Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 24/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 września 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Józef Iwulski
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa W. P.
przeciwko Urzędowi Gminy i Miasta C.
o wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 września 2008 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 25 października 2007 r.,
oddala skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. wyrokiem z
dnia 31 maja 2007 r., oddalił powództwo W. P. o zasądzenie od Urzędu Miasta i
2
Gminy w C. kwoty 22864,55 zł. (po częściowym cofnięciu pozwu) wraz z
ustawowymi odsetkami.
Sąd Rejonowy ustalił, że W. P. sprawował funkcję Burmistrza Miasta i Gminy
w C. w latach 2002 -2006. Rada Miejska, uchwałą Nr 3/1/02 z dnia 19 listopada
2002 r. ustaliła wynagrodzenie zasadnicze powoda jako Burmistrza Miasta i Gminy
w C. w kwocie 4200 zł, dodatek funkcyjny w kwocie 1065 zł., dodatek za wysługę
lat w kwocie 840 zł. oraz dodatek specjalny w kwocie 684,45 zł. Uchwałą Rady
Miejskiej Nr 149/XI1/03 z dnia 30 grudnia 2003 r. wynagrodzenie powoda zostało
obniżone do kwoty 3700 zł. obniżeniu uległy również pochodne wynagrodzenia w
postaci dodatku specjalnego i stażowego ustalone procentowo od wynagrodzenia
zasadniczego. Uchwała ta weszła w życie 1 stycznia 2004 roku. Różnica
wynikająca z obniżenia wynagrodzenia powoda za okres od 1 lutego 2004 r. do 2
grudnia 2006 r. wyniosła 22.864,55 zł.
Sąd pierwszej instancji ustalił, iż powód dowiedział się o uchwale obniżającej
mu wynagrodzenie na sesji rady miejskiej w dniu 30 grudnia 2003 r., na której
została ona podjęta. Uchwała nie została jednak zaskarżona w trybie nadzoru
administracyjnego.
Sąd Rejonowy podniósł, że do stosunku pracy na podstawie wyboru (powód
był pracownikiem zatrudnionym na podstawie wyboru) nie mają zastosowania
przepisy Kodeksu pracy dotyczące zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w
szczególności regulujące wypowiedzenie warunków pracy i płacy, dlatego też nie
można było zgodzić się ze stanowiskiem strony powodowej, iż do zmiany
wynagrodzenia pracownika samorządowego może dojść tylko za jego zgodą w
drodze porozumienia stron. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r.
o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 21, poz. 124 ze zm.), w kwestiach
nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy. A
zatem przepisy ustawy o pracownikach samorządowych jako unormowania
szczególne, mają w sprawach z zakresu stosunku pracy pracownika
samorządowego pierwszeństwo stosowania przed ogólnymi regulacjami Kodeksu
pracy. Wysokość wynagrodzenia pracowników samorządowych jest kompleksowo
uregulowana w art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o pracownikach samorządowych oraz w
przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie
3
zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach
gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz.U. Nr 146,
poz.1223 ze zm.). Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych,
pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie stosowne do
zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych. Organem
uprawnionym do kontroli jakości pracy świadczonej przez powoda była rada
miejska. Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz.1591 ze zm.) do wyłącznej
właściwości rady gminy należy ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o
kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności,
działania zarządu oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności.
Wynagrodzenie ustalone powodowi uchwałą Rady Miejskiej w C. z dnia 30 grudnia
2003 roku, aczkolwiek zostało obniżone, mieściło się w granicach określonych
przez przepisy obowiązującego wówczas rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11
lutego 2003 r. w sprawie zasad wynagradzania i wymagań kwalifikacyjnych
pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach
powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz.U. Nr 33, poz. 264 ze zm.). Zdaniem
Sądu, pozbawienie rady gminy kompetencji do ustalania wysokości wynagrodzenia
wójta, burmistrza lub prezydenta podważałoby jej kompetencje i powodowałoby, iż
ilość i jakość pracy świadczonej przez osoby pełniące te funkcje pozostawałaby bez
wpływu na wysokość ich wynagrodzenia. Na gruncie przedmiotowej sprawy jest to
szczególnie widoczne, albowiem przyczyną obniżenia wynagrodzenia powoda była
negatywna ocena jego pracy przez radę miejską.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji, zgodnie z art. 11 Kodeksu pracy,
nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy bez względu na
podstawę prawną tego stosunku wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy
i pracownika, zaś w świetle art. 29 ust. 4 i 5 k.p. zmiana warunków płacy lub pracy
wymaga zachowania formy pisemnej. Przepisy te w obecnym brzmieniu zostały
wprowadzone ustawą z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy-Kodeks pracy
oraz o zmianie niektórych ustaw, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.
