Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 3/08
POSTANOWIENIE
Dnia 28 lutego 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 28 lutego 2008 r.,
skargi „D.(...)” - Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu
Rejonowego L. z dnia 2 lutego 2006 r., sygn. akt I Co (…)
wydanego w sprawie ze skargi na czynności Komornika Sądowego Rewiru III przy
Sądzie Rejonowym w L. w sprawie z wniosku wierzyciela „D.(...)” - Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w S.
przeciwko dłużnikowi Przedsiębiorstwu Rolnemu „R.(...)” - Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością w K.
o świadczenie pieniężne,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 2 lutego 2006 r. w sprawie I Co (…) Sąd Rejonowy w L.,
po rozpatrzeniu skierowanej do Prezesa tego Sądu skargi W. S. (potraktowanej
ostatecznie jako skarga na czynności komornika podjęte w sprawie egzekucyjnej z
wniosku wierzyciela „D.(...)” sp. z o.o. w S. przeciwko Przedsiębiorstwu Rolnemu „R.(...)”
sp. z o.o. w K. na podstawie art. 759 § 2 k.p.c.) uchylił z urzędu m. in. zajęcie pszenicy
należącej do W. Stencla oraz nakazał komornikowi zwrot W. S. kwoty 38.091,91 zł
złożonych do depozytu sądowego (stanowiącej cenę uzyskaną ze sprzedaży zajętej
pszenicy).
2
Wierzyciel „D.(...)” sp. z o.o. w S. złożył zażalenie na to postanowienie. Sąd
Rejonowy odrzucił je jako niedopuszczalne. Zażalenie wierzyciela na to ostatnie
postanowienie oddalił Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z 27 czerwca 2006 r.
przychylając się do stanowiska, że postanowienie z 2 lutego 2006 r. nie jest
zaskarżalne, bowiem nie kończy postępowania, ani nie został od niego przewidziany
środek zaskarżenia w przepisie szczególnym.
Po wykonaniu poleceń Sądu zawartych w postanowieniu z 2 lutego 2006 r. i po
zwróceniu się do wierzyciela o wnioski dotyczące dalszego postępowania komornik 2
lutego 2007 r. umorzył egzekucję, stwierdzając jej bezskuteczność. Postanowienie o
umorzeniu egzekucji nie zostało przez wierzyciela zaskarżone.
Złożył on natomiast w dniu 5 lipca 2007 r. skargę o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w L. z dnia 2 lutego 2006 r.
zarzucając, że zapadło ono z naruszeniem art. 759 § 2 k.p.c. i art. 366 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, a w wyjątkowych wypadkach,
określonych w art. 4241
§ 2 k.p.c., także od prawomocnego orzeczenia sądu pierwszej
instancji. W obydwu sytuacjach przedmiotem zaskarżenia może być jedynie
prawomocne orzeczenie kończące postępowanie w sprawie.
W rozpatrywanej sprawie niewątpliwie przedmiotem zaskarżenia jest
postanowienie sądu I instancji wydane w trybie art. 759 § 2 k.p.c. Podnoszona przez
skarżącego okoliczność, że bezskutecznie starał się on podważyć to postanowienie w
trybie zażaleniowym i przedstawiona przez niego droga odwoławcza wskazuje, że w
sprawie zapadło orzeczenie sądu II instancji oddalające zażalenie skarżącego na
postanowienie o odrzuceniu jego zażalenia na postanowienie z 2 lutego 2006 r. To
orzeczenie więc ewentualnie mogłoby stanowić przedmiot zaskarżenia skargą, gdyby
przyjąć, że czynności nadzoru judykacyjnego sądu, sprawowanego w trybie art. 759 § 2
k.p.c. uznane być mogą za kończące postępowanie w sprawie egzekucyjnej.
