Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 97/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 sierpnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Wojciech Jan Katner
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z powództwa T.G. prowadzącej działalność gospodarczą
pod firmą "T."
przeciwko I.D. prowadzącej działalność gospodarczą
pod firmą "N."
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 20 sierpnia 2009 r.,
skargi kasacyjnej pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 października 2008 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Powódka domagała się zasądzenia od pozwanej 41 823,64 euro,
z ustawowymi odsetkami od dnia 8 lipca 2006 r., z tytułu reszty należności
określonej w fakturach VAT nr 3 i 1.
Wyrokiem zaocznym z dnia 12 marca 2007 Sąd Okręgowy w Ł. –
po uchyleniu wydanego w postępowaniu nakazowym nakazu zapłaty z dnia
11 sierpnia 2006 r. uwzględniającego powództwo – zasądził od pozwanej na rzecz
powódki 41 823,64 euro z ustawowymi odsetkami od dnia 8 lipca 2006 r.
i 13 355,50 zł kosztów procesu.
W sprzeciwie od wyroku zaocznego z dnia 29 marca 2007 r. pozwana
wniosła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i oddalenie powództwa. Zarzuciła, że
dochodzona należność – jej zdaniem zawyżona, gdyż wskazana ilość towaru jest
wyższa niż zamówiona – została zapłacona, w tym w formie zaliczki w wysokości
5000 euro. Ponadto w toku procesu w piśmie z dnia 16 maja 2007 r. pozwana
podniosła zarzut potrącenia z dochodzonym roszczeniem kwoty 41 823,61 euro,
obejmującej 20 000 euro z tytułu zwrotu zaliczki i 21 823,61 euro odszkodowania
z tytułu utraconego zysku wskutek nie wywiązania się powódki z umowy 52.
Wyjaśniła również, że potrzeba zgłoszenia zarzutu potrącenia powstała dopiero po
zapoznaniu się przez nią z odpowiedzią powódki na jej sprzeciw.
Wyrokiem z dnia 16 października 2007 r. Sąd Okręgowy w Ł. uchylił wyrok
zaoczny i odrzucił pozew z powodu braku jurysdykcji sądu polskiego.
Wyrokiem z dnia 12 marca 2008 r. Sąd Apelacyjny uchylił wyrok zaoczny i
przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Wskazując na rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r.
w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonania
w sprawach cywilnych (Dz. U. UE. L. 01.12.1., dalej: rozporządzenie nr 44/2001)
i ustawę z dnia 12 listopada 1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. Nr
46, poz. 290 ze zm., dalej: p.p.m.), Sąd Apelacyjny uznał, że w sprawie zachodzi
jurysdykcja krajowa. Sąd odwoławczy podkreślił, że nie ma – wbrew odmiennemu
stanowisku Sądu pierwszej instancji – podstaw do przyjęcia, iż ogólne warunki
handlowe stanowiły integralną część zawieranych przez strony umów.
3
Sporządzone w języku niemieckim ogólne warunki handlowe nie wiązały powódki,
ponieważ nie mogła się ona z nimi zapoznać (powódka nie zna języka
niemieckiego). Nie mogła ich poznać również w toku negocjacji prowadzonych
w języku angielskim, albowiem zarówno ona, jak i osoba działająca za pozwaną,
zbyt słabo znają język angielski. W konsekwencji strony nie wiąże umowa
przewidująca jurysdykcję sądu niemieckiego.
Wyrokiem z dnia 19 czerwca 2008 r. Sąd Okręgowy w Ł. – po ponownym
rozpoznaniu sprawy – wyrok zaoczny z dnia 12 marca 2007 r. uchylił co do kwoty
16,95 euro i ustawowych odsetek należnych od tej kwoty i oddalił powództwo w tej
części, a pozostałym zakresie wyrok zaoczny utrzymał w mocy i zasądził od
pozwanej na rzecz powódki 18 067,22 zł z tytułu kosztów procesu poniesionych po
wydaniu wyroku zaocznego.
