Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Mariusz Struski

Sędziowie: SO Jolanta Deniziuk (spr.), del.SR Beata Kopania

Protokolant: Barbara Foltyn

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2013 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiej Policji w G.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego
w Lęborku z dnia 15 stycznia 2013r., sygn. akt I C 844/12

I. zmienia zaskarżony wyrok, w ten sposób, że:

a) w pkt 1 zasądza od Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa - Komendy Wojewódzkiej Policji w G. kwotę 15 525 (piętnaście tysięcy pięćset dwadzieścia pięć) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od 8 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty,

b) w pkt 2 zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2400 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

II. zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa - Komendy Wojewódzkiej Policji w G. kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 151/13

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa – Komendant Wojewódzki Policji w G. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 15 525 zł zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 8.06..2012 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając, że powyższą kwotę dochodzi tytułem zwrotu odszkodowania wypłaconego funkcjonariuszowi ….w związku z wypadkiem, któremu uległ on podczas pełnienia obowiązków służbowych.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Rozpoznający sprawę w I instancji Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 8 stycznia 2010r. w miejscowości D. na trasie R. – S. kierujący samochodem osobowym marki S. (...) M. S. , znajdujący się w stanie nietrzeźwym, naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym , w wyniku czego najechał na tył pojazdu marki N. . Na skutek zderzenia poszkodowany został pasażer pojazdu-funkcjonariusz policji S. J. znajdujący się na drodze z miejsca pełnienia służby do miejsca zamieszkania.

Wskutek tego zdarzenia doznał on uszczerbku na zdrowiu w postaci urazu odcinaka szyjnego kręgosłupa z objawami wstrząśnienia rdzenia kręgowego na tym poziomie i uszkodzenia nerwu pośrodkowego i łokciowego prawego , co stanowiło 25%uszczerbku . W związku z powyższym decyzją Komendanta Wojewódzkiego Policji w G. w dniu 3.02.2011r. przyznał, na podstawie art.5 ustawy z dnia 16.12.1972 o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji ( Dz.U. Nr 53, poz. 345 z póż. zm.) funkcjonariuszowi odszkodowanie w wysokości 15 525 zł.

Jak ustalił Sąd Rejonowy sprawca wypadku posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego (...) S.A w W.. W związku z tym, pismem z dnia 21 maja 2012r. r. powód wezwał pozwanego do zapłaty powyższej kwoty tytułem zwrotu świadczenia, które wypłacił poszkodowanemu funkcjonariuszowi w związku ze zdarzeniem z dnia jakie miało miejsce w dniu 8.01.2010r.

Pozwany odmówił powodowi wypłaty wskazanej kwoty nie znajdując podstaw do uznania zasadności powyższego wezwania.

Mając na uwadze tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy w Lęborku wyrokiem z dnia 15 stycznia 2013r. oddalił powództwo oraz zasądził od powoda Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w G. na rzecz pozwanego (...) S.A w W. zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 2400 zł .

Wydanie powyższego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy poprzedził rozważaniami prawnymi, w których odnosząc się do treści art. 441 § 3 kc, podzielił argumentację Sądu Najwyższego wyrażoną w orzeczeniu z dnia 8.10.2010r. (III CZP 35/10) o tym, że w sytuacji, w której Skarb Państwa wypłacił funkcjonariuszowi poszkodowanemu w wypadku świadczenie odszkodowawcze, trudno uznać, że osobą bezpośrednio poszkodowaną jest Skarb Państwa. Uprawnionym do żądania odszkodowania jest tylko ten, kto bezpośrednio poniósł szkodę w następstwie określonego zdarzenia. Zdaniem Sądu I instancji w niniejszej sprawie nie występuje współodpowiedzialność solidarna pomiędzy Skarbem Państwa, a pozwanym ubezpieczycielem sprawcy wypadku wyrządzającego szkodę na osobie funkcjonariusza. Nie przewiduje jej bowiem żaden przepis szczególny ustawy, zaś przepisu art. 441 kc nie można zastosować wprost, ponieważ nie sposób przyjąć, iż Skarb Państwa odpowiada za szkodę na podstawie czynu niedozwolonego.

