Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 482/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 marca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Iwona Koper (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z powództwa J. B.
przeciwko K. P. - Komornikowi Sądowemu Rewiru [...]
przy Sądzie Rejonowym w Ł. i C. B.
z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanego – K. P. -
Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 27 marca 2008 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 3 kwietnia 2007 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 23 lutego 2006 r. oddalił powództwo o
zapłatę wniesione przez J. B. przeciwko Syndykowi Masy Upadłości Zakładu
Ubezpieczeń „W.” S.A. C. B., K. P., D. B. – G. i Skarbowi Państwa
reprezentowanemu przez Sąd Rejonowy oraz umorzył postępowanie w pozostałym
zakresie. Sąd ten ustalił, że w maju 1993 r. syndyk masy upadłości Zakładu
Ubezpieczeń „W." S.A. złożył wniosek o zabezpieczenie powództwa przeciwko J.
B. między innymi poprzez zajęcie dywidendy z akcji Zakładu Ubezpieczeń i
Reasekuracji „P." S.A. Wniosek ten został uwzględniony. Komornik sądowy C. B.
wykonując postanowienie o zabezpieczeniu powództwa zajął 5000 akcji tej spółki.
Po uzyskaniu przez syndyka w 1997 r. tytułu wykonawczego zostało wszczęte
postępowanie egzekucyjne, w którym zajęte wcześniej akcje zostały sprzedane za
kwotę 90 000 zł. W tym czasie wartość jednej akcji wynosiła 189,07 zł.
W listopadzie 2001 r. ten sam komornik zajął 620 udziałów należących do powoda
w Przedsiębiorstwie Usług Komunalnych „K." w Ł. sp. z o.o. Ich wartość oszacował
na 62 000 zł. Z dniem 30 stycznia 2002 r. pozwany K. P. zastąpił pozwanego C. B.
w pełnieniu funkcji komornika. W dniu 4 marca 2002 r. K. P. sprzedał wskazane
wyżej udziały za kwotę 46 500 zł. Postępowanie upadłościowe Zakładu
Ubezpieczeń „W." S.A. zostało zakończone w 2004 r. Ukończenie tego
postępowania uzasadniało w ocenie Sądu Okręgowego umorzenie postępowania
wobec pozwanego syndyka „W." S.A. oraz postępowania w zakresie żądania
pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego. Ponieważ powód nie wykazał
istnienia żadnych działań pozwanej D. B. – G., które uzasadniałyby jej
odpowiedzialność, skierowane przeciwko niej powództwo podlegało oddaleniu. Sąd
Okręgowy uznał powództwo za bezzasadne również wobec pozostałych
pozwanych chociaż pozwani C. B. i K. P. naruszyli przepisy regulujące
prowadzenie egzekucji z akcji i udziałów i swoim działaniem wyrządzili powodowi
szkodę. Podstawę ich odpowiedzialności stanowił art. 769 k.p.c., który
odpowiedzialność komorników uzależniał od braku możliwości zapobieżenia
szkodzie za pomocą środków przewidzianych w k.p.c. Powód mógł zaś zapobiec
szkodzie wykorzystując dostępne mu środki w postaci skargi na czynności
3
komornika i powództwa przeciwegzekucyjnego. Nadto uzasadnione były zarzuty
przedawnienia podniesione przez pozwanych, z wyjątkiem pozwanego K. P.
Od wyroku oddalającego powództwo wobec pozwanych C. B. i K. P. powód
wniósł apelację, którą Sąd Apelacyjny uwzględnił w części dotyczącej pozwanego
K. P. wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2007 r. Sąd drugiej instancji uznał za
usprawiedliwiony zarzut naruszenia art. 769 k.p.c. Podkreślił, że pozwani
odpowiadali na podstawie art. 23 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach
sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz. 882 ze zm. - dalej ukse) i Sąd Okręgowy
pomijając tę regulację nie rozpoznał istoty sprawy. Sąd Apelacyjny podzielił jednak
ocenę Sądu pierwszej instancji, że roszczenie powoda w stosunku do pozwanego
C. B. uległo przedawnieniu. Stąd apelacja powoda podlegała w części oddaleniu.
Skarga kasacyjna powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w części
oddalającej jego apelację, została oparta o podstawę naruszenia prawa
materialnego. Skarżący zarzucił naruszenie art. 442 § 1 k.c. oraz art. 123 § 1 pkt 1
k.c. w zw. z art. 187 § 1 k.p.c. w wyniku ich błędnej wykładni. W oparciu o te
zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa
wobec pozwanego C. B., ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd drugiej instancji przeprowadził poprawny wywód prawny odnoszący się
do oceny skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 stycznia 2004 r.
