Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 9 KWIETNIA 2008 R.
SNO 20/08
Ustalenie, że przewinienie dyscyplinarne zawiera znamiona przestępstwa
może być oparte na wyroku warunkowo umarzającym postępowanie wobec
sprawcy czynu, którego znamiona zawarte są w zarzucanym przewinieniu
dyscyplinarnym.
Przewodniczący: sędzia SN Piotr Hofmański.
Sędziowie SN: Zbigniew Hajn, Iwona Koper (sprawozdawca).
S ą d N a j w y ż s z y  S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem protokolanta
w sprawie sędziego Sądu Okręgowego po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2008 r. w
związku z zażaleniem obwinionego sędziego, na uchwałę Sądu Apelacyjnego  Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 8 stycznia 2008 r., sygn. akt (...), w przedmiocie zawieszenia
sędziego w czynnościach służbowych i obniżenia wysokości wynagrodzenia
u c h w a l i ł : u t r z y m a ć zaskarżoną u c h w a ł ę w m o c y ; kosztami
postępowania obciążyć Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2004 r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego
Sądu Apelacyjnego wszczął wobec sędziego Sądu 0kręgowego postępowanie
dyscyplinarne zarzucając mu, że w okresie od dnia 6 września 1999 r. do dnia 22
października 1999 r., będąc sędzią Sądu Okręgowego, pełniącym obowiązki
Przewodniczącego Wydziału XIII Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego, przekroczył
swoje uprawienia w ten sposób, że usunął z akt i dokumentów księgi wieczystej KW
nr (...), postanowienie z dnia 5 lipca 1999 r. o odmowie wpisu, trzy zwrotne
potwierdzenia odbioru i zarządzenie o uprawomocnieniu się wskazanego
postanowienia, którymi to dokumentami nie miał prawa wyłącznie rozporządzać,
czym działał na szkodę interesu publicznego, tj. popełnienie czynu z art. 107 § 1
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98,
poz. 1070 ze zm. – dalej jako u.s.p. z 2001 r.).
Sąd Apelacyjny  Sąd Dyscyplinarny uchwałą z dnia 13 maja 2002 r. zezwolił na
pociągniecie sędziego Sądu Okręgowego do odpowiedzialności karnej sądowej za ten
czyn.
Postanowieniem z dnia 25 lipca 2005 r. Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny
zawiesił postępowanie dyscyplinarne do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia o winie
2
sędziego w postępowaniu karnym toczącym się w Sądzie Rejonowym. W jego
uzasadnieniu Sąd Apelacyjny powołał się na postanowienie Sądu Najwyższego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 27 listopada 2003 r. (SNO 73/03), w którym stwierdzono, że
jeżeli przedmiotem toczących się równocześnie postępowań dyscyplinarnego i
karnego jest odpowiedzialność związana z zarzutem popełnienia tego samego czynu o
znamionach przestępstwa, to orzeczeniem obalającym domniemanie niewinności jest
wyrok karny.
Zarządzeniem z dnia 10 grudnia 2007 r. Prezes Sądu Okręgowego, na podstawie
art. 130 § 1 u.s.p., zarządził natychmiastową przerwę w czynnościach służbowych
sędziego Sądu Okręgowego do czasu podjęcia uchwały przez Sąd Dyscyplinarny
wskazując, że prawomocnym wyrokiem z dnia 6 grudnia 2007 r. Sąd Okręgowy na
podstawie art. 66 § 1 k.k. i art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie karne
przeciwko sędziemu Sądu Okręgowego oraz orzekł świadczenie pieniężne w kwocie
5 000 zł. Tym samym ustalone zostało, że sędzia dopuścił się czynu zabronionego z
art. 231 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Czyn ten (popełniony według
ustaleń powołanego wyroku w dniu 22 października 1999 r.) polegający na usunięciu z
akt sprawy postanowienia oraz związanych z nim dokumentów stanowi przekroczenie
podstawowych obowiązków sędziego.
Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2007 r. Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny
podjął zawieszone postępowanie dyscyplinarne i skierował sprawę na posiedzenie
Sądu Dyscyplinarnego w celu podjęcia uchwały z art. 130 § 3 u.s.p.
Zaskarżoną obecnie uchwałą z dnia 8 stycznia 2008 r. Sąd Apelacyjny  Sąd
Dyscyplinarny zawiesił sędziego Sądu Okręgowego w czynnościach służbowych do
prawomocnego zakończenia postępowania dyscyplinarnego i na czas trwania
zawieszenia obniżył o 25 % wysokość jego wynagrodzenia. W ocenie tego Sądu za
podjęciem uchwały przemawia wzgląd na powagę urzędu sędziego oraz dobro służby,
które wyklucza możliwość pełnienia obowiązków przez sędziego w czasie
prowadzenia postępowania dyscyplinarnego w sytuacji, gdy w postępowaniu karnym
przeciwko sędziemu o czyn tożsamy z zarzucanym mu w postępowaniu
dyscyplinarnym przewinieniem dyscyplinarnym zostało stwierdzone w prawomocnym
orzeczeniu sądu, że sędzia popełnił czyn wyczerpujący znamiona umyślnego
przestępstwa. Do podważenia tej oceny nie może prowadzić stanowisko wyrażone w
uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 maja 2000 r. (P 1/99),
zgodnie z którym wyrok warunkowo umarzający postępowanie nie obala
domniemania niewinności. Odnosząc się do wniosku obwinionego o umorzenie
postępowania dyscyplinarnego na podstawie art. 108 § 2 u.s.p. i niestosowanie art. 108
§ 4 u.s.p. – Sąd Apelacyjny wyraził zapatrywanie, że określony w art. 108 § 4 u.s.p.
