Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 22 lutego 2008 r.
I PK 208/07
Podróż służbowa charakteryzuje się tym, że jest odbywana: 1) poza miej-
scowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miej-
scem pracy, 2) na polecenie pracodawcy, 3) w celu wykonania określonego
przez pracodawcę zadania. Wszystkie te cechy muszą wystąpić łącznie.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Zbigniew
Korzeniowski, Romualda Spyt (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 lutego
2008 r. sprawy z powództwa Adama S. przeciwko „D.” Spółce z o.o. w C. o diety, na
skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie z dnia 28 lutego 2007 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie do ponownego rozpoznania
i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie wyro-
kiem z dnia 25 maja 2006 r. zasądził od pozwanego „D.” Spółki z o.o. w C. na rzecz
powoda Adama S. kwotę 16.977 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 czerwca
2005 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wyroku Sąd ustalił, że pozwany umieścił w
lutym 2004 r. w Gazecie Wyborczej ogłoszenie, z którego wynikało, że poszukuje
pracownika na stanowisku kontrolera jakości. W ogłoszeniu nie zaznaczono, że
praca będzie wykonywana poza granicami kraju. Na to ogłoszenie odpowiedział po-
wód, składając wymagane dokumenty. W marcu 2004 r. doszło do rozmowy między
powodem a pozwanym, reprezentowanym przez kierownika produkcji Rafała P., i w
efekcie powód podjął zatrudnienie w dziale produkcji. W obowiązki pracownicze
wprowadzał go asystent kierownika, który szykował się do wyjazdu do Kaliningradu.
2
Do podpisania umowy o pracę, datowanej na dzień 31 marca 2004 r., doszło w dniu
6 kwietnia 2004 r. Wynikało z niej, że powód zatrudniony został na czas określony do
31 marca 2014 r. na stanowisku pracownika administracyjno - biurowego, z wyna-
grodzeniem 1.431,02 zł. Miejscem wykonywania pracy miała być C. ul. L. Po krótkim
czasie od podpisania umowy o pracę powód, po rozmowie z prezesem pozwanej,
wyraził zgodę na oddelegowanie go do pracy w Kaliningradzie, w miejsce pracowni-
ka, który się nie sprawdził. Powód uznał to za awans i przejaw zaufania pracodawcy.
W dniu 11 maja 2004 r. powód wraz z Rafałem P. samochodem służbowym wyjechał
do Kaliningradu. W dniu 2 maja 2004 r. rozpoczął pracę, która polegała na kontroli
jakości produkcji i zdawaniu produkcji do magazynu. Powód mieszkał w wynajętym
przez pozwanego mieszkaniu. Pozwany opłacał koszty związane z wynajmem
mieszkania, koszty energii elektrycznej, gazu i telefonu, jak również koszty dojazdu
do zakładu pracy oraz koszty podróży do kraju i z kraju. Pierwotnie wyjazd powoda
do Kaliningradu zaplanowany był na okres jednego miesiąca, na próbę. W dniu 11
czerwca 2004 r. powód otrzymał wypowiedzenie zmieniające, na które wyraził zgodę,
zgodnie z którym od 1 lipca 2004 r. obniżono mu wynagrodzenie za pracę do kwoty
850 zł miesięcznie, pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian. Powód
wrócił do kraju 23 czerwca 2004 r. w związku zaplanowanym urlopem wypoczynko-
wym. Po jego zakończeniu polecono powodowi ponowny wyjazd do Kaliningradu, nie
określając czasu trwania jego pobytu za granicą. Powód wyjechał do Kaliningradu w
dniu 5 lipca 2004 r. W związku z poleceniem kierownika produkcji, powód w dniu 2
września 2004 r. stawił się w siedzibie pozwanego w C. i rozmawiał z prezesem po-
zwanego, który skierował go na urlop wypoczynkowy. Po zakończeniu urlopu wrę-
czono powodowi wypowiedzenie umowy o pracę ze skutkiem na dzień 16 paździer-
nika 2004 r. Mając tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że
powód w Kaliningradzie przebywał w podróży służbowej 102 dni i w związku z tym na
podstawie art. 775
k.p. oraz przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Spo-
łecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania na-
leżności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorzą-
dowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju
(Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) przysługiwała mu dieta za każdy dzień w wysokości
50 USD, której nie otrzymał. Sąd stwierdził, że z okoliczności faktycznych sprawy
wynika, iż powód, nawet w sposób dorozumiany, nie wyraził zgody na zmianę miej-
sca świadczenia pracy i traktował swoją pracę w Kalinigradzie jako podróż służbową.
