Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 40/07
POSTANOWIENIE
Dnia 28 czerwca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa "D - P" SA
przeciwko Syndykowi masy upadłości FIRMY "R." Spółki z o.o.
o wyłączenie mienia z masy upadłości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 czerwca 2007 r.,
zażalenia strony pozwanej
na postanowienie Sądu Okręgowego […]
z dnia 3 kwietnia 2007 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie
2
Uzasadnienie
Strona powodowa „Dl-Pl” Spółka Akcyjna początkowo domagała się od
pozwanego Syndyka Masy Upadłości „R.” Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością wyłączenia z tej masy mienia, obejmującego
szczegółowo określone w pozwie przedmioty, stanowiącego zabezpieczenie
przysługującego jej roszczenia do wysokości 1.589.919,04 zł oraz żądała
wydania świadczenia otrzymanego w zamian za zbycie tego mienia. Po
ostatecznym sprecyzowaniu żądania powodowa Spółka wniosła o zasądzenie
na jej rzecz kwoty 1.525.000 zł jako ceny uzyskanej ze sprzedaży
wspomnianych wyżej przedmiotów, cofając pozew i zrzekając się roszczenia
w zakresie wykraczającym ponad tę kwotę.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 3
listopada 2006 r. wyłączył z masy upadłości „świadczenie wzajemne w postaci
kwoty 1.170.000 zł” uzyskane za sprzedane przez pozwanego przedmioty,
nakazując wydanie jej powódce, oddalił powództwo w zakresie żądań co do
kwoty 355.000 zł oraz umorzył postępowanie w pozostałej części.
Pozwany, wnosząc w dniu 12 grudnia 2006 r. apelację od tego
orzeczenia, wskazał, że zaskarża je w całości, choć jako wartość przedmiotu
zaskarżenia wskazał kwotę 1.170.000 zł i opłatę od apelacji uiścił w wysokości
przewidzianej dla tak określonej wartości.
W związku z zarządzeniem Przewodniczącego z dnia 2 stycznia
2007 r., wzywającym pozwanego do uzupełnienia opłaty sądowej obliczonej
z uwzględnieniem różnicy zachodzącej pomiędzy podaną przez niego w apelacji
wartością przedmiotu zaskarżenia, a wartością wynikającą z zakresu
zaskarżenia wskazanego wyroku, pozwany cofnął apelację w części dotyczącej
oddalenia powództwa oraz umorzenia postępowania. Ponadto skarżący wniósł
o uchylenie tego zarządzenia, stwierdzając, że wskazana przez niego w apelacji
wartość przedmiotu zaskarżenia pozostaje bez zmian.
Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2007 r. Sąd Rejonowy umorzył
3
postępowanie apelacyjne w części, w której nastąpiło cofnięcie apelacji, a
zarządzeniem z tej samej daty Przewodniczący w tym Sądzie uchylił
wskazane wyżej zarządzenie o wezwaniu pozwanego do uiszczenia opłaty
uzupełniającej.
Zaskarżonym obecnie postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2007 r. Sąd
Okręgowy odrzucił apelację pozwanego na podstawie art. 1302
§ 3
k.p.c., przyjmując, że nie została ona należycie opłacona przez wnoszącego
ją profesjonalnego pełnomocnika - radcę prawnego, zgodnie z zasadami
określonymi w art. 13 i 18 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.). Według stanowiska
Sądu odwoławczego, pozwany zaskarżył wyrok z dnia 3 listopada 2006 r.
w całości, a zatem opłatę stosunkową od apelacji należało obliczyć, biorąc za
podstawę wartość przedmiotu zaskarżenia w wysokości 1.525.000 zł, gdyż takie
było żądanie pozwu. Skarżący, działając przez pełnomocnika, jednak tego nie
uczynił i uiścił opłatę w wysokości niższej od należnej. Zdaniem Sądu bez
znaczenia dla wydania rozstrzygnięcia w sprawie niniejszej pozostawał fakt,
że pozwany cofnął apelację w części po wezwaniu go do uzupełnienia opłaty,
brzmienie powołanego art. 1302
§ 3 k.p.c. nie budzi bowiem wątpliwości co do
skutków prawnych jej nieuiszczenia w należnej wysokości w sytuacji, gdy
w imieniu strony apelację wniósł jej pełnomocnik będący radcą prawnym.
W zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu apelacji pozwany, zarzucając
naruszenie „przepisów art. 373 zd. 1 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie
w związku z błędną wykładnią art. 1302
§ 3 k.p.c. oraz brakiem zastosowania
art. 370 k.p.c. a contrario w zw. z art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
w zw. z art. 1302
§ 5 k.p.c.”, domagał się jego uchylenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Skarżący, wnosząc apelację za pośrednictwem profesjonalnego
pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wskazał, że zaskarża wyrok Sądu
Rejonowego z dnia 3 listopada 2006 r. w całości. Zważyć także należy, że jako
wartość przedmiotu zaskarżenia pozwany wskazał kwotę odpowiadającą
jedynie uwzględnionej części powództwa i wniósł opłatę od apelacji w
4
wysokości przewidzianej dla tak określonej wartości. Okoliczność ta
z punktu widzenia oceny dopuszczalności apelacji nie mogła pozostać
obojętna, jednakże Sąd odwoławczy, biorąc ją pod uwagę, wyciągnął błędne
wnioski. Trzeba bowiem zauważyć, że w sprawie niniejszej ewidentnym
zamiarem skarżącego było zaskarżenie wskazanego wyżej wyroku jedynie
w części, w której roszczenia powodowej Spółki zostały uwzględnione.