(Dz.U. Nr 213, poz.2081). Nowelizacja ta związana była z koniecznością wdrożenia
dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 91/533 z dnia 14 października 1991 r. w
4
sprawie obowiązków dotyczących informowania pracowników o warunkach
stosowanych do umowy lub stosunku pracy (Dz. U. UE L. 91.288.32). Zdaniem
Sądu pierwszej instancji, przepis art. 11 k.p. nie może być interpretowany w ten
sposób, iż zmiana warunków umowy o pracę możliwa jest jedynie w drodze
zgodnych oświadczeń woli stron i to stwierdzonych na piśmie. Przepis ten jest
przepisem ogólnym i w sferze materialnoprawnej nie wyczerpuje całości
zagadnienia zawierania i przekształcania stosunków pracy, które jest możliwe w
trybie m.in. wypowiedzenia zmieniającego. Nowelizacja tego przepisu nie oznacza
również, iż zmiana warunków pracy i płacy pracownika samorządowego
zatrudnionego na podstawie wyboru możliwa jest jedynie w oparciu o zgodne
oświadczenia woli obu stron wyrażone na piśmie. Obowiązek pisemnego
potwierdzenia zmiany warunków pracy i płacy ma na celu usunięcie wątpliwości w
tym zakresie i nie powoduje nieważności postanowień podjętych bez zachowania
formy pisemnej. Nadto należy mieć na uwadze, iż wola stron dokonujących
czynności może być wyrażona w sposób wyraźny lub dorozumiany to jest przez
takie zachowanie, które nie pozostawia wątpliwości co do intencji tej osoby. W
odniesieniu do aktów formalnie jednostronnych (powołanie, mianowanie, wybór)
zgoda taka wyrażana jest na ogół w sposób dorozumiany poprzez podjęcie
czynności pracowniczych.
W ocenie Sądu Rejonowego zachowany został obowiązek pisemnego
poinformowania powoda o zmianie wynagrodzenia. Uchwała została bowiem
podjęta na sesji rady miejskiej na której obecny był powód, zaś wcześniej została
umieszczona w porządku obrad z którym powód zapoznał się. Zachowana została
forma pisemna uchwały. Tym samym wykonany został obowiązek pracodawcy
pisemnego powiadomienia pracownika o zmianie warunków pracy wynikający z art.
29 KP. Nie można tym samym przyjąć, iż podjęcie uchwały obniżającej
wynagrodzenie powoda nastąpiło w sposób sprzeczny z postanowieniami
dyrektywy 91/533. Dyrektywa ta określa pewien minimalny zakres informacji, który
musi być przekazany pracownikowi. Podjęcie pisemnej uchwały w obecności
powoda czyni zadość temu obowiązkowi.
Powyższy wyrok został przez powoda zaskarżony apelacją.
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. wyrokiem z
5
dnia 25 października 2007 r., oddalił apelację.
