Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 208/08
POSTANOWIENIE
Dnia 13 listopada 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar
w sprawie z wniosku R. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o odsetki,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 13 listopada 2008 r.,
na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia
26 lutego 2008 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 26 lutego 2008 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację
wnioskodawczyni R. S. od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 3 października 2007 r. w sprawie przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych, o odsetki, uznając w oparciu o poczynione ustalenia
faktyczne, że organ rentowy wypłacając świadczenia z ubezpieczenia społecznego
nie był w zwłoce, gdyż wypłacił je w ciągu 30 dni od uprawomocnienia się wyroku
Sądu Okręgowego z dnia 3 kwietnia 2007 r., przyznającego wnioskodawczyni rentę
z tytułu niezdolności do pracy w związku z prowadzeniem działalności
gospodarczej (treść tego wyroku stanowiła bowiem wyjaśnienie ostatniej
okoliczności niezbędnej do wydania decyzji), stąd nie zachodzą podstawy do
wypłaty odsetek stosownie do art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
2
systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74
ze zm.).
Powyższy wyrok zaskarżył skargą kasacyjną pełnomocnik wnioskodawczyni
i zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 118 ust.
1a, art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz.
353 ze zm.), a w konsekwencji konstytucyjnej zasady równości wyrażonej w art. 32
ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wniósł o jego uchylenie w całości i
orzeczenie co istoty sprawy poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie od
pozwanego organu rentowego odsetek ustawowych za okres od dnia 5 czerwca
2000 r. do dnia zapłaty renty z tytułu niezdolności do pracy, ewentualnie uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania.
Uzasadniając wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania pełnomocnik wskazał na
potrzebę rozstrzygnięcia istotnego zagadnienia prawnego jakim jest „ustalenie
granic odpowiedzialności cywilnoprawnej organu rentowego przy obowiązującym
stanie prawnym i jego wiążącej interpretacji w sytuacjach, gdy ewidentnym jest nie
przeprowadzenie w ogóle postępowania wyjaśniającego pomimo oferowanych
przez ubezpieczonego dowodów i dysponowania w tym zakresie szeregiem
kompetencji ustawowych dla ich przeprowadzenia”. Pełnomocnik wskazał także na
oczywiste naruszenie prawa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W obecnym stanie prawnym, Sąd Najwyższy – stosownie do art. 3989
§ 1
k.p.c. – przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania jeżeli w sprawie występuje
istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych
budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżność w orzecznictwie
sądów, zachodzi nieważność postępowania lub gdy skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona. Przedstawienie okoliczności uzasadniających przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania ze względu na występujące w sprawie istotne
zagadnienie prawne polega na sformułowaniu tego zagadnienia i wskazaniu
argumentów, które prowadzą do rozbieżnych ocen. Zagadnienie prawne powinno
być postawione ogólnie i abstrakcyjnie tak, aby mogło być rozpatrywane w
3
oderwaniu od konkretnego stanu faktycznego, a ponadto budzić poważne
wątpliwości. Wbrew twierdzeniom skargi, w sprawie nie występuje zagadnienie
prawne wymagające rozstrzygnięcia. W sprawie w istocie nie występuje potrzeba
wykładni i oceny trafności zastosowania art. 85 ust. 1 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych, a pozostałe zarzuty mają charakter uzupełniający.
Przepis art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że
jeżeli organ rentowy - w terminach przewidzianych w przepisach określających
zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń
społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów
albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił
tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w
wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie
dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia
jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy nie ponosi
odpowiedzialności. Organ rentowy może uwolnić się od obowiązku wypłaty
odsetek, gdyby wykazał, że opóźnienie w wypłaceniu świadczenia było
następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (art. 85 ust. 1
zdanie drugie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Przepis ten stanowi o
okolicznościach - niezależnych od organu, za które nie ponosi on
odpowiedzialności, co oznacza, że nie jest wystarczające wykazanie braku winy w
odmowie wypłaty świadczenia, ale konieczne jest także stwierdzenie, że po stronie
organu rentowego nie występowały żadne okoliczności, za które ponosi on
odpowiedzialność. Rozstrzygnięcie Sądu drugiej instancji bazuje na ocenie
(okoliczność faktyczna), że organowi rentowemu nie można, z uwagi na
skomplikowany problem prawny, rozstrzygnięty dopiero przez Sąd Okręgowy w
wyroku z dnia 3 kwietnia 2007 r., przyznającym wnioskodawczyni rentę z tytułu
niezdolności do pracy, przypisać niestaranności w odmowie wypłaty świadczenia
(por. por. uzasadnienie wyroku z dnia 27 września 2002 r., II UK 214/02, OSNP
2004 nr 5, poz. 89). Podobny pogląd został wyrażony w wyroku z dnia 7
października 2004 r., II UK 485/03 (OSNP 2005 nr 10, poz. 147). Z orzeczeń tych
wynika, że jeżeli organ rentowy wydał bezprawną decyzję o odmowie wypłaty
świadczenia w sytuacji, gdy możliwe było wydanie decyzji zgodnej z prawem, a w
4
szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki niezbędne dla
przyznania świadczenia, to opóźnienie nie jest następstwem okoliczności, za które
organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności w rozumieniu art. 85 ust. 1 zdanie
drugie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Warto też wskazać na wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2001 r., II UKN 402/00, (OSNAPiUS 2002 nr 20,
poz. 501), w którym przyjęto że „przyznanie lub podwyższenie świadczenia bez
odsetek na mocy wyroku sądowego zmieniającego decyzję organu rentowego, nie
musi powodować obowiązku zapłaty odsetek od daty, od której świadczenie
powinno być wypłacone”. Przytoczone stanowiska dostatecznie wyjaśniają zasady
wypłaty odsetek przez organ rentowy, co daje podstawę do uznania, że – wbrew
wywodom skargi – w sprawie nie występuje zagadnienie prawne wymagające
rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy.
W sprawie nie doszło również do oczywistego naruszenia prawa. W
postanowieniu z dnia 17 października 2001 r., I PKN 157/01 (OSNAPiUS 2003 nr
18, poz. 437) Sąd Najwyższy przyjął, że oczywiste naruszenie prawa jako
przesłanka przyjęcia kasacji do rozpoznania ma miejsce wówczas, gdy popełniony
przez sąd drugiej instancji błąd w wykładni lub zastosowaniu prawa jest wyraźnie
widoczny bez pogłębionej analizy wchodzących w grę przepisów. Sytuacja taka nie
zachodzi w badanej sprawie.
Tak więc, skoro w sprawie nie zachodzą okoliczności wymienione w art. 3989
§ 1 k.p.c., wskazane przez skarżącego i po rozważeniu z urzędu przesłanki
określonej w art. 3989
§ 1 pkt 3 k.p.c. (nieważności postępowania ), Sąd Najwyższy
na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania.