Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 485/08
POSTANOWIENIE
Dnia 19 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Krzysztof Pietrzykowski
Protokolant Ewa Zawisza
w sprawie z wniosku J.K.
przy uczestnictwie B.K.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 19 czerwca 2009 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 1 kwietnia 2008 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 6 lipca 2007 r. w sprawie z
wniosku J.K. z udziałem B.K. o podział majątku wspólnego:
I. ustalił, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi:
1. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego
położonego w W. przy ul. O. 28/5 stanowiące własność Spółdzielni
Mieszkaniowej „G.” w W. o wartości 265 674 zł;
2. udział w 1,58 % w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości
oznaczonej jako działka nr [...], o pow. 4199 m2
położonej w W.
przy ul. S. 17 i Z. 13 oraz prawie własności budynków
posadowionych na tej działce, objętych księgą wieczystą
Sądu Rejonowego w W. nr [...] o wartości 103 840 zł;
3. odszkodowanie z tytułu utraconego pojazdu stron w kwocie
6000 zł;
4. materiały dentystyczne o wartości 2000 zł;
5. dwie sztuki broni wraz amunicją o wartości 2200 zł;
6. środki pieniężne w złotych polskich w kwocie 43 953, 31 zł;
7. środki pieniężne w kwocie 5367,57 USD o wartości 14 810,73 zł;
8. środki pieniężne w kwocie 3188,50 Euro o wartości 12 003,74 zł;
9. przyczepa bagażowa bez wartości;
II. ustalił, że udziały J.K. i B.K. w majątku wspólnym są równe;
III. podziału majątku wspólnego dokonał w ten sposób, że składniki majątku
opisane w pkt 1 i 3 przyznał uczestniczce postępowania, zaś składniki majątku
opisane w pkt 2, 4, 5 i 9 wnioskodawcy.;
IV. dokonał podziału środków pieniężnych w ten sposób, że kwotę 8000 zł,
5000 USD i 2300,84 Euro przyznał J.K., zaś kwoty 35 953,31 zł, 367,57 USD i
887,66 Euro przyznał B.K.;
V. zasądził od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwotę 86 742,42 tytułem
dopłaty, odraczając termin jej wykonania na 5 miesięcy od uprawomocnienia się
orzeczenia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w zapłacie;
3
VI. zobowiązał uczestniczkę do wydania wnioskodawcy nieruchomości
opisanej w pkt 2 w terminie 2 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia;
VII. oraz zasądził od J.K. na rzecz B.K. kwotę
8 119,57 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z nieruchomością.
Sąd Rejonowy ustalił że małżeństwo zainteresowanych zawarte w dniu
4 lutego 1967 r. zostało rozwiązane przez rozwód w dniu 28 sierpnia 2003 r.
i w wyroku rozwodowym określony został sposób korzystania przez strony z ich
wspólnego lokalu spółdzielczego. W skład majątku wspólnego weszły składniki
wymienione w pkt. I postanowienia i o wartości tam określonej.
Bank S.A. prowadził rachunki oszczędnościowe J.K., zlikwidowane w lutym
1999 r. Bezpośrednio przed likwidacją znajdowało się na nich 7035,39 zł + 8032,60
zł + 12166,61 zł + 509,60 zł + 332,85 zł. Bank S.A. prowadził rachunek walutowy
wnioskodawcy zlikwidowany w lutym 1999 r., kiedy znajdowało się na nim 10
012,53 USD oraz 27 868 DEM.
W chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego uczestniczka posiadała
oszczędności w kwocie 367,57 USD, 887,66 Euro oraz 35 912,63 zł + 40,68 zł.
Uczestniczka poniosła opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu przy ul. S.: w
2003 r. - 716.52 zł (którą zapłaciła przed dniem 31 marca 2003 r.), w latach 2004 –
2007 po 716,52 zł. Podatku od nieruchomości za 2003 r. po ustaniu małżeństwa
wpłaciła dwie raty po 190,70 zł, a w latach 2004 – 2006 po 763 zł, a za pierwsze
półrocze 2007 r. dwie raty po 190 zł.
Postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2002 r. umorzono dochodzenie
w przedmiocie przywłaszczenia biżuterii na szkodę uczestniczki wobec braku
dowodów popełnienia przestępstwa. Z tytułu opłat eksploatacyjnych za mieszkanie
spółdzielcze za okres wrzesień – grudzień 2003 r. uczestniczka uiściła cztery raty
po 345,81 zł, za 2004 r kwotę 4418,81 zł, za 2005 r. kwotę 4539,90 zł, za 2006 r.
kwotę 4428,79 zł, za styczeń i luty 2007 r. łącznie kwotę 696.94 zł, za miesiące
marzec kwiecień i maj 2007 r. kwoty po 348,47 zł.
W chwili wydawania przez Sąd Rejonowy postanowienia wnioskodawca
miał siedemdziesiąt lat i pobierał emeryturę w kwocie 1200 zł netto miesięcznie.
Nie mieszkał w lokalu spółdzielczym od 1999 r. W chwili ustania małżeństwa
4
posiadał oszczędności pieniężne w kwocie 5000 USD, 4500 DEM i 8000 zł.
Stale korzysta z broni palnej jako myśliwy.
W tym czasie uczestniczka miała 60 lat i z tytułu renty otrzymywała kwotę
700 zł netto miesięcznie. W pawilonie przy ul. S. prowadziła działalność
gospodarczą nie przynoszącą dochodu. Rozliczając się z Urzędem Skarbowym do
kosztów uzyskania przychodu wliczała koszty ogrzewania, podatku od tej
nieruchomości oraz opłaty za użytkowanie wieczyste.
Sąd Rejonowy wskazał, że wysokość posiadanych środków pieniężnych
ustalił na podstawie informacji banków i przesłuchania zainteresowanych, a wartość
dewiz przeliczył według kursu NBP z chwili zamknięcia rozprawy. Odnośnie kont
uczestniczki przyjął na podstawie jej przesłuchania, że do chwili ustania
małżeństwa dysponowała ona środkami w kocie 27 000 zł.
Stwierdził, że nie było podstaw do orzeczenia nierównej wysokości udziałów
rozwiedzionych małżonków w majątku wspólnym (art. 43 § 2 i 3 k.r.o.) podnosząc,
iż zainteresowana nie wykazała, żeby przyczyniła się do jego powstania w stopniu
większym, niż jej były mąż. Zauważył, że środki pieniężne podzielił w sposób, w jaki
strony władały nimi w chwili ustania małżeństwa.
Odnosząc się do spornego sposobu działu prawa użytkowania wieczystego
wskazał, że za przyznaniem go wnioskodawcy przemawiała konieczność obniżenia
dopłaty uczestniczki, wskazując, że przyznanie obydwu nieruchomości B.K.
czyniłoby iluzoryczną możliwość spłacenia wnioskodawcy. Podkreślił, że
zainteresowana nie osiąga dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej, jest
osobą w wieku emerytalnym i sama wskazywała na swój zły stan zdrowia. Wobec
tego prowadzenie przez nią działalności gospodarczej nie miałoby w przyszłości
ekonomicznego uzasadnienia i z punktu widzenia życiowego stawałoby się coraz
trudniejsze.
Sąd Okręgowy podniósł, że uczestniczce w zasadzie przysługiwało
roszczenie o zwrot wydatków na majątek wspólny za okres po ustaniu wspólności
małżeńskiej przekraczających wysokość udziałów w majątku wspólnym (art. 207
k.c. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 46 k.r.o.). Wskazał, że z tytułu wydatków na
wspólne spółdzielcze mieszkanie przysługiwała uczestniczce kwota 8 119,57 zł,
natomiast nie należał się jej zwrot wydatków poniesionych na nieruchomość przy ul.