Sąd ustalił, że powódka T.G. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą
„T.”, a pozwana I.D. – pod nazwą „N.” Strony rozpoczęły współpracę handlową
przed 2000 r. Od początku współpracy pozwaną reprezentował B.S. Rozmowy
między powódką a B.S. odbywały się w języku angielskim, który oboje znają w
stopniu podstawowym; sporadycznie B.S. korzystał z usług tłumacza. Powódka nie
kontaktowała się z pozwaną. Korespondencję, którą otrzymywała od pozwanej w
języku niemieckim, tłumaczyła jej koleżanka, a czasem tłumacz.
Powódka robiła kolekcje ubrań na własny koszt. Początkowo B.S. – po
odebraniu kolekcji od powódki – prezentował je na targach odzieżowych i zwracał
wraz z odpowiednim zamówieniem. Do zamówień nie były dołączane ogólne
warunki umów. Strony nie uregulowały także kwestii kosztów transportu towaru,
ponieważ odbierał go od powódki B.S. Po około pięciu latach współpracy w
dokumentach – po zmianie druku firmowego i adresu „N.” – pojawiło się imię i
nazwisko pozwanej. W okresie dalszej współpracy powódka otrzymywała od
pozwanej zamówienia w postaci wykazu towarów, zawierającego numer artykułu,
ilość i rozmiar. Wspomniane zamówienia były składane za pomocą faksu i
potwierdzane listownie. Realizując te zamówienia, powódka wydawała towar W.D.,
który zawoził go do współpracującej z pozwaną Galerii, gdzie przepakowywano
towar i – po połączeniu kolekcji powódki z kolekcją ubrań Galerii – wysyłano go
pozwanej. Koszty przewozu towaru ponosiła pozwana. Również w tym okresie
4
współpracy powódka nie otrzymała od pozwanej ogólnych warunków umów. Strony
nie podejmowały także kwestii potrzeby zawarcia sformalizowanej umowy.
Dnia 1 marca 2004 r. pozwana przysłała powódce faksem zamówienie,
dotyczące zakupu 888 sztuk odzieży z kolekcji zimowej 04/05, oznaczonej 42.
Zamówiony towar odebrał od powódki – na zlecenie pozwanej – W.D., według
zasady ex works, i zawoził go do wskazanego miejsca w Republice Federalnej
Niemiec. W liście przewozowym CMR, do którego została dołączona faktura nr VAT
3, wpisano 1006 sztuk odzieży. Pozwana otrzymała towar. Wystawiona przez
powódkę faktura VAT nr 3 z dnia 13 września 2004 r. opiewała na kwotę 50 496
euro za sprzedaż 1006 sztuk odzieży. Na podstawie wymienionej faktury pozwana
dnia 12 listopada 2004 r. zapłaciła powódce 20 000 euro, dnia 18 listopada – 4 999
euro, dnia 6 grudnia 2004 r. – 9 999 euro, dnia 24 grudnia 2004 r. – 4 999 euro i
dnia 20 kwietnia 2005 r. – 2575 euro.
W dniu 2 listopada 2004 r. powódka otrzymała od pozwanej zamówienie
dotyczące zakupu 1199 sztuk odzieży z kolekcji wiosenno-letniej 2005 r.,
oznaczonej 51. Również ten towar – na zlecenie pozwanej – odebrał od powódki
W.D. i zawiózł go do wskazanego miejsca w Republice Federalnej Niemiec. Na
transport tej partii towaru zostały wystawione listy przewozowe CMR z dnia 14
lutego 2005 r. i z dnia 21 marca 2005 r., w których wskazano – odpowiednio 1730 i
1139 sztuk odzieży. Pozwana otrzymała towar. Dnia 21 marca 2005 r. powódka
wystawiła fakturę VAT nr 1, opiewającą na kwotę 45 911 euro za towar wydany
dnia 14 lutego 2005 r. i dnia 21 marca 2005 r. Na podstawie wymienionej faktury
pozwana zapłaciła powódce 18 798 euro dnia 24 maja 2005 r.
Dnia 22 lipca pozwana przelała na konto powódki 5000 euro, określając tytuł
przelewu w języku niemieckim (produktion). Sezon poprzedzający zamówienia
objęte sporem strony ostatecznie rozliczyły dnia 10 listopada 2004 r.
