Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 18 LISTOPADA 2008 R.
SNO 67/08
Przewodniczący: sędzia SN Antoni Kapłon (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Antoni Górski, Zbigniew Korzeniowski.
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem protokolanta
w sprawie sędziego Sądu Rejonowego po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2008 r.
zażaleń sędziego Sądu Rejonowego na uchwały Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego:
1. z dnia 18 kwietnia 2008 r., sygn. akt (...), w przedmiocie zezwolenia na
pociągnięcie tegoż sędziego do odpowiedzialności karnej,
2. z dnia 22 sierpnia 2008 r., sygn. akt (...), w przedmiocie zawieszenia sędziego
w czynnościach służbowych i obniżenia wynagrodzenia
u c h w a l i ł : u c h y l i ć o b i e z a s k a r ż o n e u c h w a ł y i s p r a w ę
p r z e k a z a ć d o p o n o w n e g o r o z p o z n a n i a Sądowi Apelacyjnemu –
Sądowi Dyscyplinarnemu.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uchwałą z dnia 18 kwietnia 2008 r., sygn.
akt (...), zezwolił na pociągnięcie sędziego Sądu Rejonowego do odpowiedzialności
karnej za to, że „w dniu 25 stycznia 2008 r. w A. w Oddziale Polbanku EFG S.A.
przedłożył w celu uzyskania kredytu bankowego podrobione zaświadczenie nr
102/335/2008 o wysokości średniego wynagrodzenia za okres lipiec 2007 r. – grudzień
2007 r. na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego, które to zaświadczenie dotyczyło
okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego kredytu, czym działał
na szkodę EFG Eurobanku E.(...) S.A. z siedzibą w W., tj. czynu zabronionego
określonego w art. 297 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.”.
Uchwałę tę zaskarżył – jak to określił „w całości” – sędzia Sądu Rejonowego, nie
formułując w tej części środka zaskarżenia konkretnego zarzutu i wnosząc o:
„- zmianę zaskarżonej uchwały przez jej uchylenie i wydanie uchwały
odmawiającej zezwolenia na pociągnięcie obwinionego do odpowiedzialności karnej,
ewentualnie
- uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej
instancji do ponownego rozpoznania wniosku Prokuratury Rejonowej z dnia 4
kwietnia 2008 r. w sprawie o sygn. akt 3 Ds. (...)”.
2
Z treści uzasadnienia tego zażalenia można odczytać, że jego autor zarzuca
obrazę prawa materialnego poprzez określenie przez Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny przedmiotowego czynu z dnia 25 stycznia 2008 r. jako czynu
zabronionego, gdy prokurator we wniosku użył pojęcia „przestępstwo”, co powoduje
wewnętrzną sprzeczność uchwały i czyni ją bezpodstawną w świetle przepisu art. 80 §
2c u.s.p.
Dalej skarżący wywodzi, iż kwalifikacja prawna czynu nie została przez Sąd
Dyscyplinarny pierwszej instancji umotywowana, a w zaskarżonych uchwałach w
opisie czynu używa się pojęcia „przerobienia” a następnie „podrobienia” dokumentu.
We wspomnianym opisie czynu przyjęto wnioskowaną kwotę kredytu jako 100 000,00
zł, podczas gdy wniosek pisemny opiewał na kwotę 65 000,00 zł, a ta pierwsza,
zresztą na sugestię banku, była tylko rozważana. Nie wzięto pod uwagę zaświadczenia
PiT-11 z 2007 r., w którym jednoznacznie wyliczono dochód sędziego Sądu
Rejonowego, a którym bank dysponował. Autor zażalenia wskazał, iż nawet Sąd
Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny w uchwale z dnia 13 lutego 2008 r. ustalił, że
wniosek kredytowy opiewał na kwotę 65 000,00 zł, zwiększony potem do kwoty
100 000,00 zł (bez precyzowania zresztą okoliczności owego „zwiększenia”). W
dalszym ciągu swych wywodów skarżący zarzuca Sądowi Dyscyplinarnemu pierwszej
instancji, że nie sprecyzował kwot określających dochód sędziego na przedmiotowym
zaświadczeniu oraz w zaświadczeniu przedłożonym następnie przez stosowne organy
sądowe, wskazując, iż w tym ostatnim zaświadczeniu pracownica dokonała ręcznie
nieuprawnionej ingerencji (do czego nie ma odniesienia w uzasadnieniu zaskarżonej
uchwały).
