Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 10 sierpnia 2007 r.
III SPP 31/07
Wyznaczenie rozprawy apelacyjnej w sprawie z zakresu ubezpieczeń
społecznych po upływie około półtora roku od złożenia apelacji oznacza prze-
wlekłość postępowania (art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na
naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym
bez nieuzasadnionej zwłoki, Dz.U. Nr 179, poz. 1843). Jeżeli potrzeba uzupełnie-
nia postępowania dowodowego nie jest wynikiem uwzględnienia okoliczności
ujawnionych dopiero na rozprawie, to odpowiednie czynności (np. zarządzenie
dotyczące przedstawienia dokumentów - art. 208 i art. 248 § 1 w związku z art.
391 k.p.c.) powinny być podjęte przed rozprawą.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski. Sędziowie SN: Józef Iwulski
(sprawozdawca), Zbigniew Korzeniowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 sierpnia
2007 r. sprawy ze skargi Kazimierza D. na przewlekłość postępowania Sądu Apela-
cyjnego w Poznaniu w sprawie [...]
1. s t w i e r d z i ł, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła
przewlekłość postępowania,
2. przyznał skarżącemu Kazimierzowi D. od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyj-
nego w Poznaniu kwotę 5.000 zł (pięć tysięcy złotych),
3. oddalił skargę w pozostałym zakresie,
4. zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego w Poznaniu na rzecz
skarżącego kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem zwrotu kosztów postępowania.
U z a s a d n i e n i e
W dniu 18 czerwca 2007 r. Kazimierz D. złożył skargę na naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej
zwłoki. Wniósł o: 1) stwierdzenie, że w sprawie doszło do przewlekłości postępowa-
2
nia; 2) przyznanie od Skarbu Państwa „odpowiedniej sumy pieniężnej w wysokości
10.000 zł” oraz 3) zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego kosztów po-
stępowania skargowego. W uzasadnieniu skargi wywiedziono, że w dniu 1 paździer-
nika 2004 r. skarżący złożył odwołanie od decyzji ZUS dotyczącej „zmiany kwalifikacji
renty z częściowej na całkowitą za okres od września 2004 r. do września 2006 r.” i
po upływie roku, Sąd Okręgowy w Poznaniu w dniu 5 października 2005 r. wydał wy-
rok oddalający odwołanie. Ubezpieczony w dniu 17 stycznia 2006 r. wniósł apelację
od tego wyroku do Sądu Apelacyjnego w Poznaniu. Dopiero po upływie 17 miesięcy
od wniesienia apelacji skarżący otrzymał zawiadomienie datowane na 1 czerwca
2007 r. o wyznaczeniu rozprawy apelacyjnej na dzień 3 lipca 2007 r. Skarżący
uważa, że postępowanie nie jest szczególnie skomplikowane ani pod względem fak-
tycznym, ani prawnym, natomiast po jego stronie nie można doszukać się żadnych
uchybień, które mogłyby wpłynąć na długość postępowania. Przedłużające się postę-
powanie, trwające ponad dwa i pół roku, „potęguje u skarżącego stres”, tym bardziej,
że brak prawomocnego rozstrzygnięcia „trzyma skarżącego w niepewności i wzmaga
poczucie krzywdy i całkowitej bezsilności”.
W odpowiedzi na skargę z dnia 13 sierpnia 2007 r. prezes Sądu Apelacyjnego
w Poznaniu wniósł o jej oddalenie oraz wywiódł, że apelacja skarżącego od wyroku
Sądu pierwszej instancji wpłynęła do Sądu Apelacyjnego w dniu 17 stycznia 2007 r.,
a czas oczekiwania na rozprawę apelacyjną, wyznaczaną w kolejności wpływu akt,
wynosi aktualnie piętnaście i pół miesiąca. Takie opóźnienie jest konsekwencją zale-
głości w rozpoznawaniu dużej liczby spraw, które wpłynęły do 2004 r. Ponadto,
skarga została sporządzona w momencie, gdy Sąd Apelacyjny podjął już czynności
zmierzające do rozpoznania sprawy, a odroczenie rozprawy apelacyjnej w dniu 3
lipca 2007 r. zostało podyktowane koniecznością uzupełnienia postępowania dowo-
dowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Niewątpliwie, postępowanie w sprawie trwa bardzo długo, skoro od momentu
złożenia przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego upłynęły
prawie trzy lata. Dotyczy to także ostatniego etapu postępowania przed Sądem Ape-
lacyjnym w Poznaniu, który jest oceniany na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca
2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowa-
3
niu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843; por. postanowie-
nia Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2005 r., III SPP 19/05, OSNP 2005 nr 17,
poz. 277; z dnia 12 maja 2005 r., III SPP 76/05, OSNP 2005 nr 21, poz. 345 oraz z
dnia 18 lutego 2005 r., III SPP 14/05, OSNP 2005 nr 16, poz. 261). Skarżący trafnie
podnosi, że niepodjęcie przez Sąd odwoławczy żadnych czynności w sprawie przez
około półtora roku od dnia złożenia apelacji oznacza przewlekłość postępowania.