W dniach 28-29 lipca 2005 r. strony zawarły porozumienie nazwane
Protokołem uzgodnień, w którym powódka zobowiązała się zrealizować
zamówienie na konkretne modele odzieży z kolekcji 52 (700 sztuk), jeżeli będzie
dysponować włoskim materiałem. W porozumieniu zawarto także inne szczegółowe
postanowienia, w tym termin dostawy (od 20 sierpnia do końca września 2005 r.).
Wszystkie uzgodnienia miały obowiązywać po zapłaceniu przez pozwaną zaległych
5
należności wynikających z faktury VAT nr 3 (7924 euro) i z faktury VAT nr 1 (27 113
euro). W drugim dokumencie z dnia 29 lipca 2005 r., nazwanym Uzupełnienie do
protokołu uzgodnień, pozwana wyraziła gotowość uregulowania całej nie
zapłaconej należności wynikającej z faktury VAT nr 1 w wysokości 27 113 euro,
jeżeli dostawa odzieży z kolekcji 52 nastąpi w uzgodnionym terminie. Zobowiązała
się też zapłacić cenę po oddaniu odzieży do jej dyspozycji. Wynikająca z faktury
VAT sporna kwota 7 924 euro miała być przedmiotem ponownych negocjacji po
dostawie odzieży z kolekcji 52. W dniu 28 lipca 2005 r. pozwana przelała na konto
powódki 20 000 euro tytułem zaliczki, zgodnie z pismem z dnia 28 lipca 2005 r.
Sąd Okręgowy uznał, że jest właściwy do rozpoznania sprawy, ponieważ
kwestia jurysdykcji krajowej została pozytywnie przesądzona w uzasadnieniu
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12 marca 2008 r., zawierającym wiążącą ocenę
prawna w tym zakresie (art. 386 § 6 k.p.c.).
Rozważając kwestię właściwego w sprawie prawa materialnego, Sąd
Okręgowy przyjął, że znajduje w niej zastosowanie Konwencja Narodów
Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzona
w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 45, poz. 286, dalej:
Konwencja wiedeńska). Konwencja wiedeńska ma bowiem – zgodnie z art. 1 pkt 1
a – zastosowanie do umów sprzedaży towarów między stronami mającymi siedziby
handlowe w różnych państwach, jeżeli państwa te są umawiającymi się państwami.
Podkreślając, że konwencja wiedeńska nie reguluje wszystkich kwestii, Sąd
Okręgowy uznał, iż w sprawach w niej nieuregulowanych znajdzie – wobec
niedokonania przez strony wyboru prawa właściwego (pozwana nie wykazała, aby
doręczyła skutecznie powódce ogólne warunki umów) – zastosowanie posiłkowo
prawo materialne polskie (art. 27 § 1 pkt 1 p.p.m.).
Uwzględniając powództwo, Sąd powołał się na art. 53 Konwencji
wiedeńskiej, z którego wynika obowiązek zapłacenia przez kupującego ceny za
dostarczone towary.
Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska pozwanej, że Protokół uzgodnień
i Uzupełnienie protokołu uzgodnień stanowią umowę odnowienia. Nie ma bowiem
podstaw do uznania, że strony dokonały wymienionych czynności w celu zwolnienia
się z zobowiązań wynikających z realizacji zamówień dotyczących kolekcji 42 i 51.
6
Na skutek ich dokonania nie doszło do zmiany przedmiotu świadczenia. Powołanie
się na faktury VAT nr 3 i 1 świadczy o tym, że źródłem obowiązku zapłaty pozostał
ten sam stosunek prawny. Tymczasem z art. 506 § 1 k.c. wynika, że do odnowienia
długu dochodzi wówczas, gdy w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje
się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie,
lecz z inne podstawy prawnej.
Sąd Okręgowy nie uwzględnił podniesionego przez pozwaną zarzutu
potrącenia, ponieważ uznał, że został on zgłoszony po upływie terminu
przewidzianego w art. 47914
§ 2 zdanie drugie k.p.c., w brzmieniu obowiązującym
do dnia 20 marca 2007 r., w związku z art. 47918
§ 3 k.p.c. Podkreślając wynikający
z przytoczonych przepisów obowiązek przytoczenia w sprzeciwie od wyroku
zaocznego wszystkich twierdzeń, zarzutów i dowodów na ich poparcie, Sąd
Okręgowy przyjął, że pozwana powinna podnieść zarzut potrącenia – jako zarzut
ewentualny – już w sprzeciwie. Tymczasem zrobiła to dopiero w później
wniesionym piśmie procesowym.
