Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 9 kwietnia 2008 r.
II PZP 6/08
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski,
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2008 r.
sprawy z powództwa Barbary S. przeciwko Zakładom Lniarskim „O.” SA z siedzibą w
M. o nagrodę jubileuszową, na skutek zagadnienia prawnego przekazanego posta-
nowieniem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Jeleniej
Górze z dnia 8 lutego 2008 r. [...]
„Czy zawieszenie stosowania przepisów zakładowego układu zbiorowego
pracy na podstawie art. 24127
§ 1 zdanie 1 Kodeksu pracy, pozbawia świadczeń ob-
jętych nim pracowników po upływie okresu jego zawieszenia ?”
p o d j ą ł uchwałę:
Nie nabywa prawa do nagrody jubileuszowej pracownik, który przewi-
dziane w zakładowym układzie zbiorowym pracy warunki do tego świadczenia
spełnił w okresie zawieszenia układu (art. 24127
§ 1 i 3 k.p.), chyba że co innego
wynika z postanowień układu lub porozumienia o zawieszeniu jego stosowa-
nia.
U z a s a d n i e n i e
Przedstawione do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne
wystąpiło na tle następującego stanu faktycznego. W pozwanych Zakładach Lniar-
skich „O.” S.A. z siedzibą w M. obowiązuje zakładowy układ zbiorowy pracy, przewi-
dujący w art. 25 nagrody jubileuszowe. W latach 2004-2006 stosowanie postanowie-
nia układu w tej części było zawieszone z mocy porozumienia, o którym stanowi art.
24127
§ 1 k.p. Powódka Barbara S. osiągnęła 30-letni okres zatrudnienia w 2005 r., a
2
więc w okresie obowiązywania porozumienia o zawieszeniu stosowania układu w
zakresie odnoszącym się do nagród jubileuszowych.
Wyrokiem z dnia 25 października 2007 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Jeleniej Górze zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki
kwotę 2.458 zł tytułem nagrody jubileuszowej za 30 lat pracy, stając na stanowisku,
że zawieszenie stosowania układu zbiorowego pracy nie pozbawia pracowników
przewidzianych w nim uprawnień, a jedynie ich odroczenie na okres zawieszenia
wymagalności. Po upływie okresu zawieszenia stosowania układu następuje z mocy
prawa reaktywowanie tych uprawnień i prawo żądania ich realizacji.
Rozpoznając apelację strony pozwanej od powyższego wyroku, Sąd Okręgo-
wy w Jelenie Górze powziął wątpliwość wyrażoną w treści sformułowanego zagad-
nienia prawnego, wskazując, że wyłania się ona na tle art. 24127
§ 1 i 3 k.p. W myśl
art. 24127
§ 1 k.p., ze względu na sytuację finansową pracodawcy strony układu za-
kładowego mogą zawrzeć porozumienie o zawieszeniu stosowania u danego praco-
dawcy, w całości lub w części, tego układu oraz układu ponadzakładowego bądź
jednego z nich, na okres nie dłuższy niż 3 lata. W ocenie Sądu istota problemu spro-
wadza się do znaczenia wyrażenia „zawieszenie stosowania". Zgodnie ze Słowni-
kiem języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. - wersja internetowa),
przez pojęcie „zawiesić" rozumie się czasowe wstrzymanie obowiązywania jakiejś
decyzji lub aktu prawnego, jak również czasowe pozbawienie kogoś jakichś praw,
przy czym samo słowo „pozbawienie" oznaczą utratę czegoś. W realiach niniejszej
sprawy oznaczałoby to utratę potencjalnego prawa do nagrody jubileuszowej. Przy
takim rozumieniu art. 24127
§ 1 k.p. należałoby uznać, że celem ustawodawcy było
aby w okresie obowiązywania porozumienia, pracownicy nie nabywali konkretnych
praw wynikających z zawieszonych przepisów układu zbiorowego pracy. Taki sens §
1 art. 24127
k.p. byłby skorelowany z § 3 tego przepisu, który stanowi, iż w zakresie i
przez czas określony w porozumieniu, o którym stanowi § 1, nie stosuje się z mocy
prawa wynikających z układu ponadzakładowego oraz z układu zakładowego warun-
ków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku
pracy. Skoro nie stosuje się warunków umów o pracę, to fakt, że pracownik w trakcie
okresu zawieszenia stosowania układu zbiorowego pracy wypełnił przesłanki do na-
bycia prawa wynikającego z zawieszonego przepisu, nie może wywołać żadnego
skutku prawnego, zwłaszcza iż takiego skutku nie przewiduje żaden przepis prawa.