(SK 26/03), stwierdzającego niezgodność z Konstytucją art. 769 k.p.c. Podkreślił
zasadnie, że należało oddzielić skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sferze
obowiązywania niekonstytucyjnego przepisu od możliwości jego stosowania.
W pełni usprawiedliwiona była jego ocena, że podstawę odpowiedzialności
pozwanych komorników za szkody wyrządzone wadliwym prowadzeniem przez
nich czynności egzekucyjnych stanowił art. 23 ukse. Usprawiedliwiona była również
ocena, że na gruncie tego przepisu roszczenie odszkodowawcze powoda wobec
pozwanego C. B. uległo jednakże przedawnieniu.
Zgodnie z brzmieniem art. 442 k.c. termin przedawnienia tego roszczenia
wynosił 3 lata od dnia, w którym powód dowiedział się o szkodzie i osobie
4
obowiązanej do jej naprawienia, nie więcej jednak, jak lat 10 od dnia, w którym
nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Była nim niezgodna z przepisami
sprzedaż akcji należących do powoda. Powód jako uczestnik postępowania
egzekucyjnego miał świadomość, co do sposobu działania komornika,
a w szczególności wiedział, na jaką kwotę akcje te zostały oszacowane przez
komornika i za jaką kwotę zostały sprzedane. Ponieważ powód źródła szkody
upatruje w ich zaniżonej cenie, należy przyjąć, że w chwili, w której dowiedział się
o sprzedaży akcji, powziął wiadomość również o doznanej szkodzie. Do rozważenia
pozostało zatem istnienie drugiej przesłanki, od której istnienia uzależnione było
rozpoczęcie się biegu terminu przedawnienia, (dowiedzenie się przez powoda
o osobie obowiązanej do naprawienia szkody).
Nie sposób podzielić stanowiska skarżącego, że do czasu rozprawy z dnia
4 listopada 2003 r. nie miał on możliwości ustalenia danych osobowych komornika,
który dokonał zajęcia i sprzedaży akcji powoda. Powód wiedział, że egzekucję
prowadził komornik Rewiru [...] przy Sądzie Rejonowym w Ł. Indywidualizowało to
w sposób dostateczny osobę odpowiedzialną za wyrządzenie szkody. Powód
powinien mieć świadomość, że przy odpowiedzialności deliktowej komornika chodzi
o odpowiedzialność określonej osoby fizycznej, która swoim działaniem wyrządziła
mu szkodę. Nie znajduje zaś jakiejkolwiek racji stanowisko, że powód nie był w
stanie ustalić imienia i nazwiska komornika pełniącego obowiązki w określonym
rewirze. Trafna była zatem ocena, że wezwanie pozwanego C. B. do udziału w
sprawie na wniosek powoda z dnia 18 czerwca 2004 r. nastąpiło po upływie terminu
przedawnienia.
Bezzasadny był również zarzut naruszenia art. 123 § 1 k.c. w wyniku
przyjęcia przez Sąd Apelacyjny, że pozew wniesiony przez powoda w dniu
14 lutego 2002 r. nie spowodował przerwania biegu przedawnienia, mimo że jako
pozwanego oznaczono w nim komornika Rewiru [...] przy Sądzie Rejonowym w Ł.
Brak bowiem podstaw by tego rodzaju wadliwe oznaczenie przez powoda
pozwanego w sprawie mogło odnosić się równocześnie do komornika
sprawującego funkcję komornika w tym rewirze w dniu wniesienia pozwu
i komornika, który taką funkcję sprawował w przeszłości. Przyjęte przez powoda
oznaczenie pozwanego wskazywało na komornika aktualnie urzędującego
5
w rewirze oznaczonym przez powoda. Tej osobie (pozwanemu K. P.) doręczono
odpis pozwu. Brak było zatem podstaw by przyjąć, że wniesienie tego pozwu
spowodowało przerwanie biegu przedawnienia wobec pozwanego C. B.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna powoda była pozbawiona
uzasadnionych podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. Sąd
Najwyższy oddalając skargę kasacyjną powoda nie orzekł o kosztach
pełnomocnika z urzędu powoda bowiem postępowanie z jego udziałem nie uległo
zakończeniu z uwagi na osobę pozwanego K. P. Dotyczy to odpowiednio również
kosztów zgłoszonych przez interwenienta ubocznego.
eb