Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 20 lutego 2007 r.
II PK 165/06
1. Podjęcie się przez pracownika podróży połączonej z wykonaniem
określonej pracy na podstawie porozumienia zawartego z pracodawcą nie jest
podróżą służbową w rozumieniu art. 775
§ 1 k.p.
2. Uznanie powództwa (art. 213 § 2 k.p.c.) jest oświadczeniem woli
pozwanego i wywołuje nie tylko skutki procesowe, lecz także materialno-
prawne, podlegające ocenie z punktu widzenia prawa materialnego. Skuteczne
podważenie dokonanej przez sąd wykładni tego oświadczenia woli wymaga
postawienia i uzasadnienia w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia art. 65 k.c.
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Beata Gudowska,
Zbigniew Hajn (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 lutego
2007 r. sprawy z powództwa Eugeniusza F. przeciwko C. Centrum Handlu i Dystry-
bucji w W. o diety, na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyj-
nego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2006 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Warszawie zmienił wyrok Sądu Okręgowego-Sądu Pracy w Warszawie z 10
maja 2005 r. i oddalił powództwo. W wymienionym wyroku Sąd Okręgowy zasądził
na rzecz powoda Eugeniusza F. od pozwanej - C. Centrum Handlu i Dystrybucji
Spółki z o.o. w W. 27.551,13 zł z ustawowymi odsetkami od 10 czerwca 2002 r. do
dnia zapłaty tytułem uzupełnienia diet związanych z jego zatrudnieniem na podstawie
delegacji służbowej w Fabryce „S.-R.B. Co. Ltd" w Chinach w mieście Z. w okresie
od 15 lutego do 30 października 2001 r.
2
Powód, po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa, żądał zasądzenia od po-
zwanej 100% diet w wysokości 48.643, 37 zł z tytułu oddelegowania w podróż służ-
bową do pracy w Chinach w okresie od 15 lutego 2001 r. do 30 października 2001 r.
Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu wskazała, że
jest udziałowcem w 10% spółki z ograniczoną odpowiedzialnością „S.-R.", działającej
w Chinach zatrudniającej jednego pracownika z Polski. Do 1997 r. pracownika tego
wskazywała firma „R. SA" w Polsce. Ponieważ nie było chętnych do zatrudnienia w
Chinach, „S.-R." zwrócił się do pozwanej, aby wskazała odpowiedniego pracownika
do tej pracy. Na taki wyjazd wyraził zgodę powód. Żądania powoda wynikają stąd, że
uzyskał on informację, że pracownik polskiej ambasady w Chinach zarabia 1.000
USD miesięcznie i przez to poczuł się pokrzywdzony nierównym traktowaniem.
Sąd Okręgowy ustalił, że powód był pracownikiem pozwanej, zatrudnionym na
1/2 etatu w okresie od 11 sierpnia 1997 r. do 31 grudnia 2001 r. na stanowisku spe-
cjalisty do spraw handlu zagranicznego. Za okres zatrudnienia wydano powodowi
świadectwo pracy. Na podstawie delegacji służbowej i za zgodą powoda pozwana
oddelegowała go do pracy w Fabryce „S.-R." Chinach w okresie od 15 lutego 2001 r.
do 10 października 2001 r. Przez 258 dni delegacji powód nie korzystał z bezpłatne-
go wyżywienia w przyzakładowej stołówce Firmy „S.”, natomiast w chińskich juanach
otrzymywał jedynie 5.000 miesięcznie, co stanowiło 43% należnej mu diety z tytułu
pobytu. Powód w okresie pobytu w Chinach nie podpisywał listy płac, a jedynie kwi-
tował na liście pobraną kwotę 5.000 juanów.