Dalej Sąd meriti miał na uwadze, że świadczenie wypadkowe, które powód przyznał poszkodowanemu funkcjonariuszowi, a którego zwrotu domaga się w niniejszym postępowaniu od pozwanego, należy zaliczyć do świadczeń o charakterze zabezpieczeń społecznych. Uznanie ogólnych przepisów o odpowiedzialności deliktowej za podstawę roszczenia regresowego powoda w niniejszej sprawie jest niemożliwe. Uprawnionym do żądania odszkodowania jest tylko ten, kto bezpośrednio poniósł szkodę w następstwie określonego zdarzenia. Tymczasem w niniejszej sprawie trudno uznać, że bezpośrednio poszkodowanym w zdarzeniu z dnia 2.12.2009r. jest Skarb Państwa, tj. Komendant Wojewódzki Policji w G.. Ponadto ani pozwany ubezpieczyciel, ani powód za skutki wspominanego zdarzenia nie odpowiadają z tytułu czynu niedozwolonego.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc w związku z art. 108 § 1 zd. 1 kpc.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się powód, który zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego, zarzucił mu naruszenie prawa materialnego, tj. art. 441 § 3 kc przez przyjęcie, że nie przysługuje powodowi roszczenie o zwrot jednorazowych odszkodowań wypłaconych jego funkcjonariuszowi na podstawie art. 5 ustawy z dnia 16.12.1972r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji, nadto zarzucił też naruszenie art. 98 kpc przez uznanie powoda za przegrywającego sprawę w całości. W uzasadnieniu podniósł, że w niniejszej sprawie przepisy art. 441 § 1 i 3 kc znajdują zastosowanie w drodze analogii przy zastosowaniu koncepcji in solidum, nadto powołał się na uchwałę SN z dnia 27.03.2008r. (III CZP 13/08), z której ma wynikać, że uprawnionym do regresu w szerszym znaczeniu jest każdy podmiot, któremu zwrot wypłaconego świadczenia powinien przysługiwać ze względu na zasady etyczne, słuszność, poczucie sprawiedliwości itp. W efekcie powód domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w części, tj. w kwocie 2800 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 2.05.2012r. do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanego kosztami postępowania za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył co następuje

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności uwzględnić należało ,iż po wydaniu orzeczenia przez Sąd Rejonowy w Lęborku, doszło do przekształceń własnościowych po stronie pozwanej w trybie art. 553§1 w zw. z art. 551§1 k.s.h. Przejęcie ,w oparciu o przepisy kodeksu spółek handlowych, pozwanego przez Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W., skutkowało koniecznością przekształcenia po stronnie pozowanej.

Odnosząc się zaś do meritum to stwierdzić należy, że zasadny jest zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego poprzez przyjęcie ,że powodowi nie przysługuje roszczenie o zwrot jednorazowego odszkodowania pieniężnego wypłaconego poszkodowanemu policjantowi na podstawie art. 5 ustawy z dnia 16.12.1972 o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji .

Na wstępnie wskazać należy , że przedmiotem oceny była jedynie kwestia zasadności domagania się przez powoda zwrotu wypłaconego funkcjonariuszowi policji jednorazowego odszkodowania w związku z uszczerbkiem na zdrowiu doznanym w wyniku wypadku komunikacyjnego.

Zgodnie z art. 5 ustęp1 ustawy z dnia 16.12.1972 o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji , funkcjonariuszowi ,który doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku określonego w art. 2 ustęp1, albo trwałego uszczerbku na zdrowiu co najmniej w 20% wskutek choroby określonej na podstawie art. 3, przysługuje od Skarbu Państwa jednorazowe odszkodowanie pieniężne.

Stan faktyczny w sprawie w zasadzie pozostawał bezsporny. Sąd ustalił go w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy zaoferowany przez strony procesu, zwłaszcza w postaci protokołów powypadkowych, odpisów orzeczeń i decyzji ,w tym również w oparciu o dokumentację zgormadzoną przez pozwanego w aktach szkody . Wynika z nich przebieg zdarzenia oraz jego następstwa oraz bezsporna okoliczność, iż poszkodowanemu przyznano i wypłacono jednorazowe odszkodowanie. Nie było zresztą w toku postępowania przed Sądem I instancji kwestionowane przez stronę pozwaną zarówno same zdarzenie, z którego powstała szkoda, jak również wysokości wypłacanego odszkodowania.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy Skarbowi Państwa Komendantowi Wojewódzkiemu Policji ,który wypłacił poszkodowanemu funkcjonariuszowi odszkodowanie w związku z obrażeniami jakich doznał w czasie pełnienia służby przysługuje od pozwanego zwrot wypłaconego odszkodowania. Problem sprowadza się więc w zasadzie do odpowiedzi na pytanie , czy jeżeli obok sprawcy czynu niedozwolonego także i inny podmiot zobowiązany jest z mocy ustawy do wypłaty poszkodowanemu odszkodowania to jak kształtują się wzajemne relacje pomiędzy tymi podmiotami.

Bezsporne jest , że przepisy ustawy z dnia 16.12.1972r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji , nie zawierają unormowania wskazującego na możliwość dochodzenia przez Skarb Państwa od sprawcy szkody zwrotu wypłaconych na jej podstawie świadczeń.

Rozstrzygając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy miał w tej sytuacji na względzie uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008r. wydaną w sprawie III CZP 13/2008 jak również zawarte w uzasadnieniu do uchwały z dnia 6.10.2010r., sygn. akt IIICZP 35/2010 wnioski .

Oceny, w świetle obowiązku nałożonego na Skarb Państwa wypłaty jednorazowego odszkodowania policjantowi za doznany uszczerbek w związku z pełnieniem przez niego służby na podstawie art. 5 ustawy z dnia 16.12.1972 dokonał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27marca 2008r. III CZP 13/2008 .

