Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 listopada 2008 r.
II PK 93/08
Postanowienia zakładowego układu zbiorowego pracy nie są przepisami
ustanawiającymi szczególną ochronę stosunku pracy w rozumieniu art. 47 zda-
nie drugie k.p.
Przewodniczący SSN Romualda Spyt, Sędziowie SN: Małgorzata Gersdorf,
Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 listopa-
da 2008 r. sprawy z powództwa Mieczysława G. przeciwko Zakładom Chemicznym
„P.” SA w P. o przywrócenie do pracy, na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyro-
ku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 listopada 2007 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Powód Mieczysław G. wniósł o przywrócenie do pracy na poprzednio zajmo-
wanym stanowisku w Zakładach Chemicznych „P.” SA w P. oraz o zasądzenie od
pozwanego pracodawcy na podstawie art. 47 k.p. wynagrodzenia za cały okres po-
zostawania bez pracy.
Wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Szczecinie przywrócił powoda do pracy w pozwanej Spółce na do-
tychczasowych warunkach oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda tytułem wy-
nagrodzenia za czas pozostawania bez pracy kwotę 9.586 zł - pod warunkiem podję-
cia przez powoda pracy w wyniku przywrócenia do pracy. W pozostałym zakresie
powództwo zostało oddalone. Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony w po-
zwanej Spółce od dnia 15 marca 2004 r., na podstawie umowy o pracę zawartej na
czas nieokreślony, na stanowisku głównego specjalisty Biura Nadzoru Właściciel-
skiego i Restrukturyzacji, a od września 2006 r. na stanowisku głównego specjalisty
Biura Nadzoru Właścicielskiego. W dniu 26 czerwca 2003 r. pomiędzy pozwaną
2
Spółką a działającymi w niej zakładowymi organizacjami związkowymi został zawarty
Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy (ZUZP). W dniu 15 marca 2005 r. pomiędzy stro-
nami ZUZP zawarto porozumienie stanowiące załącznik nr 13 do ZUZP, w sprawie
określenia stosunków pracowniczych oraz praw i obowiązków pracodawcy i pracow-
ników w związku z prywatyzacją Zakładów Chemicznych „P.” SA. Porozumienie zo-
stało zawarte na czas określony - pięciu lat od dnia debiutu Spółki na Warszawskiej
Giełdzie Papierów Wartościowych (§ 2). Obejmowało ono wszystkich pracowników
zatrudnionych w pozwanej Spółce, z wyjątkiem pracowników, którzy nie są objęci
ZUZP oraz osób zatrudnionych po dniu wejścia w życie porozumienia (§ 3 oraz §
13). W § 4 - 11 określono gwarancje zatrudnienia dla osób objętych porozumieniem.
W § 4 pracodawca oświadczył, że w okresie obowiązywania porozumienia nie roz-
wiąże umowy o pracę z żadnym z pracowników zatrudnionych na podstawie umowy
o pracę na czas nieokreślony, z zastrzeżeniem przepisów określonych w § 5 - § 10.
W przypadku konieczności likwidacji etatu pracodawca zobowiązał się zapropono-
wać pracownikowi stanowisko o porównywalnych warunkach pracy i płacy, zgodne z
kwalifikacjami pracownika; inne stanowisko z wynagrodzeniem odpowiadającym co
najmniej 85% dotychczasowego wynagrodzenia zasadniczego, zgodnie z zakłado-
wym taryfikatorem kwalifikacyjnym. Koszty takiego przekwalifikowania miał ponieść
pracodawca (§ 5 i § 6 porozumienia). Jeżeli zaproponowanie pracownikowi innej
pracy - po wyczerpaniu ścieżki określonej powyżej - nie byłoby możliwe, pracodawca
zobowiązał się wypłacić pracownikowi, z którym zostanie rozwiązana umowa o
pracę, odprawę w wysokości określonej w porozumieniu. Ponadto, w razie rozwiąza-
nia stosunku pracy z pracownikiem, któremu data nabycia uprawnienia do nagrody
jubileuszowej przypada w okresie obowiązywania gwarancji po dacie rozwiązania
stosunku pracy, nagroda ta miała mu zostać wypłacona w dniu rozwiązania stosunku
pracy (§ 7 porozumienia). Zastrzeżono także, że wypowiedzenie warunków pracy lub
płacy pracownikowi przez pracodawcę w związku z okolicznościami określonymi w §
7 ust. 1 będzie odbywało się zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia (§ 8
porozumienia), a także że w przypadku odrzucenia przez pracownika proponowa-
nych nowych warunków pracy, zgodnych z posiadanymi kwalifikacjami oraz porów-
nywalnymi warunkami płacy, pracodawca jest zwolniony z obowiązku dalszego za-
trudniania pracownika oraz wypłacenia mu przewidzianej porozumieniem odprawy (§
9 porozumienia). W § 10 wskazano, że powyższe postanowienia (§ 4 - § 9) nie doty-
czą pracowników, z którymi rozwiązano umowę o pracę: a) na mocy porozumienia
3
stron, b) za wypowiedzeniem dokonanym przez pracownika, c) z upływem czasu, na
który umowa o pracę była zawarta, d) bez wypowiedzenia z przyczyn zawinionych
przez pracownika (art. 52 k.p.), e) w związku z przejściem pracownika na emeryturę
lub rentę, oraz w przypadku wygaśnięcia umowy o pracę z powodu śmierci pracow-
nika. Debiut pozwanej Spółki na giełdzie papierów wartościowych nastąpił w lipcu
2005 r.
