II CSK 390/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III CZP 31/89 III CZP 46/80 III CZP 55/90
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CSK 390/08
POSTANOWIENIE
Dnia 7 stycznia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z wniosku I.S.
przy uczestnictwie J.S. i M.F.
o podział majątku dorobkowego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 7 stycznia 2009 r.,
skarg kasacyjnych wnioskodawczyni oraz uczestnika postępowania
J.S. od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 5 lutego 2008 r.,
oddala obydwie skargi kasacyjne;
koszty postępowania kasacyjnego wzajemnie znosi.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy, rozpoznając apelację wnioskodawczyni I.S.
postanowieniem z dnia 5 lutego 2008 r., dokonał zmiany postanowienia Sądu
Rejonowego w Ł. w ten, m.in., sposób, że podwyższył wysokość dopłaty od
uczestnika J.S. na rzecz I.S. do kwoty 308.853,15 zł. Sąd ustalił, że podstawowym
składnikiem majątku wspólnego małżonków S., podlegającym rozliczeniu przy
podziale tego majątku, jest nieruchomość położona w Ł. przy ulicy S. 84, o wartości
811000 zł. Uznał, że spłata należna wnioskodawczyni powinna być pomniejszona o
połowę kwoty stanowiącej sumę spłaconego przez uczestnika J.S. kapitału i
odsetek wynoszącą 194 293,70 zł. Wysokość należnej wnioskodawczyni spłaty
określił na kwotę 308.853, 15 zł (405 500zł pomniejszona o 97146,85 zł oraz 500
zł orzeczonych przez Sąd Rejonowy).
Skargę kasacyjną od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni
oraz uczestnik postępowania J.S.
Skarga kasacyjna wnioskodawczyni - oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 207 k.c. w zw. z art. 46 k.r. i op. oraz art.
1035 k.c., a także art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., i zmierza do
uchylenia postanowienia Sądu Okręgowego w części zaskarżonej i przekazania
w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania.
Skarga kasacyjna uczestnika postępowania - oparta na podstawie pierwszej
z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 207 k.c. w zw. z art. 46 k.r. i op.,
art. 3581
k.c., art. 212 k.c., art. 32, 64 Konstytucji i zmierza do uchylenia
postanowienia Sądu Okręgowego w zaskarżonym zakresie i orzeczenia co do
istoty sprawy poprzez obniżenie spłaty do wyliczonej kwoty.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów
i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek odrębny (osobisty)
i z majątku odrębnego (osobistego) na majątek wspólny w czasie trwania
wspólności ustawowej małżeńskiej, następuje także rozliczenie nakładów i
3
wydatków dokonanych przez każde z małżonków (lub byłych małżonków) w okresie
od ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego. Z art. 42 k.r. i op.
wynika, że do takich wydatków i nakładów mają odpowiednie zastosowanie
przepisy kodeksu postępowania cywilnego o współwłasności w częściach
ułamkowych. Podstawę dokonania rozliczeń stanowią art. 567 § 1 w zw. z art. 686
k.p.c. Sąd w postępowaniu działowym dokonuje rozliczeń z tytułu posiadania
przedmiotów należących do majątku objętego wspólnością, pobranych pożytków
i innych przychodów, a także poczynionych na ten majątek nakładów i spłaconych
długów w okresie między ustaniem wspólności a dokonaniem podziału majątku
wspólnego.
Istota zarzutów skargi kasacyjnej uczestnika postępowania sprowadza się do
twierdzenia, że spłata długów związanych z nieruchomością położoną w Ł. przy
ulicy S. 84 dokonana przez uczestnika z majątku odrębnego (osobistego) w czasie
trwania ustroju wspólności majątkowej, jak i dokonana z jego własnych środków po
ustaniu wspólności majątkowej a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego
stanowi nakład na majątek wspólny. Ustalenie wartości tego nakładu powinno więc
nastąpić poprzez określenie procentowego udziału kredytu, spłaconego przez
uczestnika, w wartości nieruchomości w dacie zakupu i dacie spłaty kredytu.
