Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CO 18/06
POSTANOWIENIE
Dnia 19 grudnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 grudnia 2006 r.
skargi Przedsiębiorstwa Wielobranżowego I. – L. L. i T. L. Spółki Jawnej w D.
o wznowienie postępowania
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Wielobranżowego I. – L. L. i T. L. Spółki
Jawnej w D.
przeciwko "F." S.A. w K.
o zapłatę,
zakończonego postanowieniem Sądu Najwyższego
z dnia 18 lutego 2005 r., sygn. akt V CZ 8/05,
odrzuca skargę o wznowienie postępowania.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 12 lipca 2004 r. w sprawie […] 1530/03 Sąd
Apelacyjny oddalił wniosek powodowego Przedsiębiorstwa – Spółki jawnej L. L. i T.
L. o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie wpisu od kasacji. Wysokość
wpisu Sąd określił na kwotę 5.463,20 złotych a wezwanie do uiszczenia tej kwoty w
terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia kasacji doręczył pełnomocnikowi strony
powodowej w dniu 28 czerwca 2004 r., a następnie – po odmowie zwolnienia –
ponownie w dniu 20 lipca 2004 r. Wobec nieuiszczenia wpisu Sąd Apelacyjny
postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2004 r. odrzucił kasację. Zażalenie powoda na
odrzucenie kasacji Sąd Najwyższy oddalił postanowieniem z dnia 18 lutego 2005 r.
po uprzednim rozpoznaniu postanowienia o odmowie zwolnienia od wpisu i
uznaniu, że trafnie Sąd Apelacyjny ocenił, iż brak było podstaw do uwzględnienia
wniosku o zwolnienie od kosztów.
W dniu 29 czerwca 2006 r. powód wniósł skargę o wznowienie
postępowania. Powołując się na art. 4011
k.p.c. wskazał, że w wyroku z dnia
31 marca 2005 r. SK 26/02 Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z art. 2
w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP przepisów art. 36 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia
13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz § 7 ust. 1 pkt
4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie
określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych oaz orzekł o utracie mocy
obowiązującej wymienionych przepisów z dniem 1 kwietnia 2006 r. Podniósł, że
w sprawie […] 1530/03 Sądu Apelacyjnego odrzucenie kasacji nastąpiło tylko
dlatego, że powód został wezwany do uiszczenia wpisu od kasacji, w związku z
czym § 7 ust. 1 pkt 4 w/w rozporządzenia pośrednio stanowił podstawę
postanowienia odrzucającego kasację, co w świetle art. 190 ust. 4 Konstytucji
uprawnia skarżącego do żądania ponownego załatwienia jego sprawy bez
wykorzystania niekonstytucyjnego przepisu. Ponadto, powód argumentował, że
wnosząc o zwolnienie od wpisu od kasacji i znając treść art. 36 ust. 1 pkt 3 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 1967 r. liczył się z tym, że
w przypadku nieprzyjęcia kasacji do rozpoznania zostanie mu zwrócona jedynie
3
połowa uiszczonego wpisu na co nie mógł sobie pozwolić. Wobec tego, że art. 36
ust. 1 pkt 3 wymienionej ustawy o kosztach z 1967 roku utracił moc brak jest
obecnie – zdaniem skarżącego – podstaw prawnych do pobierania od strony
wnoszącej kasację opłaty od kasacji nie zapewniając jej jednocześnie gwarancji
merytorycznego rozpoznania kasacji w momencie wnoszenia opłaty.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4011
w zw. z art. 399 § 2 k.p.c. można żądać wznowienia
postępowania w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności
z Konstytucją aktu normatywnego, na podstawie którego wydano orzeczenie.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu kasacji oraz postanowienie Sądu
Najwyższego oddalające zażalenie powoda nie zostały wydane na podstawie art.
36 ust. 1 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2002 r.
nr 9, poz. 88 ze zm.) ani wprost ani przy pośrednim wykorzystaniu wymienionego
przepisu. Przepis ten przewidywał zwrot z urzędu przez sąd połowy wpisu
uiszczonego od kasacji nieprzyjętej przez Sąd Najwyższy do rozpoznania
i znajdował zastosowanie do instytucji tzw. przedsądu. W rozpoznawanej sprawie,
w związku z nieopłaceniem kasacji, nie doszło do skutecznego wniesienia
wymienionego środka zaskarżenia w wyniku czego zastosowanie tzw. przedsądu
jak i przepisów regulujących skutki nieprzyjęcia kasacji do rozpoznania było
bezprzedmiotowe.
