Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CNP 66/07
POSTANOWIENIE
Dnia 28 lutego 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z wniosku R. S.
przy uczestnictwie D. S.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 28 lutego 2008 r.,
skargi wnioskodawczyni
o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia 2 czerwca 2005 r., sygn.
akt II Ca (…),
oddala skargę.
Uzasadnienie
R. S. wnioskodawczyni w sprawie o podział majątku wspólnego zakończonej
prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w K. z 2 czerwca 2005 r.
oddalającym apelację wnioskodawczyni, wniosła skargę o stwierdzenie niezgodności z
prawem tego orzeczenia. Jako podstawę wskazała naruszenie art. art. 23 i 31 § 1 k.r.o.
w związku z art. 215 § 2 prawa spółdzielczego przez błędną wykładnię powodującą
niezaliczenie do majątku wspólnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
mieszkalnego [nr (...) w domu położonym przy ul. K. w K.] oraz prawa do garażu
nabytych przez uczestnika postępowania D. S. w czasie trwania małżeństwa.
2
Skarżąca domagała się stwierdzenia, że postanowienie jest niezgodne
z wymienionymi przepisami prawa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Uzasadniając zaskarżone postanowienie, Sąd Okręgowy odmiennie niż Sąd
Rejonowy uzasadnił ocenę, że prawo do lokalu mieszkalnego i do garażu nie stanowi
dorobku. Orzeczenie wydane w pierwszej instancji opierało się na ustaleniu, że prawa to
zostały nabyte za pieniądze uzyskane przez uczestnika tytułem pożyczki i darowizny od
jego matki H. S. Przydzielenie uczestnikowi postępowania spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz prawa do garażu nastąpiło 17
grudnia 1997 r., a wydanie wyroku orzekającego rozwód między stronami w dniu 24
lutego 1998 r. Sąd Okręgowy „przyjął i podzielił” ustalenia faktyczne dokonane przez
sąd pierwszej instancji, w tym ustalenia dotyczące pochodzenia środków, zwrócił jednak
uwagę na treść art. 215 § 4 pr. spółdz. określającego status wkładu budowlanego, jako
wspólny niezależnie od pochodzenia środków, z których został zgromadzony. Sąd
odwoławczy upatrywał podstawę oceny dotyczącej charakteru prawa do lokalu w
przesłance wynikającej z art. 215 § 2 pr. spółdz., to jest w przeznaczeniu przydzielonego
prawa. Sąd ten odrzucił możliwość uznania, iż przydział został dokonany dla
zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny uznając, że „z pewnością” nie była to
realizacja oczekiwania na mieszkanie przez małżonków i przydział nie spełniał celu
określonego w art. 215 § 2 pr. spółdz. Uzasadniając swe wnioski Sąd Okręgowy
przytoczył okoliczności faktyczne związane z ujawnionym, kilka miesięcy przed
przydziałem, rozkładem pożycia małżonków i opuszczeniem przez uczestnika na
początku lipca 1997 r. wspólnie zajmowanego dotychczas mieszkania oraz wniesieniem
we wrześniu 1997 r. powództwa o rozwód przez wnioskodawczynię, a także brakiem
wiedzy R. S. o uzyskaniu lokalu mieszkalnego w wyniku przydziału prawa
spółdzielczego.
Wykonując obowiązek przytoczenia podstaw skargi i wskazania przepisu prawa,
z którym zaskarżonego orzeczenie jest niezgodne (art. 4245
§ 1 pkt 2 i 3 k.p.c.) R. S.
wskazała, że postanowienie Sądu Okręgowego jest niezgodne z art. 23 i 31 § 1 kro oraz
z art. 215 § 2 prawa spółdzielczego obowiązującego do dnia 15 stycznia 2003 r. i
domagała się stwierdzenia tej niezgodności.
Rozpoznając skargę w granicach podstaw (art. 42410
k.p.c.) Sąd Najwyższy
zważył, co następuje:
3
Prawa do lokalu mieszkalnego i do garażu zostały nabyte przez uczestnika
postępowania D. S. w dniu 17 grudnia 1997 r. w okresie trwania związku małżeńskiego.
Wskazane przez skarżącą przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązujące w
chwili nabycia stanowiły, co następuje:
- art. 23 postanawiał o równouprawnieniu małżonków oraz obowiązku wzajemnej
pomocy i współdziałania dla dobra założonej rodziny,
- art. 31 w wersji pierwotnej nie dzielił się jeszcze na paragrafy, ta usterka skargi
nie ma jednak istotnego znaczenia, ponieważ treść § 1 po zmianie Kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego w 2004 r. odpowiada pierwotnej treści całego przepisu
wiążącego powstanie wspólności ustawowej z chwilą zawarcia małżeństwa,
- art. 215 § 2 prawa spółdzielczego narzucał status majątku wspólnego
spółdzielczemu prawu do lokalu przydzielonemu obojgu małżonkom lub jednemu
z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych
rodziny i rozciągał to unormowanie na wkład budowlany zgromadzony przed
przydziałem.
Okoliczności faktyczne ustalone przez Sąd Rejonowy i akceptowane przez Sąd
Okręgowy wyłączają możliwość uznania, że przydział spółdzielczego prawa
własnościowego do lokalu przy ul. K. w K. został dokonany dla zaspokojenia potrzeb
mieszkaniowych rodziny, a nie na rzecz D. S., ponieważ w tym czasie małżonkowie nie
mieszkali już razem, co potwierdzili obydwoje w sprawie o rozwód. Ponadto Sąd
Okręgowy akceptował ustalenia dotyczące pochodzenia środków na nabycie prawa
spółdzielczego, przyjmując, że były to darowizna i pożyczki od matki uczestnika
postępowania.
Skarżąca przeciwstawia tym ustaleniom argument o odpowiedzialności R. i D. S.
za zwrot pieniędzy pożyczonych uczestnikowi przez jego matkę w okresie istnienia
wspólnego pożycia. Zarzut ten jest chybiony, ponieważ podziałowi podlega masa
majątkowa stanowiąca dorobek a nie długi małżonków. Zagadnienie odpowiedzialności
za długi zaciągnięte przez jednego z małżonków w okresie objętym wspólnością
majątkową może być rozstrzygane w odrębnym postępowaniu, na żądanie wierzyciela
niebędącego uczestnikiem postępowania o podział. Ponieważ skarżąca twierdzi, że
darowane lub pożyczone uczestnikowi pieniądze stanowiły składnik majątku wspólnego,
po czym zostały przez uczestnika zużyte na nabycie praw do lokali, to możliwe byłoby
rozliczenie nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny D. S. (art. 45 kro).
Skarżąca nie zarzuca zaskarżonemu orzeczeniu istotnego naruszenia przepisów
4
dotyczących takiego rozliczenia, natomiast w skardze powtarza argumenty wcześniej
podnoszone o konieczności zaliczenia do dorobku praw spółdzielczych do lokalu
nabytych przez D. S., ze względu na treść art. 215 § 2 pr. spółdz. rozważanego przez
Sąd Okręgowy i niezastosowanego ze względu na omówiony wyżej brak przesłanki
rodzinnego celu przydziału. Na marginesie zauważyć wypada, że w razie przydziału
dokonanego wskutek oczekiwania na zaspokojenie potrzeb rodziny art. 215 § 2 pr.
spółdz. regulował tylko przymusowy status lokali mieszkalnych.
Uznając, że brak podstawy do stwierdzenia, że zaskarżone orzeczenie jest
niezgodne z prawem Sąd Najwyższy oddalił ją zgodnie z art. 42411
§ 1 k.p.c.