Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 7/07
POSTANOWIENIE
Dnia 8 marca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Zbigniew Strus (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa M.Ś.
przeciwko J.Ż., M.W. i T.W.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 marca 2007 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 listopada 2006 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny zaskarżonym postanowieniem odrzucił apelację powoda od
wyroku Sądu Okręgowego w R. z 22 czerwca 2006 r. w wyniku ustalenia, że
czynności procesowej dokonano po upływie terminu, ponieważ obciążający powoda
wpis został uiszczony 25 września 2006 r. tymczasem wezwanie do jego uiszczenia
zostało doręczone 14 września 2006 r.
Podejmując zaskarżone postanowienie Sąd Apelacyjny rozważał zasadność
postanowienia Sądu Okręgowego w R. z 2 października 2006 r. przywracającego
na wniosek powoda termin do dokonania opłaty od apelacji, uznał jednak, że
powołana we wniosku okoliczność, tj. wyjazd powoda za granicę i brak kontaktu z
ustanowionym pełnomocnikiem nie usprawiedliwia uchybienia terminu. Decydującą
przesłanką było wymaganie - w ramach należytej staranności - przewidywania
obowiązku uiszczenia w przyszłości opłaty, ponieważ zaskarżenie wyroku było
wynikiem decyzji tejże strony. Nie uwzględnienie tej ewentualności zostało uznane
za niedostateczną staranność przy prowadzeniu swoich spraw. Sąd Apelacyjny
zwrócił również uwagę na świadomość strony powodowej, iż podczas rozprawy
apelacyjnej będą poddane kontroli tego sądu również przesłanki przywrócenia
przez sąd pierwszej instancji uchybionego terminu, o czym uprzedzał sędzia
sprawozdawca w toku rozprawy. Strona powodowa nie przedstawiła jednak
dowodów uprawdopodobniających brak winy.
W zażaleniu powoda na to postanowienie zarzucono rażące naruszenie
prawa - art. 168 § 1 k.p.c. i w konsekwencji art. 370 i 373 k.p.c. Żalący się wnosił
o uchylenie zaskarżonego postanowienia. W uzasadnieniu podnosił znane już
okoliczności, jak kilkudniowy wyjazd powoda za granicę i brak z nim kontaktu
uniemożliwiający zawiadomienie o wezwaniu do uiszczenia „wpisu", a ponadto
pominięcie przez Sąd Apelacyjny faktu bezskutecznego ubiegania się powoda
o zwolnienie od opłat sądowych, brak dostatecznych dochodów pozwalających
zgromadzić kwotę 7 246 zł, pominięcie wniosku z 21 września 2006 r.
o przedłużenie terminu do uiszczenia opłaty oraz lakoniczność sygnalizacji
3
dokonanej podczas rozprawy a dotyczącej ponownej oceny podstaw do
przywrócenia uchybionego terminu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dopuszczalność ponownej oceny przez sąd drugiej instancji zachowania
terminu do złożenia apelacji nie jest kwestionowana, wobec czego istota
rozstrzygnięcia dotyczy istnienia lub braku winy strony, która nie dokonała
czynności procesowej w terminie, a należy dodać, że termin tygodniowy do
uiszczenia opłaty wynikający z art. 130 § 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym od
dnia 3 marca 2006 r. jest terminem ustawowym, nie podlegającym przedłużeniu
(arg. z art. 166 k.p.c.). Dlatego odwoływanie się powoda do swego wniosku
z 21 września 2006 r. o przedłużenie terminu jest bezskuteczne
Wina, o której mowa w art. 168 § 1 k.p.c. nie została zdefiniowana przez
ustawodawcę, jednak praktyka sądowa wypełniająca ten przepis uznaje,
że ustalanie braku winy wymaga oparcia się na kryterium obiektywnym
sprowadzającym się do wskazania wzorca, według którego postępuje osoba dbała
o swoje interesy (por. postanowienia SN z 14 stycznia 1972 r. II CRN 448/71, OSP
1972, z. 7-8, poz. 144, z dnia 23.11.2005 r., II CZ 103/05, LEX nr 188555, z dnia
7.02.2000 r., I CKN 1261/99, Prok. i Pr. 2001/4/30). Jeżeli uchybienie terminu
wynikało z postępowanie strony - (wyjazdu za granicę), a nie z nadzwyczajnych
okoliczności, to żądając wykluczenia zarzutu winy strona powinna dodatkowo
wykazać, że nie mogła przewidzieć powstania w tym samym czasie obowiązku
zapłaty. W rozpoznawanej sprawie powód takiego stanu nie wykazał, skoro był
zastępowany przez adwokata i w dniu 26 czerwca 2006 r. złożył pismo
zatytułowane „zapowiedź apelacji" wskazując tym samym zamiar ewentualnego
zaskarżenia niekorzystnego dla siebie wyroku oddalającego powództwo.