Z zarzutu obrazy art. 353 § 2 k.p.k. w zw. z § 1 tegoż artykułu skarżący wycofał
się na posiedzeniu odwoławczym.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uchwałą z dnia 22 sierpnia 2008 r., sygn.
akt (...):
1. zawiesił sędziego Sądu Rejonowego w czynnościach służbowych;
2. obniżył o 30 % wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez tego sędziego
na czas trwania zawieszenia w czynnościach służbowych.
Uchwałę ową zaskarżył zażaleniem sędzia Sądu Rejonowego – w całości – nie
formułując zarzutów w tej części środka zaskarżenia i wniósł o:
„– łączne rozpoznanie zażaleń obwinionego na uchwały Sądu Dyscyplinarnego
pierwszej instancji z dnia 18 kwietnia 2008 r. i z dnia 22 sierpnia 2008 r., przy
uwzględnieniu czynności procesowych podjętych w sprawie w okresie między
podjęciem zaskarżonych uchwał, również zmianę zaskarżonej uchwały z dnia 22
sierpnia 2008 r. poprzez jej uchylenie, – i w wypadku uwzględnienia podstawowego
wniosku zażaleniowego objętego zażaleniem obwinionego z dnia 30 maja 2008 r.
umorzenie postępowania w zakresie objętym niniejszym zażaleniem, ewentualnie
3
– uchylenie również zaskarżonej uchwały z dnia 22 sierpnia 2008 r., o ile
nastąpiłoby uchylenie uchwały z dnia 18 kwietnia 2008 r. i przekazanie sprawy
Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania wniosku Prokuratury
Rejonowej z dnia 4 kwietnia 2008 r. w sprawie o sygn. akt 3 Ds. (...).”
W uzasadnieniu tego zażalenia skarżący m.in. kwestionuje zasadność drogi
procesowej, która doprowadziła do wydania tejże uchwały z dnia 22 sierpnia 2008 r.
(zarządzenie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2008 r.) – jak i
zasadność samej uchwały zapadłej – zdaniem skarżącego – z naruszeniem procesowej
zasady reformationis in peius. Kwestionuje także sposób wyznaczenia składu
sędziowskiego Sądu Dyscyplinarnego pierwszej instancji.
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego wniosła na piśmie o
„nieuwzględnienie zażalenia (zacytowane dosłownie – podkr. SN – SD) i utrzymanie
zaskarżonego orzeczenia w mocy”.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
W obecnym stanie sprawy nie jest możliwe merytoryczne rozstrzygnięcie
przedmiotowego wniosku Prokuratury Rejonowej o wyrażenie zgody na pociągnięcie
do odpowiedzialności karnej sędziego Sądu Rejonowego i to zarówno w kierunku
utrzymania w mocy zaskarżonej uchwały, co prowadziłoby do prawomocnego
uchylenia immunitetu, jak i zmiany tej uchwały oraz niewyrażenia zgody na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, co także miałoby charakter
prawomocny. Takie rozstrzygnięcia byłyby bowiem przedwczesne, wobec
niewyjaśnienia szeregu istotnych okoliczności, także przy uwzględnieniu ograniczeń
wynikających dla prowadzących postępowanie karne w fazie przed ewentualnym
uchyleniem immunitetu.
Na wstępie godzi się przypomnieć, że instytucja immunitetu sędziowskiego
unormowana w art. 80 § 1 u.s.p., a wywodząca się bezpośrednio z Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, jest ważną gwarancją niezawisłości sędziowskiej. Sąd
dyscyplinarny wydaje uchwałę zezwalającą na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej, jeżeli zachodzi dostatecznie uzasadnione podejrzenie
popełnienia przez niego przestępstwa. Należy to rozumieć także w taki sposób, że owo
„dostateczne uzasadnienie” dotyczy zarówno sfery podstaw faktycznych jak i
prawnych, w tym kwalifikacji prawnej czynu.
Przenosząc dalsze rozważania na grunt realiów sprawy, trzeba tylko w tym
miejscu zauważyć, że dotyczyć one będą w pierwszym rzędzie cyt. uchwały Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 18 kwietnia 2008 r., bowiem
rozstrzygnięcie w tej kwestii będzie determinować tak rozstrzygnięcie jak i jego
motywację co do drugiej zaskarżonej uchwały.
4
W pierwszym rzędzie stwierdzić należy, że uzasadnienie zaskarżonej uchwały w
zasadzie powiela argumentację zawartą w przedmiotowym wniosku prokuratora, przy
czym więcej uwagi przykłada do kwestii – ogólnie rzecz ujmując – okoliczności
związanych z dokumentem dotyczącym zarobków sędziego Sądu Rejonowego, a
mianowicie charakteru tego dokumentu, sposobu jego powstania i następnie
wykorzystania w procedurze uzyskiwania kredytu bankowego.