Sąd Apelacyjny zaskarżonym wyrokiem oddalił apelację pozwanej,
podzielając – jak wynika z uzasadnienia orzeczenia – dokonane przez Sąd
pierwszej instancji ustalenia faktyczne i ocenę prawną. Sąd odwoławczy podkreślił,
że nie nastąpiła nowacja zobowiązania, ponieważ z Protokołu uzgodnień
i Uzupełnienia protokołu uzgodnień wynika jedynie wola zmiany terminu płatności,
a nie umorzenia pierwotnego zobowiązania i zastąpienia go nowym
zobowiązaniem. Uznał również, że nie budzi wątpliwości prekluzja zarzutu
potrącenia.
W skardze kasacyjnej, opartej na obu podstawach, pełnomocnik pozwanej
zarzucił naruszenie art. 3 Konwencji wiedeńskiej w związku z art. 27 § 1 pkt 1
p.p.m. przez ich niewłaściwe zastosowanie, art. 506 k.c. w związku z art. 65 § 2,
917,89 i 94 k.c. przez ich błędną wykładnię oraz obrazę art. 47914
§ 2 zdanie
pierwsze i § 4, art. 47918
§ 3 k.p.c. w związku z art. 316, 391 § 1 k.p.c. i art. 498
k.c., art. 5 pkt 1 lit a i b oraz art. 23 rozporządzenia nr 44/2001 w związku z art. 386
§ 6 k.p.c., art. 378 § 1 k.p.c. w związku z art. 328 § 2 i 386 § 2 i 6 k.p.c. Powołując
się na te podstawy wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z dnia
19 czerwca 2008 r. oraz wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Ł. z dnia
7
12 marca 2007 r. i odrzucenie pozwu bądź oddalenie powództwa, albo o uchylenie
wyroku Sądu drugiej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
O zasadności skargi kasacyjnej przesądził zarzut naruszenia art. 47914
§ 2
k.p.c., w brzmieniu obowiązującym do dnia 20 marca 2007 r., w związku z art. 47918
§ 3 k.p.c. polegający – zdaniem skarżącej – na błędnym uznaniu Sądu, że
podniesiony przez pozwaną zarzut potrącenia uległ prekluzji.
Potrącenie jako instytucja prawa cywilnego (art. 498-505 k.c.) funkcjonuje
w zasadzie na obszarze regulowanym przez prawo prywatne i obejmuje stosunki
prawne, w których obie strony występują w podwójnej roli wierzyciela i dłużnika.
Zgodnie z art. 498 § 1 k.c. obydwie wierzytelności powinny spełniać wymagania
jednorodzajowości oraz ograniczenia przedmiotowego (pieniądze lub rzeczy tej
samej jakości oznaczone tylko co do gatunku), wymagalności i zaskarżalności.
Wykonanie prawa potrącenia polega na złożeniu drugiej stronie oświadczenia
o charakterze prawo kształtującym (art. 499 zdanie pierwsze k.c.), którego
skutkiem, niezależnym od woli uprawnionego do wierzytelności objętej
potrąceniem, jest umorzenie się obydwu wierzytelności do wysokości wierzytelności
niższej (art. 498 § 2 k.c.), ze skutkiem czasowym określonym w art. 499 zdanie
drugie k.c., tj. od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (por. uchwała składu
siedmiu sędziów z dnia 19 października 2007 r., sygn. akt III CZP 58/07, OSNC
2008, nr 5, poz. 44).
Według Kodeksu cywilnego dokonanie potrącenia jest uprawnieniem
wierzyciela, dla którego rozpoczęła się faza kompensacyjna. Powstanie możliwości
potrącenia nie stwarza po jego stronie obowiązku. Jedyną granicą czasową
skorzystania z uprawnienia jest zakończenie fazy kompensacyjnej z powodu
odpadnięcia przesłanek, w szczególności na skutek zapłaty jednej z wierzytelności
czy jej wygaśnięcia na innej podstawie. W tym okresie wierzyciel może - według
własnego uznania - zażądać spełnienia świadczenia, albo dokonać potrącenia, albo
zachować się całkowicie pasywnie (nie musi realizować swojej należności.)