Zdaniem Sądu Okręgowego spór sprowadza się do ustalenia, kto winien po-
nosić koszty delegacji powoda do pracy w Chinach i jakie były w tym zakresie zobo-
wiązania stron, czy powód był oddelegowany za granicę przez pozwaną, czy przez
inny podmiot, a także, jaka była wysokość należnych mu diet z tytułu oddelegowania
do pracy za granicą. Sąd uznał, że w całym okresie pobytu w Chinach powód był
pracownikiem pozwanej oddelegowanym do pracy za granicą a nie pracownikiem
„S.-R.". Nie zmienia tego ustalenia okoliczność, że pozwana zawarła z „S.-R." poro-
zumienie o finansowaniu w części przez tę spółkę pobytu powoda w Chinach. Po-
zwana nie udowodniła, że powód zawarł dodatkową umowę z „S.-R." dotyczącą po-
krywania kosztów jego pobytu w Chinach. Sąd Okręgowy zważył, że w okresie dele-
gacji powoda obowiązywał do 30 marca 2001 r. art. 774
ust. 2 k.p., a po tej dacie art.
775
k.p., zgodnie z którym pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy
zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy
3
lub poza stałym miejscem pracy, przysługuje zwrot kosztów związanych z podróżą
służbową. W myśl wydanych na podstawie tych przepisów rozporządzeń Ministra
Pracy i Polityki Społecznej pracownikowi z tytułu podróży służbowej do Chin przysłu-
giwała dieta w wysokości 46 USD za jeden dzień delegacji z wyłączeniem kosztów
noclegu. Na podstawie tych przepisów biegły prawidłowo wyliczył należność powoda
jako iloczyn 258 dni pobytu i 46 USD, przeliczonych według kursu NBP na dzień za-
kończenia pobytu w Chinach, co dało 48.643,37 zł. Z uwagi jednak na wypłacanie
powodowi w okresie pobytu w Chinach 5.000 juanów chińskich należy przyjąć, że
różnica niewypłaconych diet wynosi 27.598,97 zł. Sąd nie podzielił twierdzenia po-
woda, że 5.000 juanów chińskich stanowiło „dodatkowe" wynagrodzenie wypłacane
zwyczajowo przez stronę chińską wszystkim dyrektorom generalnym z Polski. Prze-
czy temu obowiązująca w Chinach, co powód sam wskazał, zasada niewyrażania
formalnej zgody na zatrudnienie mężczyzn po ukończeniu 65 roku życia, a powód już
ten wiek przekroczył. Okoliczność ta stanowi dodatkowe potwierdzenie faktu, że w
Chinach powód mógł pracować jedynie w ramach delegacji służbowej.
W apelacji pozwana wniosła o zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji, z krót-
kim uzasadnieniem wskazującym, że przy jego wydaniu nie uwzględniono kosztów
poniesionych przez „S.-R." na rzecz powoda oraz że w opinii biegłego Mariana K., na
którą pozwana wyraziła zgodę, wyrażono dokładną ocenę oraz wycenę kosztów wraz
z wyszczególnieniem niedopłaty w wysokości 194,52 USD podczas jego pobytu w
Chinach. W toku postępowania apelacyjnego pozwana oświadczyła, że podtrzymuje
stanowisko prezentowane w postępowaniu w pierwszej instancji, że „S.-R." pokry-
wała wszelkie koszty utrzymania powoda podczas jego pobytu w Chinach, niemniej
jednak gotowa by była uznać za słuszną kwotę 194,52 USD, wskazaną przez biegłe-
go w pkt 8.3 opinii i ją zapłacić.