Wprawdzie po upływie okresu wskazanego w porozumieniu zawieszone postanowie-
3
nia układu zbiorowego ulegają reaktywowaniu, jednakże przywrócenie to może
oznaczać, że postanowienia te ponownie mają zastosowanie, ale tylko do stanów
faktycznych zaistniałych po ustaniu zawieszenia, a nie w okresie go poprzedzającym.
Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że taka wykładnia nie jest jedynie dopusz-
czalna, jeśli uwzględni się całościowy sens unormowania zawartego w art. 24127
§ 1
zdanie pierwsze k.p. Przede wszystkim ustawodawca, określając warunki dopusz-
czalności porozumienia o zawieszeniu stosowania przepisów układu zbiorowego,
wskazał, że musi to nastąpić ze względu na sytuację finansową pracodawcy. Ograni-
czenie przywilejów wynikających z układu zbiorowego pracy nie jest więc następ-
stwem okoliczności zależnych od pracowników. Tym samym zawieszenie stosowania
układu nie może być traktowane jako kara, ale jako obiektywnie istniejąca koniecz-
ność. Zatem również skutki zawieszenia powinny być dolegliwe tylko w takim zakre-
sie, w jakim jest to konieczne. Powyższe przemawia w ocenie Sądu Okręgowego za
taką wykładnią przepisów regulujących tę materię, aby ich stosowanie nie odbyło się
kosztem słusznych uprawnień pracowników. W tym sensie nowego znaczenia nabie-
ra użyte przez ustawodawcę wyrażenie „zawieszenie stosowania". Ustawodawca
miał możliwość użycia innego zwrotu, np. „porozumienie o zawieszeniu obowiązywa-
nia" lub innego kategorycznego sformułowania świadczącego o tym, że na czas
określony w porozumieniu cały układ zbiorowy pracy lub jego część nie obowiązuje.
Tymczasem użycie określenia „zawieszenie stosowania" może świadczyć o tym, że
przepis obowiązuje, ale nie wolno go jedynie stosować, czyli „używać w jakimś okre-
ślonym celu w jakichś określonych okolicznościach" (Słownik języka polskiego, Wy-
dawnictwo Naukowe PWN S.A. - wersja internetowa). Uznając, że ustawodawca w
sposób przemyślany posługuje się pewnymi sformułowaniami, można dokonać takiej
wykładni przepisu, zgodnie z którą przepis obowiązuje, a więc osoba uprawniona - w
razie spełnienia wskazanych w nim przesłanek - nabywa określone w nim prawo,
jednakże ze względu na zawieszenie stosowania tego przepisu nie może się nim
posłużyć przez okres jego zawieszenia, czyli nie może domagać się realizacji swoje-
go uprawnienia. Przy takiej wykładni pracownikowi przysługuje roszczenie, ale ze
względu na okres zawieszenia do czasu jego upływu jest ono niewymagalne. W
takim przypadku art. 24127
§ 3 k.p. należałoby nadal uznawać za przepis umożliwia-
jący pracodawcy niestosowanie z mocy prawa wynikających z układu ponadzakła-
dowego oraz z układu zakładowego warunków umów o pracę i innych aktów stano-
wiących podstawę nawiązania stosunku pracy bez konieczności wypowiadania wa-
4
runków płacy, jednakże - w związku z przedstawioną wyżej możliwością interpretacji
§ 1 art. 24127
k.p. - przez wyraz „niestosowanie" należałoby rozumieć w takim przy-
padku jedynie fakt braku obowiązku pracodawcy jego zrealizowania w okresie za-
wieszenia stosowania postanowień układu zbiorowego pracy. W ocenie Sądu Okrę-
gowego, za takim sposobem interpretacji przemawia argument, że przyjęcie literalnej
wykładni przepisu art. 24127
§ 1 k.p. mogłoby powodować, iż negatywne konsekwen-
cje złej sytuacji finansowej pracodawcy ponosiłaby tylko pewna grupa pracowników,
która nie nabyłaby pewnych praw w okresie zawieszenia stosowania postanowień
układu. A więc poprawa sytuacji pracodawcy odbywałaby się wyłącznie ich kosztem.