5
S., skoro wliczyła wydatkowane kwoty do kosztów uzyskiwania przychodów z
prowadzonej działalności gospodarczej. W rezultacie jednocześnie z obciążeniem
odnosiła korzyść majątkową przejawiającą się w zmniejszeniu podatku
dochodowego. Wyraził także pogląd, że nie zasługiwało na uwzględnienie
roszczenie uczestniczki o zwrot połowy wydatków na ogrzewanie pawilonu przy ul.
S., gdyż nie były to wydatki konieczne dla zachowania prawa stron, lecz ponoszone
w związku z prowadzoną przez uczestniczkę działalnością gospodarczą.
Sąd Okręgowy stwierdził także, że nie mógł uwzględnić roszczenia
odszkodowawczego z tytułu rozdysponowania przez wnioskodawcę bez zgody
uczestniczki oszczędnościami stron, gdyż nie może ono zostać rozpoznane
w postępowaniu działowym, jako nie wymienione w art. 618 k.p.c. w zw. z art. 567
k.p.c. Poza tym podniósł, że uczestniczka nie wykazała, że działanie wnioskodawcy
w tej materii było bezprawne, tj. że naruszył on zasady zarządu majątkiem
wspólnym.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji, nie zasługiwało także na uwzględnienie
roszczenie wnioskodawcy o zwrot połowy czynszu najmu za pawilon handlowy,
skoro nie wykazał on, że uczestniczka wynajmowała go, a współwłaściciel rzeczy
wyłącznie nią władający nie jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za
korzystanie z rzeczy drugiemu współwłaścicielowi.
Postanowienie to uczestniczka postępowania zaskarżyła apelacją,
zarzucając naruszenie art. 618 k.p.c. w zw. z art. 567 i art. 688 k.p.c. oraz art. 567
k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c. mogące mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia. Ponadto
zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 207 k.c. w zw. z art.
1035 i art. 46 k.r.o. oraz art. 212 § 2 i 3 k.c. przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie. W konkluzji wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia przez
przyznanie jej na wyłączną własność także drugiej nieruchomości, ustalenie, że
przysługuje jej udział w majątku dorobkowym w wysokości 2/3 części oraz
zasądzenie na rzecz wnioskodawcy tytułem wyrównania udziałów w majątku
dorobkowym stron kwoty 65 840,67 zł z rozłożeniem dopłaty na 60 równych
miesięcznych rat.
Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2008 r. zmienił
zaskarżone postanowienie tylko w ten sposób, że podwyższył przypadającą
6
uczestniczce spłatę z tytułu wydatków poczynionych na wspólne mieszkanie do
kwoty 10 185,96 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2008 r. oraz
wyznaczył termin wydania pawilonu handlowego na 31 grudnia 2008 r.
W pozostałym zakresie apelację uczestniczki oddalił, akceptując dokonany przez
Sąd Rejonowy sposób podziału i rozliczenia majątku stron.
Dodatkowo częściowo odmiennie ustalił, że w pawilonie handlowym
położonym na działce przy ul. S. uczestniczka nadal prowadzi działalność
gospodarczą, uzyskując z tego tytułu dochód netto w kwocie 300 zł miesięcznie. Po
wydaniu orzeczenia w dniu 6 lipca 2007 r. uczestniczka poniosła dalsze opłaty
eksploatacyjne z tytułu lokalu spółdzielczego w kwocie 3660,52 zł. Wnioskodawca
nadal utrzymuje się z emerytury i nie ma prawa do innego – poza wchodzącym w
skład majątku wspólnego – lokalu mieszkalnego.
Od powyższego orzeczenia uczestniczka postępowania wywiodła skargę
kasacyjną opartą na obu podstawach. W ramach pierwszej podstawy zarzuciła
naruszenie art. 207 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 46 k.r.o. oraz naruszenie art.
