Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 18 czerwca 2007 r.
II PK 338/06
Naruszenie przez pracownika umowy o zakazie konkurencji w czasie
trwania stosunku pracy (art. 1011
§ 1 k.p.) przez podjęcie działalności konku-
rencyjnej stanowi wystarczającą przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie
umowy o pracę (art. 45 § 1 k.p.). Jeżeli takiej umowy nie zawarto, to w aspekcie
naruszenia pracowniczego obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy (art. 100
§ 2 pkt 4 k.p.) jako przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie należy ocenić, czy
podjęcie przez pracownika działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy sta-
nowi naruszenie jego interesów, godzi w dobro zakładu pracy lub wyrządza
(może wyrządzić) szkodę.
Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk, Sędziowie SN: Józef Iwulski
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 czerwca
2007 r. sprawy z powództwa Macieja K. przeciwko Instytutowi Ciężkiej Syntezy Or-
ganicznej B. w K.-K. o przywrócenie do pracy, na skutek skargi kasacyjnej strony
pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Opolu z dnia 22 czerwca 2006 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną i zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda
kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2005 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kędzie-
rzynie-Koźlu oddalił powództwo Macieja K. przeciwko Instytutowi Ciężkiej Syntezy
Organicznej „B.” w K.-K. o przywrócenie do pracy. Sąd Rejonowy ustalił, że powód
był głównym autorem technologii B.A. Pomiędzy stronami w dniu 1 lutego 1998 r.
doszło do zawarcia umowy o pracę, zgodnie z którą powód objął samodzielne stano-
wisko naukowe adiunkta w Zakładach Procesów Kondensacyjnych pozwanego Insty-
2
tutu. W załączniku do tej umowy powód pisemnie zobowiązał się do tego, że w okre-
sie zatrudnienia nie będzie prowadził konkurencyjnej wobec Instytutu działalności
gospodarczej oraz że nie będzie ujawniał i wykorzystywał do własnej działalności
zarobkowej tajemnicy Instytutu określonej w jego przepisach wewnętrznych. W dniu
20 lutego 2003 r. (z datą wsteczną od 1 lutego 2003 r.) pozwany ustanowił powoda
koordynatorem do spraw sprzedaży technologii B.A. W dniu 14 kwietnia 2003 r. po-
wodowi przedstawiono do podpisania projekt umowy o zakazie konkurencji w trakcie
trwania stosunku pracy, którego powód nie podpisał, czyniąc na formularzu tej
umowy pisemną adnotację, że rozumie, iż treść umowy nie obejmuje współpracy i
wzajemnej wymiany informacji z dotychczasowymi partnerami. Od 1 czerwca 2003 r.
powoda odwołano z funkcji koordynatora do spraw sprzedaży technologii B.A., a 12
marca 2004 r. powód poinformował pozwanego, że zamierza kontynuować prace nad
doskonaleniem i eksportem technologii B.A., korzystając z pomocy spółki Synteza
S.A. zainteresowanej efektami tych prac. Powód rozpoczął współpracę z tą spółką od
1 czerwca 2004 r. i zarejestrował własną działalność gospodarczą pod nazwą BPA
Procesy Jonitowe Maciej K. Działalność zarejestrowana przez powoda pokrywała się
z przedmiotem działalności pozwanego, gdyż dotyczyła procesów jonitowych, czyli
procesu wytwarzania B. W dniu 22 września 2004 r. pomiędzy firmą irańską (klien-
tem), a powodem (sprzedającym) zawarto umowę o dostarczenie pomocy technicz-
nej w instalacji do przemysłowego stosowania procesu produkcji B.A. Obowiązywała
wówczas umowa, zawarta wcześniej pomiędzy pozwanym Instytutem, a tą firmą irań-
ską, której przedmiot był identyczny z umową zawartą przez powoda. Pismem z 8
listopada 2004 r. pozwany rozwiązał z powodem umowę o pracę z zachowaniem
okresu wypowiedzenia. Jako jego przyczynę wskazano naruszenie przez powoda
art. 1011
k.p. oraz postanowień umowy z 5 maja 2003 r. o zakazie konkurencji przez
prowadzenie działalności konkurencyjnej ujętej w ewidencji działalności gospodar-
czej pod nazwą BPA Procesy Jonitowe Maciej K., czego przykładem była jego współ-
praca z firmą S. SA oraz z firmą irańską.
