Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PZ 3/07
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lipca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 w
[…]
przeciwko S. C.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 lipca 2007 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w L.
z dnia 1 marca 2007 r.,
oddala zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 17 października 2006 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację
pozwanego S. C. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 10 kwietnia 2006 r. Wyrok ten został doręczony pozwanemu
wraz z uzasadnieniem w dacie 3 listopada 2006 r. W dniu 15 stycznia 2007 r.
pozwany złożył skargę kasacyjną wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jej
wniesienia, powołując się na stwierdzoną zaświadczeniem lekarskim z daty 2
stycznia 2007 r. chorobę w dniach od 18 grudnia 2006 r. do 9 stycznia 2007 r.
2
Postanowieniem z dnia 1 marca 2007 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek o
przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej i skargę tę odrzucił. W ocenie
Sądu, twierdzenia skarżącego o złożeniu skargi kasacyjnej po terminie bez jego
winy są niewiarygodne w świetle zasad doświadczenia życiowego. Po pierwsze – z
przedłożonego zaświadczenia lekarskiego nie wynikają zalecenia leżenia. Po
drugie – zakładając nawet istnienie takiego zalecenia – nic nie stało na
przeszkodzie, aby skarga kasacyjna została sporządzona w terminie. Skarżący był
pouczony o terminie i sposobie wniesienia skargi kasacyjnej, w tym o istniejącym
przymusie adwokackim, mógł zatem upoważnić zamieszkujące razem z nim żonę
lub córkę do udzielenia pełnomocnictwa niezbędnego do sporządzenia skargi. Brak
jakiejkolwiek aktywności skarżącego w zakresie sporządzenia skargi kasacyjnej w
terminie, mimo obiektywnych możliwości zachowania tego terminu, wskazuje, że
nie zostały uprawdopodobnione okoliczności uzasadniające wniosek.
Konsekwencją oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi
kasacyjnej jest jej odrzucenie z uwagi na złożenie po zakreślonym ustawowo
terminie (art. 3986
§ 2 k.p.c.).
W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący zarzucił naruszenie art.
3986
§ 2 k.p.c. „poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że skarga kasacyjna
została wniesiona po upływie terminu, które Sąd oparł na postanowieniu
oddalającym wniosek o przywrócenie terminu do złożenia skargi kasacyjnej
wydanym na skutek dopuszczenia się szeregu błędów w ustaleniach faktycznych,
skutkujących naruszeniem przepisu art. 169 § 2 k.p.c.”. W uzasadnieniu zażalenia
podniesiono, że po pierwsze – z adnotacji zawartej na odwrocie dołączonego do
wniosku zaświadczenia lekarskiego wynika zalecenie leżenia, a po drugie – brak
jest w sprawie ustaleń, czy żona lub córka skarżącego były w stanie prawidłowo
działać w jego imieniu w sytuacji, gdy żona od 1999 r. leczy się psychiatrycznie i nie
mogła mieć pełnego rozeznania do zajęcia się sprawą męża, a córka ma 18 lat i
uczęszcza do Liceum Ogólnokształcącego w trybie dziennym, a więc w godzinach
pracy kancelarii adwokackich. Trudno ponadto wymagać od tak młodej osoby, aby
dokonała należytego wyboru pełnomocnika i zreferowała mu przedmiot sprawy
sądowej. Sąd Okręgowy błędnie przyjął również brak wykazania przez skarżącego
jakiejkolwiek aktywności w celu sporządzenia skargi kasacyjnej w sytuacji, gdy
3
złożył on wniosek o udzielenie mu prawa do pomocy w postaci ustanowienia
adwokata z urzędu do wniesienia skargi kasacyjnej, który to wniosek został
