Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 9 stycznia 2008 r.
III UK 92/07
Uchwała walnego zgromadzenia rolniczej spółdzielni produkcyjnej, że
„członkowie będą pracować na takich samych warunkach jak pracownicy” nie
może zmienić charakteru prawnego ich zatrudnienia.
Sędzia SN Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 stycznia 2008 r. sprawy z
odwołania Bronisława Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w
R. o emeryturę, na skutek skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apela-
cyjnego w Rzeszowie z dnia 18 kwietnia 2007 r. [...]
o d m ó w i ł przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Powód wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 18 kwietnia 2007 r. Jako podstawę
skargi wskazał naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 29
ustawy o emeryturach i rentach z FUS i prezentowanie „dogmatycznego stanowiska”,
iż skoro był członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej, to nie można uznać jego
pracy jako wykonywanej w ramach stosunku pracy, naruszenie art. 157 Prawa spół-
dzielczego i art. 22 k.p. oraz naruszenie przepisów postępowania mających istotny
wpływ na wynik sprawy. Jako okoliczności uzasadniające przyjęcie skargi kasacyjnej
do rozpoznania wskazał potrzebę wykładni przepisu art. 157 Prawa spółdzielczego,
poprzez udzielenie odpowiedzi czy członek spółdzielni może jednocześnie pozosta-
wać w stosunku pracy z tą spółdzielnią, a także potrzebę wykładni przepisu art. 29
ustawy o emeryturach i rentach z FUS, poprzez wskazanie, czy wyłączone jest za-
stosowanie tego przepisu w sytuacji, gdy dana osoba jest członkiem spółdzielni a
równocześnie pozostaje w stosunku pracy z tą spółdzielnią. Ponadto podniesiono, że
skarga jest oczywiście uzasadniona.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrze-
ba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga
kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Jeżeli te okoliczności nie zachodzą Sąd
Najwyższy, zgodnie z art. 3989
§ 2 k.p.c., uprawniony jest do wydania postanowienia
o odmowie przyjęcia kasacji do rozpoznania. W ocenie Sądu Najwyższego w przed-
miotowej sprawie brak jest podstaw do przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
jako że nie występuje istotne zagadnienie prawne ani nie zachodzi potrzeba wykładni
przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności
w orzecznictwie sądów.
Utrwalone stanowisko judykatury oparte na wykładni logiczno-językowej art.
32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wykładni systemowej, historycznej, a
także celowościowej sprowadza się do tezy, że przepisy art. 32 ustawy o emerytu-
rach i rentach nie mogą być inaczej rozumiane jak tylko w ten sposób, że prawo do
emerytury w wieku niższym niż ogólny wiek emerytalny przysługuje jedynie pracow-
nikom (zatrudnionym w szczególnych warunkach), przy czym nie jest to niezgodne z
art. 32 Konstytucji; por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2005 r., II UK
136/04, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 marca 2003 r., II SA/Łd
2276/01 (Prawo Pracy 2003, nr 9).
W wyroku z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK 142/04 (OSNP 2005 nr 17, poz.
272), Sąd Najwyższy, podzielając przedstawione wyżej stanowisko, stwierdził, że w
sensie formalnoprawnym - a ten punkt widzenia jest rozstrzygający - zachodzi za-
sadnicza różnica między pracą wykonywaną w ramach stosunku pracy a pracą
świadczoną w ramach stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. W
tym drugim wypadku prawo i obowiązek świadczenia pracy wynika ze stosunku
członkostwa w spółdzielni, z którym wiąże się między innymi prawo udziału w jej za-
rządzaniu poprzez jej organy i inne rozwiązania instytucjonalne właściwe ruchowi
spółdzielczemu, co ma określony wpływ na sposób organizacji pracy i podporządko-
wanie w procesie jej świadczenia. W konsekwencji tego w zestawieniu ze stosun-
kiem pracy stosunek członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, w ramach któ-
3
rego świadczona jest praca, wykazuje właściwości jakościowo różne i w związku z
tym do pracy wykonywanej przez członków tych spółdzielni zastosowanie mają tylko
niektóre, nieliczne (ochronne) przepisy prawa pracy; art. 157 Prawa spółdzielczego
wyraźnie stanowi, że spółdzielnia poza członkami może zatrudniać stosownie do
swoich potrzeb również inne osoby na podstawie umowy o pracę lub na podstawie
innego stosunku prawnego, którego przedmiotem jest świadczenie pracy. Wynika
stąd, że członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie może świadczyć pracy na pod-
stawie umowy o pracę.
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że uchwała Walnego Zgroma-
dzenia Spółdzielni nie może zmienić charakteru prawnego zatrudnienia członków
spółdzielni poprzez deklarację, że „członkowie będą pracować na takich samych wa-
runkach jak pracownicy”. Wykonywanie czynności pracowniczych nie jest bowiem
jedynym (najważniejszym) kryterium oceny istniejącego stosunku prawnego. Status
prawny członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej w zasadniczy sposób różni się od
statusu pracownika zatrudnionego w tej samej spółdzielni, choćby ich wynagrodze-
nie, miejsce i czas pracy były identyczne.
Z powyższych względów, na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. orzeczono jak w
sentencji postanowienia.
========================================