W konsekwencji Sąd Okręgowy stwierdził, że do przyjęcia są dwie równoważ-
ne tezy: pierwsza, iż przepis art. 24127
§ 1 zdanie pierwsze k.p. pozbawia objętych
zakładowym układem zbiorowym pracy pracowników praw wymienionych w tym
układzie w okresie zawieszenia stosowania jego przepisów; druga, iż przepis ten je-
dynie przesuwa datę wymagalności praw określonych w zawieszonych przepisach
zakładowego układu zbiorowego pracy. W przypadku zasadności pierwszej tezy pra-
cownikowi w ogóle nie będzie przysługiwało roszczenie wynikające z zawieszonych
przepisów, zaś w przypadku słuszności tezy drugiej - pracownikowi będzie przysłu-
giwało roszczenie wynikające z tych przepisów, a jedynie prawo do domagania się
jego realizacji zostanie przesunięte w czasie do momentu zakończenia okresu za-
wieszenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że przedstawione przez Sąd Okrę-
gowy zagadnienie prawne zostało niewłaściwie sformułowane. Jego dosłowne
brzmienie sugeruje bowiem, że wątpliwości tego Sądu odnoszą się do kwestii, czy po
upływie okresu zawieszenia stosowania postanowień układu zbiorowego pracy na-
stępuje przywrócenie z mocy prawa wynikających z tego układu warunków umów o
pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy. Odpowiedź
na tak postawione pytanie jest oczywista, gdyż nie budzi żadnych wątpliwości, że
upływ okresu zawieszenia postanowień układu powoduje przywrócenie z mocy
prawa wynikających z niego warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących
podstawę nawiązania stosunku pracy pracowników objętych tym układem. Zawie-
szenie stosowania układu może wywoływać z istoty rzeczy skutki prawne tylko w
5
okresie zawieszenia, a zatem po upływie okresu zawieszenia pracownik objęty ukła-
dem zbiorowym pracy nabywa prawo do świadczeń przewidzianych w układzie na
warunkach w nim określonych.
Rozważania Sądu Okręgowego zawarte w uzasadnieniu zagadnienia praw-
nego wskazują, że wątpliwości tego Sądu odnoszą się w istocie do kwestii, czy za-
wieszenie stosowania układu zbiorowego pracy uregulowane w art. 24127
k.p. ozna-
cza, że pracownicy w okresie zawieszenia zostają z mocy prawa pozbawieni upraw-
nień wynikających z zawieszonych postanowień układu, czy też oznacza, że pracow-
nicy w okresie zawieszenia nabywają uprawnienia wynikające z zawieszonych po-
stanowień układu, a tylko data wymagalności realizacji tych uprawnień zostaje prze-
sunięta na pierwszy dzień po upływie okresu zawieszenia. Przepis art. 24127
§ 1
zdanie pierwsze k.p. stanowi, że ze względu na sytuację finansową pracodawcy
strony układu zakładowego mogą zawrzeć porozumienie o zawieszeniu stosowania u
danego pracodawcy, w całości lub w części, tego układu oraz układu ponadzakłado-
wego bądź jednego z nich, na okres nie dłuższy niż 3 lata. W myśl § 2 art. 24127
k.p.,
porozumienie, o którym mowa w § 1, podlega zgłoszeniu do rejestru odpowiednio
układów zakładowych lub układów ponadzakładowych. Ponadto informację o zawie-
szeniu stosowania układu ponadzakładowego strony porozumienia przekazują stro-
nom tego układu. Z kolei zgodnie z § 3 wskazanego artykułu, w zakresie i przez czas
określony w porozumieniu, o którym mowa w § 1, nie stosuje się z mocy prawa wyni-
kających z układu ponadzakładowego oraz z układu zakładowego warunków umów o
pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy. Przepis
art. 24127
§ 3 k.p. ma odpowiednie zastosowanie również do porozumień zbiorowych
o zawieszeniu stosowania - jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodaw-
cy - innych niż układy zbiorowe pracy przepisów prawa pracy, określających prawa i
obowiązki stron stosunku pracy (z wyjątkiem przepisów Kodeksu pracy oraz przepi-
sów innych ustaw i aktów wykonawczych) oraz o stosowaniu mniej korzystnych wa-
runków zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę (art. 91
§ 3 k.p. oraz art. 231a
§ 2
k.p.). Oznacza to, że także w przypadku tych porozumień, w zakresie i przez czas
określony w porozumieniu, nie stosuje się z mocy prawa wynikających z zawieszo-
nych postanowień prawa pracy i umów o pracę warunków tych umów i innych aktów
kreujących stosunek pracy. Wszystkie wymienione instytucje odnoszą się do poro-
zumień zbiorowych zawieranych w sytuacji zaistnienia u pracodawcy trudności eko-
nomiczno-finansowych.
6
Rozstrzygnięcie wątpliwości, o którą w istocie chodzi Sądowi Okręgowemu,
wymaga w pierwszym rzędzie wskazania na okoliczność, że istotą i celem wszystkich
wymienionych wyżej porozumień, w tym będącego przedmiotem rozważań w niniej-
szej sprawie porozumienia określonego w art. 24127
§ 1 k.p., jest umożliwienie pra-
codawcy przezwyciężenia trudności finansowych, które wskutek pogłębiania się mo-
głyby doprowadzić do zaprzestania prowadzenia przez niego działalności gospodar-
czej lub konieczności ograniczenia zatrudnienia. Należy zwrócić uwagę, że w swoim
pierwotnym brzmieniu art. 24127
§ 1 k.p. jednoznacznie określał cel instytucji zawie-
szenia stosowania układu zbiorowego jako „uniknięcie lub ograniczenie zwolnień
pracowników z przyczyn dotyczących pracodawcy”. Po zmianie omawianego przepi-
su, dokonanej z dniem 1 stycznia 2001 r. ustawą z dnia 9 listopada 2000 r. o zmianie
ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 107, poz. 1127 ze
zm.), przesłanka ta nie jest wyrażona w omawianym przepisie wprost, ale z pewno-
ścią ma ona decydujące znaczenie dla wyrażenia przez organizacje związkowe
zgody na zawieszenie stosowania układu. Z kolei konsekwencją możliwości zawarcia
porozumienia o zawieszeniu stosowania układu w całości lub w części może być to,
że skutki tego zawieszenia obejmą tylko pewną grupę pracowników. W uzasadnieniu
uchwały z dnia 29 listopada 2005 r., II PZP 8/05 (OSNP 2006 nr 5-6, poz. 72), Sąd
Najwyższy stwierdził, że dopuszczalność zmiany warunków pracy i płacy w celu ela-
stycznego reagowania na zmiany warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa, bez
konieczności dokonywania wypowiedzenia zmieniającego, nie oznacza pozbawienia
pracowników ochrony. Każda taka zmiana wymaga bowiem zgodnej woli stron poro-
zumienia, w tym związku zawodowego reprezentującego interesy pracowników. Na-
leży uznać, że w tej sytuacji zmiany, nawet jeśli są niekorzystne dla poszczególnych
pracowników, są uzasadnione ogólniej widzianym interesem załogi zakładu lub innej
grupy pracowniczej. Podobnie, kierując się wskazanym wyżej celem instytucji zawie-
szenia stosowania układu zbiorowego, w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 paździer-
nika 2006 r., SK 41/05 (OTK-A 2006 nr 9, poz. 126), w którym orzeczono o zgodno-
ści art. 24127
§ 3 k.p. z art. 24, art. 30 i art. 65 Konstytucji RP oraz braku niezgodno-
ści tego przepisu z art. 47 ustawy zasadniczej, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że
przedstawiciele pracodawcy oraz związków zawodowych samodzielnie określają, w
jakim momencie sytuacja pracodawcy jest na tyle trudna, że wymaga zawieszenia