Sąd Okręgowy wskazał, że ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach
samorządowych (Dz. U. Nr 21, poz. 124 ze zm.) stanowi w art. 31 ust. 1, że w
kwestiach w niej nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu
pracy. Wynika stąd wniosek, będący potwierdzeniem reguły ustalonej w art. 5 k p.,
że przepisy ustawy o pracownikach samorządowych, jako unormowania
szczególne, mają w sprawach z zakresu stosunku pracy pracownika
samorządowego pierwszeństwo stosowania przed ogólnymi regulacjami
powszechnego ustawodawstwa pracy. W przepisach ustawy o pracownikach
samorządowych nie została wprost uregulowana kwestia przesłanek
dopuszczalności i trybu (sposobu) ewentualnego obniżenia pracownikowi
samorządowemu wynagrodzenia za pracę. Sąd drugiej instancji stwierdził, że w
doktrynie i orzecznictwie panuje zgoda, że do stosunku pracy powstałego na
podstawie wyboru nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy dotyczące
zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w szczególności regulujące
wypowiedzenie warunków pracy i płacy. Oznacza to zatem, że brak jest przesłanek
do zastosowania w stosunku do powoda - na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy o
pracownikach samorządowych - przepisów Kodeksu pracy dotyczących wysokości
wynagrodzenia, skoro ustawa o pracownikach samorządowych oraz przepisy
wykonawcze do niej regulują tę kwestię wyczerpująco. Pogląd powoda, że do
zmiany wysokości jego wynagrodzenia może dojść tylko za jego zgodą w drodze
porozumienia stron stosunku pracy, nie znajduje oparcia ani w przepisach ustawy o
pracownikach samorządowych, ani w przepisach kodeksu pracy. Zgodnie z art. 20
ust. 1 ustawy, pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie
stosowne do zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych.
Jest to przepis analogiczny do art. 78 § 1 k.p., zgodnie z którym wynagrodzenie za
pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi
wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także
uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Obydwa te przepisy określają
podstawowe kryteria ustalania wysokości wynagrodzenia, nie mogą być jednak
podstawą do domagania się przez pracownika wyższego wynagrodzenia za pracę i
nie kreują roszczenia o takie wynagrodzenie, jeżeli pracodawca określił je zgodnie
6
z przepisami płacowymi dotyczącymi określonej grupy pracowników (w przypadku
powoda chodzi o przepisy obowiązującego wówczas rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie zasad wynagradzania i wymagań
kwalifikacyjnych pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin,
starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz. U. Nr 33 poz. 264 ze
zm. ). Pracodawca zatrudniający pracownika samorządowego z wyboru ma
możliwość swobodnego ustalenia wysokości jego wynagrodzenia w granicach
określonych przez art. 20 ustawy o pracownikach samorządowych oraz przepisy
rozporządzenia Rady Ministrów wydanego w oparciu o upoważnienie ustawowe
zawarte w art. 20 ust. 2. Stosunek pracy pracownika samorządowego z wyboru jest
szczególnym stosunkiem pracy ściśle związanym z pełnioną przez niego funkcją -
w rozpoznawanej sprawie burmistrza gminy i miasta. Jednym organem
uprawnionym do oceny jakości świadczonej przez powoda pracy na powyższym
stanowisku była rada miejska- stosownie do art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 marca
1990 r. o samorządzie gminnym - jako organ stanowiący i kontrolny gminy. Do niej
również należało określanie wysokości wynagrodzenia burmistrza. Odebranie
radzie miejskiej kompetencji do ustalenia wysokości wynagrodzenia burmistrza w
zależności od ilości i jakości świadczonej pracy podważałoby jej ustawowe
kompetencje. Ponadto uchwała rady miejskiej z dnia 30 grudnia 2003 r. dotycząca
wynagrodzenia powoda jako burmistrza nie została zakwestionowana w trybie
nadzoru jako sprzeczna z prawem i przez to nieważna (na podstawie art. 91 ustawy
o samorządzie gminnym ).
W ocenie Sądu Okręgowego, zmiana wysokości wynagrodzenia powoda
odbyła się zgodnie z ustawowymi kompetencjami rady miejskiej w C., bez
naruszenia obowiązujących przepisów. Powód wiedział o uchwale w sprawie
obniżenia jego wynagrodzenia, albowiem sam był obowiązany przedłożyć ją
następnie wojewodzie w terminie 7 dni od daty jej podjęcia ( stosownie do art. 90
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym - Dz. U. z 2001 r. Nr 142
poz. 1591 ).
Powyższy wyrok został w całości zaskarżony skargą kasacyjną wniesioną
przez powoda. Orzeczeniu temu zarzucono naruszenie prawa materialnego, a to:
art. 31 ust 1 ustawy z dnia 22 marca 1990r. o pracownikach samorządowych
7
poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że przepisy tej ustawy wyczerpująco
regulują kwestie stosunku pracy pracowników samorządowych zatrudnionych na
podstawie wyboru, podczas gdy ustawa ta nie reguluje zasad zmiany stosunku
pracy i we wskazanym zakresie odsyła do przepisów kodeksu pracy, w
szczególności zastosowanie w niniejszym przypadku znajdują „zapisy” art. 11 kp i
art. 29 § 4 i § 5 k.p; naruszenie art. 11 k.p i art. 29 § 4 i § 5 k.p. „poprzez
błędne ich zastosowanie i uznanie, że do stosunku pracy z wyboru powołane
przepisy nie mają zastosowania, podczas gdy nowelizacja art. 11 k.p. została
wprowadzona w celu ujednolicenia przepisów dotyczących ochrony
pracownika, wdrażając w nasze uregulowania prawne unijną dyrektywę RWE
nr 91/533 w sprawie obowiązków dotyczących informowania pracowników o
warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy
(Dz.U.UE.L.91.288.32), która znajduje zastosowanie do pracowników
zatrudnionych na podstawie wyboru, co powoduje, że także do stosunku
pracy na podstawie wyboru znajdują zastosowanie przepisy dotyczącego
obowiązku uzyskania pisemnej zgody pracownika na zmianę warunków
pracy i płacy”.
Wskazując na powyższe wniesiono o uchylenie w całości
zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w K., a także o uchylenie w całości
poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w K. i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w K. i orzeczenia o kosztach
postępowania za wszystkie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonych
wyroków w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uwzględnienie
powództwa w całości.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma uzasadnionych podstaw.
W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się
dopuszczalność obniżenia wysokości wynagrodzenia wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) przez radę gminy w trakcie trwania jego stosunku pracy czyli w trakcie
sprawowania mandatu. Pogląd taki został wypowiedziany w wyrokach z dnia 9
8
października 2006 r. (II PK 27/06, OSNP 2007, nr 23-24, poz. 344) oraz z dnia 9
czerwca 2008 r. (II PK 330/07, dotychczas niepublikowany).
Skarga kasacyjna w swych podstawach i argumentacji nawiązuje
natomiast do odmiennego poglądu wyrażonego w wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2006 r. (II OSK 424/05 OSP 2007 nr 4, poz.
44). W tym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny przyjął, że nowelizacja art. 11
oraz art. 29 § 4 i 5 Kodeksu pracy dokonana ustawą z 14 listopada 2003 r. o
zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 213, poz.
2081) związana z wdrożeniem dyrektywy Rady z 14 października 1991 r.
91/533/EWG w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania
pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub do stosunku pracy (Dz. U.
WE L. 288 s. 32) spowodowała konieczność uznania, że zmiana warunków pracy
musi być dokonana na piśmie i wymaga zgodnego oświadczenia woli obu stron
stosunku pracy (bez względu na podstawę jego nawiązania) wyrażonego na
piśmie. Ten wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego został skomentowany w
trzech glosach. Glosa Andrzeja Kisielewicza jest krytyczna. Glosator odwołał się do
art. 31 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (jednolity
tekst: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 ze zm.), w myśl którego do stosunków
pracy tej grupy pracowników przepisy Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio.