Sąd Rejonowy stwierdził, że pomiędzy stronami nie doszło do zawarcia
umowy z 5 maja 2003 r. o zakazie konkurencji, na którą powoływał się pozwany w
piśmie wypowiadającym umowę o pracę, jednakże „istota wypowiedzenia” sprowa-
dzała się do prowadzenia przez powoda ewidencjonowanej działalności gospodar-
czej. W ocenie Sądu, przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę, którą było prowa-
dzenie przez powoda tej działalności gospodarczej, jest zasadna, czego nie zmienia
3
niefortunne sformułowanie zawarte w wypowiedzeniu odnoszące się do umowy o
zakazie konkurencji, tym bardziej, że powód nie kwestionował prowadzenia działal-
ności gospodarczej o zakresie zbieżnym z działalnością pozwanej, podważając tylko
ocenę tego jako prowadzenie działalności konkurencyjnej.
Wyrokiem z dnia 22 czerwca 2006 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Opolu, w uwzględnieniu apelacji powoda, zmienił wyrok Sądu
pierwszej instancji w ten sposób, że przywrócił powoda do pracy w pozwanym Insty-
tucie na poprzednio zajmowane stanowisko. Sąd Okręgowy nie zgodził się z oceną
prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy. Zaznaczył, że ocena zasadności wypowie-
dzenia umowy o pracę powinna być dokonywana w granicach przyczyn podanych
pracownikowi przez pracodawcę, a więc w niniejszej sprawie ocenie podlegało naru-
szenie przez powoda art. 1011
k.p. oraz postanowień umowy z 5 maja 2003 r. o za-
kazie konkurencji przez prowadzenie działalności gospodarczej. Zdaniem Sądu od-
woławczego, przyczyna ta była nieprawdziwa, gdyż nie doszło pomiędzy stronami do
zawarcia umowy o zakazie konkurencji. Uczynienie przez powoda zastrzeżenia na
pisemnym projekcie umowy przedstawionym przez pozwanego stanowiło złożenie
nowej oferty przez pracownika (art. 68 k.c.). Sąd Okręgowy podkreślił, że w Kodeksie
pracy nie ma wyraźnych przepisów ograniczających prawo pracownika do prowadze-
nia działalności przedmiotowo zbieżnej z działalnością pracodawcy, a ewentualne
ograniczenie w tym zakresie, w sposób pośredni znalazło wyraz w art. 100 § 2 pkt 4
k.p., przewidującym obowiązek pracownika dbałości o dobro zakładu pracy. Zdaniem
Sądu drugiej instancji, nie można jednak przyjąć, aby powód naruszył ten obowiązek.
Sąd Okręgowy wskazał na zeznania byłego dyrektora strony pozwanej, według któ-
rych „praktycznie od 2002 r. ICSO nie oferuje tej technologii (B.A.) kontahentom za-
granicznym ze względu na przestarzałość i niekonkurencyjność”.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wniósł pozwany, który zarzucił naruszenie
prawa materialnego, to jest: 1) art. 34 § 4 k.p., przez dokonanie „jego niewłaściwej i
zawężającej wykładni”, nieuwzględniającej treści oświadczenia pozwanego zawar-
tego w piśmie rozwiązującym umowę o pracę co do przyczyny wypowiedzenia powo-
dowi umowy o pracę, stosownie do reguł interpretacji oświadczeń woli wskazanych w
Kodeksie cywilnym; 2) art. 45 k.p., przez „bezpośrednie zastosowanie dyspozycji § 1
pomimo istnienia w sprawie okoliczności wskazujących na celowość rozważenia
możliwości poprzestania na orzeczeniu odszkodowania, stosownie do treści § 2
tegoż przepisu”. Jako naruszenie przepisów postępowania, które w ocenie skarżą-
4
cego miało wpływ na treść zaskarżonego wyroku, pozwany wskazał na naruszenie
art. 328 § 2 k.p.c., przez brak określenia w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku pod-
stawy faktycznej rozstrzygnięcia, brak odniesienia się do treści ustaleń i rozważań
prawnych poczynionych przez Sąd pierwszej instancji oraz brak wskazania podstawy
prawnej wyroku, z przytoczeniem właściwych przepisów prawa. Skarżący zarzucił też
naruszenie art. 382 k.p.c. w związku z art. 316 § 1 k.p.c., przez oparcie wyroku wy-
łącznie na jednej przesłance, z pominięciem całokształtu pozostałego materiału do-
wodowego. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej pozwany wskazał w szczególności, że
zasadniczą przyczyną wypowiedzenia powodowi umowy o pracę było podjęcie przez
niego działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy. Pozwany podniósł także, że w
dniu 30 listopada 1998 r. powód złożył pisemne oświadczenie, w którym przyjął do
wiadomości obowiązujący go zakaz jakiejkolwiek gospodarczej działalności konku-
rencyjnej względem Instytutu. Według pozwanego, pomijając prawną ocenę tego do-
kumentu, należało przyjąć, że rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę
było podjęcie przez powoda udowodnionej działalności konkurencyjnej i pozyskanie z
tego tytułu „poważnych korzyści majątkowych”.
