Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 24 MAJA 2007 R.
I KZP 10/07
Przepis art. 9 ust. 3 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należ-
nościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr
49, poz. 445 ze zm.) upoważnia do przyznania biegłemu zwrotu kosztów
przejazdu prywatnym samochodem, o ile spełnione są warunki określone w
rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002
r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługują-
cych pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jedno-
stce budżetowej z tytułu podróży służbowej odbywanej na obszarze kraju
(Dz. U. Nr 236, poz. 1990 ze zm.).
Przewodniczący: sędzia SN J. Żywolewska-Ławniczak
(sprawozdawca).
Sędziowie SN: P. Hofmański, W. Płóciennik.
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.
Sąd Najwyższy w sprawie Andrzeja M., po rozpoznaniu, przekazane-
go na podstawie art. 441 § 1 k.p.k., przez Sąd Okręgowy w Z., postano-
wieniem z dnia 6 lutego 2007 r., zagadnienia prawnego wymagającego za-
sadniczej wykładni ustawy:
„1. Czy określony w art. 9 ust. 3 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o
należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz.
U. Nr 49, poz. 445 z późn. zm.) – zwrot kosztów przejazdów należnych
biegłemu - obejmuje przejazd prywatnym samochodem?;
2
2. czy wskazanie w art. 12 cyt. dekretu z dnia 26 października 1950 r. ... –
na zasady obowiązujące dla sędziów w razie pełnienia czynności służbo-
wych poza zwykłym miejscem służbowym – oznacza, że:
a) przyznanie przez sąd biegłemu kosztów podróży prywatnym samocho-
dem uzależnione jest od wyrażenia uprzedniej zgody przez prezesa wła-
ściwego sądu (lub sądu)?;
b) w przypadku braku zgody uprawnionego organu – zakres zaskarżenia
przez biegłego postanowienia sądu w przedmiocie przyznania zwrotu kosz-
tów podróży obejmuje przejazd prywatnym samochodem?;
3. czy i jakie przesłanki winien badać organ wskazany w pkt 2 lit. a) przed
wyrażeniem zgody na przejazd biegłego prywatnym samochodem?”
p o s t a n o w i ł odmówić podjęcia uchwały.
U Z A S A D N I E N I E
Pytania sformułowane w postanowieniu Sądu Okręgowego w Z.
związane są z incydentalnym postępowaniem w przedmiocie przyznania
należności biegłemu. Biegły Józef C., zamieszkały w R., uczestniczył w
dwóch rozprawach – w dniach 10 maja i 9 czerwca 2006 r. – Sądem Rejo-
nowym w T. W dniu 12 czerwca 2006 r. złożył rachunek na kwotę 898,69
zł, w tym 481,28 zł wynagrodzenia za opracowanie opinii i 417,41 zł tytu-
łem zwrotu kosztów przejazdu własnym samochodem do sądu z miejsca
zamieszkania w R., występując równocześnie z wnioskiem o wyrażenie
zgody na ten przejazd.
Prezes Sądu Rejonowego w T. zarządzeniem z dnia 13 czerwca
2006 r. odmówił zgody na przejazd biegłego własnym samochodem oso-
bowym. Sąd Rejonowy w T., postanowieniem z dnia 14 czerwca 2006 r.
3
przyznał biegłemu Józefowi C. należność za sporządzenie opinii w kwocie
481,28 zł, odmawiając zwrotu kosztów przejazdu własnym samochodem z
miejsca zamieszkania do siedziby sądu.
Biegły zaskarżył to postanowienie i powołując się na ustną akcepta-
cję przejazdu własnym samochodem wnosił o zmianę krzywdzącego go
rozstrzygnięcia.
Rozpoznając to zażalenie Sąd Okręgowy w Z. powziął wątpliwości
wyrażone w przytoczonych na wstępie pytaniach, przedstawionych w trybie
art. 441 § 1 k.p.k.
Ustosunkowując się do tych pytań Prokurator Prokuratury Krajowej
wniósł o odmowę podjęcia uchwały. Powołał się na jednolity pogląd – pa-
nujący zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i w piśmiennictwie
– że wykładni wymagają przepisy rozbieżnie interpretowane w praktyce
sądowej lub doktrynie, bądź przepisy o oczywiście wadliwej redakcji lub
niejasno sformułowane i wskazał, że pytanie prawne przedstawione przez
Sąd Okręgowy w Z. nie spełnia wymogów wynikających z art. 441 § 1
k.p.k. Sąd ten wprawdzie odwołał się formalnie do „powziętej wątpliwości”,
jednakże jej istnienia nie wykazał, nie podjął też nawet próby wykazania
rozbieżności w orzecznictwie, czy też piśmiennictwie, związanych z rozpo-
znawanym środkiem odwoławczym, bądź możliwości alternatywnego od-
czytania treści wskazanych w pytaniu przepisów.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Stanowisko wyrażone przez Prokuratora Prokuratury Krajowej zasłu-
guje na podzielenie.
Przedmiotem rozstrzygnięcia w trybie art. 441 § 1 k.p.k. może być je-
dynie takie zagadnienie prawne, które „wymaga zasadniczej wykładni
ustawy". W świetle utrwalonej judykatury Sądu Najwyższego wykładni ta-
kiej wymagają przepisy, które nastręczają trudności interpretacyjne ze
względu na to, że nie są jasno sformułowane, bądź są rozbieżnie interpre-
4
towane w praktyce sądowej lub doktrynie.