W dniu 19 marca 2007 r. pozwana wypowiedziała powodowi umowę o pracę,
z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia - ze skutkiem na dzień 30
czerwca 2007 r. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano utratę zaufania wynikają-
cą ze sposobu wykonywania przez powoda obowiązków pracowniczych w okresie do
15 grudnia 2006 r. Powód był pracownikiem objętym Zakładowym Układem Zbioro-
wym Pracy.
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że podstawą
roszczenia powoda o przywrócenie do pracy był przepis art. 45 § 1 k.p. w związku z
regulacjami zawartymi w § 4 - 10 porozumienia z dnia 15 marca 2005 r., stanowiące-
go załącznik do obowiązującego u pozwanej ZUZP. Sąd Rejonowy uznał, że stano-
wiące podstawę roszczenia powoda porozumienie z dnia 15 marca 2005 r., jako akt
będący integralną częścią ZUZP obowiązującego w pozwanej Spółce, stanowi źródło
prawa pracy, zrównane w jego mocy wiążącej z takimi aktami jak ustawa czy rozpo-
rządzenie. Postanowienia porozumienia są przepisami prawa pracy, których naru-
szenie rodzi takie same konsekwencje jak w przypadku naruszenia przepisów ustaw
powszechnie obowiązujących. Zgodnie z § 4 porozumienia, pracodawca w uzgod-
nionym okresie zobowiązał się nie rozwiązać umowy o pracę z żadnym z pracowni-
ków zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, z zastrzeże-
niem przepisów określonych § 5 - 10. Z § 4 (czytanego łącznie z § 10) wynika jedno-
znacznie, że przyjęte przez pracodawcę w porozumieniu zobowiązanie ma charakter
bezwzględny, a wyjątki od niego zostały ściśle i wyczerpująco określone. Jeżeli sta-
nowisko pracy powoda nie zostało w Spółce zlikwidowane, był on pracownikiem za-
trudnionym przed wejściem w życie porozumienia, łączyła go z pracodawcą umowa o
pracę zawarta na czas nieokreślony i nie zaistniał żaden z przypadków wymienio-
nych w § 10 porozumienia - pracodawca nie miał uprawnienia do rozwiązania z wła-
snej inicjatywy, w trybie „zwykłego” wypowiedzenia stosunku pracy łączącego go z
powodem. Pracodawca wypowiadając powodowi umowę o pracę naruszył przepisy
prawa - przepisy porozumienia z dnia 15 marca 2005 r.
4
Oceniając możliwość dalszego zatrudnienia powoda, Sąd Rejonowy uwzględ-
nił przede wszystkim rodzaj i zakres naruszenia przez pracodawcę przepisów o wy-
powiadaniu umów o pracę. Zdaniem Sądu Rejonowego pozwana Spółka w sposób
ewidentny i celowy naruszyła zakaz wypowiadania umów zawarty w porozumieniu,
które wcześniej całkowicie dobrowolnie zawarła, a powołując się obecnie na „nie-
możliwość” przywrócenia do pracy chce doprowadzić do obejścia przepisów porozu-
mienia, choćby za cenę konieczności wypłaty powodowi określonych należności fi-
nansowych. Takie działanie pracodawcy stanowi nadużycie przysługującego mu
prawa i jako naruszające zasady współżycia społecznego nie zasługuje na akcepta-
cję, wobec czego Sąd Rejonowy uznał za konieczne przywrócenie powoda do pracy.