Powód w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej odrzucenie, a „z ostroż-
ności procesowej” - o odmowę przyjęcia jej do rozpoznania, względnie o oddalenie
jej w całości i zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty naruszenia przepisów postępowania są bezzasadne. Skarżący nietraf-
nie zarzuca Sądowi Okręgowemu brak wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, brak podstawy prawnej oraz odniesienia
się do treści ustaleń i rozważań prawnych poczynionych przez Sąd pierwszej instan-
cji. W myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, zarzut wadliwego sporzą-
dzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia może okazać się zasadny tylko wów-
czas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wymienionych w art. 328 § 2
k.p.c. zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli kasacyjnej. To, czy sprawa zo-
stała rozstrzygnięta wadliwie, czy prawidłowo, nie zależy od tego, jak zostało sporzą-
dzone uzasadnienie wyroku. Ma to potwierdzenie w art. 39814
k.p.c., w myśl którego
Sąd Najwyższy oddala skargę kasacyjną także wtedy, gdy mimo błędnego uzasad-
nienia orzeczenie odpowiada prawu. Jak wielokrotnie wyjaśniał Sąd Najwyższy, naru-
5
szenie art. 328 § 2 k.p.c. z reguły nie ma wpływu na treść wyroku, gdyż uzasadnienie
sporządzane jest po jego wydaniu (por. wyroki z dnia 1 lipca 1998 r., I PKN 220/98,
OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 482; z dnia 9 lipca 1998 r., I PKN 234/98, OSNAPiUS
1999 nr 15, poz. 487; z dnia 7 kwietnia 1999 r., I PKN 653/98, OSNAPiUS 2000 nr
11, poz. 427 oraz z dnia 5 września 2001 r., I PKN 615/00, OSNP 2003 nr 15, poz.
352). Istotny jest rzeczywisty tok rozumowania Sądu drugiej instancji (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2006 r., I CSK 63/05, LEX nr 179971). Zarzut
naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może więc być usprawiedliwioną podstawą skargi ka-
sacyjnej w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia
sądu drugiej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który
doprowadził do wydania orzeczenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 wrze-
śnia 2001 r., I PKN 615/00, OSNP 2003 nr 15, poz. 352; z dnia 18 marca 2003 r., IV
CKN 1862/00, LEX nr 109420; z dnia 20 lutego 2003 r., I CKN 65/01, LEX nr 78271
oraz z dnia 24 lutego 2006 r., II CSK 136/05, LEX nr 200973). Jeżeli Sąd odwoław-
czy, zmieniając wyrok Sądu pierwszej instancji, orzeka na podstawie materiału zgro-
madzonego w postępowaniu przed tym sądem, nie musi powtarzać dokonanych
ustaleń faktycznych, przy ich odmiennej ocenie prawnej (postanowienie Sądu Naj-
wyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97, OSNAPiUS 1998 nr 3, poz. 104).