tego układu w celu uniknięcia bardziej drastycznych skutków niż czasowe wyłączenie
lub ograniczenie uprawnień przewidzianych w układzie. Zezwalając w określonych
7
okolicznościach na czasowe zawieszenie obowiązywania układu ustawodawca miał
na celu poprawę sytuacji ekonomicznej pracodawcy. Tym samym zawieszenie sto-
sowania obejmuje zazwyczaj te postanowienia układu, które odnoszą się do wyna-
grodzenia za pracę oraz innych świadczeń na rzecz pracowników w zakresie, w ja-
kim postanowienia układu zawierają regulacje rozszerzające na korzyść pracownika
poziom uprawnień gwarantowanych w aktach powszechnie obowiązujących. Dlatego
też specyfika porozumień zawieranych z uwagi na sytuację finansową pracodawcy
na okres przejściowy usprawiedliwia odstępstwo od obowiązku dokonywania wypo-
wiedzenia warunków pracy lub płacy. Stworzenie pracodawcy możliwości szybkiego
reagowania na sytuacją ekonomiczną, przy jednoczesnym stosowaniu wypowiedze-
nia zmieniającego, byłoby nierealne. W rezultacie rozwiązanie ukształtowane przez
art. 24127
k.p. stanowi instrument chroniący pracę, a rozbieżność między indywidual-
nym interesem pracownika a interesem załogi przedsiębiorstwa znajdującego się w
trudnej sytuacji finansowej daje się rozstrzygnąć na korzyść ogółu pracowników, za-
interesowanych zapewne kontynuacją zatrudnienia. Jest więc uzasadnione, aby po-
rozumienie wyrażało wolę i interesy większości pracowników a nie wąskiej grupy za-
trudnionych.
Przy uwzględnieniu wskazanej wyżej istoty i funkcji art. 24127
k.p. oczywiste
się staje, że skutkiem przewidzianego w nim porozumienia jest automatyczna zmiana
treści indywidualnych stosunków pracy i pogorszenie warunków zatrudnienia pra-
cowników ze względu na sytuację finansową pracodawcy. Zawieszenie stosowania
postanowień układu w trybie przewidzianym przez omawiany przepis jest równo-
znaczne z czasową utratą mocy obowiązującej przez te postanowienia. Oczywiście
nie oznacza to ich formalnej derogacji, gdyż po upływie okresu zawieszenia z mocy
prawa zostają one reaktywowane. Zgodnie z art. 24127
§ 3 k.p., z dniem wejścia w
życie porozumienia o zawieszeniu stosowania układu zawieszone przepisy przestają
być stosowane, a treść umów o pracę może obejmować postanowienia mniej ko-
rzystne od tych, które wynikają z treści zawieszonych postanowień układu. Zawie-
szenie stosowania układu powoduje zaniechanie stosowania postanowień układo-
wych w ustanowionej postaci, a więc może ono polegać na ich czasowym uchyleniu
lub na ich czasowej modyfikacji poprzez obniżenie przewidzianych w nich standar-
dów warunków pracy lub płacy bądź przyznaniu innych świadczeń. W razie całkowi-
tego czasowego zawieszenia stosowania określonego postanowienia układu zasto-
sowanie mają powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy albo - gdy nie ma
8
ono swojego odpowiednika w powszechnym prawie pracy, którym mogłoby być za-
stąpione - następuje zubożenie treści stosunku pracy. Skoro więc w myśl art. 24127
§
3 k.p. postanowień układu nie stosuje się w okresie ich zawieszenia, to w tym okresie
zawieszone postanowienia układowe nie obowiązują w tym sensie, że pracownicy
nie mogą nabyć wynikających z nich uprawnień. Innymi słowy, w okresie zawiesze-
nia stosowania postanowień układu nie obowiązuje przepis (nie stosuje się przepisu),
na podstawie którego mogłoby powstać prawo do określonego świadczenia, przewi-
dzianego zawieszonym postanowieniem układowym.
Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 marca 2005 r., I
PK 191/04 (OSNP 2005 nr 21, poz. 335), stwierdzając, że porozumienie, o którym
traktuje art. 24127
k.p., prowadzi do swoistej zmiany układu. Swoistej, bo polegającej
na okresowym zawieszeniu stosowania jego postanowień, a w konsekwencji - zastą-
pieniu na ten czas „układowej” treści stosunku pracy treścią „ustawową”. Wynika z
tego, że w przytoczonym wyroku Sąd Najwyższy uznał, iż zawieszenie stosowania
postanowień układowych wyłącza nabywanie określonych uprawnień na ich podsta-
wie. Również w wyroku z dnia 22 stycznia 2004 r., I PK 199/03 (OSNP 2004 nr 22,
poz. 384), Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że porozumienie o zawieszeniu stosowa-
nia w całości lub w części układu zbiorowego pracy może dotyczyć tylko skutków,
które mają nastąpić w przyszłości, a nie zdarzeń prawnych i ich skutków (roszczeń
pracowniczych), które już nastąpiły, zawiesza się bowiem „stosowanie” (postano-
wień) układu zbiorowego pracy, a nie jego postanowień, które już zostały „zastoso-
wane”. Nie zawiesza się „zastosowania” układu a jego stosowanie, a więc jego od-
działywanie w przyszłości, po zawarciu stosownego porozumienia i jego wejściu w
życie. W konsekwencji za prawidłową należy przyjąć wykładnię art. 24127
k.p., z któ-
rej wynika, że zawierane na jego podstawie porozumienie o zawieszeniu stosowania
układu zbiorowego pracy nie może działać ze skutkiem wstecznym, w tym znacze-
niu, iż nie może ono pozbawiać pracownika prawa do świadczeń, które wynikają z
jego skonkretyzowanych roszczeń - zwłaszcza jeżeli stały się one już wymagalne -
powstałych przed zawarciem porozumienia. W cytowanym wyroku Sąd Najwyższy
uznał więc, że zawieszenie stosowania układu zbiorowego polega na pozbawieniu
pracowników roszczeń ze stosunku pracy w przypadku, gdy wynikające z układu wa-
runki umów o pracę nie zostały jeszcze zastosowane, lecz mogą zostać zastoso-
wane dopiero w przyszłości.
9
Dokonanie wykładni art. 24127
§ 1 i 3 k.p. w taki sposób, że zawieszenie sto-
sowania postanowień układowych powoduje jedynie przesunięcie daty wymagalności
uprawnień ustanowionych w zawieszonych przepisach oznaczałoby, iż zawieszone
postanowienia układu są stosowane (obowiązują) i kształtują treść stosunku pracy, a
w konsekwencji, że pracownicy nabywają określone w nich uprawnienia, a jedynie
zostaje przesunięta data realizacji tych uprawnień. Taka wykładnia po pierwsze by-
łaby niezgodna z treścią § 3 art. 2413
k.p., który wyraźnie stanowi o niestosowaniu z
mocy prawa w okresie zawieszenia układu zawieszonych postanowień układowych,
a nie o odroczeniu realizacji zobowiązań pracodawcy, a po drugie - podważałaby
funkcję instytucji określonej w art. 24127
k.p., jaką jest umożliwienie pracodawcy po-
prawy sytuacji finansowej i ochrony miejsc pracy. Przyjęcie, że zawieszenie posta-
nowień układu powoduje jedynie przesunięcie daty wymagalności roszczeń, ozna-
czałoby, że pracodawca po odwieszeniu stosowania układu musiałby zrealizować
wszystkie zobowiązania wynikające z zawieszonych okresowo postanowień układo-
wych. W zależności od określonego w porozumieniu zakresu zawieszenia, mogłyby
to być zobowiązania między innymi z tytułu zasadniczego wynagrodzenia za pracę,
premii, dodatków stażowych, dodatków funkcyjnych, nagród jubileuszowych, odpraw
emerytalnych i rentowych, nagród z zysku, świadczeń z funduszu socjalnego, itp.
