Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 28/07
POSTANOWIENIE
Dnia 11 maja 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
w sprawie z powództwa P.D.
przeciwko Z.O. i A.O.
o rozwiązanie umowy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 maja 2007 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 grudnia 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
W dniu 29 sierpnia 2006 r. powódka wniosła do Sądu Apelacyjnego
osobiście sporządzone pismo nazwane prośbą o kasację wyroku tego Sądu z dnia
16 maja 2006 r., oddalającego jej apelację od wyroku Sądu Okręgowego w P. (k.
634-639). Następnie, w dniu 11 września 2006 r., skierowała do Sądu Apelacyjnego
pismo, w którym sprecyzowała, że wnosi o ustanowienie dla niej pełnomocnika z
urzędu dla wniesienia kasacji (k. 673-674). Bezspornie, termin do wniesienia skargi
kasacyjnej przewidziany w art. 3985
§ 1 k.p.c., upłynął z dniem 29 sierpnia 2006 r.
Postanowieniem z dnia 14 września 2006 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powódki wniesioną z naruszeniem przymusu adwokacko – radcowskiego
i ustanowił dla powódki adwokata z urzędu, o wyznaczenie którego zwrócił się do
Okręgowej Rady Adwokackiej w W. W dniu 19 września 2006 r. Okręgowa Rada
Adwokacka wyznaczyła pełnomocnika z urzędu w osobie adw. M.G., o czym
zawiadomiła zarówno adwokata, jak i Sąd Apelacyjny. Pismem z dnia 29 września
2006 r. adw. M.G. złożyła do Sądu Apelacyjnego wniosek o wydanie jej z akt
sprawy kserokopii apelacji, wyroków Sądów obu instancji wraz z uzasadnieniami
oraz postanowienia z dnia 14 września 2006 r. (k. 687). W dniu 18 października
2006 r. Sąd Apelacyjny wydał kserokopie żądanych dokumentów, a w dniu 24
października 2006 r. adw. M.G. wniosła do Sądu Apelacyjnego w imieniu powódki
skargę kasacyjną wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu (k. 701-711 i k. 718).
W uzasadnieniu wniosku twierdziła, że tygodniowy termin przewidziany w art. 169 §
1 k.p.c. należy liczyć od dnia otrzymania przez nią w dniu 18 października 2006 r.
kserokopii dokumentów niezbędnych do sporządzenia skargi kasacyjnej (k. 704).
Postanowieniem z dnia 8 grudnia 2006 r. Sąd Apelacyjny odrzucił zarówno
wniosek o przywrócenie terminu, jak i skargę kasacyjną, stwierdzając, że, zgodnie
z art. 169 § 1 k.p.c., pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu,
w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania
przyczyny uchybienia terminu. Uwzględniając stanowisko powódki, że przyczyną
uchybienia terminowi do wniesienia skargi kasacyjnej był brak profesjonalnego
3
pełnomocnika, trzeba przyjąć, iż przyczyna ta ustała w dniu 29 września 2006 r.,
w dniu tym bowiem adw. M.G. musiała już wiedzieć o wyznaczeniu jej
pełnomocnikiem z urzędu, skoro złożyła wniosek o wydanie z akt sprawy kserokopii
dokumentów. Tygodniowy termin wskazany w art. 169 § 1 k.p.c. upłynął zatem z
dniem 6 października 2006 r. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie można zgodzić się z
poglądem pełnomocnika, że termin ten należy liczyć od dnia 18 października 2006
r., jego bieg bowiem rozpoczął się już w dniu, w którym pełnomocnik wiedząc, że
reprezentuje stronę, podjął w jej imieniu pierwsze czynności procesowe. Skoro zaś
wniosek o przywrócenie terminu złożony został dopiero w dniu 24 października
2006 r., to, zgodnie z art. 171 k.p.c., ulegał odrzuceniu jako spóźniony. Tym
samym, odrzuceniu ulegała skarga kasacyjna jako wniesiona po upływie terminu
określonego w art. 3985
§ 1 k.p.c. (art. 3986
§ 2 k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej powódka
zarzuciła Sądowi Apelacyjnemu naruszenie przepisów art. 169 w związku z art.