Sąd Okręgowy w rozpoznawanej sprawie nie zmienił ustaleń faktycznych poczynio-
nych przez Sąd pierwszej instancji oraz szeroko je przytoczył w uzasadnieniu zaskar-
żonego wyroku (z czego wynika, że je podzielił). Sąd Okręgowy dokonał jedynie od-
miennej oceny prawnej ustalonych w sprawie okoliczności faktycznych. Taki sposób
sporządzenia uzasadnienia wyroku przez Sąd odwoławczy umożliwia kontrolę kasa-
cyjną jego rozumowania i oznacza bezzasadność zarzutu naruszenia art. 328 § 2
k.p.c. Sąd drugiej instancji wydał orzeczenie na podstawie materiału zebranego w
postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art. 382
k.p.c.), a także wziął za podstawę rozstrzygnięcia stan rzeczy istniejący w chwili za-
mknięcia rozprawy (art. 316 § 1 k.p.c.; por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 paź-
dziernika 1998 r., II UKN 282/98, OSNAPiUS 1999 nr 23, poz. 758). Oznacza to nie-
zasadność zarzutu naruszenia tych przepisów, tym bardziej, że skarżący nie podał
na czym miało polegać oparcie zaskarżonego wyroku „wyłącznie na jednej wątpliwej
zresztą przesłance, z pominięciem całokształtu pozostałego materiału dowodowego”,
ani o jaką to „przesłankę” chodzi.
6
Zarzut naruszenia art. 34 § 4 k.p. jest oczywiście bezzasadny, gdyż treść za-
rzutu nie koresponduje z przywołanym przez skarżącego przepisem prawa (art. 34 §
4 k.p. w ogóle nie istnieje w Kodeksie pracy). Skarżącemu zapewne chodziło o wska-
zanie naruszenia art. 30 § 4 k.p., który został powołany w uzasadnieniu wniosku o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania. Już z tej przyczyny należałoby ten zarzut
uznać za bezzasadny, gdyż rolą Sądu Najwyższego nie jest poprawianie skarg kasa-
cyjnych wadliwie zredagowanych przez zawodowych pełnomocników procesowych
(por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r., II CKN
404/97, OSNC 1998 nr 4, poz. 59). W uzasadnieniu tego zarzutu skarżący wywiódł,
że Sąd Okręgowy nie uwzględnił „merytorycznej treści” oświadczenia pracodawcy o
wypowiedzeniu powodowi umowy o pracę, stosownie do reguł interpretacji oświad-
czeń woli z art. 65 k.c. i art. 56 k.c. w związku z art. 300 k.p. Również ten zarzut jest
wadliwie skonstruowany, gdyż art. 56 k.c. w ogóle nie dotyczy „interpretacji oświad-
czeń woli”, a art. 65 k.c. nie ma zastosowania do wskazania przyczyny wypowiedze-
nia umowy o pracę, ponieważ nie stanowi to elementu treści oświadczenia woli pra-
codawcy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2000 r., I PKN 99/00,
OSNAPiUS 2002 nr 12, poz. 287). Przyjmując, że skarżący zarzucił naruszenie art.
30 § 4 k.p., należy stwierdzić (co słusznie dostrzegł Sąd odwoławczy), iż ocena za-
sadności wypowiedzenia umowy o pracę powinna być dokonywana przez sąd w gra-
nicach przyczyn podanych pracownikowi przez pracodawcę, a nie formułowanych
dopiero w toku procesu wywołanego odwołaniem się od wypowiedzenia umowy o
pracę (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., I PKN 434/98,
OSNAPiUS 1999 nr 21, poz. 688; z dnia 10 listopada 1998 r., I PKN 423/98,
OSNAPiUS 1999 nr 24, poz. 789 oraz z dnia 19 lutego 1999 r., I PKN 571/98,
OSNAPiUS 2000 nr 7, poz. 266, OSP 2001 nr 4, poz. 56 z glosą A. Wypych-Żywic-
kiej). Przyczyna ta powinna być uzasadniona, rzeczywista i konkretna w przekonaniu
pracodawcy, przy czym konkretność jej wskazania powinna być oceniana z uwzględ-