oddalony, a następnie – niezwłocznie po ustaniu choroby udzielił wybranemu przez
siebie pełnomocnikowi umocowania do wniesienia skargi.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w
przedmiocie odrzucenia skargi kasacyjnej oraz o jego zmianę w zakresie
oddalającym wniosek o przywrócenie terminu do jej wniesienia, ewentualnie o
uchylenie tego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu
do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Stosownie do art. 168 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. jeżeli strona nie dokonała w
terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi
przywrócenie terminu. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi
kasacyjnej podlega ocenie w trybie powołanego przepisu, a zatem warunkiem
przywrócenia tego terminu jest, aby uchybienie terminu do wniesienia skargi
nastąpiło bez winy strony. Przepis ten nie może być interpretowany w sposób
rozszerzający, gdyż jest zasadą, że czynności procesowe powinny być
dokonywane w terminie. O braku winy strony można zatem mówić tylko wtedy, gdy
istniała jakaś przyczyna, która spowodowała uchybienie terminowi. Przyczyna taka
zachodzi wówczas, gdy dokonanie czynności w ogóle (w sensie obiektywnym) było
wykluczone, jak również w takich przypadkach, w których w danych
okolicznościach nie można było oczekiwać od strony, by zachowała dany termin
procesowy. Dlatego w każdym przypadku przy ocenie braku winy, jako przesłanki
przywrócenia terminu uchybionego przez stronę dotkniętą nawet ciężkim
schorzeniem, należy uwzględniać wymaganie dołożenia należytej staranności
człowieka przejawiającego dbałość o swe własne życiowo ważne sprawy. Z tego
również względu choroba strony może być uznana za okoliczność
usprawiedliwiającą niezachowanie terminu tylko wówczas, gdy rzeczywiście
uniemożliwia podjęcie czynności procesowych, a samo złe samopoczucie strony i
odczuwane przez nią dolegliwości nie mogą być potraktowane jako przyczyna
usprawiedliwiająca bezczynność strony (por. postanowienia Sądu Najwyższego z
dnia 3 stycznia 1974 r., II CO 18/73, niepublikowane, z dnia 12 lutego 1999 r., II
4
UKN 667/98, OSNAPiUS 2000 nr 12, poz. 488, notka i z dnia 17 czerwca 1999 r., I
PKN 103/99, OSNAPiUS 2000 nr 19, poz. 719). Należy mieć przy tym na
względzie, że ustawodawca przewidział znacznie dłuższy niż dla innych środków
zaskarżenia termin do wniesienia skargi kasacyjnej mając na uwadze, że strona
skarżąca musi skorzystać z pomocy prawnej z wyboru lub z urzędu. Strona
powinna zatem złożyć wniosek o przyznanie pełnomocnika z urzędu do dokonania
tej czynności procesowej lub zawrzeć umowę z pełnomocnikiem z wyboru w takim
terminie, aby pozostawić mu odpowiedni czas do wniesienia skargi kasacyjnej, a
ściśle mówiąc – aby termin do wniesienia tej skargi został zachowany (por.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2000 r., II UZ 113/00,
OSNAPiUS 2002 nr 12, poz. 296 i z dnia 27 września 2001 r., II UZ 51/01,
OSNAPiUS 2003 nr 13, poz. 324).
W myśl art. 169 k.p.c. pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się
do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu
ustania przyczyny uchybienia terminu (§ 1), przy czym w piśmie tym należy
uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek (§ 2). Spełnienie wymogu
uprawdopodobnienia okoliczności uzasadniających wniosek o przywrócenie
terminu nastąpi, jeżeli zostaną przytoczone okoliczności uzasadniające ten
wniosek, z których wynika przekonanie sądu o prawdziwości twierdzeń strony.