Sąd Apelacyjny, po uzupełnieniu postępowania dowodowego o przesłuchanie
powoda na okoliczność zasad jego zatrudnienia w Chinach, dokonał własnej oceny
zgromadzonego materiału dowodowego. Sąd ustalił, że powód, jako emerytowany
oficer Wojska Polskiego pobierający z tego tytułu świadczenie emerytalne, podjął 11
sierpnia 1997 r. zatrudnienie w pozwanej Spółce na pół etatu w charakterze główne-
go specjalisty do spraw handlu zagranicznego. Ze względu na status emeryta jego
wynagrodzenie ze stosunku pracy nie mogło przekroczyć określonego pułapu. Po-
nadto, z uwagi na dostęp do tajemnic wojskowych w okresie czynnej służby, nie mógł
podejmować zatrudnienia za granicą Polski. Przyjmując od strony pozwanej propo-
4
zycję wyjazdu do Chin w celu wykonywania pracy na rzecz „S.-R.B. Co. Ltd" poin-
formował pracodawcę o swojej sytuacji. Warunki wykonywania pracy na terenie Chin
zostały określone w uzgodnieniu z powodem w delegacji zagranicznej [...]. Z doku-
mentu tego wynika, że powód został delegowany do miasta Z. w Chinach do zakładu
„S.-R. Ltd Fabryki Kotłów" na okres od 15 lutego do 30 października 2001 r. w celu
wykonywania zadań dyrektora generalnego i zwiększenia możliwości sprzedaży na
terenie Chin kotłów produkowanych przez polską firmę „R. S.A." w R. oraz wykony-
wania innych zadań określonych w delegacji. W dokumencie tym wskazano, że
koszty dewizowe delegacji pokrywa firma „S.-R.” z siedzibą w Chinach, a strona po-
zwana zobowiązuje się do przekazywania na konto powoda wynagrodzenia ze sto-
sunku pracy na 1/2 etatu. Pozwana pokryła koszty przelotu i dojazdu powoda do „S.-
R. Ltd" w Z. Na miejscu powód otrzymał bezpłatne mieszkanie, mógł korzystać z
bezpłatnych obiadów. „S.-R. Ltd" pokrywała koszty jego rozmów telefonicznych oraz
pokryła koszt przelotu żony powoda do Chin, a także wyraziła zgodę na jej zamiesz-
kanie w lokalu przydzielonym powodowi. W okresie zatrudnienia w Z. powód odbył
12 podróży służbowych do innych miejscowości na terenie Chin. Podróże te wyko-
nywane były samochodem „S.-R. Ltd", z kierowcą na koszt tego pracodawcy, który
także zapewniał wyżywienie. Kontrahenci, do których powód jeździł na rozmowy, po-
dejmowali ich poczęstunkiem. W każdej takiej podróży powodowi towarzyszył tłu-
macz. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, ustalenia te uzasadniają wniosek, że powód na
podstawie porozumienia ze stroną pozwaną zgodził się czasowo wykonywać zatrud-
nienie na rzecz innego pracodawcy na terenie innego państwa.
W kwestii oceny, czy w okresie od 15 lutego do 30 października 2001 r. powód
pozostawał w podróży służbowej i czy w konsekwencji strona pozwana jest zobowią-
zana do wypłacenia na jego rzecz diet, Sąd zważył, że w świetle art. 775
k.p., wpro-
wadzonego do Kodeksu pracy z dniem 30 marca 2001 r., pracownik mający stałe
miejsce wykonywania pracy poza siedzibą pracodawcy, poza granicami kraju, tylko
wtedy przebywa w podróży służbowej, gdy pracodawca zleci mu wykonywanie pracy
poza miejscem jej stałego wykonywania. Sąd podkreślił, że taką interpretację pojęcia
podróży służbowej przyjmowano też na gruncie wcześniejszych przepisów. W szcze-
gólności Sąd Najwyższy uznał, że podróżą służbową poza granice kraju jest wyko-
nywanie zadania określonego przez pracodawcę poza miejscowością, w której znaj-
duje się stałe miejsce pracy pracownika (wyrok z 30 maja 2001 r., I PKN 424/00,
OSNP 2003 nr 7, poz. 172). Ponadto Sąd Najwyższy wskazał, że pod pojęciem miej-
5
sca pracy rozumie się stały punkt w znaczeniu geograficznym, bądź pewien ozna-
czony obszar, w którym ma nastąpić dopełnienie świadczenia pracy, oraz że wyko-
nywanie pracy w uzgodnionym przez strony miejscu pracy nie rodzi po stronie praco-
dawcy obowiązku płacenia diet (wyroki z 1 kwietnia 1985 r., I PR 19/85, OSP 1986 nr
3, poz. 46 i z 4 lutego 1999 r., II UKN 466/98, OSNAPiUS 2000 nr 7, poz. 289).
Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Apelacyjny stwierdził, że w
ustalonym stanie faktycznym apelację strony pozwanej należy uznać za zasadną. W
świetle faktów ustalonych w sprawie Z. było stałym miejscem wykonywania przez
powoda pracy w okresie objętym powództwem. W okresie zatrudnienia w Chinach
powód otrzymywał miesięczne uposażenie w kwocie 5.000 juanów i na takie warunki
wynagradzania zgodził się przed wyjazdem. Koszty wyjazdów służbowych powoda
(wyżywienie, nocleg, dojazdy) na terenie Chin poza Z. pokryte zostały w całości
przez „S.-R.". Wobec tego brak jest podstaw do przyznania powodowi diet za cały
okres jego zatrudnienia w Chinach. Sąd Apelacyjny wskazał również, że oświadcze-
nie pozwanej o gotowości wypłacenia powodowi 194,52 USD nie jest równoznaczne
z uznaniem w tej części powództwa. Poza tym, skoro pobytu powoda w Chinach nie
można w świetle prawa polskiego traktować jak podróży służbowej poza granice
kraju, to nawet gdyby oświadczenie pozwanej, że jest gotowa uznać i zapłacić kwotę
194,52 USD potraktować jak uznanie powództwa do tej kwoty, to uznanie takie jest
niedopuszczalne jako sprzeczne z prawem (art. 203 § 4 k.p.c.).
W skardze kasacyjnej powód zaskarżył w całości wyrok Sądu Apelacyjnego,
zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego, przez błędną wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie art. 775
§1 k.p., § 1 ust. 1 i 2, § 3 pkt 1 rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 3 lipca 1998 r. w sprawie zasad ustalania oraz
wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej od-
bywanej poza granicami kraju w związku z art. 774
pkt 2 k.p., § 2 pkt 1 i 2 obowiązu-
jącego od 5 czerwca 2001 r. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 8
maja 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania oraz wysokości należności
przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju w
związku z art. 775
§ 2 k.p. oraz art. 29 §1 pkt 1 k.p. w związku z art. 18 § 2 k.p., po-
wodujące do uznania pobytu powoda w Chinach za zmianę jego miejsca pracy a nie
podróż służbową. Skarżący zarzucił również (mające istotny wpływ na wynik sprawy)
naruszenie przepisów postępowania, tj.: (-) art. 233 § 1 w związku z art. 245 i art.
382 k.p.c., przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w
6
sprawie, a w szczególności pominięcie akt osobowych powoda, w tym treści doku-
mentu wystawionego przez pozwanego i przyjętego do realizacji przez powoda pod
tytułem: „Delegacja zagraniczna [...]", (-) art. 253 w związku z art. 382 k.p.c., przez
bezkrytyczne przyjęcie za prawdziwe oświadczeń pochodzących od pozwanego lub
powiązanej z nim firmy w Chinach, mimo, że powód zaprzeczał ich prawdziwości, (-)
art. 213 § 2 w związku z art. 391 §1 i art. 378 §1 k.p.c., przez nieuwzględnienie
uznania przez pozwanego części roszczenia powoda w kwocie 194,52 USD, a także
przekroczenie rozpoznania granic apelacji, (-) art. 328 § 2 w związku z art. 387 § 1
k.p.c., przez niepowołanie w uzasadnieniu wyroku dowodów, na których Sąd oparł
rozstrzygnięcie sprawy i niewyjaśnienie przyczyn, dla których innym dowodom od-
mówił wiarygodności, jak również przytoczenie art. 203 § 4 k.p.c. dla przyjęcia niedo-
puszczalności uznania powództwa w kwocie 194,52 USD, podczas gdy przepis ten
odnosi się wyłącznie do oświadczeń powoda cofającego lub ograniczającego rosz-
czenie.
