II CZ 51/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-07-2014
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 51/07
POSTANOWIENIE
Dnia 10 sierpnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Maria Grzelka
SSN Iwona Koper
w sprawie z powództwa K.S.
przeciwko G.J. oraz Skarbowi Państwa - Komendzie
Wojewódzkiej Policji i Komendzie Powiatowej Policji
o odszkodowanie i zadośćuczynienie ,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 sierpnia 2007 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 marca 2007 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił apelację powódki
K.S. motywując to tym, że postanowieniem Sądu Okręgowego w C. z dnia 30
czerwca 2004 r. Sąd Okręgowy w C. zwolnił powódkę K.S. od opłaty zażalenia w
całości (k. 48 – 49). Po przekazaniu sprawy do Sądu Okręgowego w Ł., Sąd ten
uwzględnił wniosek powódki K.S. i postanowieniem z dnia 19 stycznia 2005 r.
ustanowił dla niej adwokata z urzędu (k. 79 – 80). Skoro powódka korzystała z
sądowego zwolnienia od kosztów sądowych, częściowo tylko w zakresie
wskazanym w powołanym postanowieniu z dnia 30 czerwca 2004 r., to wnosząc
apelację – jej pełnomocnik – adwokat – powinien uiścić należną opłatę stosunkową
do wskazanej wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 1302
§ 3 k.p.c.). Odrzuceniu,
nie opłaconej w wymaganej wysokości apelacji, przez Sąd Apelacyjny (art. 373
k.p.c.) nie stoi na przeszkodzie błędna ocena Sądu Okręgowego, że powódka
korzysta z całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych.
W złożonym zażaleniu powódka K.S. wnosiła o uchylenie zaskarżonego
postanowienia wskazując, że w toku całego postępowania pierwszoinstancyjnego
nie była wzywana do uiszczenia żadnych opłat (od rozszerzonego żądania pozwu)
a Sąd Okręgowy obciążył Skarb Państwa wydatkami w wysokości 451,10 zł
stanowiącymi wynagrodzenie biegłego. Tenże Sąd przyjmował, że skarżąca nie ma
w ogóle obowiązku uiszczania opłat.
Pozwany Skarb Państwa wnosił o oddalenie zażalenia z zasądzeniem
kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wdrożenie do praktyki kolejnych zmian wprowadzanych do polskiego
kodeksu postępowania cywilnego, mających przybliżać postępowanie cywilne do
modelu kontradyktoryjnego, uwarunkowane jest założeniem, że tak ukształtowanej
nadrzędnej pozycji Sądu orzekającego jako arbitra odpowiada respektowanie przez
ten Sąd obowiązujących przepisów. Wynika to z postanowień rangi konstytucyjnej,
których realizację ma zapewnić ustawa ustrojowa – prawo o ustroju sądów
powszechnych, które wyznacza obowiązki także sądowi odwoławczemu w razie
3
stwierdzenia oczywistej obrazy przepisów. Ograniczenie się w przedmiotowej
sprawie przez Sąd Apelacyjny do stwierdzenia, że błędna ocena i w jej następstwie
liczne wadliwe czynności Sądu Okręgowego – w toku długotrwałego postępowania
– nie uwalniają strony powodowej od wypełnienia nałożonych ustawą obowiązków,
wymaga podkreślenia, iż takie w istocie bagatelizowanie obowiązków władzy
sądowniczej pogłębia widoczny i pogłębiający się brak symetrii pomiędzy
obowiązkami nakładanymi na strony i ich pełnomocników, a sądem orzekającym.
Wymaganie respektowania przez Sąd – rangi Okręgowego - zasady proceduralnej
poprawności nie jest nadmierne skoro pełni on nie tylko funkcję arbitra a zatem
pierwszoplanową rolę procesową, ale powinien także budować autorytet wymiaru
sprawiedliwości i kształtować zewnętrzne przekonanie o prawidłowości każdej
podjętej przez Sąd orzekający czynności oraz o sprawiedliwości wydanego
orzeczenia. Długotrwałe, nawarstwiające się i o charakterze rażącym wadliwości
popełnione w toku postępowania pierwszoinstancyjnego stanowią, co potwierdza
zaskarżone orzeczenie, zagrożenie dla praw jednostki oraz pozostaje – jako
będące wyrazem wysoce niepożądanej niefrasobliwości – w rażącej sprzeczności
z wywiedzioną z art. 2 Konstytucji zasada zaufania do państwa i stanowiącego
przez nie prawa. Strona nie tylko nie może ponosić ujemnych konsekwencji
wiążących się z wadliwościami, jakich dopuścił się Sąd orzekający, lecz także nie
mogą być wobec niej kierowane wyższe wymagania niż w odniesieniu do tego
organu, co legło u podstaw zaskarżonego postanowienia. Dlatego podlega ono
uchyleniu jako godzące w podstawy obowiązującego porządku prawnego (art. 3941
§ 2 i 3 w zw. z art. 39815
k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 10 sierpnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Maria Grzelka
SSN Iwona Koper
w sprawie z powództwa K.S.
