Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 92/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 lipca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Gerard Bieniek
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Jarosława G. i Anny A.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w H.
o uchylenie uchwały,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 lipca 2009 r.,
skargi kasacyjnej powodów
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 18 września 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 września 2008 r. Sąd Apelacyjny oddalił
apelację powodów Jarosława G. i Anny A. od wyroku Sądu Okręgowego w B. z
dnia 30 kwietnia 2008 r. oddalającego powództwo o stwierdzenie nieważności
uchwały nr 6/2008 z dnia 29 stycznia 2008 r. Zarządu pozwanej Spółdzielni
Mieszkaniowej w H. w sprawie określenia przedmiotu odrębnej własności lokali w
nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków obręb 1 w H. numerem
działki [...], obejmującej budynek położony w H. przy ul. R.[...], zaskarżonej przez
powodów jako niezgodnej z art. 42 ust. 3 u.s.m. w wyniku nie zaliczenia do
wyodrębnionych lokali mieszkalnych przynależnych do nich pomieszczeń
gospodarczych, w tym piwnic i przez to naruszającej uprawnienia członków
Spółdzielni.
Sądy ustaliły, że zaskarżona uchwała nie zaliczyła piwnic jako pomieszczeń
przynależnych do lokali mieszkalnych, uznając je za części wspólne nieruchomości.
Stwierdziły, że uchwała ta nie narusza art. 42 ust. 3 u.s.m. ani interesu członków
Spółdzielni. Zgodnie z art. 42 ust. 7 u.s.m. decyzja o zaliczeniu do wyodrębnionego
lokalu mieszkalnego piwnicy, jako jego przynależności należy do zarządu
spółdzielni, który przy jej podejmowaniu musi uwzględnić definicję pomieszczenia
przynależnego do lokalu jako jego części składowej, zawartą w art. 2 ust. 4 u.w.l.,
z której wynika, że decydujący jest funkcjonalny związek takiego pomieszczenia
z lokalem mieszkalnym. W ocenie Sądu Apelacyjnego, kompetencja zarządu do
uznania danych pomieszczeń za przynależne do lokalu, mającego stanowić
przedmiot odrębnej własności, nie może dotyczyć tych pomieszczeń, które nie
pozostają w funkcjonalnym związku z lokalem mieszkalnym. W stanie faktycznym
rozpoznawanej sprawy zarząd pozwanej Spółdzielni podejmując decyzję
o wyłączeniu piwnic jako części składowych odrębnych lokali, działał, zdaniem
Sądu Apelacyjnego, w ramach kompetencji przyznanej mu w art. 42 ust. 7 u.s.m.
i tym samym zarzut niezgodności z prawem zaskarżonej uchwały jest
nieuzasadniony. Za nieuzasadniony uznał też Sąd Apelacyjny zarzut naruszenia
interesu członków Spółdzielni, bowiem włączenie piwnic do nieruchomości wspólnej
zwiększa faktyczną wartość udziału członka we współwłasności tej nieruchomości
a taka kwalifikacja piwnic nie stoi na przeszkodzie wyłączności użytkowania danego
3
pomieszczenia przez dotychczasowego posiadacza jeżeli dojdzie do ustalenia
sposobu korzystania z nieruchomości wspólnej w wyniku podziału quoad usum.
Podkreślił też, że decyzja Zarządu pozwanej Spółdzielni o zaliczeniu piwnic do
części wspólnej nieruchomości nie została podjęta w sposób arbitralny, gdyż
uwzględnia opinię najwyższego organy spółdzielni wyrażoną w uchwale nr 5/2007
Nadzwyczajnego Zebrania Przedstawicieli, która zaleciła Zarządowi przyjęcie
piwnic jako pomieszczeń wspólnych.
W skardze kasacyjnej powodowie zarzucili naruszenie art. 316 § 1 w zw.
z art. 213 § 1 i art. 234 k.p.c. oraz art. 47 k.c. przez ich nie zastosowanie, art. 43
ust. 5 w zw. z art. 42 u.s.m. przez wadliwą wykładnię, art. 3 i art. 208 § 3 pr. spółdz.
oraz art. 211 i art. 3531
k.c. przez ich nie uwzględnienie w zaskarżonym wyroku
a także art. 42 ust. 6 u.s.m. przez niewłaściwe zastosowanie.
Wnosili o uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającego go wyroku
Sądu pierwszej instancji i uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie kosztów
procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z uwagi na to, że skarżący nie uzasadnili w wymagany sposób zgłoszonych
zarzutów naruszenia przepisów postępowania ani zarzutu naruszenia art. 3 i art.
208 § 3 pr. spółdz. jak również przytoczonych w skardze kasacyjnej przepisów
kodeksu cywilnego, nie jest możliwa ich merytoryczna ocena przez Sąd Najwyższy.
Uzasadnienie większości pozostałych zarzutów naruszenia wskazanych w skardze
kasacyjnej przepisów prawa materialnego w tak istotny sposób odbiega od
przyjętych standardów sporządzania przez profesjonalnego pełnomocnika tego
nadzwyczajnego środka zaskarżenia, że również nie pozwala na ich merytoryczną
ocenę. Jednakże zasadność zarzutu naruszenia art. 43 ust. 5 u.s.m. prowadzi do
uwzględnienia skargi kasacyjnej.