O ile dopuszczalność skargi przewidzianej w art. 4241
k.p.c. w postępowaniu
egzekucyjnym jest zasadniczo uznawana, to już wyróżnienie cech postanowień
kończących postępowanie budzi spory w literaturze przedmiotu. W orzecznictwie
wskazano, że specyfika postępowania egzekucyjnego nie pozwala na proste
przeniesienie reguł wykształconych w realiach postępowania rozpoznawczego i
3
wymaga, by dostosować je to biegu czynności nakierowanych na realizację tytułów
wykonawczych. W tym rozumieniu orzeczeniem kończącym postępowanie egzekucyjne
będzie także takie, które kończy zasadniczą, samodzielną część postępowania (por.
postanowienie z dnia 5 lipca 2006 r., IV CNP 25/06, OSNC 2007/3/48, w którym Sąd
Najwyższy uznał za dopuszczalna skargę od postanowienia sądu II instancji co do
przybicia).
Kwestia, czy orzeczenie dotyczące czynności wykonywanej przez sąd w trybie
art. 759 § 2 k.p.c. może być przedmiotem skargi z art. 4241
k.p.c. była przedmiotem
rozważań Sądu Najwyższego w niepublikowanym dotąd postanowieniu z dnia 16
października 2007 r. (V CNP 143/07). Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi negatywnej,
przyjmując, że czynność taka (w omawianym wypadku – dotycząca nakazania
komornikowi wydania wyegzekwowanej sumy dłużnikowi) nie kończyła postępowania,
skoro podjęta została w toczącej się poza postępowaniem egzekucyjnym sprawie o
pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności.
Zważywszy jednak, że zakres przedmiotowy zarządzeń, jakie mogą być
wydawane przez sąd na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. jest bardzo szeroki, trudno
generalnie wykluczyć orzeczenia podejmowane w tym trybie spośród orzeczeń od
których przysługuje skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem. Na to, że niektóre
takie postanowienia można uznać za kończące postępowanie w sprawie zwracał uwagę
Sąd Najwyższy m. in. w postanowieniu z 7 czerwca 2007 r. (III CZP 29/06, OSNC
2007/3/45), kontynuującym linię orzeczniczą wyrażaną wcześniej w uchwale z dnia 4
października 1990 r., III CZP 51/90, OSP 1991/5/111 i w postanowieniu z dnia 15
kwietnia 1986, III CRN 40/86, OSNC 1987, nr 7, poz. 102), przyjmując zaskarżalność
zażaleniem na podstawie art. 394 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. wydanego na
podstawie art. 759 § 2 k.p.c. postanowienia uchylającego zajęcie wynagrodzenia za
pracę (a zatem zarządzenia o treści bardzo podobnej do wydanego przez Sąd
Rejonowy w L.), jako zmierzającego do zakończenia postępowania egzekucyjnego, jego
konsekwencją jest bowiem umorzenie tego postępowania. W piśmiennictwie podstaw
zaskarżalności takiego postanowienia poszukuje się natomiast w skutku uchylenia
zajęcia w stosunku do oznaczonego przedmiotu lub prawa, jakim jest umorzenie
egzekucji skierowany do tego przedmiotu, na które zażalenie przewiduje art. 828 k.p.c.
Stanowcze rozstrzyganie przedstawionych problemów o tyle jednak nie jest
konieczne dla zadecydowania o losach skargi wniesionej przez wierzyciela, że z
4
pewnością nie przysługuje ona od orzeczenia wydanego przez sąd I instancji w innych
sytuacjach niż przewidziane w art. 4241
§ 2 k.p.c.
Ponadto nie można uznać, że skarżący wypełnił obowiązek uprawdopodobnienia,
że poniósł szkodę w wyniku wydania orzeczenia, którego skarga dotyczy (art. 4245
§ 1
pkt 4 k.p.c.). Postępowanie egzekucyjne skierowane zostało jedynie do wskazanych
przez wierzyciela przedmiotów, wobec czego jego bezskuteczność nie przesądza o
całkowitej niemożliwości zaspokojenia roszczeń wynikających z tytułu wykonawczego
czy to z innego majątku dłużnika, czy w drodze powództwa opartego na przepisie art.
299 k.s.h. od członków zarządu dłużnika, a tym samym nie wystarcza do przyjęcia, że
szkoda została uprawdopodobniona.
W tym stanie rzeczy należało skargę odrzucić (art. 4248
§ 1 k.p.c.).