Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 59/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 sierpnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Henryk Pietrzkowski
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa K. sp. z o.o.
przeciwko J.G. i M.T.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 sierpnia 2007 r.,
skargi kasacyjnej pozwanych od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 4 kwietnia 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2006 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
pozwanych J.G. i M.T. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 17 sierpnia 2005
r., utrzymującego w mocy nakaz zapłaty, którym nakazano, żeby pozwani zapłacili
solidarnie powódce – K. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością kwotę
135.759,50 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 5 listopada 2003 r. oraz kwotę
9.311 zł kosztów procesu.
Wyrok ten wydany został na podstawie ustaleń, według których w dniu
31 lipca 2002 r. zawarta została przez powódkę i T.G. umowa o świadczenie usług,
na podstawie której T.G. miał zostać przedstawicielem handlowym powódki.
Umowa przewidywała świadczenie przez T.G. na rzecz powódki usług w zakresie
rozbudowy i administracji sieci kontrahentów firmy oraz w zakresie spedycji,
transportu i usług finansowych. Dla zabezpieczenia ewentualnych roszczeń
powódki w stosunku do T.G., które mogłyby powstać w przyszłości w związku z
wykonaniem umowy, T.G. został zobowiązany do wystawienia weksla in blanco,
poręczonego przez dwie osoby fizyczne. Weksel taki, poręczony przez pozwanych,
został wystawiony. W deklaracji wekslowej, podpisanej przez strony umowy i
pozwanych, wskazano jako cel wystawienia weksla zabezpieczenie ewentualnych
roszczeń powódki wynikających z umowy o świadczenie usług spedycyjno-
transportowych. Powódka wypełniła weksel na kwotę 135.759,50 zł, wyrażającą
wartość szkody w jej mieniu spowodowanej niewywiązaniem się T.G. z zawartej z
nią umowy. W ocenie Sądu Apelacyjnego, pozwani – ojciec i siostra T.G. – znali
jego sytuację życiową i wiedzieli, jaki jest zakres umowy łączącej go z powódką.
Była to jedyna umowa między tymi stronami. Pozwani mimo, że nie zapoznali się
szczegółowo z jej treścią, wiedzieli jakie roszczenia zabezpiecza udzielone przez
nich poręczenie wekslowe. Okoliczność, że w deklaracji wekslowej była mowa o
„zabezpieczeniu ewentualnych roszczeń wynikających z zawartej umowy o
świadczenie usług spedycyjno-transportowych”, nie oznacza, iż poręczenie
dotyczyło tylko i wyłącznie tak nazwanej umowy. Nieuzasadniony jest więc zarzut
pozwanych, że weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem.
3
Podstawą skargi kasacyjnej pozwanych od wyroku wymienionego na wstępie
jest naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie art. 65 k.c. i art. 10 oraz 32 Prawa wekslowego wobec przyjęcia,
że powódka wypełniła weksel zgodnie z porozumieniem i że poręczyciele wekslowi
odpowiadają także za zobowiązanie wynikające z innej umowy, aniżeli wskazana
w deklaracji wekslowej. Skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku, uchylenie
nakazu zapłaty wydanego w stosunku do nich i oddalenie powództwa, ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego wyroki i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji
do ponownego rozpoznania.
Powódka wniosła o oddalenie skargi kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przy uzupełnieniu weksla in blanco i przy dochodzeniu roszczeń z tego
weksla przez stronę porozumienia zawartego przy jego wystawieniu obowiązuje
i wiąże strony treść tego porozumienia, tzw. deklaracji wekslowej. Jeżeli deklarację
tę podpisał także poręczyciel, remitent jest związany jej treścią i może dochodzić od
poręczyciela roszczeń z tytułu udzielonego przez niego poręczenia wekslowego
tylko w granicach określonych porozumieniem. Jest to pogląd utrwalony
w orzecznictwie. Jego wyrazem są powołane w skardze kasacyjnej orzeczenia
Sądu Najwyższego: wyrok z dnia 26 listopada 1997 r., III CRN 269/73 (OSPiKA
1975, nr 10, poz. 210) i wyrok z dnia 8 maja 1997 r., II CKN 158/97 (OSNC 1997, nr
10, poz. 156). Wyrażają go także inne orzeczenia Sądu Najwyższego, m.in. wyrok
z dnia 25 września 1996 r., II CKU 1/96 (Prok. i Pr. 1997, nr 2, str. 32), wyrok z dnia
26 stycznia 2001 r., II CKN 25/00 (OSNC 2001, nr 7-8, poz. 117), wyrok z dnia
22 czerwca 2006 r., V CSK 70/06 (OSNC 2007, nr 4, poz. 59), wyrok z dnia
29 czerwca 2006 r., IV CSK 53/06 (niepubl.).