Odpowiedniość stosowania oznacza możliwość niestosowania, co w przypadku
zmiany warunków płacy wójta w drodze jednostronnej czynności pracodawcy
prowadzi do wniosku, że uzależnienie możliwości obniżenia wynagrodzenia od
uzyskania pisemnej zgody pracownika prowadziłoby do negacji kompetencji rady
gminy wynikającej z art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia o samorządzie gminnym do
określenia wysokości wynagrodzenia wójta. Agnieszka Rzetecka- Gil (LEX /el 2007
64161) nie zaakceptowała takiego stosowania art. 11 i art. 29 § 4 i 5 k.p., jak to
uczynił Naczelny Sąd Administracyjny do stosunku pracy wójta, natomiast odrzuciła
możliwość obniżenia przez radę gminy wynagrodzenia wójta w trakcie jego kadencji
powołując się na zobowiązaniowy charakter stosunku pracy i „zasadę konsensusu”
. Pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny został zaaprobowany
przez Radosława Skwarło (Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa
2007 nr 3 s. 195 – 199), który podniósł, że dopuszczalność jednostronnego
9
obniżania pracownikowi wynagrodzenia byłaby sprzeczna z podstawowymi
zasadami prawa pracy a pracownik zatrudniony na podstawie wyboru nie jest
pozbawiony „ochrony prawa pracy”. Zdaniem tego autora, w przewidzianych
prawem formach kontroli rady nad wójtem nie mieści się dowolne obniżanie mu
wynagrodzenia i wpływanie w ten sposób na jego decyzję co do dalszego
sprawowania mandatu.
Sąd Najwyższy nie podziela poglądu wyrażonego w omówionym
wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Stosunek pracy wójta (burmistrza,
prezydenta miasta) nawiązywany jest na podstawie wyboru. Wójt wybierany jest w
wyborach bezpośrednich a czynności pracodawcy wykonuje wobec niego rada
gminy. Stosunek pracy wójta należy analizować z uwzględnieniem akcentowanych
w doktrynie publicznoprawnych aspektów wykonywania przez niego mandatu, który
to mandat wyznacza czas trwania stosunku pracy. Dodać trzeba, że wójt nie może
być odwołany w trakcie kadencji inaczej jak przy zastosowaniu procedury
referendum. Trzeba mieć na względzie tę specyfikę przy rozważaniu
odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu pracy do stosunku pracy wójta
nawiązanego na podstawie wyboru. Zasada wynikająca z art. 11 k.p. zarówno w
brzmieniu sprzed nowelizacji z 2003 r. jak po niej wyraża się w konsensualnym
charakterze nawiązania i kształtowania treści stosunku pracy bez względu na
podstawę jego nawiązania. W fazie nawiązania stosunku pracy zasada ta odnosi
się do wolności podjęcia zatrudnienia. Gdy chodzi o umowne stosunki pracy
obejmuje ona zgodne ustalenie w umowie warunków pracy i płacy. Gdy chodzi o
stosunki pracy nawiązane na innej niż umowa podstawie zasada ta wyraża się w
zgodzie na podjęcie zatrudnienia na warunkach określonych w akcie kreującym ten
stosunek pracy lub określonych w przepisach prawa. W przypadku wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) przyjęcie mandatu oznacza zgodę na podjęcie
zatrudnienia na warunkach określonych przez radę gminy w ramach prawa
powszechnie obowiązującego czyli ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o
pracownikach samorządowych i rozporządzeń wykonawczych do nich, zwłaszcza
rozporządzeń Rady Ministrów (w przypadku powoda chodzi zwłaszcza o
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie zasad
wynagradzania i wymagań kwalifikacyjnych pracowników samorządowych
10
zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach
marszałkowskich, Dz. U. Nr 33, poz. 264 ze zm.). Powód przyjmując mandat,
obejmując stanowisko Prezydenta Miasta C. wyraził zgodę na zatrudnienie na
takich warunkach. Gdy chodzi natomiast o modyfikacje warunków pracy i
(zwłaszcza) płacy w trakcie zatrudnienia „konsensualny” charakter stosunków pracy
nie wyklucza zmian dokonywanych przez pracodawcę, które w razie braku ich