Według Sądu Rejonowego nie zachodziła określona w art. 47 zdanie drugie
k.p. sytuacja, w której rozwiązanie z powodem umowy o pracę podlegałoby ograni-
czeniu z mocy przepisu szczególnego. Sąd Rejonowy podkreślił, że wyjątki od zasa-
dy, określone w zdaniu drugim art. 47 k.p. są sprecyzowane bardzo wyraźnie. Wyna-
grodzenie za cały czas pozostawania bez pracy przysługuje w wypadku rozwiązania
umowy o pracę z pracownikiem, któremu brakuje nie więcej niż 2 lata do osiągnięcia
wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do
emerytury z osiągnięciem tego wieku oraz z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu
macierzyńskiego. Oba wyjątki mają tę cechę wspólną, że chronią pracowników z
uwagi na przesłanki podmiotowe. Ponadto wystąpienie tych przesłanek powoduje
zakaz wypowiedzenia umowy o pracę (art. 39 k.p. i art. 177 k.p.). Według Sądu Re-
jonowego nie każde ograniczenie możliwości rozwiązania umowy o pracę, powoduje
zastosowanie wskazanego przepisu. Przepis art. 47 zdanie trzecie k.p. dotyczy tylko
ograniczeń wprowadzonych przez przepisy szczególne, polegających na zakazie
rozwiązywania umów o pracę z pracownikami, z uwagi na ich cechy podmiotowe
(por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 sierpnia 1999 r., I PKN 210/99, OSNAPiUS 2000
nr 23, poz. 854). Jeżeli żaden powszechnie obowiązujący przepis prawa nie wpro-
wadza zakazu rozwiązywania umów o pracę z pracownikami o takich cechach pod-
miotowych, jakie posiada powód, należało uznać, że wynagrodzenie za czas pozo-
stawania bez pracy przysługiwało mu wyłącznie w wysokości wynagrodzenia za
jeden miesiąc, gdyż okres wypowiedzenia umowy o pracę wynosił w jego przypadku
trzy miesiące.
Wyrokiem z dnia 27 listopada 2007 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Szczecinie
na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda od powyższego wyroku Sądu
5
Rejonowego. Podzielając w pełni podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku, Sąd
drugiej instancji stwierdził, że jego zastrzeżenia budziły jedynie niektóre argumenty
przytoczone w uzasadnieniu podstawy prawnej wyroku Sądu pierwszej instancji, co
nie miało wpływu na prawidłowość rozstrzygnięcia. Według Sądu drugiej instancji
postanowienia ZUZP nie są przepisami szczególnymi w rozumieniu art. 47 k.p. Po-
stanowienia układu zbiorowego pracy są „prawem pracy” w rozumieniu art. 9 § 1 k.p.
Z art. 9 § 1 k.p. wynika, że ustawodawca w obrębie kategorii „prawo pracy” rozróżnia
„przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, okre-
ślające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców” oraz „postanowienia układów
zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów
i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy”. Nie można zatem
uznać, że postanowienia układu zbiorowego pracy są traktowane przez ustawodaw-
cę jako przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych.
W konsekwencji, skoro ustawodawca w art. 47 k.p. wskazał, że pracownikowi, który
podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy przysługuje wynagrodzenie za cały
czas pozostawania bez pracy - gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ogranicze-
niu z mocy przepisu szczególnego - to brak jest przesłanek do uznania, że powodowi
przysługuje wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy na mocy postano-
wień układu zbiorowego pracy. Gdyby bowiem ustawodawca uznał, że pracownikowi
przywróconemu do pracy przysługuje wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez
pracy także na mocy postanowień układu zbiorowego pracy, to w przepisie art. 47
k.p. zawarłby postanowienie, że „rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu
na mocy prawa pracy”, a nie jak jest obecnie „z mocy przepisu szczególnego”.
