Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 361/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 stycznia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Hubert Wrzeszcz
Protokolant Iwona Budzik
w sprawie z powództwa Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej
w M.
przeciwko Narodowemu Funduszowi Zdrowia – M. Oddziałowi Wojewódzkiemu o
zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 19 stycznia 2007 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 28 października 2005 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Szpital w M. - wniósł o
zasądzenie od Narodowego Funduszu Zdrowia – M. Oddziału Wojewódzkiego
(następcy prawnego Regionalnej M. Kasy Chorych) kwoty 3 210 055 zł z
ustawowymi odsetkami, stanowiącej równowartość części kosztów podwyżki
wynagrodzeń poniesionych w latach 2001 i 2002 na podstawie art. 4a ustawy z
dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu
przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.
U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 ze zm. – dalej: „ustawa z dnia 16 grudnia 1994 r.”),
wprowadzonego ustawą z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o
negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u
przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 45).
Sąd Okręgowy wyrokiem z 28 lutego 2005 r. oddalił powództwo. W ocenie
Sądu Okręgowego, powództwo to nie miało oparcia w przepisach prawa
powołanych przez stronę powodową.
Apelacja strony powodowej została oddalona przez Sąd Apelacyjny
wyrokiem z 28 października 2005 r. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu
Okręgowego o nieistnieniu podstaw do zastosowania w sprawie art. 3571
k.c.
W ocenie Sądu Apelacyjnego na uwzględnienie powództwa nie pozwalał również
art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r.
W skardze kasacyjnej strona powodowa zarzuciła naruszenie: - art. 4a ust. 1
i 2 ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r.; - art. 3571
w związku z art. 354 k.c.; - art. 65
k.c.; - art. 233 §1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W orzecznictwie wyłoniła się kontrowersja co do możliwości dochodzenia
przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej od kas chorych, a później
od ich następcy prawnego, Narodowego Funduszu Zdrowia, kwot niezbędnych do
pokrycia kosztów realizacji obowiązku przewidzianego w art. 4a ustawy z dnia
16 grudnia 1994 r. W szczególności powstała rozbieżność orzecznictwa
3
w odniesieniu do kwestii możliwości oparcia roszczeń samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej wobec kas chorych (Narodowego Funduszu Zdrowia)
o zwrot wspomnianych kwot na art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. W wyroku
z dnia 24 września 2003 r., I CK 143/03 (OSNC 2004, nr 11, poz. 179), Sąd
Najwyższy, rozstrzygając tę kwestię, udzielił odpowiedzi negatywnej, natomiast
w wyroku z dnia 17 marca 2005 r., III CK 405/04 (OSNC 2006, nr 2, poz. 36) –
odpowiedzi pozytywnej.
W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 marca
2006 r., III CZP 130/05 (OSNC 2006, nr 11, poz. 177), powyższa rozbieżność
orzecznictwa została rozstrzygnięta na rzecz stanowiska uznającego art. 4a ustawy
z dnia 16 grudnia 1994 r. za podstawę roszczeń samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej względem kas chorych (Narodowego Funduszu
Zdrowia) o zapłatę kwot niezbędnych do pokrycia kosztów realizacji obowiązku
nałożonego przez wymieniony przepis.
Zapatrywanie wyrażone w powołanej uchwale stanowiło konsekwencję
przyjętej w praktyce wykładni, dostrzegającej w art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia
1994 r. podstawę roszczeń pracowników zatrudnionych w samodzielnych
publicznych zakładach opieki zdrowotnej o podwyższenie przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia za pracę o kwotę nie niższą niż 203 zł w przeliczeniu
na pełny wymiar czasu pracy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2004
r., II PZP 4/04, OSNP 2004, nr 19, poz. 326, i uchwała składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2004 r., I PZP 8/04, OSNP 2005, nr 8, poz.
105), oraz uznania przepisu art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. przez Trybunał
Konstytucyjny w wyroku z dnia 18 grudnia 2002 r., K 43/01 (OTK-A 2002, nr 7, poz.
96), za zgodny z art. 2, 7 i 32 Konstytucji, o tyle tylko, o ile jest on „rozumiany jako
tworzący współodpowiedzialność systemu finansów publicznych za jego
wykonanie” (por. art. 188 pkt 1 i art. 190 ust. 1 Konstytucji).
Uznanie art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. za zgodny z Konstytucją
o tyle tylko, o ile jest on rozumiany "jako tworzący współodpowiedzialność systemu
finansów publicznych za jego wykonanie", oraz brak odrębnej regulacji ustawowej
normującej sposób finansowania podwyżek wynagrodzeń przewidzianych w art. 4a
4
ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r., nakazują dostrzegać w tym przepisie również
podstawę dla roszczeń samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
wobec kas chorych, a później Narodowego Funduszu Zdrowia - jako właściwych
podmiotów systemu finansów publicznych - o pokrycie kosztów podwyżek
wynagrodzeń pracowników w zakresie, w którym w danych okolicznościach nie
można było wymagać sfinansowania tych podwyżek przez wspomniane zakłady
z własnych środków. Bez przysługiwania samodzielnym publicznym zakładom
opieki zdrowotnej takich roszczeń współodpowiedzialność systemu finansów
publicznych, o której mowa w wyroku Trybunału Konstytucyjnego, pozostałaby
deklaracją bez pokrycia. Nie przysługiwanie wymienionych roszczeń samodzielnym
publicznych zakładom opieki zdrowotnej zagrażałby pośrednio także interesom
pacjentów, wartości nie mniej godnej ochrony niż interesy pracownicze.
Uwzględniając, że czynność prawna zgodnie z art. 56 k.c. wywołuje nie tylko
skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, zawarte przez
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej z kasami chorych na lata 2001
i 2002 umowy o udzielanie ubezpieczonym świadczeń zdrowotnych uzasadniały
również, stosownie do art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. w związku z art. 56
k.c., roszczenia o zapłatę kwot niezbędnych do pokrycia kosztów związanych
z realizacją obowiązku podwyżki wynagrodzeń pracowniczych w zakresie, w którym
w danych okolicznościach nie można było wymagać sfinansowania tych kosztów
przez samodzielne zakłady opieki zdrowotnej z własnych środków.
Z przedstawionych przyczyn za trafny zatem należało uznać zarzut
naruszenia art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. Wobec zasadności tego
zarzutu, bezprzedmiotowe stało się rozpatrywanie pozostałych przytoczonych przez
stronę powodową podstaw kasacyjnych.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).
jc