Zasadnicza dla rozstrzygnięcia sprawy kwestia ważności uchwały zarządu
spółdzielni określającej przedmiot odrębnej własności lokali (art. 42 ust. 1, 2 i 3
u.s.m.), w której nie zaliczono piwnicy do pomieszczenia przynależnego do lokalu
mieszkalnego, a uznano ją za pomieszczenie wspólne, wymaga wykładni art. 42
ust. 3 pkt 2 u.s.m., w którym uregulowano rozstrzyganie o tej kwestii w uchwale
4
zarządu. Jak słusznie stwierdził Sąd Apelacyjny, zgodnie z art. 42 ust. 7 decyzję
o przynależności do lokalu, jako jego części składowych, pomieszczeń
przynależnych w rozumieniu art. 2 ust. 4 u.w.l., podejmuje zarząd spółdzielni.
Jego decyzja w tym przedmiocie nie może być jednak arbitralna, musi bowiem
uwzględniać regulację wskazanego art. 2 ust. 4 u.w.l. zawierającego definicję
pomieszczenia przynależnego oraz art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m. Zarząd nie może
zatem uznać za pomieszczenie przynależne do lokalu jako jego część składową,
pomieszczenia, które w myśl art. 2 ust. 4 u.w.l. nie może być uznane za
pomieszczenie przynależne, jak również nie może zaliczyć do części wspólnej
nieruchomości pomieszczenia, które w świetle powyższego przepisu jest
pomieszczeniem przynależnym do lokalu mieszkalnego.
Na gruncie art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m. w brzmieniu obowiązującym przed jego
nowelizacją dokonaną na podstawie ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. (Dz. U. Nr
125, poz. 873), która weszła w życie z dniem 31 lipca 2007 r., Sąd Najwyższy
w powołanym przez Sądy rozpoznające sprawę wyroku z 8 czerwca 2006 r. II CSK
37/06 (nie publ.) stwierdził, że z art. 2 ust. 4 w zw. z art. 3 ust. 3-6 u.w.l. wynika, iż
co do zasady pomieszczenia takie jak piwnice są częściami składowymi
wyodrębnionych lokali mieszkalnych, stanowiącymi ich pomieszczenia przynależne,
jednak ustawa zezwala na odstępstwo od tej zasady i uznanie piwnicy za
pomieszczenie należące do nieruchomości wspólnej, co w spółdzielniach
mieszkaniowych może mieć miejsce w szczególności wówczas, gdy przy
powstawaniu spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nie obejmowano
przydziałem lub umową o ustanowieniu tego prawa piwnic, które były użytkowane
wspólnie przez wszystkich członków spółdzielni zamieszkujących budynek.
Po wskazanej wyżej zmianie art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m., spowodowanej, jak
słusznie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 marca 2009 r. V CSK 373/08
(nie publ.), występującą w niektórych spółdzielniach mieszkaniowych praktyką
arbitralnego określania przez zarządy, że piwnice lub pomieszczenia gospodarcze
nie stanowią pomieszczeń przynależnych do lokali, lecz wchodzą w skład
nieruchomości wspólnej, nowe brzmienie tego przepisu określiło precyzyjnie
sytuacje, gdy piwnica lub pomieszczenie gospodarcze muszą być zaliczone do
lokalu jako jego pomieszczenia przynależne, a nie do nieruchomości wspólnej.
5
Musi tak być wówczas, gdy piwnica lub pomieszczenie gospodarcze jest
przyporządkowane danemu lokalowi a władający tym lokalem faktycznie piwnicę
lub pomieszczenie gospodarcze użytkuje. Obecnie zatem, jeżeli piwnica lub
pomieszczenie gospodarcze spełnia przesłanki art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m., zarząd
w uchwale o wyodrębnieniu lokalu nie może takiego pomieszczenia zaliczyć do
nieruchomości wspólnej, lecz musi uznać je za część składową lokalu i uznać za
pomieszczenie przynależne do tego lokalu. Podobne stanowisko zajął także Sąd
Najwyższy we wskazanym już wyroku z dnia 12 marca 2009 r. V CSK 373/08 oraz
w wyroku z dnia 13 maja 2009 r. IV CSK 17/09 (nie publ.), a w uchwale z dnia
17 kwietnia 2009 r. III CZP 14/09 (jeszcze nie publ.) stwierdził, że nieważna jest
uchwała zarządu spółdzielni, niezaliczająca piwnicy jako pomieszczenia
przynależnego do lokalu mieszkalnego w sytuacji, gdy piwnica przyporządkowana
jest do tego lokalu i pozostaje w użytkowaniu osoby, której przysługuje spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu. Pogląd ten należy odnieść także do lokatorskiego
prawa do lokalu spółdzielczego, które ma być przekształcone w prawo odrębnej
własności lokalu spółdzielczego.
Z uwagi na to, że stanowisko zajęte przez Sąd Apelacyjny w zaskarżonym
wyroku nie uwzględnia powyższych zmian art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m. i wskazanej
wykładni tego przepisu po zmianach, a w sprawie brak ustaleń co do tego, czy
sporne piwnice przyporządkowane zostały do lokali mieszkalnych powodów
i pozostają w ich użytkowaniu, choć z twierdzeń powodów, niekwestionowanych
przez stronę pozwaną wynika, że tak jest – konieczne stało się uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 39815
k.p.c. oraz art. 108 § 2 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.).