3
Ponadto Sąd wskazał, że zgodnie z treścią art. 29 § 4 k.p. każda zmiana warunków
umowy o pracę wymaga formy pisemnej - albo w ramach zgodnego oświadczenia
woli stron, albo w drodze wypowiedzenia zmieniającego, a przepisy Kodeksu pracy
nie przewidują dorozumianej zmiany treści umowy o pracę. Zdaniem Sądu Rejono-
wego, postępowanie dowodowe nie potwierdziło również twierdzeń pozwanego, iż
powód otrzymywał 50 zł za każdy dzień pobytu w Kaliningradzie, ponieważ pieniądze
te pobierał z kasy pozwanego kierownik produkcji Rafał P., co wynika z zeznań
świadka Sylwii E., zatrudnionej na stanowisku kasjera. Z tych też względów Sąd Re-
jonowy zasądził kwotę wynikającą z wyroku.
Pozwany powyższy wyrok zaskarżył apelacją, która została oddalona wyro-
kiem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie z
dnia 28 lutego 2007 r. W pisemnych motywach rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy
stwierdził, że zarzuty apelującego, oparte na naruszeniu art. 29 § 4 k.p. w związku z
art. 246 k.p.c. oraz art. 72 § 2 k.c., poprzez uznanie, że nieważna jest zmiana umowy
o pracę bez zachowania formy pisemnej oraz na naruszeniu art. 227 k.p.c. w
związku z art. 241 k.p.c. w związku z art. 233 k.p.c., poprzez pominięcie dowodu z
ponownego przesłuchania świadka Rafała P. co do nowych okoliczności faktycznych
sprawy, nie są uzasadnione. Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy dokonał
prawidłowej oceny dowodów. Natomiast oddalenie wniosku o ponowne przesłucha-
nie świadka Rafała P. było uzasadnione tym, że jego zeznania co do kwestii związa-
nej z przekazywaniem kwot 50 zł za każdy dzień pobytu w Kalingradzie były jedno-
znaczne, a próba ich korekty po zeznaniach świadka Sylwii E. „może być odczytana
jako próba stworzenia dowodów korzystnych dla pozwanego”. Sąd Okręgowy zgodził
się ze stanowiskiem pozwanego, że forma pisemna, wskazana w art. 29 § 4 k.p.,
zastrzeżona została dla celów dowodowych, jednakże nie zmienia to jego stanowi-
ska, gdyż podzielił ocenę dowodów przeprowadzoną przez Sąd Rejonowy.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiódł pozwany zarzucając naru-
szenie prawa materialnego - art. 775
k.p., przez jego błędną wykładnię polegającą na
przyjęciu, że wykonywanie stosunku pracy w miejscu innym, niż wskazane w umowie
o pracę, stanowi automatycznie podróż służbową oraz naruszenie przepisów postę-
powania, w tym naruszenie zasad kontradyktoryjności procesu, naruszenie art. 227
k.p.c. w związku z art. 241 k.p.c., poprzez oddalenie wniosku dowodowego pozwa-
nego, na skutek czego nie wyjaśniono istotnych okoliczności mogących mieć wpływ
na wynik sprawy oraz naruszenie art. 233 k.p.c., poprzez sprzeczność istotnych
4
ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego co do kwestii
związanej z pobieraniem przez powoda kwoty 50 zł.
Uzasadniając wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania skarżący
wskazał, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne polegające na wyja-
śnieniu, czy możliwa jest zmiana umowy o pracę bez zachowania formy pisemnej
oraz czy „kilkumiesięczny pobyt w oddziale zagranicznym pracodawcy na stanowisku
odpowiedzialnym za jakość produkcji w tym oddziale, przerwany wyjazdem urlopo-
wym i powrotem do pracy na wskazanym powyżej stanowisku, można uznać za po-
dróż służbową w rozumieniu art. 775
k.p. oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania
należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samo-
rządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami
kraju. Ponadto skarżący wskazał, że skarga jest oczywiście uzasadniona wobec nie-
uwzględnienia przez Sąd Okręgowy zarzutu pozwanego, opartego na art. 227 k.p.c.
w związku z art. 241 k.p.c. w związku z art. 233 k.p.c., dotyczącego bezpodstawnego
oddalenia wniosku dowodowego o przesłuchanie uzupełniające świadka Rafała P.,
co do okoliczności, które pojawiły się po przesłuchaniu świadka Sylwii E., co mogło
mieć wpływ na wynik sprawy, a także z tego względu, iż Sąd Okręgowy orzekł nie
biorąc pod uwagę, że błędna interpretacja Sądu Rejonowego w zakresie art. 29 § 4
k.p. w związku z art. 246 k.p.c. oraz art. 72 § 2 k.c. doprowadziła do bezpodstawne-
go ograniczenia postępowania dowodowego, a konsekwencji niezgodnych ze sta-
nem faktycznym ustaleń Sądu Rejonowego.
Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i o przekazanie sprawy do po-
nownego rozpoznania temu ostatniemu Sądowi, ewentualnie o uchylenie wyroku
Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania
oraz o „zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za
wszystkie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego w każdej instancji we-
dług norm przepisanych.”
W uzasadnieniu skargi podniesiono, że Sąd Rejonowy zajął stanowisko, iż
zmiana umowy o pracę wymaga formy pisemnej, a zatem nie ma możliwości doro-
zumianej zmiany warunków pracy. W konsekwencji przyjął, że jeśli pracodawca nie
doprowadził do uzewnętrznienia oświadczenia woli powoda na piśmie, nie może być
mowy o zmianie umowy o pracę. Sąd Okręgowy przyznał co prawda, ze istnieje
5
możliwość prowadzenia dowodów przeciwko umowie o pracę, to jednak nie zweryfi-
kował błędnych wniosków Sądu Rejonowego, iż taka zmiana jest niemożliwa i tym
samym nie miała miejsca. Skarżący wskazał, że forma pisemna, wynikająca z prze-
pisu art. 29 § 4 k.p. zastrzeżona została dla celów dowodowych a nie pod rygorem
nieważności, a zatem dopuszczalny jest dowód z przesłuchania świadków lub stron.
Stąd też w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne polegające na wyjaśnie-
niu, czy możliwa jest zmiana umowy o pracę bez zachowania formy pisemnej.
Zdaniem pozwanego, podróżą służbową jest wykonywanie zadania określo-
nego przez pracodawcę poza miejscowością, w której znajduje się stałe miejsce
pracy pracownika, w terminie i miejscu określonych w poleceniu wyjazdu służbowe-
go. Wykonanie zadania nie jest tym samym co wykonywanie pracy. Nadto podróż
służbowa przedsiębrana w celu wykonywania zadania poza miejscem świadczenia
pracy ma charakter incydentalny. Uzasadniając podstawę kasacyjną dotyczącą na-
ruszenia art. 775
k.p. skarżący stwierdził, że pobyt powoda w Kaliningradzie nie miał
charakteru incydentalnego, ponieważ praca w oddziale zagranicznym miała charak-
ter permanentny, przerwana była urlopem wypoczynkowym.
Uzasadniając zarzut naruszenia prawa procesowego skarżący wskazał, że
zeznania świadków Sylwii E. i Rafała P. wskazują jedynie na rozbieżność co do spo-
sobu przekazywania powodowi pieniędzy z tytułu dziennej diety wyżywieniowej, nie
dowodzą zaś - jak przyjęły to Sądy obu instancji - niewypłacania powodowi powyż-
szych kwot. Wniosek pozwanego o uzupełniające przesłuchanie świadka Rafała P.
miał na względzie potwierdzenie, iż wpłaty z tytułu tych należności były faktycznie
dokonywane. W związku z powyższym dochodzona przez powoda kwota powinna
stanowić wyrównanie otrzymywanego ekwiwalentu pieniężnego na wyżywienie do
wysokości wynikającej z przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecz-
nej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należno-
ści przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej
jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie, ponieważ przede wszystkim
uzasadniony jest zarzut naruszenia przepisu art. 775
k.p. Zgodnie z § 1 tego przepisu
pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miej-
6
scowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem
pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.