Zatem samo uprawdopodobnienie nie jest wystarczającą podstawą do
uwzględnienia wniosku. Okoliczności uprawdopodobnione przez stronę mogą
stanowić podstawę do uwzględnienia wniosku dopiero wówczas, gdy ich ocena,
dokonana przez sąd, wskazuje, że strona nie dokonała czynności w terminie bez
swojej winy w rozumieniu art. 168 § 1 k.p.c. Przekonanie sądu o przynajmniej
prawdopodobieństwie zaistnienia faktów, na które powołuje się strona domagająca
się przywrócenia terminu, powinno opierać się na obiektywnych przesłankach,
wynikających z przytoczonych we wniosku twierdzeń (por. między innymi
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1996 r., II CKN 23/96, z dnia
13 października 2005 r., IV CZ 91/05, z dnia 12 maja 2006 r., V CZ 29/06 i z dnia
19 maja 2006 r., III CZ 28/06, niepublikowane).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy mieć na
względzie, że skarżący był należycie poinformowany o terminie i trybie wniesienia
5
skargi kasacyjnej. Odpis wyroku z uzasadnieniem otrzymał w dacie 3 listopada
2006 r., a zatem termin do dokonania tej czynności procesowej przez zawodowego
pełnomocnika upływał w dniu 3 stycznia 2007 r. Wniosek o przywrócenie terminu
do wniesienia skargi pozwany uprawdopodobnił kserokopią wystawionego w dacie
2 stycznia 2007 r. zaświadczenia lekarskiego (niebędącego zaświadczeniem
wydanym na druku o niezdolności do pracy z powodu choroby) stwierdzającego, że
od 18 grudnia 2006 r. pozostawał w leczeniu z powodu zapalenia płuc. Na
kserokopii tej widnieje adnotacja lekarza o zaleceniu leżenia w okresie od 2 do 9
stycznia 2007 r. Brak natomiast informacji o takim zaleceniu odnośnie okresu
poprzedzającego datę wystawienia zaświadczenia, to jest od 18 grudnia 2006 r. do
1 stycznia 2007 r. W takiej sytuacji Sąd drugiej instancji miał uzasadnione podstawy
do uznania, że skarżący przedłożonym zaświadczeniem lekarskim nie
uprawdopodobnił, iż stan jego zdrowia do dnia poprzedzającego upływ terminu do
wniesienia skargi kasacyjnej uniemożliwiał mu osobiste działanie i umocowanie
pełnomocnika z wyboru do dokonania tej czynności procesowej.
Istotniejsze jest jednak to, że nawet uznanie tej okoliczności za
uprawdopodobnioną nie podważa trafności oceny Sądu drugiej instancji odnośnie
braku aktywności skarżącego w zakresie podjęcia działań do sporządzenia i
wniesienia skargi kasacyjnej przez profesjonalnego pełnomocnika w odpowiednim
czasie. Tę ocenę Sądu skarżący zwalcza w zażaleniu twierdzeniem, że jego
zachorowanie nastąpiło po oddaleniu przez Sąd złożonego przez niego „wniosku o
udzielenie prawa pomocy w postaci ustanowienia adwokata z urzędu do wniesienia
skargi kasacyjnej”. Twierdzenie to nie odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy. Z
akt sprawy nie wynika bowiem, aby po zapadnięciu wyroku Sądu drugiej instancji
bądź po doręczeniu sentencji tego wyroku z uzasadnieniem skarżący zwracał się o
przyznanie pełnomocnika z urzędu do wniesienia skargi. Wobec powyższego Sąd
Okręgowy prawidłowo uznał, że skarżący nie uprawdopodobnił, iż – pomimo
dochowania należytej staranności wymaganej od strony należycie dbającej o swoje
sprawy (przy uwzględnieniu zbliżającego się okresu świątecznego i noworocznego
oraz możliwości odmowy przyjęcia sprawy przez pełnomocnika z wyboru) –
niemożliwe było umocowanie przez niego pełnomocnika w takim terminie, aby mógł
6
on wnieść skargę kasacyjną w odpowiednim czasie, to jest z zachowaniem terminu
określonego w art. 3985
§ 1 k.p.c.
Z powyższych względów zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art.
39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.