212 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. W ramach
naruszenia przepisów postępowania, mogących mieć istotny wpływ na treść
rozstrzygnięcia skarżąca zarzuciła naruszenie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 618 k.p.c.
i art. 567 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. wyrażające się w nieuwzględnieniu
zarzutów apelacji, że roszczenie odszkodowawcze wynikające z nieuprawnionego
rozdysponowania przez wnioskodawcę składnikami majątku wspólnego przed
ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej, nie jest objęte kognicją sądu
w postępowaniu o podział majątku wspólnego oraz art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art.
391 § 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. wyrażające się w zaniechaniu uzasadnienia
rozstrzygnięcia w zakresie dotyczącym zarzutu naruszenia art. 567 k.p.c. w zw.
z art. 684 k.p.c. W konkluzji wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w W.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W skład majątku wspólnego, podlegającego podziałowi, wchodzą jedynie te
składniki (także wierzytelności), które w chwili orzekania są w posiadaniu jednego
lub drugiego małżonka. W skład tej masy majątkowej wchodzą także przedmioty,
których zbycie sąd uzna za pozorne. Gdy jeden z małżonków zlikwidował konta
7
bankowe na których znajdowały się znaczne środki pieniężne stanowiące
przedmiot majątku wspólnego, obowiązkiem sądu jest ustalenie i ocena czy ich
wydatkowanie, bez zgody drugiego małżonka, nastąpiło na potrzeby rodziny lub
uzasadnione potrzeby zbywcy, czy też nastąpiło ze szkodą dla drugiego
współuprawnionego. W razie usprawiedliwionego wyzbycia się, środki takie nie
mogą być brane pod uwagę w postępowaniu o podział majątku dorobkowego.
W wypadku wyzbycia się nieuzasadnionego i tym samym wyrządzenia drugiemu
małżonkowi szkody, poszkodowanemu należy się odszkodowanie w wysokości
połowy wartości wydatkowanych w sposób nieuzasadniony środków. Roszczenie
z tego tytułu należy traktować analogicznie jak roszczenie z tytułu zwrotu wydatków
z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków (por. np.
orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1958 r., I CR 547/58, OSNCK
1959, nr 2, poz. 59). Stanowisko to nie budzi kontrowersji także w doktrynie.
Trzeba zgodzić się ze skarżącą, że sąd pierwszej instancji w zasadzie nie
badał kwestii, na co wydatkował wnioskodawca znaczne środki pieniężne ze
zlikwidowanych kont bankowych, gdyż błędnie uznał, że roszczenie takie nie
podlega kognicji sądu działowego. Skoro niesporne było, że środki pieniężne
zgromadzone na kontach bankowych wnioskodawcy stanowiły majątek wspólny, to
wydatkujący je wnioskodawca powinien przedstawić na co je wydatkował. Z ustaleń
wynika natomiast, że koszty związane z wchodzącymi w skład majątku wspólnego
nieruchomościami ponosiła uczestniczka. Tylko zużycie przez wnioskodawcę tych
środków na potrzeby rodziny lub usprawiedliwione swe utrzymanie np. leczenie,
wypoczynek, mogłoby wyłączyć obowiązek ich rozliczenia (por. np. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 1997 r., III CRN 31/77, OSNCP 1997, nr 12,
poz. 243). Skoro Sąd drugiej instancji nie próbował nawet ustalić, na co
wnioskodawca wydatkował, bez zgody i wiedzy uczestniczki, znaczne
oszczędności wspólne wnioskodawca i nie omówił w tej materii materiału
dowodowego, to nie można było odeprzeć zarzutu obrazy art. art. 385 k.p.c. w zw.
z art. 618 § 1 k.p.c., art. 688 k.p.c. i art. 567 k.p.c. Bez próby poczynienia w tym
kierunku ustaleń i omówienia w tej materii dowodów nieuprawniony, był wniosek,
jakoby uczestniczka nie wykazała, że wnioskodawca nie wyrządził jej takim
działaniem szkody.
8
Nie można także odeprzeć zarzutu obrazy naruszenia przez Sąd Okręgowy
art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c.
