Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 153/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia

SSA Marcjanna Górska (spr.)

Sędziowie:

SA Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

SA Małgorzata Rokicka-Radoniewicz

Protokolant: st. prot. sądowy Krzysztof Wiater

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2013 r. w Lublinie

sprawy A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do renty socjalnej

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 10 grudnia 2012 r. sygn. akt VII U 233/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 153/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 listopada 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 września 2010 r. odmówił A. B. przyznania prawa do renty socjalnej na podstawie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz.U. z 2003 r., Nr 135, poz. 1268 ze zm.), ponieważ komisja lekarska orzeczeniem z dnia 18 listopada 2010 roku nie uznała go za całkowicie niezdolnego do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. B. domagał się uznania, że jest całkowicie niezdolny do pracy i przyznania na tej podstawie prawa do renty socjalnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, powtarzając argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał A. B. prawo do renty socjalnej od dnia 20 września 2010 roku do 30 września 2013 roku.

Sąd ustalił, że wnioskodawca A. B. urodzony w dniu (...), w dniu 20 września 2010 roku złożył wniosek o rentę socjalną. Lekarz orzecznik orzeczeniem z dnia 1 października 2010 roku rozpoznał u wnioskodawcy wrodzoną wadę serca – koarktację aorty, nadciśnienie tętnicze, odpływ pęcherzowo-moczowy lewostronny, neuropatię odpływową, schyłki okołomoczowodowe, torbielowatość nerek, niedoczynność tarczycy spowodowana aplazją prawego płata, moczenie nocne i uznał, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy na okres 2 lat w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed 18 rokiem życia. Wobec zgłoszenia zarzutu wadliwości orzeczenia stan zdrowia wnioskodawcy był przedmiotem oceny komisji lekarskiej, która orzeczeniem z dnia 18 listopada 2010 roku nie stwierdziła całkowitej niezdolności do pracy. W efekcie organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Na podstawie opinii biegłych lekarzy specjalistów: laryngologa, nefrologa, kardiologa, endokrynologa i psychiatry oraz biegłego psychologa z dnia 8 marca 2011 roku Sąd Okręgowy ustalił, że u wnioskodawcy występuje obustronny niedosłuch, torbielowatość nerek, odpływ pęcherzowo-moczowodowy lewostronny, neuropatia odpływowa, schyłki okołomoczowodowe, zastawki cewki tylnej, wrodzona wada serca pod postacią zwężenia cieśni aorty leczona operacyjnie w 2001roku, hipoplazja prawej tętnicy wieńcowej, przetoka lewej tętnicy wieńcowej do prawego przedsionka, zaburzenia układu bodźco-przewodzacego serca, niedoczynność tarczycy spowodowana wrodzonym brakiem prawego płata tarczycy i niedorozwojem płata lewego, zaburzenia adaptacyjne u osoby z niskim intelektem. Stwierdzone schorzenia powodują całkowitą niezdolność wnioskodawcy do pracy powstałą przed 18 rokiem życia.

Sąd wskazał, że biegli w uzasadnieniu opinii podali, że stwierdzone schorzenia nerek mają charakter przewlekły, wady predysponują do rozwinięcia się przewlekłej niewydolności nerek-nefropatia odpływowa. Już w 1998r stwierdzono zatarcie granicy koro-rdzeniowe. W ocenie nefrologa choroba nerek i dróg moczowych łącznie z innymi wrodzonymi defektami powoduje całkowitą niezdolność do pracy. Także pozostali biegli po stwierdzeniu licznych wrodzonych wad układu sercowo-naczyniowego, tarczycy, słuchu, a także niższy niż przeciętny poziom intelektualny i towarzyszące temu zaburzenia emocjonalne uznali, że naruszają one sprawność organizmu w stopniu sprowadzającym całkowita niezdolność do pracy powstałą przed 18 rokiem życia.

Sąd pierwszej instancji podał, że w sposób analogiczny stan zdrowia wnioskodawcy oceniła biegła z zakresu medycyny pracy, który to dowód dopuścił w uwzględnieniu wniosku organu rentowego. Biegła podzieliła opinię lekarza orzecznika ZUS z dnia z 1 października 2010 roku i opinię biegłych sadowych z dnia 8 marca 2011roku i uznała, że A. B. jest całkowicie niezdolny do pracy.

Sąd zaznaczył, że wymienieni wyżej biegli podtrzymali swoje stanowisko w opinii uzupełniającej, po zapoznaniu się z zastrzeżeniami organu rentowego. Stwierdzili oni, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy, niezdolność ta powstała przed ukończeniem 18 roku życia i trwa do 30 września 2013 roku.

Sąd Okręgowy wskazał nadto, że uwzględniając wniosek organu rentowego dopuścił dowód z opinii biegłych kardiologa, laryngologa i chorób wewnętrznych w celu oceny stanu zdrowia wnioskodawcy, jednakże z uwagi na niestawiennictwo wnioskodawcy na termin badania przez biegłych i złożone przez niego wyjaśnienie pominął przedmiotowy dowód.