Podróż służbowa charakteryzuje się tym, że jest odbywana (1) poza miejscowością,
w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy (2) na
polecenie pracodawcy, (3) w celu wykonania określonego przez pracodawcę zada-
nia. Wszystkie te cechy wystąpić muszą łącznie, a brak jednej z nich wyklucza za-
kwalifikowanie pracy świadczonej przez pracownika na rzecz pracodawcy jako po-
dróży służbowej. Pierwsza cecha wyróżniająca podróż służbową nie budzi wątpliwo-
ści, o ile spór nie dotyczy stałego miejsca pracy pracownika. Nie ulega też wątpliwo-
ści, że obowiązek odbycia podróży służbowej wynika z polecenia pracodawcy, nie
jest natomiast uzależniony od zgody pracownika. Pracownik na podstawie art. 100
k.p. jest zobowiązany podporządkować się temu poleceniu, tak jak wszystkim innym
poleceniom przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepi-
sami prawa lub umową o pracę. Z kolei pracodawca nie może pod pozorem realizacji
podróży służbowej jednostronnie - bez zgody pracownika - zmieniać miejsca wyko-
nywania pracy ustalonego w umowie o pracę, bo takie polecenie byłoby sprzeczne z
tą umową. Jeśli z istoty zwykłych obowiązków pracowniczych nie wynika koniecz-
ność odbywania wielokrotnych podróży służbowych, jak ma to miejsce przykładowo
w przypadku kierowców, wykonywanie tych obowiązków poza stałym miejscem pracy
wskazanym w umowie o pracę, nie oznacza automatycznie podróży służbowej, lecz
może też świadczyć o ustnym bądź dorozumianym porozumieniu stron stosunku
pracy co do miejsca świadczenia pracy. Kwalifikacja prawna zależy w tym przypadku
od ustalenia, czy wykonywanie tych obowiązków stanowi realizację zadania służbo-
wego, poleconego przez pracodawcę. Zadanie służbowe określa jego przedmiot
(cel). Trudno uznać, że zadaniem służbowym będzie wykonywanie zwykłych czynno-
ści pracowniczych, tylko z tego względu, że odbywają się one poza ustalonym miej-
scem świadczenia pracy - chyba że zmiana miejsca wykonywania pracy będzie wy-
nikała z doraźnych potrzeb pracodawcy i będzie z góry określony czas trwania tej
zmiany. Podróż służbowa jest przede wszystkim ograniczona terminem i to zakłada-
nym z góry. Tak też tę kwestię regulują rozporządzenia wykonawcze do art. 775
k.p.,
tj. oba rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r.
w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracowni-
kowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z
tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) oraz
7
w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracowni-
kowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z
tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1990 ze zm.). Z
przepisów obu rozporządzeń wynika, że pracodawca określa nie tylko miejscowość
rozpoczęcia i zakończenia podróży lecz także termin jej trwania. Określenie z góry
terminu wykonania zadania służbowego, wyznaczającego ramy czasowe podróży
służbowej, jest w interesie pracownika, bowiem pracownik układając swoje plany ży-
ciowe powinien znać okres, w jakim będzie przebywał poza swoim miejscem za-
mieszkania. Przepisy wprawdzie w żaden sposób nie określają dopuszczalnego
czasu trwania podróży służbowej, jedynie można z nich wywieść ogólny wniosek, że
ma ona trwać tyle, ile wymaga tego jej cel (zadanie). Wykonywanie obowiązków pra-
cowniczych co do zasady winno odbywać się w miejscu wskazanym w umowie o
pracę, bowiem miejsce to - zgodnie z art. 22 § 1 k.p. - stanowi jeden z elementów
konstrukcyjnych stosunku pracy. Możliwość przymusowego wykonywania przez pra-
cownika obowiązków służbowych poza miejscem zwykłego świadczenia pracy sta-
nowi więc odstępstwo od tej zasady, stąd przepisy regulujące to odstępstwo winny
być wykładane ściśle i stosowane tylko do takich stanów prawnych, które spełniają
wszystkie przesłanki podróży służbowej. O istnieniu podróży służbowej nie mogą też
przesądzać same w sobie należności wypłacane przez pracodawcę, bowiem w indy-
widualnej umowie o pracę może on zobowiązać się do zwrotu kosztów podróży z
miejsca wykonywania pracy do miejsca zamieszkania pracownika, do ponoszenia
kosztów zakwaterowania i utrzymania, niezależnie od kwalifikacji tych świadczeń w
prawie podatkowym i ubezpieczeniowym. Oprócz powyższej argumentacji, za tym,
że podróż służbowa jest ściśle określonym stosunkiem prawnym, który nie zależy od
swobodnego uznania pracodawcy, czy też wspólnego porozumienia pracownika i
pracodawcy, przemawia odmienne traktowanie świadczeń otrzymywanych w podróży
służbowej (przede wszystkim diet) od pozostałych świadczeń pracowniczych w sfe-
rze zobowiązań publicznoprawnych. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy z
dnia z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jednolity
tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.176 ze zm.) wolne od podatku dochodowego są
wyłącznie diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika. Podobnie
rzecz się ma w prawie ubezpieczeń społecznych, bowiem zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie
szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia eme-
8
rytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) nie wchodzą do podstawy wymia-
ru składek diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika.