Podział majątku wspólnego obejmuje składniki majątkowe, które były elementami
majątku wspólnego w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili
dokonywania podziału, tj. wydania orzeczenia. Przy jego dokonywaniu nie
uwzględnia się tych wspólnych składników majątkowych, które w czasie trwania
wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte zgodnie z prawem (art. 36 –
40 k.r.o. i art. 42 k.r.o.), natomiast uwzględnia się, ale tylko w ramach rozliczeń, tj.
rachunkowo, składniki majątkowe, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone
zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków. W tym wypadku, przy podziale
majątku wspólnego ich wartość podlega zaliczeniu na poczet udziału
przypadającego drugiemu małżonkowi.
W sprawie tymczasem objęto podziałem środki pieniężne, które w chwili
ustania pomiędzy małżonkami wspólności majątkowej małżeńskiej posiadały strony
bez zbadania i ustalenia, czy były to środki które wchodziły w skład majątku
wspólnego i bez zbadania i ustalenia czy środki te mieli zainteresowani w chwili
orzekania i na co ewentualnie zostały one wydatkowane.
Naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. nie ma z reguły bezpośredniego wpływu na
treść wyroku, gdyż uzasadnienie sporządzane jest po jego wydaniu (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., I PKN 615/00, OSNP 2003, nr 15,
poz. 352).
W judykaturze utrwalony jest pogląd, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. w zw.
z art. 391 § 1 k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej
tylko wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera wszystkich
koniecznych elementów, bądź zawiera tak kardynalne braki, które uniemożliwiają
kontrolę kasacyjną (por. np. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 8 października
1997 r., I CKN 312/97, z 19 lutego 2002 r., IV CKN 718/00, z dnia 18 marca 2003 r.,
IV CKN 11862/00, z dnia 20 lutego 2003 r., I CKN 65/01, z dnia 22 maja 2003 r.,
II CKN 121/01, niepublikowane i z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98,OSNC
1999, nr 4, poz. 83).
Artykuł 328 § 2 k.p.c. ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu
kasacyjnym przez odesłanie zawarte w art. 391 § 1 k.p.c. Zakres tego
9
zastosowania zależy od rodzaju wydanego orzeczenia, oraz od czynności
procesowych podjętych przez sąd odwoławczy, wynikających z zarzutów
apelacyjnych, limitowanych granicami kognicji sądu drugiej instancji. Jeżeli sąd
odwoławczy oddalając apelację orzeka na podstawie materiału zgromadzonego
w postępowaniu w pierwszej instancji nie musi powtarzać dokonanych ustaleń,
gdyż wystarczy stwierdzenie, że przyjmuje je za własne (por. np. orzeczenia Sądu
Najwyższego z dnia 13 grudnia 1935 r., C III 680/34. Zb. Urz. 1936, poz. 379,
z dnia 14 lutego 1938, r. C II 2172/37 Przegląd Sądowy 1938, poz. 380 i z dnia
10 listopada 1998 r., III CKN 792/98,OSNC 1999, nr 4, poz. 83). Skoro jednak
w postępowaniu odwoławczym było prowadzone postępowanie dowodowe
i zostały poczynione uzupełniające ustalenia faktyczne, to w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy powinien na nowo omówić materiał
dowodowy i wskazać przyczyny, dla których na jednych dowodach się oparł,
a innym odmówił przyznania istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, czy
w ogóle mocy dowodowej.
Zasadność podstawy naruszenia prawa procesowego zwalniała Sąd
Najwyższy od obowiązku szczegółowego rozważenia zarzutów dotyczących
naruszenia prawa materialnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca
1997 r., II CKN 60/97, OSNC 1997, nr 9, poz. 128).
