Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CNP 116/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 marca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi Spółdzielni Mieszkaniowej w J. o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 28 czerwca
2007 r., sygn. akt I ACa (…), wydanego w sprawie
z powództwa B. M.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w J.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 6 marca 2008 r.,
oddala skargę.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 28 czerwca 2007 r. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego z dnia 29 grudnia 2006 r. w zakresie oddalenia powództwa i zasądził od
pozwanej Spółdzielni na rzecz powódki 6017,91 zł oraz 301 zł kosztów postępowania
apelacyjnego. Zasądzona kwota roszczenia głównego dotyczy zatrzymanej przez
pozwaną Spółdzielnię należności z tytułu zużycia urządzeń sanitarnych oraz podłóg w
2
okresie użytkowania przez powódkę lokalu mieszkalnego. Powódka nie uiszczała opłat
eksploatacyjnych od tego lokalu, na skutek czego została wykluczona ze Spółdzielni,
orzeczono jej eksmisję, a następnie lokal sprzedano. Pozwana Spółdzielnia zatrzymała
m.in. kwotę 6017,91 zł z tytułu amortyzacji urządzeń sanitarnych i podłóg. Sąd
Apelacyjny uznał jednak, że zatrzymanie tej kwoty było bezpodstawne, gdyż urządzenia
oraz podłoga uległy normalnemu zużyciu w trakcie długotrwałego korzystania z nich,
a pozwana Spółdzielnia otrzymała cenę za sprzedawane mieszkanie, uwzględniającą
rzeczywisty stan techniczny mieszkania. Dlatego zasądził tę kwotę na rzecz powódki.
Pozwana wniosła skargę o stwierdzenie niezgodności tego rozstrzygnięcia
z prawem, a konkretnie z art. 229 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo
spółdzielcze, § 14 ust. 4 pkt 3 i § 64 statutu pozwanej Spółdzielni obowiązującego od
dnia 28 września 1995 r., art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych, art. 1711
ust. 3 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych oraz § 123 pkt 2 i § 124 pkt 2 obecnego statutu spółdzielni.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sądy w obu instancjach odmiennie oceniły zasadność pretensji pozwanej
Spółdzielni o zwrot amortyzacji urządzeń sanitarnych i podłóg. Sąd Okręgowy uznał, że
roszczenie to jest uzasadnione w oparciu o § 124 statutu Spółdzielni, który stanowi
wprost, że „Spółdzielnia potrąca (…) z równowartości spółdzielczego własnościowego
prawa do lokalu koszty odnowienia zwalnianego lokalu i koszty urządzeń sanitarno –
technicznych.” Z kolei Sąd Apelacyjny, odwołując się do treści art. 229 § 1 i 1a ustawy z
dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (t. jedn.: Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz.
288), przyjął, że pozwana mogła potrącić zniszczenie lokalu przekraczające normalne
zużycie, a ponieważ z racji długotrwałego korzystania przez powódkę z niego, doszło do
zniszczenia urządzeń, będącego skutkiem normalnego ich zużycia, potrącenie to było
nieuzasadnione. Wbrew przy tym krytyce skarżącego zauważyć należy, iż w
uzasadnieniu kwestionowanego wyroku Sąd Apelacyjny nie wypowiedział poglądu, że
statut spółdzielni nie może przewidywać obowiązku zwrotu przez byłego członka
należności z tytułu amortyzacji urządzeń techniczno – sanitarnych, lecz uznał, iż jest to
dopuszczalne, jeżeli ich zniszczenie przekracza miarę „normalnego zużycia”, co, według
jego oceny, w sprawie niniejszej nie miało miejsca. W ten sposób w sprawie doszło do
rozbieżnych ocen pomiędzy sądami obu instancji, co jeszcze nie oznacza,
że popełniono w niej delikt orzeczniczy, uzasadniający przypisanie Skarbowi Państwa
odpowiedzialności odszkodowawczej. W orzecznictwie przyjmuje się, że pojęcie
3
„niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia”, o jakim mowa w art. 4241
k.p.c.
ma charakter autonomiczny i nie można go utożsamiać z szeroko pojmowaną kategorią
bezprawności funkcjonującą w dziedzinie odpowiedzialności cywilnej (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 25 maja 2007 r., I CNP 17/07, LEX nr 286765). Ocena
„niezgodności z prawem” orzeczenia musi być dokonywana przy uwzględnieniu
stanowiącej istotę władzy sędziowskiej swobody orzekania w dziedzinie ustalania faktów
i wykładni stosowanego prawa. Dlatego, jak to przyjął Sąd Najwyższy w
reprezentatywnym dla tej materii wyroku z dnia 21 lutego 2007 r. I CNP 71/06, LEX nr
253389, orzeczenie niezgodne z prawem – w rozumieniu art. 4241
§ 2 k.p.c. w zw. z art.
4171
§ 2 k.c. - to takie orzeczenie, które jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i
niepodlegającymi różnej wykładni przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami
rozstrzygnięć albo zostało wydane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub
niewłaściwego zastosowania prawa, które jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy
prawnej. Innymi słowy, mimo braku wyraźnych podstaw normatywnych, niezgodność z
prawem rodząca odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa musi mieć
charakter kwalifikowany, elementarny i oczywisty, tylko bowiem w takim przypadku
orzeczeniu sądu można przypisać cech bezprawności (por. też podobne w tym duchu
inne, przykładowe orzeczenia- wyrok z dnia 31 marca 200 6 r., IV CNP 25/05, OSNC
2007, nr 1, poz. 17, z dnia 17 maja 2006 r., I CNP 14/06, niepubl., z dnia 7 lipca 2006 r.,
I CNP 33/06, OSNC 2007, nr 2, poz. 35, czy z dnia 4 stycznia 2007 r., V CNP 132/06,
niepubl.). Wychodząc z tych założeń, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 lipca 2006 r. I
BP 1/06, (OSNP 2007, nr 15 – 16, poz. 216) uznał, iż wybór jednej z możliwych
interpretacji przepisów prawa, choćby okazała się ona nieprawidłowa, nie oznacza
niezgodności z prawem w rozumieniu art. 4241
§ 1 k.p.c. Wracając na grunt
rozpoznawanej sprawy, trzeba stwierdzić, że nawet jeśli można mieć zastrzeżenia co do
przyjętej przez Sąd Apelacyjny jako podstawy orzekania art. 229 § 1 pkt 3 prawa
spółdzielczego, który mówi o zużyciu lokalu, a nie o stanowiących przedmiot sporu m.
in. urządzeń sanitarno – technicznych, to zastosowanej przez ten Sąd wykładni tego
przepisu w żaden sposób nie można zakwalifikować jako oczywiście błędnej,
czy niedopuszczalnej, zwłaszcza, że np. podłogi nie można byłoby zaliczyć do
wspomnianej kategorii urządzeń sanitarno - technicznych, w związku z czym wątpliwa
jest możliwość domagania się przez spółdzielnię zwrotu jej amortyzacji, jeżeli zużycie
nie przekraczało granic „normalności”, a tego przecież Spółdzielnia powódce nie
zarzuca. W tej sytuacji brak jest podstaw do uznania, że skarżone orzeczenie jest
4
niezgodne z prawem w rozumieniu art. 4241
k.p.c., co skutkowało oddalenie skargi
(42411
§ 1 k.p.c.).