Sąd odwoławczy wyznaczył bowiem rozprawę apelacyjną po kilkunastu miesiącach
od wniesienia apelacji. W dodatku, rozprawa apelacyjna, która odbyła się w dniu 3
lipca 2007 r., została odroczona bez podania kolejnego terminu, co odsuwa w czasie
prawomocne zakończenie sprawy. Można przy tym zauważyć, że jeżeli potrzeba uzu-
pełnienia postępowania dowodowego nie jest wynikiem uwzględnienia okoliczności
ujawnionych dopiero na rozprawie, to odpowiednie czynności (np. zarządzenie doty-
czące przedstawienia dokumentów - art. 208 i 248 § 1 w związku z art. 391 § 1
k.p.c.) mogły i powinny być podjęte wcześniej.
Usprawiedliwieniem dla tak znacznej przewlekłości postępowania nie może
być podnoszona w piśmie prezesa Sądu Apelacyjnego okoliczność, że długi termin
oczekiwania na wyznaczenie rozprawy wiąże się z zaległościami, jakie powstały w
tym Sądzie przed 2004 r. Braki kadrowo-organizacyjne nie mogą usprawiedliwiać
pozbawienia strony prawa do sprawnego rozpoznania jej sprawy, zwłaszcza dotyczą-
cej świadczenia z ubezpieczenia społecznego (por. postanowienia Sądu Najwyż-
szego z dnia 6 stycznia 2006 r., III SPP 154/05, OSNP 2006 nr 21-22, poz. 342 oraz
z dnia 21 marca 2006 r., III SPP 13/06, OSNP 2007 nr 7-8, poz. 121). Bez znaczenia
dla oceny przewlekłości postępowania jest także okoliczność wskazywana w piśmie
prezesa Sądu, że ubezpieczony złożył skargę w momencie, gdy Sąd Apelacyjny wy-
znaczył już termin rozprawy apelacyjnej. W świetle przepisów ustawy z dnia 17
czerwca 2004 r. warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi jest niezakończenie
postępowania, nie zaś niepodjęcie przez Sąd jakiejkolwiek czynności procesowej.
Prowadziło to do stwierdzenia przewlekłości postępowania przed Sądem Apelacyj-
nym w Poznaniu na podstawie art. 12 ust. 2 w związku z art. 2 ustawy z dnia 17
czerwca 2004 r.
Sąd Najwyższy zważył, że przedmiotowa sprawa dotyczy świadczenia z ubez-
pieczenia społecznego, a więc jest sprawą, w której postępowanie powinno toczyć
się w sposób szczególnie sprawny. Nie jest to jednak sprawa o przyznanie świadcze-
nia służącego zaspokojeniu bieżących kosztów utrzymania, lecz dotyczy jego wy-
4
miaru. Mając to na uwadze oraz uwzględniając, że skarżący w żaden sposób nie
przyczynił się do przewlekłości postępowania, a jest ono spowodowane okoliczno-
ściami dotyczącymi organizacji wymiaru sprawiedliwości, Sąd Najwyższy uznał, że
skarżącemu należy przyznać odpowiednią sumę pieniężną na podstawie art. 12 ust.
4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. Oceniając rozmiar przewlekłości postępowania
oraz inne okoliczności sprawy (szczegółowo wskazane w uzasadnieniu postanowie-
nia z dnia 6 stycznia 2006 r., III SPP 154/05, OSNP 2006 nr 21-22, poz. 342), Sąd
Najwyższy uznał, że skarżący w związku z długością postępowania w jego sprawie
doznał szkody niepieniężnej (niematerialnej) takiej, jak stres i frustracja, która nie
może być dostatecznie zrekompensowana przez samo uznanie wystąpienia przewle-
kłości i dokonując oceny na zasadzie słuszności przyznał skarżącemu kwotę 5.000
zł, oddalając skargę w pozostałym zakresie co do wysokości żądanej kwoty.
O kosztach postępowania związanego ze skargą orzeczono na podstawie art.
98 § 1 k.p.c. i § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) w związku z art. 8 ust. 2
ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r.
========================================