Również odnośnie do § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów
w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 154, poz. 753 ze zm.) należy przyjąć, że
stwierdzenie niekonstytucyjności tego przepisu w wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 31 marca 2005 r. SK 26/02 (OTK-A 2005 nr 3, poz. 29)
nastąpiło w związku i na potrzeby instytucji odmowy przyjęcia kasacji do
rozpoznania nie zaś pod kątem zakwestionowania dopuszczalności w ogóle
pobrania od kasacji całego wpisu. Wynika to w sposób nie budzący wątpliwości
z treści uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, w którym rozważania
uwzględniające m.in. wymieniony § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia przedstawione
zostały w ustępie zatytułowanym „niekonstytucyjność” regulacji dotyczącej zwrotu
4
połowy wpisu w wypadku odmowy przyjęcia kasacji do rozpoznania”, same zaś te
rozważania obejmują m.in. następujące wypowiedzi: „Zdaniem Trybunału
Konstytucyjnego ocena konstytucyjności ponoszenia przez podmiot, którego
kasacja nie została przyjęta do rozpoznania, kosztów w postaci połowy wpisu od
kasacji musi być porównana z innymi sytuacjami, w których ustawodawca nakazuje
zwrot połowy wpisu”, „Dlatego Trybunał Konstytucyjny uznał za konieczne
stwierdzenie nieprawidłowości konstytucyjnej w zakresie sposobu podziału
kosztów kasacji na wypadek odmowy przyjęcia jej do rozpoznania”,
„W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny uważa, iż zaskarżony przepis art. 36
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz § 7 zakwestionowanego
rozporządzenia w zakresie w jakim dotyczą kasacji (oba przepisy łącznie tworzą
mechanizm zwrotu połowy kosztów w wypadku odmowy przyjęcia kasacji) są
niezgodne z art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji”, „Dlatego ustawodawca
musi rozważyć, czy względy, które skłoniły Trybunał do wniosku
o niekonstytucyjności przepisów o zwrocie części wydatków na kasację
w wypadku odmowy przyjęcia kasacji do rozpoznania w wyniku przedsądu –
istnieją także obecnie... (-)”, „Orzekając o niekonstytucyjności przepisów
wskazanych w pkt 1 sentencji Trybunał Konstytucyjny postanowił odroczyć
o 12 miesięcy termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów (-)
natychmiastowa derogacja spowodowałaby bowiem brak zwrotu poniesionych
kosztów, a więc skutek wręcz odwrotny do tego, jakie miałoby przynieść orzeczenie
o niekonstytucyjności”.
Powyższe stwierdzenia Trybunału Konstytucyjnego uprawniają do wniosku,
że uwzględnienie § 7 ust. 1 pkt 4 wymienionego wyżej rozporządzenia przy
orzekaniu o niekonstytucyjności sposobu podziału kosztów wymaganych przy
wstępnym badaniu kasacji nastąpiło dlatego, że Trybunał Konstytucyjny uznał, iż
wymieniony przepis stanowi swego rodzaju punkt wyjścia dla przepisu traktującego
o zwrocie połowy wpisu oraz, że za niekonstytucyjne uznał Trybunał w istocie
uregulowanie dotyczące zwrotu wpisu w przypadku odmowy przyjęcia kasacji do
rozpoznania nie zaś uregulowanie dotyczące w ogóle pobierania całego wpisu.
Tak też - jak się wydaje – przyjął wyrok Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca,
który jeszcze przed upływem terminu derogacyjnego oznaczonego
5
w przedmiotowym wyroku uchwalił i wprowadził w życie nową ustawę o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz.U. nr 167, poz. 1398),
w której powtórzył regułę pobierania od skargi kasacyjnej całego wpisu (art. 18 ust.
2), zmienił natomiast poprzednie unormowanie dotyczące zwrotu części
uiszczonego wpisu w razie odmowy w wyniku tzw. przedsądu przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania w ten sposób, że obecnie stronie skarżącej zwraca się
¾ wpisu (art. 79 ust. 1 pkt 2 „b” w/w ustawy).
W każdym zaś razie, bez względu na intencje jakie legły u podstaw
stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności przepisu § 7 ust. 1
pkt 4 rozporządzenia w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach
cywilnych, wymieniony przepis nie był podstawą wydania przez Sąd Apelacyjny
postanowienia o odrzuceniu kasacji, ani postanowienia Sądu Najwyższego
o oddaleniu zażalenia powoda. Podstawą powyższych orzeczeń był art. 16 ust. 3
ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(jedn. tekst Dz.U. z 2002 r., nr 9, poz. 88 ze zm.), a tego przepisu wyrok Trybunału
Konstytucyjnego nie dotyczy.
Z przedstawionych względów uznając, że skarga powoda o wznowienie
postępowania nie została oparta na podstawie, o której mowa w art. 4011
Sąd
Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 410 § 1 k.p.c.).