W uzasadnieniu skargi pełnomocnik powoda podniósł, między innymi, że
wchodzące w grę przepisy dotyczące podróży służbowej wskazują, iż chodzi o pole-
cenie pracodawcy, aby pracownik wykonał określone zadanie, w określonym czasie i
miejscu, poza siedzibą pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy. Pozwany po-
wodowi takie polecenie wydał, a powód się z niego wywiązał. Sąd Apelacyjny wy-
wiódł, że stałym miejscem wykonywania pracy w okresie objętym powództwem był
Z., a przez to brak jest podstaw do przyznania powodowi diet za cały okres pracy w
Chinach. Tymczasem określenie „stałe miejsce pracy” dotyczy stanowiska pracy zor-
ganizowanego pracownikowi przez pracodawcę na stałe i wskazanego w treści za-
wartej umowy o pracę lub później zmienionego, ale za porozumieniem stron. Jeżeli
więc pracownik nie wyraża zgody na zmianę stałego miejsca pracy, wówczas praco-
dawca zmuszony jest dokonać wypowiedzenia mu warunków pracy w myśl art. 42
k.p. Powód nigdy nie wyraził zgody na zmianę stałego miejsca wykonywania pracy,
którym od początku zatrudnienia powoda przez 4 lata była siedzibą Spółki w W.
Nigdy też powód nie otrzymał od pozwanego wypowiedzenia warunków pracy. Za-
tem nie miała miejsce zmiana stałego miejsca jego pracy. Odnośnie do naruszenia
przepisów postępowania, skarżący podniósł, że polega ono przede wszystkim na
przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów przy odmiennej od Sądu pierwszej
instancji ocenie materiału dowodowego. Ponadto wskazał, że z brzmienia apelacji
pozwanego wynikało, że zaskarża on tylko w części wyrok Sądu Okręgowego, a mia-
7
nowicie w zakresie zasądzającym kwotę powyżej 194,52 USD, nieuwzględniającym
kosztów firmy S.-R. na rzecz powoda. To samo wynika z treści pisma procesowego
pozwanego z 17 października 2005 r., skierowanego do Sądu Apelacyjnego, w któ-
rym stwierdził, że „dopłatę w wysokości 194,52 USD jesteśmy gotowi uznać za
słuszną i zapłacić.".
Prokurator Generalny, przedstawiający w sprawie stanowisko - na uwzględ-
niony przez Sąd Najwyższy wniosek powoda - na podstawie art. 3988
k.p.c., wyraził
pogląd, że rozpoznawana skarga kasacyjna powinna być uwzględniona, zaskarżone
postanowienie uchylone, zaś apelacja strony pozwanej oddalona. Uzasadniając ten
pogląd Prokurator Generalny wskazał, że zgodnie z definicją podróży służbowej za-
wartą w art. 775
§ 1 k.p.c.: (-) celem podróży służbowej nie jest zmiana stałego miej-
sca pracy, ponieważ celem tym nie jest stałe wykonywanie pracy w innej miejscowo-
ści, lecz wykonywanie tam zadania określonego w poleceniu wyjazdu służbowego. Z
założenia, istota podróży służbowej polega na tymczasowości pobytu w miejscu wy-
konywania zadania; miejscem wykonywania zadania musi być miejscowość inna niż
ta, w której znajduje się stałe miejsce pracy lub siedziba pracodawcy; przyczyną de-
legacji służbowej jest zawsze polecenie służbowe, a więc czynność dotycząca pracy,
konkretyzująca sposób, miejsce pracy i czas jej wykonania w ramach wiążącego
strony stosunku pracy. Polecenie służbowe nie prowadzi do zmiany treści stosunku
pracy, a tym samym nie może prowadzić do zmiany stałego miejsca pracy pracow-
nika, które u danego pracodawcy może być jedno i które wynika z zawartej umowy o
pracę (art. 29 § 1 pkt 1 k.p.). W konkluzji Prokurator Generalny stwierdził, że gdyby
Sąd Apelacyjny uwzględnił wszystkie elementy ustawowej definicji podróży służbo-
wej a nie ograniczył się do rozważania pojęcia stałego miejsca pracy, to nie doko-
nałby błędnej wykładni pojęcia podróży służbowej i nie uwzględnił pozbawionej uza-
sadnionych podstaw apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga została oparta na obydwu podstawach określonych w art. 3983
§ 1
k.p.c., w pierwszej kolejności należało zatem rozpoznać zarzuty proceduralne. Doty-
czą one w większości ustalenia faktów lub oceny dowodów (zarzuty naruszenia art.
