Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 286/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 stycznia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Tadeusz Żyznowski
w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej "Z." w E.
przeciwko Obywatelskiemu Stowarzyszeniu […] w E.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 stycznia 2007 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 6 stycznia 2006 r.,
oddala skargę kasacyjną;
zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 180 (sto
osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 6 stycznia 2006 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
pozwanego Obywatelskiego Stowarzyszenia od wyroku Sądu Okręgowego z dnia
31 maja 2005 r., którym uwzględniając powództwo wytoczone przez Spółdzielnię
Mieszkaniową „Z.” pozwany został zobowiązany do zaniechania używania w
nazwie Koła Obywatelskiego Stowarzyszenia […] przy Spółdzielni Mieszkaniowej
„Z.” słów »przy Spółdzielni Mieszkaniowej „Z.”« oraz usunięcia z nazwy Koła tych
słów oraz oznaczenia siedziby Koła „ul. R. […], E.”; w pozostałej części powództwo
zostało oddalone.
W sprawie zostało ustalone, że w dniu 25 stycznia 2005 r. pozwany utworzył
swoją jednostkę terenową pod nazwą »Koło Obywatelskiego Stowarzyszenia […]
przy Spółdzielni Mieszkaniowej „Z.” «, a jako jego siedzibę wskazał „E., ul. R. […]”,
pod którym to adresem znajduje się budynek, w którym swoją siedzibę ma
powódka. Powódka ani nie wyraziła zgody na użycie w nazwie Koła jej nazwy, ani
na udostępnienie Kołu zajmowanych przez siebie pomieszczeń w budynku przy ul.
R. Zażądała od pozwanego zaniechania używania w nazwie Koła jej nazwy i
określenia jako jego siedziby jej siedziby. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy
stwierdził, że historyczne nazwy geograficzne są dobrami powszechnymi
i nie należą do kategorii dóbr osobistych. Pozwany posługiwał się jednakże nazwą
powódki, której tylko elementem jest nazwa „Z”. Uznał, że pozwany naruszył prawo
powódki do nazwy (art. 43 w związku z art. 23 k.c.), które podlega ochronie na
podstawie art. 24 k.c., a ponadto powódce, jako przedsiębiorcy (art. 431
k.c.)
przysługuje prawo do ochrony jej firmy (art. 4310
k.c.). W ramach ochrony nazwy
(firmy) powódka może też domagać się ochrony oznaczenia adresu w sytuacji, gdy
jest on używany łącznie z nazwą. Stanowisko Sądu pierwszej instancji podzielił Sąd
Apelacyjny.
Wyrok wymieniony na wstępie pozwany zaskarżył skargą kasacyjną.
Podstawę skargi stanowią: I. naruszenie przepisów postępowania, a to 1) art. 217
§ 2, art. 229, 230 i 233 k.p.c. przez zaniechanie przesłuchania świadków […], 2)
naruszenie art. 321 § 1 k.p.c. przez „orzeczenie ponad żądanie w oparciu o art. 431
i 4310
k.c. na skutek błędnej wykładni przepisów”, 3) naruszenie art. 328 § 2 k.p.c.
3
przez „dokonanie opisu jedynie stanu faktycznego sprawy z pominięciem analizy
twierdzenia strony pozwanej w zakresie nazwy historycznej „Z.” i II. naruszenie
prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 23, 24 i 43 k.c.,
wobec przyjęcia, że powódka jest podmiotem wyłącznie uprawnionym do używania
i korzystania z historycznej nazwy „Z”. Skarżący wniósł o uchylenie obu wydanych
w sprawie wyroków i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do
istoty sprawy przez oddalenie powództwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Skarga kasacyjna jest środkiem zaskarżenia orzeczenia sądu drugiej
instancji (art. 3981
§ 1 k.p.c.). Tymczasem zarzut naruszenia przepisów
postępowania przez zaniechanie przesłuchania świadków […] dotyczy wydanego w
sprawie wyroku sądu pierwszej instancji. Wniosek o przesłuchanie wymienionych
świadków został złożony w postępowaniu przed Sądem Okręgowym i Sąd ten w
uzasadnieniu wyroku z dnia 31 maja 2005 r. wskazał przyczyny, dla których
wniosek oddalił. W apelacji od tego wyroku pozwany nie zarzucił, że oddalenie
wniosku nastąpiło z naruszeniem prawa, ani w postępowaniu apelacyjnym wniosku
tego nie ponowił. Rozpoznający sprawę na skutek apelacji Sąd drugiej instancji nie
naruszył zatem żadnych przepisów postępowania nie przeprowadzając dowodu z
przesłuchania świadków […].