Ustanowienie obowiązku wykonania przez pracodawcę zobowiązań ze wskazanych
tytułów pierwszego dnia po odwieszeniu stosowania układu stanowiłoby zaprzecze-
nie celu zawarcia porozumienia o zawieszeniu jego stosowania, jakim jest przezwy-
ciężenie trudności finansowych pracodawcy bez ograniczenia zatrudnienia. Ponadto
zawieranie takiego porozumienia ze strony pracodawcy pozbawione byłoby uzasad-
nienia, skoro mógłby się on uwolnić od wynikających z układu zbiorowego zobowią-
zań poprzez jego wypowiedzenie (art. 2417
k.p.). Nie ma przy tym żadnych uzasad-
nionych podstaw, aby stanowiące przedmiot rozpoznania w niniejszej sprawie prawo
do nagrody jubileuszowej, niebędącej świadczeniem przysługującym na podstawie
norm powszechnego prawa pracy, traktować inaczej niż prawo do innych świadczeń
ze stosunku pracy, których źródłem są tylko postanowienia układowe.
Co do zasady przesłanką nabycia prawa do nagrody jubileuszowej jest osią-
gnięcie przez pracownika wymaganego okresu zatrudnienia w czasie stosowania
(obowiązywania) przepisów uprawniających do tego świadczenia. Inaczej rzecz uj-
mując, regułą jest, że nabycie prawa do nagrody jubileuszowej następuje w dniu
upływu okresu uprawniającego do tego świadczenia. Jeżeli więc wymagany do na-
10
grody jubileuszowej okres zatrudnienia upłynął pracownikowi w okresie zawieszenia
stosowania postanowień układowych regulujących uprawnienie do tego świadczenia,
pracownik nie nabywa do niego prawa. Nie obowiązuje bowiem przepis (nie stosuje
się przepisu), na mocy którego przysługiwałoby pracownikowi takie uprawnienie.
Mamy zatem do czynienia z sytuacją analogiczną do tej, w jakiej przedmiotowe
świadczenie w ogóle nie byłoby przewidziane przez postanowienia układowe. Od-
wieszenie stosowania układu w części dotyczącej nagród jubileuszowych powoduje
reaktywowanie z mocy prawa jego postanowień w tym zakresie i stwarza taką sytua-
cję, jakby postanowienia te weszły w życie. Dla nabycia prawa do nagrody jubileu-
szowej w przypadku osiągnięcia przez pracownika wymaganego okresu zatrudnienia
przed wejściem w życie przepisów wprowadzających takie nagrody istotne jest, jak
kwestię nabycia uprawnień regulują przepisy układowe. Jeżeli wynika z nich, że na-
bycie prawa do nagrody jubileuszowej następuje w dniu upływu okresu uprawniają-
cego do niej, pracownik, który wymagany okres zatrudnienia osiągnął wcześniej,
czyli przed wprowadzeniem tego świadczenia, nie nabywa do niego prawa. Jeżeli
natomiast postanowienie układowe może być rozumiane w ten sposób, że pracownik
nabywa prawo do nagrody w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających na-
grody jubileuszowe, to oznacza, że data wejścia w życie przepisów wprowadzają-
cych to świadczenie jest datą nabycia do niego prawa, nawet wówczas, gdy okres
uprawniający do nagrody jubileuszowej upłynął przed wejściem w życie przepisów
wprowadzających to świadczenie. Uregulowanie w zakresie uprawnień do nagrody
jubileuszowej w przypadku upływu wymaganego okresu zatrudnienia w okresie za-
wieszenia stosowania postanowień układu może być również zawarte w porozumie-
niu o zawieszeniu stosowania tego układu. Kwestie te wymagają poczynienia w
sprawie dodatkowych ustaleń, istotnych dla jej rozstrzygnięcia.
Z powyższych względów podjęto uchwałę jak na wstępie.
========================================