Analizując reguły wyrażone w powołanym w skardze kasacyjnej uczestnika
postępowania orzecznictwie, trzeba zauważyć, że rozstrzygnięcia Sądu
Najwyższego (por. orz. z dnia: 5 października 1990 r., III CZP 55/90, OSNCP 1991,
nr 4, poz. 48,16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80 OSNCP 1981, nr 11, poz. 206,
12 kwietnia 1989 r. III CZP 31/89, niepubl.) zmierzające do minimalizowania
ujemnych skutków znacznego, a nawet gwałtownego spadku wartości pieniądza,
który wyrażał się m.in. w równie gwałtownym wzrostem cen mieszkań i domów
zapadły w odmiennych warunkach niż istniejące obecnie. Obecnie takie gwałtowne
zjawiska nie występują. W konsekwencji, w okolicznościach faktycznych sprawy,
przyjęte przez Sąd Okręgowy stanowisko, zgodnie z którym uczestnikowi
postępowania należy się zwrot nominalnej wartości spłaconych kredytów z chwili
ich spłaty nie stanowi naruszenia przytoczonych w jego skardze kasacyjnej
przepisów prawa materialnego.
4
Istota zarzutów skargi kasacyjnej wnioskodawczyni sprowadza się do
twierdzenia, że Sąd Okręgowy z naruszeniem art. 207 k.c. nie rozliczył pożytków
z nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy S. 84.
Rację ma skarżąca, kiedy twierdzi, że okoliczność, iż właściciel rzeczy nie
posiada ani nie realizuje w drodze roszczenia swojego uprawnienia do
współposiadania rzeczy lub posiadania wyodrębnionej części rzeczy, nie stanowi
przeszkody do domagania się przez tego współwłaściciela partycypowania
w przychodach z rzeczy, jeżeli przynosi ona dochody. Zgodnie z art. 207 k.c.
pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom
w stosunku do wielkości udziałów. Pożytki powinny zatem zostać rozliczone
w stosunku do wielkości udziałów. Sąd Okręgowy wyszedł z tego założenia
i stosując tę regułę trafnie uznał, wbrew odmiennemu poglądowi skarżącej, że za
podstawę rozliczenia pożytków nie sposób przyjąć pożytków potencjalnych
(możliwych do uzyskania w świetle opinii biegłego), lecz jedynie pożytki rzeczywiste
(realnie uzyskane). Wnioskodawczyni, w świetle wiążących Sąd Najwyższy ustaleń,
nie wykazała, aby takie pożytki uczestnik uzyskał z nieruchomości położonej w Ł.
przy ulicy S. 84. W konsekwencji niepodobna podzielić zarzutu naruszenia art. 207
k.c.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.
POSTANOWIENIE
Dnia 7 stycznia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z wniosku I.S.
przy uczestnictwie J.S. i M.F.
o podział majątku dorobkowego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 7 stycznia 2009 r.,
skarg kasacyjnych wnioskodawczyni oraz uczestnika postępowania
J.S. od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 5 lutego 2008 r.,
oddala obydwie skargi kasacyjne;
koszty postępowania kasacyjnego wzajemnie znosi.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy, rozpoznając apelację wnioskodawczyni I.S.
postanowieniem z dnia 5 lutego 2008 r., dokonał zmiany postanowienia Sądu
Rejonowego w Ł. w ten, m.in., sposób, że podwyższył wysokość dopłaty od
uczestnika J.S. na rzecz I.S. do kwoty 308.853,15 zł. Sąd ustalił, że podstawowym
składnikiem majątku wspólnego małżonków S., podlegającym rozliczeniu przy
podziale tego majątku, jest nieruchomość położona w Ł. przy ulicy S. 84, o wartości
811000 zł. Uznał, że spłata należna wnioskodawczyni powinna być pomniejszona o
połowę kwoty stanowiącej sumę spłaconego przez uczestnika J.S. kapitału i
odsetek wynoszącą 194 293,70 zł. Wysokość należnej wnioskodawczyni spłaty
określił na kwotę 308.853, 15 zł (405 500zł pomniejszona o 97146,85 zł oraz 500
zł orzeczonych przez Sąd Rejonowy).
Skargę kasacyjną od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni
oraz uczestnik postępowania J.S.
Skarga kasacyjna wnioskodawczyni - oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 207 k.c. w zw. z art. 46 k.r. i op. oraz art.
1035 k.c., a także art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., i zmierza do
uchylenia postanowienia Sądu Okręgowego w części zaskarżonej i przekazania
w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania.
