zmiana) pociągające za sobą zmianę wartości
przedmiotu sporu (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 14 listopada 1997 r., III CZ
82/97, Prokuratura i Prawo 1998 nr 6, poz. 38). Wartość przedmiotu zaskarżenia, o
jakiej mowa w art. 368 § 2 k.p.c. i art. 3984
§ 2 k.p.c., odpowiadać zaś powinna - i to
jednolicie - ustalonej w sprawie wartości całości lub tej części przedmiotu sporu,
która odpowiada zakresowi zaskarżenia orzeczeń. Wartość przedmiotu zaskarżenia
nie może być wyższa od wartości przedmiotu sporu (art. 368 § 2 k.p.c.), ale skiero-
wanie apelacji, bądź skargi kasacyjnej tylko do części kwestionowanego wyroku nie
oznacza, iż wartość przedmiotu sporu ulega jakimkolwiek zmianom, a w szczególno-
ści, że ulega obniżeniu do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu zaskarże-
nia.
W rozpoznawanej sprawie, jak zasadnie podnosi skarżąca, doszło do dopusz-
czalnej zmiany (przekształcenia przedmiotowego) powództwa, albowiem o ile w
uwzględnionym przez Sąd Okręgowy piśmie procesowym z dnia 16 stycznia 2007 r.
powód domagał się zasądzenia łącznie kwoty 70.868,15 zł, o tyle w dalszym toku
postępowania modyfikował swoje roszczenia, precyzując je ostatecznie na rozprawie
przed Sądem pierwszej instancji w dniu 7 sierpnia 2007 r. w ten sposób, że wniósł „o
wydanie wyroku zgodnego z wyliczeniem biegłego jak w opinii uzupełniającej z dnia
16 kwietnia 2007 r. wraz z należnymi odsetkami” [...]. W tejże opinii biegły sądowy
wskazał zaś, że skapitalizowana renta wyrównawcza za okres od 1 sierpnia 2003 r.
do 31 lipca 2006 r. wynosi 35.785,39 zł, a ponadto powodowi przysługuje dodatkowa
renta wyrównawcza za następujące okresy w następujących kwotach: od 1 sierpnia
4
2006 r. do 31 grudnia 2006 r. po 1391,61 zł miesięcznie, od 1 do 31 stycznia 2007 r.
- 1394,32 zł i od 1 do 26 lutego 2006 r. - 1294,72 zł [...]. Łącznie należności powoda
z tytułu żądanej renty wyrównawczej biegły wyliczył więc na 45.432,48 zł, która to
kwota wobec dokonanego przez powoda na rozprawie poprzedzającej wydanie wy-
roku przez Sąd pierwszej instancji przekształcenia przedmiotowego powództwa, sta-
nowiła wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie. Skoro zaś wartość ta jest niż-
sza niż 50.000 zł, to rację należy przyznać pozwanej, że wnoszone przez nią środki
zaskarżenia podlegały opłacie podstawowej, a nie opłacie stosunkowej, jak nieprawi-
dłowo przyjął Sąd Okręgowy, naruszając w konsekwencji art. 35 ust. 1 ustawy z dnia
28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i art. 1302
§ 3 k.p.c.,
bowiem zażalenie było prawidłowo opłacone, a zatem nie było podstaw do jego od-
rzucenia.
Z tych względów Sąd Najwyższy z mocy art. 3941
§ 3 w związku z art. 39816
k.p.c. postanowił jak w sentencji.
========================================