Według Sądu drugiej instancji Sąd pierwszej instancji w swoich rozważaniach
prawnych, zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, stwierdził, że w art. 9
k.p. jest mowa o „przepisach prawa pracy”, gdy tymczasem w powołanym przepisie
mówi się o „prawie pracy”, na które to pojęcie składają się przepisy (między innymi
Kodeksu pracy) oraz postanowienia (między innymi zbiorowych układów pracy).
Prawidłowe odczytanie art. 9 k.p. i art. 47 k.p. nie pozwala na zrównanie w skutkach
uprawnień wynikających z „przepisów” z uprawnieniami wynikającymi z „postano-
wień”. Jeżeli zatem postanowienie układu zbiorowego pracy nie jest przepisem, to
powód - na podstawie art. 47 zdanie pierwsze k.p. - nabył prawo do wynagrodzenia
jedynie za jeden miesiąc pozostawania bez pracy.
6
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód
domagając się jego zmiany przez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie
od pozwanego na jego rzecz kwoty 38.344 zł oraz zasądzenia kosztów postępowa-
nia za wszystkie instancje według norm przepisanych.
Skarżący zarzucił naruszenie art. 47 zdanie drugie in fine k.p., przez jego
błędną wykładnię i przyjęcie, że postanowienie § 4 porozumienia z dnia 15 marca
2005 r., stanowiącego załącznik nr 13 do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy
obowiązującego w Zakładach Chemicznych „P.” SA, zakazujące pracodawcy rozwią-
zywania z pracownikami umów o pracę za wypowiedzeniem, nie jest przepisem
szczególnym w rozumieniu art. 47 k.p. Według skarżącego pracodawca naruszając
w sposób ewidentny i celowy (art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p.) zakaz wypowia-
dania umów o pracę zawarty w powołanym porozumieniu, nadużywając prawa (art. 8
k.p.), wyrządził powodowi szkodę pozbawiając go prawa do pracy i w konsekwencji
wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy.
W ocenie skarżącego przepisy zawarte w Zakładowym Układzie Zbiorowym
Pracy należy uznać za przepisy szczególne w rozumieniu art. 47 k.p., uprawniające
powoda, po podjęciu pracy, do wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy
- będący wyłącznym następstwem umyślnej, celowej i sprzecznej z prawem decyzji
pozwanego o rozwiązaniu umowy o pracę - pomimo jednoznacznego zakazu w tym
zakresie - i wyrządzenia powodowi szkody materialnej. Uwzględniając definicję
prawa pracy z art. 9 § 1 k.p. oraz wyraźne odniesienie zasady uprzywilejowania pra-
cownika do pozaustawowych źródeł prawa pracy w art. 9 § 2 i § 3 k.p. należy stwier-
dzić, że zasada ta odnosi się do wszelkich przepisów i postanowień określających
prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a w szczególności poza ustawodaw-
stwem pracy dotyczy układów zbiorowych pracy (por. J. Wratny: Kodeks pracy. Ko-
mentarz, Warszawa 2004, s. 36). Postanowienia załącznika nr 13 do ZUZP to
zgodne oświadczenia woli pracodawcy oraz związkowej reprezentacji pracowników,
dotyczące gwarancji zatrudnienia. Postanowienie § 4 porozumienia jest przepisem
szczególnym prawa pracy. Podobnie jak art. 47 k.p. wprowadza ograniczenia pod-
miotowe co do osób uprawnionych do wynagrodzenia za cały okres pozostawania
bez pracy, tak i postanowienia porozumienia takie ograniczenia wprowadzają - nie
wszyscy pracownicy są bowiem objęci postanowieniami załącznika nr 13 do ZUZP
Zakładów Chemicznych „P.” SA, nie każdy rodzaj umowy o pracę podlega ochronie
7
przed rozwiązaniem, a także ograniczony jest okres, w którym postanowienia te
obowiązują.
Według skarżącego pozwana swoim zachowaniem polegającym na rozwiąza-
niu z powodem umowy o pracę pomimo zakazu przewidzianego w § 4 porozumienia
oraz przez odmowę zgody na podjęcie pracy przez powoda niezwłocznie po zapa-
dłym przed Sądem pierwszej instancji wyroku nadużyła prawa podmiotowego. Po-
zwana, będąc uprawniona pod względem „formalnym” do opisanego wyżej postępo-
wania, rażąco naruszyła normy moralne, co jest sprzeczne z kryteriami słuszności.