233 § 1, art. 245, art. 253 i art. 382 k.p.c.) i w tym zakresie, zgodnie z art. 3983
§ 3
k.p.c., nie mogą być podstawą skargi kasacyjnej (zob. np. postanowienie SN z 23
8
września 2005 r., III CSK 13/05, OSNC 2006 nr 4, poz. 76). Nieuzasadniony jest
także zarzut naruszenia art. 328 § 2 w związku z art. 387 § 1 k.p.c. Wskazanie na
naruszenie art. 387 § 1 k.p.c., który, z wyjątkiem wskazanym w zdaniu drugim, naka-
zuje sądowi drugiej instancji uzasadniać z urzędu wyrok oraz postanowienie kończą-
ce postępowanie w sprawie, jest niezrozumiałe skoro Sąd takie uzasadnienie spo-
rządził. Co się zaś tyczy art. 328 § 2 k.p.c., to zarzut naruszenia tego przepisu nie
został w skardze uzasadniany, a jego ogólne sformułowanie w petitum skargi nie po-
zwala na ustalenie, czego (jakich ustaleń, dowodów, braków wyjaśnień) dotyczy.
Warto też przypomnieć, że powołanie się na naruszenie art. 328 § 1 k.p.c. wymaga
szczególnie starannego uzasadnienia. Zgodnie bowiem z ustalonym stanowiskiem
Sądu Najwyższego, zarzut wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego
orzeczenia może okazać się zasadny tylko wówczas, gdy z powodu braku w uzasad-
nieniu elementów wymienionych w art. 328 § 2 k.p.c. zaskarżone orzeczenie nie
poddaje się kontroli kasacyjnej (por. np. wyrok SN z 17 marca 2006 r., I CSK 63/05,
LEX nr 179971). Nietrafnie również skarżący zarzuca Sądowi Apelacyjnemu naru-
szenie art. 213 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., polegające na nieuwzględnieniu
uznania przez pozwanego części roszczenia powoda do kwoty 194,52 USD. Artykuł
213 § 2 k.p.c. stanowi, że sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie
jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do
obejścia prawa. Uznanie powództwa, regulowane w przytoczonym przepisie, jest w
swej istocie oświadczeniem woli pozwanego i wywołuje nie tylko skutki procesowe,
lecz także materialnoprawne. Podlega ono zatem ocenie z punktu widzenia prawa
materialnego. Skoro zatem Sąd dokonał błędnej, zdaniem skarżącego, wykładni tego
oświadczenia, to skuteczne podważenie tej wykładni wymaga postawienia i uzasad-
nienia zarzutu naruszenia art. 65 k.c., czego w skardze nie uczyniono. Poza tym Sąd
Apelacyjny zasadnie, w świetle dokonanej poniżej oceny zasadności podstawy naru-
szenia przepisów prawa materialnego, wskazał, że nawet gdyby oświadczenie po-
zwanej, że jest gotowa uznać i zapłacić kwotę 194,52 USD potraktować jak uznanie
powództwa do tej kwoty, to uznanie takie jest niedopuszczalne jako sprzeczne z
prawem ze względu na to, że pobyt powoda w Chinach nie stanowił podróży służbo-
wej. W konsekwencji nie można również podzielić zarzutu naruszenia art. 378 § 1
k.p.c., przez „przekroczenie rozpoznania granic apelacji”, tym bardziej, że wbrew
twierdzeniu skarżącego, nie wynikało to wyraźnie z niezmiernie lakonicznej treści
apelacji.
9
W zakresie podstawy naruszenia prawa materialnego istotą sporu jest ocena
czy pobyt powoda w Chinach był podróżą służbową w znaczeniu prawnym, czy nie.
Należy stwierdzić, że podróżą służbową poza granicami kraju jest wykonywanie na
polecenie pracodawcy zadania służbowego poza stałym miejscem pracy, w terminie i
w państwie określonym przez pracodawcę. Takie określenie zagranicznej podróży
służbowej znajduje, w okresie objętym sporem, uzasadnienie zarówno w treści art.
775
§ 1 k.p., obowiązującego od 30 marca 2001 r., jak i w wyznaczających cechy po-
dróży służbowej przed tą datą przepisach § 1 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i
Polityki Socjalnej z dnia 3 lipca 1998 r. w sprawie zasad ustalania oraz wysokości
należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej poza granicami
kraju (Dz.U. Nr 89, poz. 568 ze zm.) i § 1 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Poli-
tyki Socjalnej z dnia 1 czerwca 1998 r. w sprawie zasad ustalania oraz wysokości
należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze
kraju (Dz.U. Nr 69, poz. 454 ze zm.) (por. wyrok SN z 30 maja 2001 r., I PKN 424/00,
OSNP 2003 nr 7, poz. 172).
Zgodnie z powyższą definicją, do konstytutywnych elementów pojęcia podróży
służbowej należy wykonywanie przez pracownika zadania służbowego określonego
w drodze polecenia pracodawcy. Odbywanie podróży na polecenia pracodawcy
przesądza o charakterze tej formy delegowania i stanowi uzasadnienie dla określania
jej mianem podróży „służbowej”. Zważywszy na charakter polecenia pracodawcy
jako aktu konkretyzującego obowiązki pracownika, nie może ono, w odróżnieniu od
wypowiedzenia i porozumienia zmieniającego, prowadzić do zmiany istotnych wa-
runków pracy lub płacy. W rezultacie pracodawca nie może na tej drodze zmienić
rodzaju pracy uzgodnionego w umowie o pracę ani zmienić uzgodnionego stałego
miejsca pracy. Zadanie służbowe wyznaczone poleceniem podróży służbowej musi
się zatem mieścić w uzgodnionym rodzaju pracy pracownika, chyba że pracodawca
jednocześnie powierza pracownikowi na okres nieprzekraczający trzech miesięcy
wykonywanie innej pracy na podstawie art. 42 § 4 k.p. Z powołanych przepisów re-
gulujących podróż służbową nie wynika natomiast zakaz delegowania pracownika
niemającego charakteru podróży służbowej. W szczególności takim, niebędącym
podróżą służbową, delegowaniem jest podjęcie się przez pracownika odbycia podró-
ży połączonej z wykonaniem określonej pracy na podstawie porozumienia zawartego
z pracodawcą. W takim przypadku nie znajdą zastosowania przepisy określające
należności przysługujące pracownikowi z tytułu podróży służbowej. Dotyczą one
10
bowiem jedynie delegowania mającego charakter podróży służbowej, tj. delegowania
„narzuconego” pracownikowi w drodze polecenia zobowiązującego go do odbycia
takiej podróży.
Z wiążących Sąd Najwyższy ustaleń Sądu Apelacyjnego wynika, że delego-
wanie powoda nie nastąpiło na podstawie polecenia, lecz było wynikiem porozumie-
nia między nim a pozwaną, prowadzącego do okresowej zmiany rodzaju pracy po-
woda oraz stałego miejsca pracy. Zgodnie z tym porozumieniem w okresie od 15
lutego 2001 r. do 10 października 2001 r. powód miał wykonywać zadania i obowiąz-
ki dyrektora generalnego chińskiej spółki „S.-R.", w mieście Z., które w tym czasie
miało stanowić jego stałe miejsce pracy, za co miał otrzymywać wynagrodzenie w
wysokości 5000 juanów płacone przez „S.-R." oraz wynagrodzenie dotychczas
otrzymywane w kraju, płacone przez pozwaną. Poza tym przysługiwały mu inne
świadczenia (np. pokrycie kosztów przelotu i dojazdu Z., prawo do bezpłatnych obia-
dów, bezpłatne mieszkanie i inne). W świetle tych ustaleń Sąd Apelacyjny trafnie
uznał, że delegowanie powoda nie było podróżą służbową, a charakter podróży służ-
bowych miały jedynie wyjazdy powoda poza Z. Przesądza to o niezasadności pod-
niesionych w skardze zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, opartych
w całości na - niemającym uzasadnienia w wiążacych ustaleniach faktycznych - za-
łożeniu, że delegowanie powoda do Chin miało charakter podróży służbowej.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
k.p.c. orzekł jak
w sentencji.
========================================