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2008 r., IV CSK 49/08, niepubl.).
Należy odróżnić – co podkreśla się w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por.
wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 marca 1998 r., I CKN 522/97, OSNC 1998, nr
8
11, poz. 176, i z dnia 28 kwietnia 2005 r., III CK 540/04, niepubl.) – czynność
prawną potrącenia od podniesionego w toku postępowania sądowego zarzutu
potrącenia. Czynność prawna potrącenia jest zdarzeniem prawnym o wskazanych
wyżej skutkach. Zgodnie z regulującymi potrącenie przepisami Kodeksu cywilnego
oświadczenie o potrąceniu może być złożone – w okresie trwania fazy
kompensacyjnej – w każdym czasie, zarówno przed, jak i po wszczęciu
postępowania sądowego (w toku postępowania sądowego także poza tym
postępowaniem). Zarzut potrącenia jest natomiast czynnością procesową.
Jego podniesienie w postępowaniu sądowym oznacza powołanie się na fakt
dokonania potrącenia i wynikające stąd skutki. Tak rozumiany zarzut potrącenia
podlega rygorom wskazanym w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.
Zgodnie z art. 47914
§ 2 k.p.c., w brzmieniu obowiązującym do 20 marca 2007 r.,
który znajduje – w myśl art. 47918
§ 3 k.p.c. – odpowiednie zastosowanie do
sprzeciwu od wyroku zaocznego, w odpowiedzi na pozew pozwany jest
obowiązany podać wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie pod
rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, iż
ich powołanie w odpowiedzi na pozew nie było możliwe, albo że potrzeba
powołania wynikła później. Wynikający z przytoczonego przepisu rygor prekluzji
obejmuje zarzut potrącenia, ponieważ jako czynność procesowa, polegająca na
powołaniu się na fakt dokonania potrącenia i wynikające z niego skutki, podlega on
normom postępowania regulującym do kiedy określone fakty mogą być przytaczane
w postępowaniu sądowym. Nie obejmuje on natomiast czynności prawnej
potrącenia, albowiem podlega ona – jako zdarzenie materialnoprawne –
odpowiednim przepisom prawa materialnego.
Zawarte w piśmie procesowym z dnia 16 maja 2007 r., złożonym w Sądzie
Okręgowym w Ł. dnia 21 maja 2007 r. i doręczonym przeciwnikowi procesowemu,
oświadczenie pozwanej zawierało zarówno czynność prawną potrącenia, jak i
nawiązujący do tej czynności procesowy zarzut potrącenia. Nie ulega wątpliwości,
że pozwana – wobec złożenia oświadczenia o potrąceniu (art. 499 k.c.) w maju
2007 r. – nie mogła już w sprzeciwie od wyroku zaocznego z dnia 29 marca 2007
r. podnieść zarzutu potrącenia, polegającego na powołaniu się na fakt dokonania
wspomnianej czynności prawnej potrącenia i wynikające z niej skutki prawne. Nie
9
można zatem podzielić stanowiska Sądu Apelacyjnego – co trafnie podniosła
skarżąca – że zarzut potrącenia uległ prekluzji, ponieważ pozwana powinna
podnieść go w sprzeciwie od wyroku zaocznego. Zarzut naruszenia art. 47914
§ 2
k.p.c., w brzmieniu do dnia 20 marca 2007 r., w związku z art. 47918
§ 3 k.p.c.
należało więc uznać za uzasadniony.
Nieuzasadniony jest natomiast zarzut skarżącej, że Sąd z naruszeniem art.
506 k.c. w związku z art. 65 § 2, 917, 89 i 94 k.c. uznał, że czynność prawna stron
nazwana Protokołem uzgodnień i Uzupełnieniem do protokołu uzgodnień nie
stanowiła odnowienia dotychczasowego zobowiązania stron.