Uważna lektura tegoż uzasadnienia Sądu Dyscyplinarnego pierwszej instancji nie
pozwala niestety dostrzec odniesień do argumentacji sędziego, zawartej choćby w
cytowanym protokole przesłuchania go w postępowaniu dyscyplinarnym i składanych
przez niego pismach procesowych. Sąd Dyscyplinarny pierwszej instancji nie
przeprowadził żadnych rozważań co do kwalifikacji prawnej z art. 297 § 1 k.k. W tym
aspekcie niebagatelne znaczenie ma ustalenie, także i właśnie na tym etapie
postępowania, na jaką kwotę opiewał wniosek kredytowy, a mianowicie 100 000,00 zł
czy też 65 000,00 zł. Kwoty te różnią się w sposób istotny. W powiązaniu z tą
okolicznością brak jest także w omawianym uzasadnieniu uchwały szczegółowych
rozważań co do zarobków podanych w przedmiotowym zaświadczeniu w aspekcie
różnicy wobec treści dokumentu przedstawionego przez organy sądowe (jako płatnika
wynagrodzenia), także przy uwzględnieniu zobowiązań alimentacyjnych sędziego.
Dopiero dokładne wykazanie tych okoliczności pozwoli dalej drążyć kwestię
zdolności kredytowej oskarżonego, przy przyjęciu właściwej kwoty wnioskowanego
kredytu i wynagrodzenia o wysokości najmniej korzystnej dla kredytobiorcy. Innymi
słowy rzecz ujmując, niezbędnym jawi się uzyskanie stosownego odniesienia się do
tych okoliczności ze strony przedmiotowego banku, czy nawet w takich warunkach
uznano by, że sędzia Sądu Rejonowego ma zdolność kredytową. Dopiero po
rozważeniu powyższego (a wszelkie okoliczności faktyczne dotyczące powyższego są
bez problemu do pozyskania nawet przed ewentualnym uchyleniem immunitetu),
można połączyć szczegółowe (oczywiście możliwe na tym etapie postępowania)
rozważenie podstaw faktycznych wniosku prokuratora z kwalifikacją prawną tamże
zaproponowaną. Być może zmianie ulegną okoliczności mające wpływ na ewentualną
ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu, co może wymagać rozważenia czy nie
wskazują one na istotne obniżenie stopnia tejże szkodliwości, nawet w kierunku jego
znikomości.
Opis czynu w uchwale zezwalającej na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej musi być na tyle precyzyjny, na ile pozwala zebrany w
sprawie dotąd materiał dowodowy. I tak, przechodząc do opisu czynu przyjętego w
zaskarżonej uchwale, to poza ustaleniem właściwej kwoty zawartej w wniosku
kredytowym, o czym była mowa wyżej, należy w ewentualnej uchwale uchylającej
immunitet, w ślad za art. 80 § 2c u.s.p., posłużyć się pojęciem „przestępstwo”. O ile w
opisie czynu pozostałoby pojęcie „podrobienie”, to w części motywacyjnej uchwały
5
powinno odpowiadać temu stosowne odniesienie nie pozostawiające wątpliwości, że o
ten termin chodzi, a nie „przerobienie”, które to pojęcia nie są przecież tożsame.
Podsumowując, nie przesądzając w żadnym razie o kierunku merytorycznego
rozstrzygnięcia przedmiotowego wniosku prokuratora, które to zadanie stać będzie
przed Sądem Dyscyplinarnym pierwszej instancji, Sąd ten powinien rozpoznając
wniosek ponownie mieć na uwadze treść rozważań wyżej przedstawionych, w
aspekcie szczegółowego przeanalizowania materiału dowodowego sprawy,
wyciągnięcia trafnych wniosków i zobrazowania swego toku rozumowania w części
motywacyjnej swego rozstrzygnięcia.
Co się zaś tyczy uchylenia uchwały Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego
z dnia 22 sierpnia 2008 r., sygn. akt (...), to było to oczywistą konsekwencją uchylenia
pierwszej zaskarżonej uchwały, jeśli ma się na uwadze, iż uchwała o zawieszeniu
sędziego Sądu Rejonowego i obniżenie mu wynagrodzenia zapadła w oparciu o art.
129 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sadów powszechnych.
Z tych też względów Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny orzekł jak na wstępie.