Domagając się doręczenia wyroku z uzasadnieniem musiał przewidywać,
że żądany wyrok otrzyma i od tej chwili rozpocznie się bieg dwutygodniowego
terminu zakreślonego w art. 369 § 1 k.p.c. do złożenia apelacji. Z akt sprawy
wynika, że doręczenie nastąpiło w dniu 10 lipca 2006 r. Przesyłka zawierająca
apelację została złożona w urzędzie pocztowym w dniu 24 lipca 2006 r. wraz
z lakonicznym wnioskiem o zwolnienie powoda od „wpisu" od apelacji.
4
Postępowanie wywołane tym wnioskiem zakończyło postanowienie Sądu
Apelacyjnego z 29 sierpnia 2006 r. oddalające zażalenie powoda od postanowienia
oddalającego wniosek o zwolnienie od kosztów. Sąd drugiej instancji uznał,
że kwota 5 040 436,71 zł przychodu osiągniętego przez powoda w roku 2005,
mimo znikomego dochodu nie usprawiedliwia wniosku o zwolnienie. Postanowienie
to nie podlega ocenie Sądu Najwyższego ze względu na brak podstawy do
stosowania art. 380 k.p.c.
Odpis postanowienia Sądu Apelacyjnego w przedmiocie zwolnienia od opłat
doręczono powodowi w dniu 7 września 2006 r. a 14 września 2006 r. doręczono
wezwanie do uiszczenia opłaty od apelacji. Termin dokonania tej czynności upływał
z dniem 21 września 2006 r., tymczasem z polecenia przelewu należnej kwoty
wynika, że nastąpiło to w dniu 25 września 2006 r. Jedyną okolicznością powołaną
w piśmie powoda z 21 września 2006 r. zawierającym bezskuteczny wniosek
„o przedłużenie terminu o kilka dni z uwagi na brak kontaktu w chwili obecnej
z powodem /.../ „ było przebywanie powoda poza granicami kraju.
Dokumenty znajdujące się w aktach sprawy prowadzą do wniosku, że od
dnia 7 września 2006 r. stronie powodowej wiadome było, iż wkrótce otrzyma
wezwanie do uiszczenia opłaty od apelacji w kwocie 7 246 zł. Jeżeli mimo to,
na okres dłuższy od terminu ustawowego do uiszczenia opłaty sądowej
(ustanowionego w art. 130 § 1 k.p.c.) powód udał się za granicę nie zabezpieczając
niezbędnych środków lub kontaktu ze swoim pełnomocnikiem należy poczytać to za
niedbalstwo. Tym samym nie można podważyć trafności oceny Sądu Apelacyjnego,
że brak winy strony nie został uprawdopodobniony i o braku przesłanek do
przywrócenie terminu. W świetle tej konstatacji oraz argumentacji pełnomocnika co
do przyczyny opóźnienia wpłaty (przelewu), podnoszona w uzasadnieniu
i w zażaleniu kwestia czytelności kopii paszportu z wpisem daty przekroczenia
granicy nie ma znaczenia dla zastosowania art. 168 § 1 k.p.c.
Reasumując, zaskarżone postanowienie nie narusza prawa a zażalenie
podlega oddaleniu na podstawie przepisów art. 3941
2 i 3 k.p.c. w związku z art.
39814
k.p.c.