Sąd Okręgowy, za Sądem Rejonowym, uznał, że powód nie wyraził zgody na
zmianę miejsca świadczenia pracy, wynikającego z pisemnej umowy o pracę, co
przesądziło automatycznie o ostatecznym stanowisku tego Sądu, że wykonywanie
pracy poza tym miejscem i poza granicami kraju, stanowiło zagraniczną podróż służ-
bową. Tymczasem w świetle przedstawionego wyżej stanowiska zasadnicze znacze-
nie dla niniejszej sprawy ma to, na co rzeczywiście powód wyraził zgodę, a zatem to,
na jaką formę wykonywania obowiązków służbowych w Kaliningradzie godził się i czy
istotnie jego wyjazd do Kaliningradu i wykonywanie tam pracy można zakwalifikować
jako podróż służbową. Zmiana warunków pracy dokonać się może niekoniecznie w
formie pisemnej, bowiem przepis art. 29 § 4 k.p. taką formę przewiduje jedynie dla
celów dowodowych. Zgodne bowiem z art. 74 § 1 k.c. zastrzeżenie formy pisemnej
bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy
nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron
na fakt dokonania czynności. Natomiast w myśl art. 473 § 1 k.p.c. w sprawach z za-
kresu prawa pracy nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowo-
du ze świadków i z przesłuchania stron. Również błędny jest pogląd zaprezentowany
w niniejszej sprawie przez Sąd Rejonowy, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują
dorozumianej zmiany treści umowy o pracę. W sprawach z zakresu prawa pracy ma
zastosowanie - poprzez art. 300 k.p. - art. 60 k.c., zgodnie z którym,z zastrzeżeniem
wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej
może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w
sposób dostateczny (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 marca 2002 r., I PKN
209/01, OSNP 2004 nr 5, poz. 79, z dnia 13 października 1999 r., I PKN 303/99,
OSNAPiUS 2001 nr 4, poz. 117).
W ustalonym stanie faktycznym powód, mający miejsce świadczenia pracy w
C. (wskazane w umowie o pracę) wyraził dwukrotnie zgodę na wyjazd do zagranicz-
nej jednostki organizacyjnej pozwanego mającej siedzibę w Kalinigradzie. Pierwszy
wyjazd zaplanowany był na miesiąc, na próbę, drugi, na czas nieokreślony. Powód
zgodził się wykonywać i wykonywał w Kalinigradzie pracę kontrolera jakości produk-
cji i zajmował się zdawaniem produkcji do magazynu. Zatrudniony został w miejsce
pracownika, który się nie sprawdził. Biorąc pod uwagę przesłanki charakteryzujące
9
podróż służbową, okoliczności te raczej podają w wątpliwość tezę o podróży służbo-
wej.
Konieczność poddania ocenie Sądu Okręgowego okoliczności faktycznych ni-
niejszej sprawy zgodnie z dokonaną wyżej wykładnią przepisów prawa powoduje
uchylenie zaskarżonego wyroku. W związku z tym, na tym etapie postępowania,
zbędne stało się rozstrzyganie o naruszeniu prawa procesowego, aczkolwiek rację
ma skarżący, że zaakceptowanie przez Sąd drugiej instancji oddalenia przez Sąd
pierwszej instancji wniosku dowodowego strony o ponowne przesłuchanie świadka w
związku z okolicznościami ujawnionymi w dalszym toku postępowania, może narazić
na uzasadniony zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. - ale nie w związku z art. 241 k.p.c.
- lecz w związku z art. 217 § 2 k.p.c. oraz w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Nie może
zostać również zaakceptowane stanowisko Sądu Okręgowego, oceniające zgłoszony
przez stronę wniosek dowodowy - a priori, bez jego przeprowadzenia - jako próbę
stworzenia dowodów korzystnych dla pozwanego. Taka ocena dowodu może być
bowiem dokonana wyłącznie po jego przeprowadzeniu.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy na mocy art. 39815
§ 1 k.p.c.
orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto
w oparciu przepis art. 108 § 2 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c.
========================================