2. Przewidziane w art. 321 § 1 k.p.c. związanie sądu granicami żądania
oznacza związanie treścią żądania, a nie - jak błędnie utrzymuje skarżący -
podstawą prawną żądania. Zresztą do wskazania takiej podstawy powód nie jest
zobowiązany. Ustalenie jej należy do sądu. Oparcie rozstrzygnięcia sądu na innej
podstawie prawnej niż podstawa powołana przez powoda nie stanowi naruszenia
art. 321 § 1 k.p.c.
3. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera wszystkie elementy, które
stosownie do art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. powinno zawierać
uzasadnienie wyroku sądu drugiej instancji. W apelacji pozwanego od wyroku Sądu
pierwszej instancji brak było zarzutu, że Sąd ten udzielając ochrony prawnej nazwie
powódki nie uwzględnił historycznego charakteru nazwy geograficznej „Z”. Sąd
4
Apelacyjny, akceptując rozstrzygnięcie sprawy przez sąd pierwszej instancji
i motywy tego rozstrzygnięcia, nie był zatem zobowiązany do zamieszczania
w uzasadnieniu wydanego przez siebie wyroku odpowiedniego wywodu na ten
temat.
4. Racje ma skarżący, że nazwa „Z.” jest nazwą obecnej dzielnicy E., a
dawniej była nazwą samodzielnej miejscowości leżącej koło E. Jak trafnie stwierdził
Sąd Okręgowy, jako historyczna nazwa geograficzna jest ona dobrem
powszechnym. Ze względu na użycie jej w nazwie Koła pozwanego powódka nie
mogłaby więc domagać się zaprzestania używania przez pozwanego nazwy Koła i
usunięcia jej z tej nazwy. Jednakże powódka nie żądała ochrony swojej nazwy ze
względu na użycie w nazwie Koła pozwanego słowa „Z.”, ale dlatego, że w nazwie
tej użyto nazwy powódki, posługując się sformułowaniem »przy Spółdzielni
Mieszkaniowej „Z.”«. Nie jest przy tym prawdą, że Koło pozwanego działa „przy”
powódce. Ani nie jest ono organizacją utworzoną przez powódkę, ani nie wyraziła
ona zgody na jego istnienie jako organizacji w jakikolwiek sposób z nią związanej.
Jeżeli Koło utworzone przez pozwanego jest jego terenową jednostką
organizacyjną obejmującą swym zasięgiem dzielnicę Z., to mogło to znaleźć wyraz
w nazwie Koła. Wykorzystanie zaś w tej nazwie słów »przy Spółdzielni
Mieszkaniowej „Z.”« nie dość, że oznacza nieprawdę co do związku Koła z
powódką, ale dokonane zostało przez użycie pełnej nazwy, którą posługuje się
powódka. Posłużenie się przez pozwanego w nazwie jego Koła nazwą powódki,
bez jej zgody, stanowi naruszenie dobra powódki podlegającego na podstawie art.
43 w związku z art. 23 i 24 k.c. ochronie. Zaskarżony wyrok wydany został bez
naruszenia wymienionych przepisów.
Ponieważ skarga kasacyjna okazała się nie mieć uzasadnionych podstaw,
należało ją oddalić (art. 39814
k.p.c.).