nieniem innych, znanych pracownikowi okoliczności uściślających ją (por. wyroki
Sądu Najwyższego z dnia 26 sierpnia 1999 r., I PKN 182/99, OSNAPiUS 2000 nr 23,
poz. 858; z dnia 2 września 1998 r., I PKN 271/98, OSNAPiUS 1999 nr 18, poz. 577;
z dnia 24 lutego 1998 r., I PKN 538/97, OSNAPiUS 1999 nr 3, poz. 86 oraz z dnia 26
marca 1998 r., I PKN 565/97, OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 165). Celem (funkcją)
podania pracownikowi przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę jest
bowiem umożliwienie mu obrony przed merytorycznie nieuzasadnionym rozwiąza-
7
niem stosunku pracy. Chodzi o to, aby pracownik rozumiał, z jakim jego zachowa-
niem należy ją łączyć (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000 r., I PKN
641/99, OSNAPiUS 2001 nr 20, poz. 618 oraz z dnia 21 marca 2001 r., I PKN
311/00, OSNAPiUS 2002 nr 24, poz. 595). Dlatego, związanie sądu przyczynami
uzasadniającymi rozwiązanie umowy o pracę, podanymi w piśmie pracodawcy adre-
sowanym do pracownika, nie oznacza konieczności ustalenia ich w formie odpowia-
dającej co do każdego szczegółu redakcji pisma pracodawcy (wyrok Sądu Najwyż-
szego z dnia 19 sierpnia 1999 r., I PKN 223/99, OSNAPiUS 2000 nr 23, poz. 857),
zwłaszcza w zakresie wskazanej kwalifikacji prawnej (wyroki Sądu Najwyższego z
dnia 21 lutego 2002 r., I PKN 936/00, PiZS 2002 nr 11, s. 38 oraz z dnia 6 czerwca
2000 r., I PKN 686/99, OSNAPiUS 2001 nr 23, poz. 692). Z tego punktu widzenia
należy uznać, że wykładnia art. 30 § 4 k.p. dokonana przez Sąd drugiej instancji jest
nadmiernie rygorystyczna. Pozwany pracodawca formalnie wskazał jako przyczynę
usprawiedliwiającą wypowiedzenie umowy o pracę naruszenie umowy o zakazie
konkurencji oraz postanowień art. 1011
k.p. przez prowadzenie wobec niego
konkurencyjnej działalności gospodarczej. Nie budzi zastrzeżeń ocena, że umowa
taka nie została ostatecznie zawarta i dlatego nie mogło dojść do naruszenia jej po-
stanowień, a tym samym do naruszenia art. 1011
k.p. Jednakże pracodawca podał,
że chodzi o zachowanie pracownika polegające na prowadzeniu działalności konku-
rencyjnej. To wskazanie, w powiązaniu ze znanymi powodowi okolicznościami, w
sposób dostateczny konkretyzowało przyczynę wypowiedzenia w sposób zrozumiały
dla pracownika i umożliwiający mu podjęcie obrony. Powód miał świadomość (rozu-
miał), z jakiej przyczyny został z nim rozwiązany stosunek pracy i w pozwie podjął
obronę zmierzającą do wykazania, że wykonywana przez niego działalność gospo-
darcza nie była konkurencyjna w stosunku do pozwanego.
Jednakże rozstrzygnięcie Sądu drugiej instancji opiera się nie tylko na nietraf-
nej ocenie, że pracodawca naruszył art. 30 § 4 k.p., ale też na ocenie, że powód nie
naruszył obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.). Jest to
przyjęcie, że wypowiedzenia było nieuzasadnione, a więc zastosowanie miał art. 45
§ 1 k.p., gdyż Kodeks rozróżnia formalne wskazanie przyczyny wypowiedzenia (art.
30 § 4 k.p.) od jej zasadności (art. 45 § 1 k.p.; por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
18 kwietnia 2001 r., I PKN 370/00, OSNP 2003 nr 3, poz. 65). W tym zakresie w skar-
dze kasacyjnej w istocie brak jest wskazania odpowiednich podstaw zaskarżenia,
gdyż naruszenie art. 45 k.p. zostało powołane w innym kontekście (o czym niżej).
