Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 72/08
POSTANOWIENIE
Dnia 4 września 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku J. G.
przy uczestnictwie Syndyka Banku (…) w W. SA
masy upadłości Banku (…) w N. nad P., S. G. i Z. G.
przy udziale W. G.
o wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 4 września 2008 r.,
zażalenia W. G.
na postanowienie Sądu Okręgowego w R. z dnia 7 lutego 2008 r., sygn. akt IV Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w G. po rozpoznaniu skargi na wpis referendarza sądowego
polegający na wykreśleniu hipoteki zwykłej obciążającej nieruchomość wnioskodawczyni
J. G. i uczestników postępowania S. G. i Z. G., której są współwłaścicielami, uchylił ten
wpis i wniosek oddalił. Sąd ten ustalił, że hipoteka została wpisana na rzecz Banku (…)
w N. Wierzytelność, którą zabezpieczała nabył w drodze cesji W. G. w dniu 14 listopada
2006 r. W dniu 10 kwietnia 2007 r. złożył wniosek o wpis hipoteki na jego rzecz.
Wniosek J. G. o wykreślenie hipoteki wpłynął do sądu w dniu 19 lutego 2007 r.
Podstawę tego wniosku stanowił wystawiony przez bank dokument, w którym
stwierdzono spłatę kredytu przez wnioskodawczynię. W ocenie Sądu Rejonowego
2
dokument ten, złożony jedynie w formie kserokopii, nie mógł stanowić podstawy
wykreślenia hipoteki, gdyż został sporządzony po dokonaniu przelewu wierzytelności
banku na rzecz W. G.
W wyniku apelacji wniesionej przez wnioskodawczynię i uczestników
postępowania S. G. i Z. G. Sąd Okręgowy w R. uchylił postanowienie Sądu Rejonowego
w G. i odrzucił skargę na wpis referendarza sądowego wniesioną przez W. G. Sąd
drugiej instancji uznał, że z uwagi na treść art. 6261
§ 2 k.p.c. nie mógł on uzyskać
statusu uczestnika postępowania i zaskarżyć postanowienia o wykreśleniu hipoteki,
mimo że złożył wniosek o wpis hipoteki na swoją rzecz. O kolejności wniosku o wpis
rozstrzyga bowiem chwila wpływu wniosku do sądu (art. 6266
§ 6 k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego w R. W. G. zarzucił
nieważność postępowania, naruszenie art. 2 Konstytucji, art. 31 ust. 1 ustawy o
księgach wieczystych i hipotece, art. 95 ust. 1 i 3 Prawa bankowego oraz art. 6261
§ 2 i
510 k.p.c. W oparciu o te zarzuty wniósł o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty zawarte w zażaleniu wykraczają znacznie poza przedmiot zaskarżonego
postanowienia, którego podstawę stanowiła ocena, że skarżący nie miał uprawnień
uczestnika postępowania w sprawie o wykreślenie wpisu. Rozstrzygnięcie to miało
charakter wyłącznie formalny i nie mogło z tego względu naruszać przepisów
stanowiących podstawę wykreślenia wpisu (przepisów prawa bankowego i ustawy o
księgach wieczystych i hipotece). Rozpoznawanie w tym zakresie zarzutów zażalenia
było zatem bezprzedmiotowe. Wymaga też podkreślenia, że uczestnikiem postępowania
był syndyk masy upadłości Banku (…) w N. nad P. i nieuzasadniony był zarzut
nieważności postępowania związany z naruszeniem art. 60 Prawa upadłościowego.
Skarżący zarzucił natomiast trafnie naruszenie art. 6261
§ 2 k.p.c. Wprawdzie
usprawiedliwione było stanowisko Sądu Okręgowego, że przepis ten jest
unormowaniem szczególnym wobec art. 510 k.p.c. i w porównaniu z nim zawęża krąg
uczestników postępowania wieczystoksięgowego, to jednak nieuzasadnione było
stwierdzenie, że na gruncie regulacji z art. 6261
§ 2 k.p.c. udział w postępowaniu o
wykreślenie hipoteki W. G. był wyłączony, w szczególności z uwagi na brzmienie art.
6266
§ 6 k.p.c. Fakt, że w świetle tego przepisu wniosek o wykreślenie hipoteki podlegał
wcześniejszemu rozpoznaniu nie miał decydującego znaczenia dla oceny, czy osoba,
która wcześniej złożyła wniosek o wpis hipoteki na swoją rzecz jest uczestnikiem tego
postępowania. Zagadnienie to reguluje wyłącznie art. 6261
§ 2 k.p.c. Z tego punktu
3
widzenia istotne jest dokonanie oceny, czy stwierdzenie odnoszące się do osoby „na
rzecz której wpis ma nastąpić” dotyczy wyłącznie konkretnego wnioskodawcy, w
zakresie wniosku złożonego przez tę właśnie osobę, czy też jest to pojęcie szersze,
odnoszące się również do innych osób, które w dacie rozpoznania takiego wniosku są
również wnioskodawcami, a przedmiotem ich wniosku jest to samo prawo podlegające
wpisowi lub wykreśleniu. Przy rozstrzyganiu tej kwestii należy uwzględnić, że art. 6261
§
2 k.p.c. zastąpił uchylony art. 51 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, który
przewidywał, że o dokonanym wpisie zawiadamia się wnioskodawcę, osoby na rzecz
których wpis nastąpił i osoby, których prawa zostały wpisem dotknięte. Osoby te
traktowane były zatem jako uczestnicy postępowania, w którym dokonano wpisu. Na
gruncie regulacji z art. 51 ustawy o księgach wieczystych i hipotece Sąd Najwyższy
wyraził pogląd, że osoba, której prawa zostały wpisem dotknięte może zgłosić swój
udział w sprawie wnosząc apelację od wpisu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
11 stycznia 2001 r., V CKN 1841/00, OSNC 2001 Nr 7-8, poz. 113). Nie można przyjąć,
aby art. 6261
§ 2 k.p.c. stanowił istotną zmianę regulacji z art. 51 ustawy o księgach
wieczystych i hipotece w zakresie określenia uczestników postępowania o wpis w
księdze wieczystej. Dlatego też zachowało aktualność wcześniejsze orzecznictwo Sądu
Najwyższego dotyczące tej problematyki. Uwzględniając powyższe należy opowiedzieć
się za stanowiskiem, że wierzyciel hipoteczny, który złożył wniosek o wpis hipoteki,
może być uczestnikiem postępowania o wykreślenie tej samej hipoteki wpisanej na
rzecz innego podmiotu, mimo że jego wniosek nie został jeszcze rozpoznany. Z tego
względu zażalenie podlegało uwzględnieniu i zaskarżone postanowienie zostało
uchylone na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.