Takie zachowanie nie może korzystać z ochrony. Strona pozwana z własnej winy
wyrządziła powodowi szkodę, którą stanowi suma żądanego wynagrodzenia za cały
okres pozostawania bez pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Chociaż podstawa skargi kasacyjnej ograniczona jest do naruszenia prawa
materialnego przez błędną wykładnię art. 47 zdanie drugie k.p., skarżący w uzasad-
nieniu tego zarzutu - oprócz kwestii dotyczących wykładni powołanego przepisu -
powołuje się w swej argumentacji na to, że pracodawca ze swej winy wyrządził
szkodę powodowi, ponadto że zachowanie pracodawcy narusza normy moralne i jest
jakoby nadużyciem przysługującego mu prawa podmiotowego. W związku z powyż-
szą argumentacją połączoną ze wskazaniem na przepis Kodeksu cywilnego o odpo-
wiedzialności odszkodowawczej za czyny niedozwolone (art. 415 k.c.) należy stwier-
dzić, że skarżący powołuje się na fakty i przesłanki odpowiedzialności za szkodę,
które nie były w ogóle przedmiotem sprawy i nie mogły być objęte podstawą skargi
kasacyjnej. Osądzone w sprawie zostały dochodzone przez powoda roszczenia: 1) o
przywrócenie do pracy wobec naruszenia przepisu o wypowiadaniu umów o pracę -
na podstawie art. 45 § 1 k.p. oraz 2) o wynagrodzenie określone w art. 47 k.p. - ze
względu na rozwiązanie umowy o pracę pomimo zakazu wynikającego z zakładowe-
go układu zbiorowego pracy. Podstawę tego roszczenia nie stanowiły twierdzenia
dotyczące odpowiedzialności za szkodę i nie było w sprawie ani zgłoszone ani roz-
poznane roszczenie o odszkodowanie. Niedopuszczalne jest zatem powoływanie w
postępowaniu kasacyjnym, nawet w formie uzasadnienia podstawy skargi kasacyj-
nej, roszczeń, które nie były zgłoszone i nie były rozpoznane w sprawie.
8
Rozpoznając skargę kasacyjną w granicach jej podstawy (por. art. 39813
§ 1 i
§ 2 k.p.c.) należało rozpatrzyć zarzut błędnej wykładni art. 47 zdanie drugie k.p., po-
legającej na przyjęciu przez Sąd drugiej instancji, że naruszenie przez pracodawcę
postanowień układu zbiorowego pracy ograniczających rozwiązanie umowy o pracę
nie stwarza określonej w art. 47 k.p. podstawy do przysługiwania pracownikowi wy-
nagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy.
Zarzut skargi kasacyjnej nie jest zasadny. Przedstawionej w uzasadnieniu za-
skarżonego wyroku interpretacji art. 47 k.p. wynikającej z analizy językowej i funkcjo-
nalnej, uwzględniającej orzeczenia Sądu Najwyższego, skarżący przeciwstawia, bez
ustosunkowania się do wyjaśnień Sądu drugiej instancji, własne, odmienne stanowi-
sko z przytoczeniem argumentacji zupełnie nieprzekonującej. Główny, jak się wyda-
je, argument skarżącego wyprowadzony został z art. 9 § 2 i § 3 k.p., z których wy-
nika, że zasada obowiązywania tych regulacji prawa pracy, które są korzystne dla
pracownika odnosi się także do pozaustawowych źródeł prawa pracy. Argument ten
nie jest przekonujący skoro dochodzone przez powoda wynagrodzenie za cały czas
pozostawania bez pracy nie zostało określone w układzie zbiorowym pracy. W za-
kładowym układzie zbiorowym pracy określone zostały ograniczenia rozwiązywania
umów o pracę, których złamanie przez pracodawcę stało się podstawą - oprócz
świadczeń bezpośrednio w układzie określonych - przywrócenia powoda do pracy.
