Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 456/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 kwietnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa Skarbu Państwa reprezentowanego przez Szefa
Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w W.
przeciwko Z. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 4 kwietnia 2008 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 6 czerwca 2007 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone orzeczenie w pkt 1. w zakresie, w jakim oddalona została
apelacja w stosunku do Z. K. i przekazuje sprawę w tym zakresie Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2007 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda -
Skarbu Państwa Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w W. od wyroku Sądu
2
Okręgowego w O. z dnia 24 października 2006 r. oddalającego powództwo przeciwko Z.
K. i Zakładowi Ubezpieczeń S.A. w W. o zapłatę.
Żądana przez Skarb Państwa kwota stanowi równowartość świadczeń
wypłaconych rodzinie zmarłego żołnierza oraz innym poszkodowanym żołnierzom na
podstawie ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych
przysługujących w razie wypadków i chorób zawodowych pozostających w związku ze
służbą (Dz. U. Nr 83, poz. 760). Sprawcą wypadku komunikacyjnego, w którym
żołnierze zostali poszkodowani jest pozwany Z. K., skazany prawomocnym wyrokiem
sądu karnego. Samochód, którym kierował Z. K. był ubezpieczony od odpowiedzialności
cywilnej w Zakładzie Ubezpieczeń S.A.
Oddalając powództwo Sąd Okręgowy przyjął, że w sprawie nie znajduje
zastosowania art. 441 § 3 k.c. z uwagi na charakter świadczeń wypłaconych przez
powoda. Są one niezależne od świadczeń przysługujących na podstawie kodeksu
cywilnego, nie podlegają kompensacji ze świadczeniami wynikającymi z przepisów
kodeksu cywilnego. Sąd Apelacyjny stanowisko to podzielił podkreślając odmienny
charakter i funkcje świadczeń należnych na podstawie przepisów szczególnych.
W szczególny sposób został także uregulowany tryb ich przyznawania i dochodzenia.
Spełniając świadczenie powód wypełnił własne zobowiązanie ciążące na nim z mocy
ustawy szczególnej, a nie z tytułu odpowiedzialności za czyn niedozwolony.
Skarga kasacyjna powoda oparta została na podstawie naruszenia prawa
materialnego (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.). Skarb Państwa zarzuca naruszenie art. 441 § 3
k.c. w związku z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach
odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w
związku ze służbą wojskową (Dz. U. Nr 83, poz. 760 ze zm.) oraz art. 5 ust. 1 i art. 6
ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o świadczeniach przysługujących w razie wypadków i
chorób zawodowych pozostających w związku ze służbą wojskową (Dz. U. Nr 53, poz.
342 ze zm.) oraz art. 5 ust. 1 i art. 6 ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. Naruszenie
wskazanych przepisów nastąpiło przez ich błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że
świadczenia przyznawane na podstawie tych przepisów nie są odszkodowaniem
cywilnoprawnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skardze kasacyjnej nie można odmówić słuszności. Jak trafnie wskazuje się w jej
uzasadnieniu Sąd Najwyższy wielokrotnie analizował problem stosunku świadczeń
należnych z mocy przepisów szczególnych i świadczeń odszkodowawczych należnych
3
na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Wprawdzie rozpoznawane sprawy
dotyczyły sytuacji funkcjonariuszy Policji, którym należą się świadczenia
odszkodowawcze za skutki wypadków i chorób zawodowych pozostających w związku
ze służbą oraz sytuacji pracowników, którym pracodawca wypłacał odszkodowanie
należne z tytułu szkód poniesionych w wypadku przy pracy (w poprzednio
obowiązującym stanie prawnym), jednak dokonana analiza i przedstawione poglądy
odnoszą się także do sytuacji żołnierzy. Przemawia za tym treść uregulowań zawartych
w ustawie z dnia 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie
wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji, a poprzednio Milicji
Obywatelskiej (Dz. U. Nr 53, poz. 345 ze zm.) oraz w powoływanych już ustawach z
dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie
wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową i wcześniej
obowiązującą ustawą z dnia 16 grudnia 1972 r. Także cele wymienionych ustaw są
tożsame.
W odniesieniu do świadczeń należnych funkcjonariuszom Policji można mówić o
utrwalonej linii orzecznictwa. W szczególności należy przywołać uchwałę składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1997 r., III CZP 34/97 (OSNC 1998,
nr 2, poz. 19). W uchwale tej jednoznacznie stwierdza się, że jeżeli Skarb Państwa
wypłacił funkcjonariuszowi Policji odszkodowanie za szkodę powstałą w wyniku
wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby, a będącego jednocześnie
wypadkiem powodującym szkodę wynikłą z ruchu pojazdu mechanicznego, to służy mu
roszczenie do sprawcy wypadku o zwrot równowartości wypłaconych świadczeń.
Zasada sformułowana w tej uchwale powinna znaleźć zastosowanie także w odniesieniu
do sytuacji, kiedy szkodę w związku z pełnieniem służby poniósł żołnierz. Jak wyżej
wskazano brak bowiem racjonalnych argumentów pozwalających na odmienne
traktowanie świadczeń należnych na podstawie przepisów szczególnych
funkcjonariuszom Policji oraz żołnierzom. Mogą wprawdzie budzić pewne wątpliwości te
fragmenty uzasadnienia przywołanej uchwały, w których jest mowa o odpowiedzialności
in solidum, jednak sformułowaną w niej zasadę należy podzielić.
Z tych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie w zakresie
wnioskowanym przez skarżącego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania (art.
39815
§ 1 k.p.c.).