W sprawie, w której wniesiona została rozpoznawana skarga kasacyjna,
sporna jest treść deklaracji wekslowej podpisanej przez remitenta, wystawcę
weksla i poręczycieli w związku z wystawieniem weksla in blanco. Sformułowanie
tej deklaracji, według którego celem wystawienia weksla było zabezpieczenie
ewentualnych roszczeń remitenta w stosunku do wystawcy weksla określa zakres
zabezpieczenia wekslowego jako odnoszący się do roszczeń powstałych w związku
z wykonaniem umowy o świadczenie usług spedycyjno-transportowych. Oczywiście
4
nie oznacza to, że w świetle art. 65 § 2 k.c. nie było możliwe ustalenie,
że w rzeczywistości zakres zabezpieczenia wekslowego był szerszy. Nie można
jednakże nie podzielić zarzutu skargi kasacyjnej, że zaskarżony wyrok wydany
został z naruszeniem art. 65 § 2 k.p.c. Należy zgodzić się ze skarżącymi,
że ustalenia faktyczne poczynione w sprawie nie stanowią wystarczającej podstawy
do przyjęcia, że według porozumienia stron stosunku wekslowego, weksel in blanco
został wystawiony celem zabezpieczenia roszczeń remitenta w stosunku
do wystawcy weksla, nie tyko wynikających z umowy o świadczenie usług
spedycyjno-transportowych, ale także wynikających z innego rodzaju umów,
do świadczenia których wystawca weksla zobowiązał się względem remitenta
umową z dnia 31 lipca 2002 r.
W sytuacji, gdy strony odmiennie rozumieją treść deklaracji wekslowej,
miarodajne było ustalenie tej treści na podstawie kryterium obiektywnego, według
którego właściwy dla prawa sens umowy ustala się na podstawie przypisania
normatywnego, czyli tak jak w istniejących okolicznościach strony umowy sens ten
mogły i powinny rozumieć (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 168).
Wobec tego, że porozumienie co do wypełnienia weksla ujęte zostało
w formie pisemnej, czyli wyrażone w dokumencie, to dla ustalenia rzeczywistej jego
treści powinna być przyjęta przede wszystkim wykładnia tekstu dokumentu.
W procesie jego interpretacji podstawowa rola powinna przypaść językowym
regułom znaczeniowym. Te zaś przemawiają za interpretacją spornej treści
deklaracji wekslowej zaprezentowaną przez pozwanych. Okoliczność, że są oni
bliskimi wystawcy weksla, znali jego sytuację życiową i znali zakres łączącej go
z powódką umowy z dnia 31 lipca 2002 r., która była jedyną umową między tymi
stronami, nie wyklucza możliwości rozumienia zakresu zabezpieczenia wekslowego
określonego w deklaracji wekslowej zgodnie z brzmieniem tej deklaracji, zwłaszcza
że nie odwołuje się ona ani wprost, ani bezpośrednio do umowy z dnia 31 lipca
2002 r.
Tekst deklaracji wekslowej był projektem dokumentu przygotowanym
przez powódkę, który powinien być tak sporządzony, aby jednoznacznie wyrażał
wolę osób, które zawierają porozumienie. Przy jego interpretacji powinna
5
przeważać ochrona osób, które podpisały go w zaufaniu do jego treści, tym bardziej
gdy nie jest ona zawarta w formie skomplikowanej formuły słownej, jest
jednoznaczna i jasna dla każdego odbiorcy.
Wobec powyższego, uznając skargę kasacyjną za zasadną, Sąd Najwyższy
na podstawie art. 39815
§ 1 zd. pierwsze k.p.c. oraz art. 39821
w zw. z art. 108 § 2
k.p.c. orzekł jak w sentencji.