Zadaniem Sądu Najwyższego, działającego w trybie art. 441 § 1
k.p.k., nie jest natomiast udzielanie porad prawnych bądź rozstrzyganie jak
należy ocenić zarzuty zgłoszone w środku odwoławczym (por. m.in. posta-
nowienia Sądu Najwyższego: z dnia 16 czerwca 1993 r., I KZP 14/93, Wok.
1993, nr 11, s. 9-10; z dnia 28 lipca 1994 r., I KZP 18/94, OSNKW 1994, z.
7-8, poz. 49, s. 47 i z dnia 12 marca 1996 r. I KZP 1/96, Wok. 1996, nr 7, s.
20; T Grzegorczyk: Kodeks Postępowania Karnego, Kraków 2004, s. 1161
–1162; R. Stefański: Instytucja pytań prawnych do Sądu Najwyższego w
sprawach karnych, Kraków 2001, s. 254-300). Tego, jak się wydaje, ocze-
kuje Sąd formułujący pytanie, co potwierdza lektura uzasadnienia posta-
nowienia o przedstawieniu zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia Są-
dowi Najwyższemu. Uzasadnienie to w najmniejszym stopniu nie wykazuje,
iżby zarysowały się wątpliwości co do treści przepisu art. 9 ust. 3 dekretu z
dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w
postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445 ze zm.).
Jednoznaczna treść tego przepisu przyznaje biegłemu, powołanemu
do czynności poza miejscem zamieszkania – oprócz wynagrodzenia za
wykonaną pracę (art. 9 ust. 1) – prawo do diet oraz zwrotu kosztów prze-
jazdów i noclegów, i tak też przepis ten odczytał Sąd Okręgowy w Z.
Przepis art. 12 powołanego wyżej dekretu, równie prawidłowo odczy-
tany przez Sąd Okręgowy w Z., w kwestiach wysokości i zasad przyzna-
wania biegłemu należności określonych w art. 9 ust. 3, odsyła do przepi-
sów regulujących przyznawanie takich należności sędziom pełniącym
czynności służbowe poza zwykłym miejscem służbowym.
Sąd Okręgowy poprawnie ustalił, że na mocy sformułowanego w art.
95 § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszech-
nych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) odesłania do ogólnie obowiązują-
cych przepisów – wysokość i warunki ustalenia należności biegłego z tytułu
5
kosztów przejazdu reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Spo-
łecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków
ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w pań-
stwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbo-
wej odbywanej na obszarze kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1990 ze zm.). Przy-
toczone w uzasadnieniu postanowienia szczegółowe regulacje tego rozpo-
rządzenia w sposób jasny i jednoznaczny określają, że zwrot kosztów prze-
jazdu obejmuje cenę biletu określonego przez pracodawcę środka trans-
portu z uwzględnieniem przysługującej pracownikowi ulgi, dopuszczają też
możliwość zwrotu kosztów przejazdu samochodem osobowym nie należą-
cym do pracodawcy, jeżeli na wniosek pracownika wyrazi on zgodę na taki
przejazd.
W świetle tych regulacji nieuzasadniona, a wręcz zbędna byłaby od-
powiedź na pytania zawarte w ust. 1 i 2 pkt a, gdyż treść przytoczonych
przepisów jest jednoznaczna – przepis art. 9 ust. 3 dekretu z dnia 26 paź-
dziernika 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowa-
niu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445 ze zm.) upoważnia do przyznania
biegłemu zwrotu kosztów przejazdu prywatnym samochodem, o ile speł-
nione są warunki określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Spo-
łecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków
ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w pań-
stwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbo-
wej odbywanej na obszarze kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1990 ze zm.).
Ponieważ w analizowanym przypadku biegły nie uzyskał zgody na
przejazd własnym samochodem, bez odpowiedzi należało także pozosta-
wić pytania o czas wyrażenia zgody na taki przejazd, jak też o kryteria de-
cydujące o jej udzieleniu (ust. 3), gdyż kwestie te nie mają żadnego zna-
czenia dla rozstrzygnięcia w sprawie.
Niejasna redakcja pytania w ust. 2 pkt b sugeruje wątpliwość Sądu
6
Okręgowego co do dopuszczalności zażalenia. To pytanie, zdaniem Sądu
Najwyższego, również należało pozostawić bez odpowiedzi.
Pomijając już fakt, że rozstrzygnięcie kwestii dopuszczalności środka
odwoławczego powinno w każdym wypadku poprzedzać analizę zasadno-
ści sformułowanych w nim zarzutów, należy zauważyć, że uzasadnienie
postanowienia nie zawiera żadnej argumentacji pozwalającej poznać tok
rozumowania sądu i ocenić przesłanki sygnalizowanej wątpliwości. Można
wszelako sądzić, że jest ona rezultatem niepełnego ustalenia granicy mię-
dzy dopuszczalnością a zasadnością środka odwoławczego, którą Sąd
Okręgowy winien samodzielnie określić przy właściwym zastosowaniu
przepisów regulujących postępowanie odwoławcze, z uwzględnieniem tre-
ści poddanego kontroli odwoławczej postanowienia, odmawiającego bie-
głemu zwrotu kosztów przejazdu.
Rozważywszy powyższe Sąd Najwyższy uznał, że nie ma podstaw
do podjęcia uchwały, gdyż nie zachodzi potrzeba i możliwość dokonywania
wykładni przepisów, których treść jest jasna i nie budzi wątpliwości (por. L.
Morawski: Wykładnia w orzecznictwie sądów, Toruń 2002, s. 63-73).
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy postanowił jak na wstę-
pie.