W każdym razie nie można odeprzeć także zarzutu naruszenia art. 207 k.c.
w zw. z art. 1035 k.c. i z art. 46 k.r.o. Pożytki i inne przychody rzeczy wspólnej
przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości ich udziałów i w takim
samym stosunku, za okres po ustaniu wspólności majątkowej małżonkowie
ponoszą ciężary i wydatki związane z rzeczą wspólną. Trzeba zgodzić się ze
skarżącą, że wydatkiem w rozumieniu omawianego unormowania jest nie tylko
wydatek zmierzający do zachowania wspólnego prawa, ale także wydatek
poniesiony na normalną eksploatację rzeczy. Ogrzewanie budynku wynika
z normalnej jego eksploatacji i zasad prawidłowej gospodarki. Poza tym
ogrzewanie budynku w polskich warunkach klimatycznych rzeczywiście można też
rozpatrywać nie tylko jako wydatek wynikający z jego normalnej eksploatacji i zasad
prawidłowej gospodarki, ale nawet jako nakład konieczny na przedmiot
współwłasności.
10
Ciężarami w rozumieniu art. 207 k.c. są także podatki i inne świadczenia
o charakterze publicznoprawnym obciążające współwłaścicieli nieruchomości
będącej przedmiotem współwłasności. Istniała zatem podstawa do ich rozliczenia.
Innym niezależnym od obowiązku rozliczenia tego ciężaru pomiędzy
współwłaścicielami (byłymi małżonkami) zagadnieniem jest wysokość podatku
dochodowego osoby fizycznej bądź podatku przedsiębiorcy od dochodu
związanego z prowadzeniem przez niego działalności gospodarczej. Rzeczywiście
jego wysokość jest uzależniona także od kosztów uzyskania przychodu, na które
zalicza się między innymi podatki i opłaty od lokalu, z użytkowaniem którego był
związany dochód podlegający opodatkowaniu. Gdyby skarżąca uzyskała jakąś
korzyść z tego tytułu, że zaliczyła na koszty przychodu nie tylko część zapłaconych
należności publicznych odpowiadających jej udziałowi w nieruchomości przy ul. S.,
to co najwyżej należałoby rozważyć czy nie jest to przychód w rozumieniu art. 207
k.c., podlegający rozliczeniu na wyraźne żądanie wnioskodawcy. Z drugiej strony,
to tylko skarżąca korzysta z pawilonu handlowego (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 10 maja 2006 r., III CZP 9/06, OSNC 2007, nr 3, poz. 37).
O wiele bardziej skomplikowany jest do oceny zarzut obrazy art. 212 § 2 k.c.
Podniesione w skardze kasacyjnej argumenty wprawdzie nie są bez znaczenia dla
sposobu działu nieruchomości położonej przy ul. S., ale nie mają przesądzającego
znaczenia. Rozstrzygnięcie o tym, któremu ze współwłaścicieli ta rzecz ma zostać
przyznana powinno uwzględniać usprawiedliwione interesy współuprawnionych.
Prowadzenie przez skarżącą działalności gospodarczej w spornym pawilonie
handlowymi i jej kontynuowanie jest pożądane gospodarczo i społecznie.
Dodatkowy dochód nawet niewielki zapewnia wnioskodawczyni nie tylko aktywność
zawodową, ale ułatwi skarżącej zrealizowanie dopłaty przyznanej dla
wnioskodawcy.
Z drugiej strony możliwość realizacji dopłaty musi mieć wymiar realny, a nie
iluzoryczny. Okoliczność, że wnioskodawca nie mieszka we wspólnym mieszkaniu
spółdzielczym od 1999 r. wskazuje na to, że korzysta z innego mieszkania (siostry),
choć jak ustalił Sąd Okręgowy nie ma do niego prawa. Jest oczywiste, że wobec
trwania postępowania już przez długi czas, uczestniczka powinna się liczyć
z dokonaniem dopłaty i gromadzić środki na ten cel. Realna spłata umożliwiłaby
11
nabycie wnioskodawcy garsoniery. Być może stosowne odroczenie wydania
wnioskodawcy nieruchomości w stopniu wystarczającym zabezpieczyłoby interesy
obydwu stron.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).