dłuższy okres przedawnienia przewinień dyscyplinarnych związany jest z ustaleniem,
3
iż przewinienie zawiera znamiona przestępstwa, które w ocenie tego Sądu, wynika z
wyroku warunkowo umarzającego postępowanie.
Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2008 r. Sąd Apelacyjny  Sąd Dyscyplinarny
nie uwzględnił wniosku obwinionego o umorzenie postępowania dyscyplinarnego.
W zażaleniu obwiniony sędzia zarzucił zaistnienie bezwzględnej przesłanki
procesowej w postaci przedawnienia orzekania i wnosił o uchylenie zaskarżonej
uchwały. Podnosił, że rozstrzygniecie o warunkowym umorzeniu postępowania nie
opiera się na udowodnieniu winy, brak było zatem podstaw do przyjęcia, że zarzucane
mu przewinienie dyscyplinarne ma znamiona przestępstwa. Wyłącza to zastosowanie
art. 108 § 4 u.s.p.
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego w odpowiedzi na zażalenie przychylił się
do stanowiska skarżącego odnośnie do przedawnienia ścigania zarzucanego mu
przewinienia dyscyplinarnego i wnosił o zmianę zaskarżonej uchwały przez odmowę
zawieszenia sędziego w czynnościach sądowych i umorzenie postępowania
dyscyplinarnego.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zarzucane obwinionemu sędziemu przewinie dyscyplinarne popełnione zostało
w dniu 22 października 1999 r., a więc przed wejściem w życie u.s.p. z 2001 r. Na
podstawie art. 204 § 1 tej ustawy w sprawach przewinień dyscyplinarnych sędziów,
popełnionych przed jej wejściem w życie stosuje się przepisy tej ustawy z wyjątkiem
art. 108, z zastrzeżeniem § 2 do 5. Do przewinień popełnianych przed dniem 1
października 2001 r. zawsze więc stosuje się poprzednio obowiązujące zasady
dotyczące przedawnienia. Oznacza to, że w sprawie mieć będzie zastosowanie art. 81
ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, w
brzmieniu obowiązującym od dnia 9 września 1993 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 1994 r. Nr
7, poz. 25  dalej jako u.s.p. z 1985 r.). Przepis ten w § 1 przewidywał 3letni termin
przedawnienia zarówno wszczęcia jak i wyrokowania w sprawie dyscyplinarnej co do
przewinienia służbowego nie zawierającego znamion przestępstwa. Jeżeli natomiast
czyn zawierał znamiona przestępstwa, to zgodnie z § 2 przedawnienie dyscyplinarne
nie mogło nastąpić wcześniej niż przedawnienie przewidziane w przepisach Kodeksu
karnego. Przedawnienie dyscyplinarne w tym przypadku następowało więc według
przepisów Kodeksu karnego (art. 101 i 102 k.k.).
Przepis art. 81 § 2 u.s.p. z 1985 r. (tak jak art. 108 § 4 u.s.p. z 2001 r.) wiąże
dłuższy okres przedawnienia przewinienia dyscyplinarnego z ustaleniem, że zawiera
ono znamiona przestępstwa, a nie – jak podnosi skarżący – ze skazaniem za
przestępstwo. Ustalenie, że przewinienie dyscyplinarne zawiera znamiona
przestępstwa może być oparte na wyroku warunkowo umarzającym postępowanie
wobec sprawcy czynu, którego znamiona zawarte są w zarzucanym przewinieniu
4
dyscyplinarnym. Jak wskazał Trybunału Konstytucyjny w cytowanym przez
skarżącego, powoływanym uprzednio wyroku z dnia 16 maja 2000 r., wyrok
warunkowo umarzający postępowanie nie stwierdza winy oskarżonego, nie powoduje
więc obalenia domniemania niewinności, zawiera natomiast  konieczne i
wystarczające z punktu widzenia możliwości zastosowania art. 81 § 2 u.s.p. z 2005 r.
 ustalenie o charakterze procesowym w zakresie przypisania mu sprawstwa
zarzucanego czynu.
W tym stanie rzeczy, nieuzasadnione jest stanowisko skarżącego oraz Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego, że nastąpiło przedawnienie zarzucanego sędziemu
przewinienia dyscyplinarnego. Na podstawie art. 81 § 2 u.s.p. z 1985 r. przedawni się
ono z upływem terminów określonych w art. 101 § 1 pkt 4 i art. 102 k.k., liczonych od
dnia 22 października 1999 r.
Z tych względów orzeczono jak na wstępie.