Według Sądu pierwszej instancji, opinie biegłych zasługiwały na podzielenie albowiem biegli przebadali wnioskodawcę, wnikliwie przeanalizowali jego dokumentację medyczną i szczegółowo omówili wpływ zdiagnozowanych u niego schorzeń na zdolność do pracy. Wzięli pod uwagę fakt, że skarżący ma liczne wrodzone wady układu sercowo-naczyniowego, układu moczowego, tarczycy, słuchu, a także niższy niż przeciętnie poziom intelektualny i towarzyszące mu zaburzenia emocjonalne. W ten sposób odnieśli się do wszystkich zagadnień wymagających wiedzy specjalistycznej. Jednocześnie biegli orzekli, że schorzenia wnioskodawcy naruszają sprawność organizmu w stopniu sprowadzającym całkowitą niezdolność do pracy, która powstała przed 18 rokiem życia. Wnioski zawarte w treści opinii zostały wystarczająco i w sposób przekonujący uzasadnione. Zarzuty organu rentowego do opinii, zdaniem Sądu, okazały się nieuzasadnione.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca spełnia warunki do nabycia prawa do renty socjalnej określone w art. 4 ust. 1 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 r., Nr 135, poz. 1268 ze zm.), który to przepis stanowi, że renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1)  przed ukończeniem 18 roku życia;

2)  w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia;

3)  w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Z kolei stosownie do treści art. 12 i 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), stosowanymi na podstawie art. 15 ustawy o rencie socjalnej, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu, a także możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy, lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Sąd podniósł, że w niniejszej sprawie biegli stwierdzili, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy i niezdolność ta powstała przed 18 rokiem życia. Sąd wskazał dodatkowo, że przeoczył treść pisma wnioskodawcy z dnia 3 grudnia 2012 roku.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 14 § 1 kpc orzekł jak w sentencji.

Apelację od tego wyroku złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.. Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu:

- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz.U. Nr 135, poz. 1268) w związku z art. 12 i 13 ustawy z dnia 17 grudnia1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.),

- sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyznanie prawa do okresowej renty socjalnej osobie, której stan zdrowia nie uzasadnia uznania jej za całkowicie niezdolną do pracy.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł między innymi, że nie można zaakceptować orzeczenia całkowitej niezdolności wnioskodawcy do pracy na okres trzech lat. W świetle bowiem zgromadzonej dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia A. B. w Poradni kardiologicznej (...) w W. i (...) w L., Endokrynologicznej i Laryngologicznej w (...) w L., Pediatrycznej w Ł., kart informacyjnych leczenia szpitalnego w latach 1992, 1998, 1999, 2001 i 2003, wyników badań specjalistycznych, w tym ECHO serca z dnia 19 lipca 2010 roku, EKG metodą H., wnioskodawca nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu. Ustalenia Sądu pierwszej instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba szczegółowego powtarzania ustaleń faktycznych i dokonanej oceny prawnej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 roku, II UKN 61/97 OSNP z 1998 roku, nr 3, poz. 104 ).

Zgodnie z treścią powołanego przez Sąd pierwszej instancji art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz.U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.), renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: 1) przed ukończeniem 18. roku życia; 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia; 3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Jak wynika zatem z brzmienia cytowanego przepisu warunkiem nabycia prawa do przedmiotowego świadczenia jest istnienie całkowitej niezdolności do pracy spowodowane naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed upływem

okresów wymienionych w pkt. 1-3.

Kwestią sporną w stanie faktycznym sprawy pozostawało spełnienie przez wnioskodawcę warunku dotyczącego istnienia całkowitej niezdolności do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Przepis ten mający zastosowanie z mocy art. 15 ustawy o rencie socjalnej stanowi, że całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Dokonanie zatem ustaleń w spornym zakresie wymagało wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 kpc, co oznaczało konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłych dysponujących specjalistyczną wiedzą odpowiednią dla dokonania oceny stanu zdrowia wnioskodawcy. Uwzględniając charakter schorzeń rozpoznanych u A. B., za prawidłowe uznać należy postępowanie Sądu, który orzekając w sprawie dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów: laryngologa, nefrologa, kardiologa, endokrynologa i psychiatry oraz biegłego psychologa, a nadto specjalisty z zakresu medycyny pracy.