Za oczywistą zatem omyłkę należało uznać objęcie zakresem zaskarżenia
także pozostałej części tego wyroku. Za wnioskiem tym przemawia nie tylko
wskazana przez pozwanego wartość przedmiotu zaskarżenia
i odpowiadająca jej wysokość wniesionej opłaty. Wskazuje na to także treść
uzasadnienia odrzuconej apelacji, z którego jasno wynika, że intencją
skarżącego nie było podważanie zaskarżonego apelacją wyroku
w pozostałej części. Brak interesu w jego zaskarżeniu z uwagi na korzystne
dla skarżącego skutki, które wynikały także z częściowego oddalenia
powództwa, również przekonuje o tym, że zakres zaskarżenia został
w apelacji określony niezgodnie z rzeczywistymi intencjami pozwanego
Syndyka.
W tej sytuacji odrzucenie przez Sąd odwoławczy apelacji pozwanego
razi nadmiernym formalizmem i nie może być uznane za prawidłowe.
Zagwarantowane w art. 176 ust. 1 Konstytucji prawo do rozpoznania sprawy
przez sąd drugiej instancji nie może być bowiem ograniczane przez nazbyt
restrykcyjne i rygorystyczne podejście do oceny spełnienia ustawowych
wymagań stawianych wnoszonym przez strony zwyczajnym środkom
odwoławczym także wtedy, gdy strony te zastępowane są przez
profesjonalnych pełnomocników.
Zgodnie z art. 130 § 1 zd. 2 k.p.c. mylne oznaczenie
pisma procesowego, bądź inne oczywiste niedokładności nie stanowią
przeszkody do nadania temu pismu biegu i rozpoznania go we właściwym
trybie. Przytoczony przepis nie zawiera zastrzeżenia, że nie
dotyczy on pism wnoszonych przez adwokatów, radców prawnych bądź
rzeczników patentowych, a zatem ma także do nich
zastosowanie. Od przepisu tego art. 3701
k.p.c. przewiduje pewien wyjątek,
5
nakładając na zawodowych pełnomocników obowiązek budowy środka
odwoławczego w taki sposób, ażeby sąd mógł bez trudu ustalić m.in. jaki
jest zakres zaskarżenia. Nie wyklucza to jednak w okolicznościach danego
przypadku uznania, że wadliwe określenie tego zakresu może być zakwalifikowane
w świetle art. 130 § 1 k.p.c. jako oczywista niedokładność apelacji oraz uzasadniać
jego ustalenie na podstawie analizy treści wniesionego w danej sprawie środka
odwoławczego (podobne stanowisko, choć także na tle nieco innych sytuacji
procesowych, wyraził Sąd Najwyższy w nie publikowanych postanowieniach z dnia
28 kwietnia 2006 r., V CZ 25/06, z dnia 14 listopada 2006 r., II CZ 87/06 oraz
z dnia 21 marca 2007 r., I CZ 8/07).
Odnosząc to do sprawy niniejszej, należało więc przyjąć, że skoro
zakres zaskarżenia apelacją został na skutek oczywistej omyłki określony w sposób
niezgodny z intencją skarżącego, dopuszczalnym, a zarazem koniecznym
zabiegiem było ustalenie rzeczywistego zakresu zaskarżenia wyroku z dnia
3 listopada 2006 r. przy uwzględnieniu przytoczonych wyżej okoliczności
mogących służyć temu celowi.
W konsekwencji, ponieważ w wyniku w ten sposób przeprowadzonej
analizy należało dojść do oczywistego i niewątpliwego wniosku, że zamiarem
pozwanego było zaskarżenie wspomnianego wyroku jedynie w części
uwzględniającej wytoczone przeciwko niemu powództwo, za podstawę obliczenia
należnej od apelacji opłaty stosunkowej, wbrew stanowisku Sądu odwoławczego,
trzeba było przyjąć wartość przedmiotu zaskarżenia wskazaną przez pozwanego.
Skoro zaś opłata ta została uiszczona przez skarżącego w wysokości
uwzględniającej tę właśnie wartość, musiała być ona uznana za opłatę należną.
W tej sytuacji odrzucenie apelacji pozwanego na podstawie art. 1302
§ 3 k.p.c.
było zatem błędne, a zażalenie skarżącego uzasadnione.
Z omówionych przyczyn zaskarżone postanowienie odrzucające apelację
pozwanego należało uchylić stosownie do art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. i art. 39821
k.p.c.
jz