akceptacji ze strony pracownika prowadzą do ustania zatrudnienia. Dzieje się tak w
razie odmowy przyjęcia nowych warunków pracy i płacy zaproponowanych przez
pracodawcę w tak zwanym wypowiedzeniu zmieniającym (art. 42 k.p.), które nie ma
- co do zasady - zastosowania do stosunków pracy nawiązanych na innej niż
umowa podstawie prawnej. Brak zgody na proponowaną zmianę treści stosunku
pracy może znaleźć wyraz w krokach prowadzących do rozwiązania umowy. W tym
jedynie wyraża się „zasada konsensusu”. Stosunki pracy nawiązywane na
podstawie mianowania są najczęściej regulowane w ustawach pragmatycznych,
które zawierają postanowienia dotyczące ich modyfikacji. Stosunek pracy
pracownika samorządowego nawiązany na podstawie wyboru podlega
uregulowaniom ustawy o pracownikach samorządowych. Szczególną postacią
stosunku pracy z wyboru jest stosunek pracy wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Szczególność wynika z tego, że te stanowiska pracownicze obsadzane są w
drodze wyborów bezpośrednich a radzie gminy przysługują kompetencje
pracodawcy oraz kompetencje kontrolne. W ramach tych kompetencji rada ustala
wynagrodzenie wójta w granicach prawa powszechnie obowiązującego. Wójt
obejmując mandat wyraża zgodę na poddanie się rygorom wynikającym z tego
prawa. W granicach wynikających z przepisów rozporządzenia rada gminy ustala
wynagrodzenie i w tych granicach może je modyfikować. Nie można uznać, że do
stosunku pracy wójta ma zastosowanie wypowiedzenie zmieniające już tylko z
tego powodu, że odmowa przyjęcia zaproponowanych warunków musiałaby
doprowadzić do ustania zatrudnienia, które w przypadku wójta ustaje tylko w razie
wygaśnięcia mandatu. Mandat wójta nie wygasa też z razie żadnych czynności
rady, na przykład nie jest możliwe jego odwołanie, tak jak to się dzieje w
odniesieniu do członków zarządu powiatu. Nie można zatem odwołać wójta, który
nie zaakceptował obniżenia wynagrodzenia. „Zasada konsensusu” ma zatem
11
względny charakter, gdy chodzi o modyfikacje treści stosunków pracy. Brak zgody
pracownika na jednostronne propozycje pracodawcy prowadzi na ogół do ustania
stosunku pracy i tylko w tym wyraża się ta zasada. Natomiast w przypadku
pracowników, których podmiot działający na rzecz pracodawcy nie może odwołać
ani w inny sposób nie można doprowadzić do ustania stosunku pracy w razie braku
akceptacji zmiany treści stosunku pracy, zmiana taka jest dopuszczalna w
granicach określonych w przepisach prawa, bez względu na aprobatę pracownika.
Prawo powszechnie obowiązujące wyznacza swobodę pracodawcy w określeniu na
nowo warunków płacy wójta. Zgoda na objęcie mandatu oznacza zgodę na
poddanie się temu prawu. W tym wyraża się zasada wynikająca z art. 11 k.p.
stosowana odpowiednio do pracowników samorządowych zatrudnionych na
podstawie wyboru.
Przepis art. 29 § 4 i 5 k.p. odnosi się wyłącznie do obowiązków
informacyjnych pracodawcy i ich formy. Nie został on naruszony, gdyż uchwała
dotycząca obniżenia wynagrodzenia powoda znalazła wyraz pisemny a powód
niezależnie od obecności przy jej podjęciu otrzymał ją w formie pisemnej i miał
obowiązek przedstawić ją wojewodzie.
Na koniec trzeba wspomnieć, że interpretacja prawa proponowana w
skardze kasacyjnej prowadziłaby do pozbawienia rady gminy możliwości pełnienia
funkcji kontrolnych. W skrajnych wypadkach prowadziłoby to do niemożliwych do
zaakceptowania sytuacji zakazu obniżania wynagrodzenia wójtom łamiącym
prawo. Obniżanie wynagrodzenia może podlegać kontroli sądów pod względem
zgodności z prawem w różnych jej aspektach. W tej sprawie granice kontroli
kasacyjnej wyznaczały podstawy skargi, którymi Sąd Najwyższy był związany (art.
39813
§ 1 k.p.c.). Ponieważ podstawy te okazały się nieuzasadnione, skarga
podlegała oddaleniu (art. 398 14
k.p.c.).
/tp/