3985
k.p.c. przez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że dla pełnomocnika
ustanowionego z urzędu w celu wniesienia skargi kasacyjnej po terminie do jej
wniesienia, termin do wniesienia skargi kasacyjnej liczy się od daty doręczenia
pisma właściwej okręgowej rady adwokackiej zawiadamiającego o wyznaczeniu,
a nie od daty doręczenia kserokopii dokumentów niezbędnych do sporządzenia
skargi, i art. 6 Konwencji z dnia 4 listopada 1950 r. o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284
ze zm.), przez przyjęcie, że pełnomocnik ustanowiony z urzędu w celu wniesienia
skargi kasacyjnej musi przygotować tę skargę w ciągu siedmiu dni od otrzymania
zawiadomienia rady adwokackiej o wyznaczeniu. W konkluzji żaląca wniosła
o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Najwyższy – rozpoznając zażalenie na postanowienie sądu drugiej
instancji odrzucające skargę kasacyjną – na wniosek strony, rozpoznaje również
te postanowienia sądu drugiej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze
zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy (art. 380 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.). Do takich postanowień należy postanowienie odrzucające
4
wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Z treści
złożonego zażalenia wynika, że żaląca kwestionuje przede wszystkim
prawidłowość postanowienia Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu wniosku
o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. O jego wadliwości ma przy
tym świadczyć błędna ocena czasu ustania przyczyny uchybienia terminu
w rozumieniu art. 169 § 1 k.p.c. Nie można przyjmować, zdaniem żalącej, że chwilą
tą jest data otrzymania pisma rady adwokackiej zawiadamiającego adwokata
o wyznaczeniu go w celu sporządzenia skargi kasacyjnej. Stanowisko takie jest
bowiem sprzeczne z zasadami rzetelnego postępowania sądowego, a jego
akceptacja sprowadzałaby ową rzetelność do całkowitej iluzji. Adwokat,
po zawiadomieniu go o tym, że został wyznaczony dla strony w celu wniesienia
w jej imieniu skargi kasacyjnej, musi przecież skontaktować się ze stroną,
zapoznać z aktami sprawy i przygotować na właściwym poziomie skargę
kasacyjną. Z tych przyczyn, zdaniem żalącej, w okolicznościach faktycznych
sprawy należy przyjąć, że tygodniowy termin przewidziany w art. 169 § 1 k.p.c.
biegł najwcześniej od dnia 18 października 2006 r.
Zarzut błędnej wykładni art. 169 § 1 k.p.c., polegającej na przyjęciu, że skoro
adw. M.G. dowiedziała się o ustanowieniu jej pełnomocnikiem dla powódki w dniu
29 września 2006 r., to od tego dnia biegł przewidziany w art. 169 § 1 k.p.c.
tygodniowy termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia
skargi kasacyjnej, uznać trzeba za uzasadniony. Uszło uwagi Sądu Apelacyjnego,
że zgodnie z art. 169 § 3 k.p.c. szczególnym wymaganiem pisma zawierającego
wniosek o przywrócenie terminu jest równoczesne dokonanie czynności
procesowej, która nie została dokonana w terminie, a wiec w niniejszej sprawie –
wniesienie skargi kasacyjnej. Gdyby podzielać pogląd Sądu Apelacyjnego,
pełnomocnikowi wyznaczonemu przez okręgową radę adwokacką pozostawałby
tydzień na skontaktowanie się ze stroną, dla której został ustanowiony, zapoznanie
się z aktami sprawy oraz sporządzenie skargi kasacyjnej z wnioskiem o
przywrócenie terminu. Ustawodawca natomiast w art. 3985
§ 1 k.p.c. przewidział do
wniesienia skargi kasacyjnej termin dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia
z uzasadnieniem stronie skarżącej. W tym stanie rzeczy za dzień, w którym ustała
przyczyna uchybienia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej w rozumieniu art.
5
169 § 1 k.p.c., uznać należy dzień, w którym adwokat wyznaczony dla strony miał
rzeczywistą możliwość wniesienia skargi kasacyjnej. Możliwość taką uzyskał
natomiast po zapoznaniu się z aktami sprawy i stanowiskiem strony co do zakresu
zaskarżenia orzeczenia oraz po sporządzeniu skargi kasacyjnej. Należy zatem
przyjąć, że przyczyna uchybienia terminowi do wniesienia skargi kasacyjnej przez
pełnomocnika ustanowionego przez sąd (art. 169 § 1 in fine k.p.c.) ustaje w dniu, w
którym miał on rzeczywistą możliwość wniesienia skargi kasacyjnej, a nie w dniu
dowiedzenia się przez niego o wyznaczeniu go pełnomocnikiem (zob.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2000 r., I CZ 62/00, OSNC
2001, nr 1, poz. 7 oraz z dnia 4 marca 2005 r., II UZ 72/04, OSNP 2005, nr 20, poz.
325).
W niniejszej sprawie zatem można było przyjąć, że tygodniowy termin
przewidziany w art. 169 § 1 k.p.c. rozpoczął bieg w dniu 18 października 2006 r.,
w którym pełnomocnik żalącej zaznajomił się z materiałami umożliwiającymi
opracowanie skargi kasacyjnej.
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1
zdanie pierwsze w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.