Treść opinii wydanych przez wskazanych biegłych, przywołana obszernie przez Sąd pierwszej instancji, po jej uzupełnieniu, zdaniem Sądu odwoławczego, nie budzi jakichkolwiek wątpliwości. Biegli w sposób wnikliwy przeanalizowali dokumentację medyczną, przedstawiając szczegółowo przebieg i stan zaawansowania rozpoznanych u wnioskodawcy schorzeń. Odnosząc się do zarzutów organu rentowego zgłoszonych pod adresem opinii z dnia 8 marca 2011 roku, a w których to podniesiono, że jedynym istotnym problemem zdrowotnym wnioskodawcy pozostaje stan układu krążenia po leczeniu operacyjnym wady serca w dzieciństwie, jednak i odnośnie tego schorzenia, według skarżącego, jak wynika z uzyskanych wyników badań EKG metodą H., stan nie jest poważny (pismo ZUS – k.42-43), biegli stwierdzili, że wyniki badań, na które powołano się w zarzutach do opinii, zostały wybrane tendencyjnie. Mianowicie pozwany organ wskazując, że po zabiegu operacyjnym wady serca, serce jest nieprzerośnięte i występuje tendencja do bradykardii, pomija milczeniem występowanie: niedorozwoju prawej tętnicy wieńcowej, przetokę lewej tętnicy, pauzy powyżej 2 sekund, graniczne PQ – 120 msek., QT 420 msek., niepełny blok RBBB, pobudzenia przedwczesne komorowe i nadkomorowe. Dodatkowo biegli stwierdzili, że wnioskodawca choruje na wady wrodzone wielu narządów i oddzielne ocenianie różnych schorzeń i stopnia naruszenia sprawności organizmu przez te schorzenia jest uchybieniem, gdyż nie uwzględnia integralności organizmu.

W ocenie Sądu odwoławczego, analiza zawartych w apelacji wywodów zmierzających do podważenia wiarygodności dowodu z opinii biegłych lekarzy specjalistów uzasadnia pogląd, iż sprowadzają się one do przedstawienia własnej szczegółowej oceny poszczególnych schorzeń rozpoznanych u wnioskodawcy, a tym samym nie mogą być inaczej ocenione aniżeli polemika z wiedzą medyczną biegłych. Skarżący stawiając zarzut braku przeanalizowania przez biegłych dokumentacji medycznej, nie wskazał jakie konkretnie dokumenty medyczne zostały przez biegłych pominięte, bądź też które ustalenia biegłych pozostają w sprzeczności z tą dokumentacją. W rezultacie zarzuty te nie prowadzą do podważenia stanowiska Sądu pierwszej instancji, który opinie te uznał za miarodajne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Należy bowiem podkreślić, że specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez Sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłego za nieprzekonującą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 7 kwietnia 2005 roku, II CK 572/04 - LEX nr 151656). Wymogom tym, zdaniem Sądu Apelacyjnego, odpowiada ocena omawianego dowodu dokonana przez Sąd pierwszej instancji. W rezultacie, wbrew twierdzeniom apelacji, nie zachodzi zarzucana w niej sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Podkreślić w tym miejscu należy, iż na akceptację zasługuje sugestia biegłych zawartą w opinii uzupełniającej, że ocena stanu zdrowia w aspekcie istnienia niezdolności do pracy powinna być dokonywana przez pryzmat wszystkich stwierdzonych schorzeń. „Integralność ludzkiego organizmu wyklucza badanie jego dolegliwości w taki sposób, iżby wypowiadali się o nich odrębnie specjaliści z różnych dziedzin wiedzy medycznej i każdy z nich w swoim tylko zakresie oceniał stopień uszczerbku na zdrowiu i jego wpływ na pracowniczą zdolność do zarobkowania” (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2007 roku, I UK 304/06 – LEX nr 898844).

Reasumując, Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd pierwszej instancji był w pełni uprawniony do podzielenia opinii biegłych lekarzy specjalistów i oparcia na ich podstawie ustaleń faktycznych w zakresie istnienia całkowitej niezdolności wnioskodawcy do pracy.

Nie było też, zdaniem Sądu odwoławczego, potrzeby prowadzenia dalszego postepowania dowodowego odnośnie niezdolności do pracy, jak ostatecznie przyjął to Sąd Okręgowy. Konieczność prowadzenia postępowania dowodowego występuje tylko w przypadku, gdy opinie są niepełne bądź też zawierają sprzeczności wymagające wyjaśnienia. Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca.

Wobec zatem ustalenia, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy a niezdolność ta pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed 18 rokiem życia, trafnie Sąd Okręgowy uznał, że spełnia on warunki do nabycia prawa do renty socjalnej określone w art. 4 ust. 1 ustawy z 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej. Oznacza to, iż zgłoszony w apelacji zarzut naruszenia prawa materialnego nie jest usprawiedliwiony.

W tym miejscu podnieść dodatkowo należy, iż Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji związany jest zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa procesowego i z tego powodu nie był uprawniony do oceny przyznania Sądu pierwszej instancji w kwestii przeoczenia treści pisma z dnia 3 grudnia 2012 roku, wobec braku jakichkolwiek zarzutów apelacji w tym zakresie (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2011 roku, I UK 357/10 – LEX nr 863946).

Mając powyższe względy na uwadze i z mocy art. 385 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.