Ostatecznie , bez zbędnego powtarzania przytoczonej w uzasadnieniu uchwały argumentacji prawnej, konkludując ,że posłużenie się pojęciem regresu w znaczeniu szerokim daje ostatecznie uprawnienie podmiotowi ,który wypłacił jednorazowe odszkodowanie na podstawie art. 5 ustawy z dnia 16.12.1972 do domagania się , na podstawie art. 441§3 kc, zastosowanego w drodze analogii, zwrotu wypłaconej kwoty.

Za uprawnionego do dochodzenia regresu w znaczeniu szerokim ,Sąd Najwyższy w cytowanej uchwale z dnia 27.03.2008r.uzanał każdy podmiot ,któremu zwrot wypłaconego świadczenia powinien przysługiwać ze względu na zasady etyczne, słuszności , czy poczucie sprawiedliwości .

Uzasadniając przyjęcie powyższego stanowiska Sąd Najwyższy zwrócił jednocześnie uwagę ,że przyjęty regres sensu largo wskazuje bardziej cechy odszkodowawcze na rzecz Skarbu Państwa . Poza sporem jest bowiem ,że dopiero spowodowanie przez sprawcę uszkodzenia ciała funkcjonariusza policji, w wyniku którego doznał on uszczerbku na zdrowiu ,było przyczyną wypłacenia jednorazowego odszkodowania na podstawie art. 5 ustęp 1 ustawy z dnia 16.12.1972 o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji . Wypłata z tego tytułu odszkodowania przez Skarb Państwa to nic innego jak utrata jego aktywów.

Wywody Sądu Najwyższego zwarte w uchwale z dnia 27.03.2008r., sygn. akt III CZP 13/2008 , które sprowadzają się do tezy ,iż Skarbowi Państwa ,który wypłacił funkcjonariuszowi za wypadek pozostający z pełnieniem służby w Policji jednorazowe odszkodowanie pieniężne na podstawię art. 5 ustawy z dnia 16.12.1972r. przysługuje roszczenie od sprawcy roszczenie o zwrot równowartości tego świadczenia , Sąd Okręgowy w tym składzie akceptuje.

Skoro zatem na zasadzie analogii dopuszczalna jest z mocy art. 441§1kc możliwość żądania zwrotu jednorazowego odszkodowania od sprawcy szkody, to również przy uwzględnieniu przepisu art.822§1 kc także i od zakładu ubezpieczeń.

Chociaż nie można nie odnotować występujących nadal wątpliwości związanych z możliwością domagania się od zwrotu wypłaconej kwoty .

Sąd Rejonowy, oddalając powództwo powołał się między innymi na uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 8.10.2010r. ,III CZP 35/2010r. Wprawdzie w uchwale tej Sąd Najwyższy zajął się problem zasadności domagania się zwrotu uposażenia wypłaconego poszkodowanemu wypadkiem komunikacyjnym policjantowi na podstawie art. 121 ustęp 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji , przyjmując ostatecznie , że Skarbowi Państwa ,który na tej podstawie wypłacił uposażenie nie przysługuje roszczenie o jego zwrot , to jednak odniósł się również pośrednio i do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27.03.2008r.

Ma rację apelujący ,że cytowane uchwały odnoszą się do odmiennych materii . Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27.03.2008r.dotyczy bowiem zasadności domagania się zwrotu wypłaconego jednorazowego odszkodowania na podstawie art. 5 ustawy z dnia 16.12.1972 ustawy o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji , zaś uchwała pełnego składu Sądu Najwyższego z dnia 8.10.2010r. dotyczy regulacji związanych z wypłatą uposażenia na podstawie art. 121 ustęp 1 ustawy z dnia 6 04.1990r. o Policji .

Wprawdzie w uchwale z dnia 8.10.2010r. Sąd Najwyższy nie zanegował ostatecznie wniosków zaprezentowanych w uchwale z dnia 27.03.2008r. , ale zaakcentował tendencję ustawodawcy do wycofywania się z instytucji roszczeń regresowych w obrębie świadczeń z zabezpieczenia socjalnego, a do takich należy niewątpliwie ustawa z dnia 16.12.1972.

Tym nie mniej brak zmian ustawowych , które wykluczyłyby możliwości domagania się zwrotu wypłaty jednorazowego odszkodowania ,czyni dotychczasowe stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w Uchwale z dnia 27 marca 2008r. za zasadne , i które to stanowisko ostatecznie podziela Sąd Okręgowy w niniejszym składzie.

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy, na mocy art. 386§1 kpc, zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1. W konsekwencji zmiany orzeczenia zmianie podlegało rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za pierwszą instancję, o których należało orzec na mocy art. 98 kpc . Nakazano również ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Lęborku łącznie kwotę 248 zł od uiszczenia której zwolniona była z mocy ustawy strona powodowa. Na kwotę tą składa się wpis od pozwu oraz opłata od apelacji .

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 108 kpc.