przeciwko G.J. oraz Skarbowi Państwa - Komendzie
Wojewódzkiej Policji i Komendzie Powiatowej Policji
o odszkodowanie i zadośćuczynienie ,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 sierpnia 2007 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 marca 2007 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił apelację powódki
K.S. motywując to tym, że postanowieniem Sądu Okręgowego w C. z dnia 30
czerwca 2004 r. Sąd Okręgowy w C. zwolnił powódkę K.S. od opłaty zażalenia w
całości (k. 48 – 49). Po przekazaniu sprawy do Sądu Okręgowego w Ł., Sąd ten
uwzględnił wniosek powódki K.S. i postanowieniem z dnia 19 stycznia 2005 r.
ustanowił dla niej adwokata z urzędu (k. 79 – 80). Skoro powódka korzystała z
sądowego zwolnienia od kosztów sądowych, częściowo tylko w zakresie
wskazanym w powołanym postanowieniu z dnia 30 czerwca 2004 r., to wnosząc
apelację – jej pełnomocnik – adwokat – powinien uiścić należną opłatę stosunkową
do wskazanej wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 1302
§ 3 k.p.c.). Odrzuceniu,
nie opłaconej w wymaganej wysokości apelacji, przez Sąd Apelacyjny (art. 373
k.p.c.) nie stoi na przeszkodzie błędna ocena Sądu Okręgowego, że powódka
korzysta z całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych.
W złożonym zażaleniu powódka K.S. wnosiła o uchylenie zaskarżonego
postanowienia wskazując, że w toku całego postępowania pierwszoinstancyjnego
nie była wzywana do uiszczenia żadnych opłat (od rozszerzonego żądania pozwu)
a Sąd Okręgowy obciążył Skarb Państwa wydatkami w wysokości 451,10 zł
stanowiącymi wynagrodzenie biegłego. Tenże Sąd przyjmował, że skarżąca nie ma
w ogóle obowiązku uiszczania opłat.
Pozwany Skarb Państwa wnosił o oddalenie zażalenia z zasądzeniem
kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wdrożenie do praktyki kolejnych zmian wprowadzanych do polskiego
kodeksu postępowania cywilnego, mających przybliżać postępowanie cywilne do
modelu kontradyktoryjnego, uwarunkowane jest założeniem, że tak ukształtowanej
nadrzędnej pozycji Sądu orzekającego jako arbitra odpowiada respektowanie przez
ten Sąd obowiązujących przepisów. Wynika to z postanowień rangi konstytucyjnej,
których realizację ma zapewnić ustawa ustrojowa – prawo o ustroju sądów
powszechnych, które wyznacza obowiązki także sądowi odwoławczemu w razie
3
stwierdzenia oczywistej obrazy przepisów. Ograniczenie się w przedmiotowej
sprawie przez Sąd Apelacyjny do stwierdzenia, że błędna ocena i w jej następstwie
liczne wadliwe czynności Sądu Okręgowego – w toku długotrwałego postępowania
– nie uwalniają strony powodowej od wypełnienia nałożonych ustawą obowiązków,
wymaga podkreślenia, iż takie w istocie bagatelizowanie obowiązków władzy
sądowniczej pogłębia widoczny i pogłębiający się brak symetrii pomiędzy
obowiązkami nakładanymi na strony i ich pełnomocników, a sądem orzekającym.
Wymaganie respektowania przez Sąd – rangi Okręgowego - zasady proceduralnej
poprawności nie jest nadmierne skoro pełni on nie tylko funkcję arbitra a zatem
pierwszoplanową rolę procesową, ale powinien także budować autorytet wymiaru
sprawiedliwości i kształtować zewnętrzne przekonanie o prawidłowości każdej
podjętej przez Sąd orzekający czynności oraz o sprawiedliwości wydanego
orzeczenia. Długotrwałe, nawarstwiające się i o charakterze rażącym wadliwości
popełnione w toku postępowania pierwszoinstancyjnego stanowią, co potwierdza
zaskarżone orzeczenie, zagrożenie dla praw jednostki oraz pozostaje – jako
będące wyrazem wysoce niepożądanej niefrasobliwości – w rażącej sprzeczności
z wywiedzioną z art. 2 Konstytucji zasada zaufania do państwa i stanowiącego
przez nie prawa. Strona nie tylko nie może ponosić ujemnych konsekwencji
wiążących się z wadliwościami, jakich dopuścił się Sąd orzekający, lecz także nie
mogą być wobec niej kierowane wyższe wymagania niż w odniesieniu do tego
organu, co legło u podstaw zaskarżonego postanowienia. Dlatego podlega ono
uchyleniu jako godzące w podstawy obowiązującego porządku prawnego (art. 3941
§ 2 i 3 w zw. z art. 39815
k.p.c.).