Skarga kasacyjna uczestnika postępowania - oparta na podstawie pierwszej
z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 207 k.c. w zw. z art. 46 k.r. i op.,
art. 3581
k.c., art. 212 k.c., art. 32, 64 Konstytucji i zmierza do uchylenia
postanowienia Sądu Okręgowego w zaskarżonym zakresie i orzeczenia co do
istoty sprawy poprzez obniżenie spłaty do wyliczonej kwoty.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów
i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek odrębny (osobisty)
i z majątku odrębnego (osobistego) na majątek wspólny w czasie trwania
wspólności ustawowej małżeńskiej, następuje także rozliczenie nakładów i
3
wydatków dokonanych przez każde z małżonków (lub byłych małżonków) w okresie
od ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego. Z art. 42 k.r. i op.
wynika, że do takich wydatków i nakładów mają odpowiednie zastosowanie
przepisy kodeksu postępowania cywilnego o współwłasności w częściach
ułamkowych. Podstawę dokonania rozliczeń stanowią art. 567 § 1 w zw. z art. 686
k.p.c. Sąd w postępowaniu działowym dokonuje rozliczeń z tytułu posiadania
przedmiotów należących do majątku objętego wspólnością, pobranych pożytków
i innych przychodów, a także poczynionych na ten majątek nakładów i spłaconych
długów w okresie między ustaniem wspólności a dokonaniem podziału majątku
wspólnego.
Istota zarzutów skargi kasacyjnej uczestnika postępowania sprowadza się do
twierdzenia, że spłata długów związanych z nieruchomością położoną w Ł. przy
ulicy S. 84 dokonana przez uczestnika z majątku odrębnego (osobistego) w czasie
trwania ustroju wspólności majątkowej, jak i dokonana z jego własnych środków po
ustaniu wspólności majątkowej a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego
stanowi nakład na majątek wspólny. Ustalenie wartości tego nakładu powinno więc
nastąpić poprzez określenie procentowego udziału kredytu, spłaconego przez
uczestnika, w wartości nieruchomości w dacie zakupu i dacie spłaty kredytu.
Analizując reguły wyrażone w powołanym w skardze kasacyjnej uczestnika
postępowania orzecznictwie, trzeba zauważyć, że rozstrzygnięcia Sądu
Najwyższego (por. orz. z dnia: 5 października 1990 r., III CZP 55/90, OSNCP 1991,
nr 4, poz. 48,16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80 OSNCP 1981, nr 11, poz. 206,
12 kwietnia 1989 r. III CZP 31/89, niepubl.) zmierzające do minimalizowania
ujemnych skutków znacznego, a nawet gwałtownego spadku wartości pieniądza,
który wyrażał się m.in. w równie gwałtownym wzrostem cen mieszkań i domów
zapadły w odmiennych warunkach niż istniejące obecnie. Obecnie takie gwałtowne
zjawiska nie występują. W konsekwencji, w okolicznościach faktycznych sprawy,
przyjęte przez Sąd Okręgowy stanowisko, zgodnie z którym uczestnikowi
postępowania należy się zwrot nominalnej wartości spłaconych kredytów z chwili
ich spłaty nie stanowi naruszenia przytoczonych w jego skardze kasacyjnej
przepisów prawa materialnego.
4
Istota zarzutów skargi kasacyjnej wnioskodawczyni sprowadza się do
twierdzenia, że Sąd Okręgowy z naruszeniem art. 207 k.c. nie rozliczył pożytków
z nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy S. 84.
Rację ma skarżąca, kiedy twierdzi, że okoliczność, iż właściciel rzeczy nie
posiada ani nie realizuje w drodze roszczenia swojego uprawnienia do
współposiadania rzeczy lub posiadania wyodrębnionej części rzeczy, nie stanowi
przeszkody do domagania się przez tego współwłaściciela partycypowania
w przychodach z rzeczy, jeżeli przynosi ona dochody. Zgodnie z art. 207 k.c.
pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom
w stosunku do wielkości udziałów. Pożytki powinny zatem zostać rozliczone
w stosunku do wielkości udziałów. Sąd Okręgowy wyszedł z tego założenia
i stosując tę regułę trafnie uznał, wbrew odmiennemu poglądowi skarżącej, że za
podstawę rozliczenia pożytków nie sposób przyjąć pożytków potencjalnych
(możliwych do uzyskania w świetle opinii biegłego), lecz jedynie pożytki rzeczywiste
(realnie uzyskane). Wnioskodawczyni, w świetle wiążących Sąd Najwyższy ustaleń,
nie wykazała, aby takie pożytki uczestnik uzyskał z nieruchomości położonej w Ł.
przy ulicy S. 84. W konsekwencji niepodobna podzielić zarzutu naruszenia art. 207
k.c.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.