Natomiast dochodzone w sprawie wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez
pracy musiałoby mieć podstawę w art. 47 k.p., to jest w przepisie ustawowym, które-
go treść, racje i zamierzone cele dotyczą ustawodawcy a nie - jak w tym przypadku -
partnerów układu zbiorowego pracy. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie budzi
zastrzeżeń wynik analizy interpretacyjnej uwzględniającej spójnie metody językową,
systemową i funkcjonalną. Najpierw jest ustanowiona w art. 47 (zdanie pierwsze) k.p.
zasada ograniczonego prawa do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy
przysługującego pracownikowi, który uzyskał ochronę co do przywrócenia do pracy i
w jej wyniku pracę tę podjął. Taki pracownik został przez ustawodawcę wyposażony
w prawo do szczególnego świadczenia, które nie jest odszkodowaniem za szkodę,
ale wynagrodzeniem za 2 lub za 1 miesiąc gdy okres wypowiedzenia wynosił - tak
jak w rozpatrywanym przypadku - 3 miesiące. Sytuacja będąca przedmiotem kontro-
wersji interpretacyjnej odnosi się do określonych w zdaniu drugim art. 47 k.p. szcze-
gólnych pracowników - do kobiet w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, ojców
wychowujących dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego i pracowni-
9
ków szczególnie chronionych przed uzyskaniem prawa do emerytury (art. 39 k.p.).
Dla tych „szczególnych” pracowników wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozo-
stawania bez pracy. Jest to zatem szczególna, w porównaniu do zasady ze zdania
pierwszego art. 47, regulacja. Dla pracowników w niej wymienionych ustawodawca
zdecydował się na przyznanie wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy,
co upodabnia przyznane świadczenie do odszkodowania za szkodę. Nie ma tu
wprawdzie konstrukcji odszkodowania i szkody, ale wyraźnie jest uchwytny zamiar
ustawodawczy zapewnienia wskazanym pracownikom pełnej kompensaty bezpod-
stawnego rozwiązania umowy o pracę. Chodzi wszak o pracowników znajdujących
się w takich specyficznych okolicznościach osobistych, które z wysokim prawdopo-
dobieństwem wskazują na to, że pracownicy bezprawnie pozbawieni pracy nie mogli
uzyskać zatrudnienia zastępczego u innego pracodawcy.
Powyższe założenia dwóch odrębnych reguł przysługiwania po przywróceniu
do pracy wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy muszą być uwzględnione
w wyjaśnieniu ostatniego zdania art. 47 k.p., które do drugiej z ustanowionych reguł
dołącza pracowników chronionych przed rozwiązaniem umowy o pracę „z mocy
przepisu szczególnego”. ”Przepisem szczególnym” w tym znaczeniu są, podobne do
sytuacji kształtującej regułę wynagrodzenia za cały pozostawania bez pracy, podob-
ne do pracowników szczególnie chronionych na podstawie Kodeksu pracy oraz in-
nych ustaw i aktów wykonawczych - przepisy ustaw i aktów wykonawczych.
W tym kontekście jest w pełni uprawnione znaczenie, jakie Sąd Okręgowy w
Szczecinie, przywiązał do bezpośredniej analizy językowej interpretowanego tekstu.
W art. 47 k.p. jest mowa o „mocy przepisu szczególnego”. Na gruncie przywołanego
w skardze kasacyjnej art. 9 k.p. definiującego prawo pracy wyraźnie różnicuje się
odrębnymi wyrażeniami źródła prawa pracy i są nimi „przepisy” (Kodeksu pracy, in-
nych ustaw i aktów wykonawczych) oraz „postanowienia” (układów zbiorowych pracy
i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów okre-
ślających prawa i obowiązki stron stosunku pracy). Zwrócić też trzeba uwagę, że -
stosownie do art. 9 § 1 k.p. - obie te wyróżnione kategorie przepisów i postanowień
wchodzą do zdefiniowanego w Kodeksie pracy zbioru prawa pracy („Ilekroć w Ko-
deksie pracy jest mowa o prawie pracy”). Natomiast w art. 47 in fine k.p. mowa jest
nie o „prawie pracy” ale o tym jego składniku, który dotyczy „przepisów”.
Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy podziela ocenę prawną zaskarżonego
wyroku, że postanowienia zakładowego układu zbiorowego pracy nie mogą być
10
uznane za przepisy statuujące szczególną ochronę stosunku pracy w rozumieniu
zdania drugiego art. 47 k.p. (por. też - oprócz orzecznictwa wskazanego w uzasad-
nieniu zaskarżonego wyroku - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2008 r., II
BP 36/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 138).
Wobec bezzasadności skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy orzekł stosownie do
art. 39814
k.p.c.
========================================