8
Nadto, ocena Sądu drugiej instancji w tym zakresie (w świetle wiążących Sąd Naj-
wyższy ustaleń faktycznych - art. 3983
§ 3 i art. 39813
§ 2 k.p.c.) jest trafna. Powód
nie naruszył umowy o zakazie konkurencji (czy też art. 1011
k.p.), bo taka nie została
zawarta. Należy uznać, że samo naruszenie obowiązującej strony umowy o zakazie
konkurencji przez podjęcie działalności konkurencyjnej stanowi uzasadnioną przy-
czynę wypowiedzenia umowy o pracę. Natomiast w kontekście pracowniczego obo-
wiązku dbałości o dobro zakładu pracy (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.) trzeba ocenić, czy
podjęcie przez pracownika działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy (pokrywa-
jącej się z jego działalnością) stanowi naruszenie jego interesów, godzi w dobro za-
kładu pracy, wyrządza (może wyrządzić) szkodę (por. wyroki Sądu Najwyższego z
dnia 28 kwietnia 1997 r., I PKN 118/97, OSNAPiUS 1998 nr 7, poz. 206; z dnia 5
września 1997 r., I PKN 223/97, OSNAPiUS 1998 nr 11, poz. 327; z dnia 5 lutego
1998 r., I PKN 506/97, OSNAPiUS 1999 nr 2, poz. 45; z dnia 1 lipca 1998 r., I PKN
218/98, OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 480; z dnia 25 sierpnia 1998 r., I PKN 265/98,
OSNAPiUS 1999 nr 18, poz. 574 oraz z dnia 3 marca 2005 r., I PK 263/04, OSNP
2005 nr 21, poz. 337; Gdańskie Studia Prawnicze-Przegląd Orzecznictwa 2006 nr 2,
poz. 19 z glosą M. Zielenieckiego). Sąd drugiej instancji w końcowej części uzasad-
nienia zaskarżonego wyroku dokonał oceny zachowania powoda w kontekście obo-
wiązku dbałości o dobro zakładu pracy (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.) i zasadności wypowie-
dzenia wskutek naruszenia tego obowiązku (art. 45 § 1 k.p.). Skarżący nie podważył
tej oceny przez powołanie naruszenia tych przepisów jako podstawy skargi, a nadto
ocena Sądu odwoławczego jest trafna, skoro opiera się na ustaleniu, że zachowanie
powoda nie godziło w interesy pracodawcy.
Zarzut naruszenia art. 45 k.p. sprowadza się do niezastosowania art. 45 § 2
k.p. („pomimo istnienia w sprawie okoliczności wskazujących na celowość rozważe-
nia możliwości poprzestania na orzeczeniu odszkodowania”). Zarzut ten jednak nie
został uzasadniony, a w szczególności skarżący nie wyjaśnia, jakie okoliczności
przemawiają za zasądzeniem odszkodowania w miejsce przywrócenia do pracy. Wy-
bór pomiędzy uprawnieniami przewidzianymi alternatywnie w razie nieuzasadnio-
nego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę należy do pracow-
nika (powoda). Sąd pracy jest co do zasady związany zgłoszonym żądaniem i tylko w
wyjątkowym okolicznościach, o których stanowi art. 45 § 2 k.p., może (wbrew żąda-
niu pracownika domagającego się przywrócenia do pracy) orzec o odszkodowaniu.
Odmowa przywrócenia do pracy ze względu na jego niemożliwość lub niecelowość
9
(art. 45 § 2 k.p.) wymaga odpowiednich ustaleń faktycznych (wyrok Sądu Najwyż-
szego z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 641/98, OSNAPiUS 2000 nr 11, poz. 416), a
więc pozwany pracodawca powinien w tym zakresie przedstawić odpowiednie za-
rzuty i wykazać inicjatywę dowodową. W rozpoznawanej sprawie pozwany takich
zarzutów nie przedstawiał, a Sąd drugiej instancji nie rozważał z urzędu zastosowa-
nia art. 45 § 2 k.p. i dlatego trafnie nie uzasadniał rozstrzygnięcia w tym zakresie.
Sąd pracy jest bowiem obowiązany uzasadnić zastosowanie art. 45 § 2 k.p. lub na
zarzut pozwanego pracodawcy odmowę jego zastosowania. Sąd nie ma takiego obo-
wiązku, jeżeli przy braku wniosku pracodawcy nie stosuje art. 45 § 2 k.p. (wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 1998 r., I PKN 572/97, OSNAPiUS 1999 nr 3,
poz. 83).
Z tych względów skarga kasacyjna podlegała oddaleniu na podstawie art.
39814
k.p.c. O kosztach postępowania orzeczono na mocy art. 98 § 1 k.p.c. i § 12
ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu
(Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
========================================