Odnowienie (nowacja) jest – zgodnie z art. 506 § 1 k.c. – umową zawartą
pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem, w której dłużnik w celu umorzenia
zobowiązania zobowiązuje się spełnić inne świadczenie (nowa istotna treść) albo
nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej (nowa podstawa
prawna) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2006 r., IV CSK 256/06
niepubl.). Zawarcie tej umowy wymaga więc wyrażenia przez strony zgodnego
zamiaru umorzenia dotychczasowego zobowiązania i ustanowienia nowego
zobowiązania (animus novandi). Wspomniany zamiar stron powinien wynikać
z wyraźnego ich oświadczenia lub w sposób niewątpliwy z okoliczności sprawy.
W wypadku wątpliwości należy bowiem przyjąć, że zmiana treści
dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia (art. 506 § 2 k.c.).
Kodeks cywilny nie stanowi wyraźnie – w przeciwieństwie do art. 264 § 2 k.z.
– że zmiany w zobowiązaniu dotyczące jedynie czasu, miejsca, lub sposobu
spełnienia świadczenia oraz zmiany w zabezpieczeniu, oprocentowaniu lub innych
dodatkowych świadczeniach, jak również wystawienie nowego dokumentu nie
stanowią same przez się odnowienia, jednakże w literaturze i w orzecznictwie
przyjmuje się, że zmiany podobne, jak wymienione w art. 264 § 2 k.z., nie mogą
być uznane także na gruncie przepisów k.c. za odnowienie (por. wyroki Sądu
Najwyższego: z dnia 3 lutego 1995 r., II CRN 160/94, Wokanda nr 5, poz. 8, i z dnia
30 stycznia 2007 r., IV CSK 356/06 niepubl.). Nie można również uznać za
odnowienie zmniejszenia lub zwiększenia świadczeń wynikających z tego samego
zobowiązania i z tej samej podstawy prawnej, ponieważ nie powodują one
umorzenia dawnego zobowiązania i zaciągnięcia nowego.
10
Kierując się rozumieniem odnowienia w wyżej przedstawiony sposób, Sąd
Apelacyjny miał podstawy do uznania – wbrew zarzutowi skarżącej – że Protokół
uzgodnień i Uzupełnienie protokołu uzgodnień nie stanowią nowacji. Z ich
dokonanej z poszanowaniem art. 65 § 2 k.c. wykładni nie wynika – co Sąd trafnie
podkreślił – aby zgodną wolą stron było umorzenie dotychczasowego zobowiązania
i zastąpienie go nowym zobowiązaniem. Nie ma podstaw do podważenia
przedstawionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przekonujących
argumentów, że wolą stron było jedynie nieprowadzące do odnowienia dokonanie
zmiany dotychczasowego zobowiązania w zakresie czasu i sposobu spełnienia
świadczenia. Rację ma Sąd, że podzielenie stanowiska pozwanej co do spornej
kwestii odnowienia, prowadziłoby do bezpodstawnego przypisania powódce woli
zrzeczenia się reszty należnej jej ceny za sprzedaną odzież z kolekcji 42 i 51.
Uzasadniając omawiany zarzut, skarżąca nie przedstawiła argumentów
przekonujących o tym, że Sąd stwierdził brak podstaw do przypisania stronom
zgodnej woli umorzenia dotychczasowego zobowiązania i zastąpienia go nowym
zobowiązaniem z naruszeniem wskazanych przepisów prawa. W konsekwencji
zarzut ten nie mógł więc odnieść skutku.
Pozostałe zarzuty, zarówno naruszenia prawa materialnego, jak i prawa
procesowego skarżąca oparła na założeniu, że strony – wbrew odmiennemu
stanowisku Sądu – zawarły umowę odnowienia. Bezskuteczność zarzutu, że Sąd
z naruszeniem prawa wykluczył zawarcie przez strony umowy nowacji przesądza
zatem o uznaniu także pozostałych zarzutów skargi kasacyjnej za nieuzasadnione.
Pozbawiony podstawy jest więc zarzut naruszenia art. 3 Konwencji wiedeńskiej
w związku z art. 27 § 1 pkt 1 p.p.m. polegający na zastosowaniu w kwestiach
nieuregulowanych w Konwencji wiedeńskiej prawa polskiego. Tak samo należy
ocenić zarzut naruszenia art. 5 pkt 1 lit. a i b oraz art. 23 rozporządzenia nr 44/2001
w związku z art. 1099 i 386 § 6 k.p.c. polegający na niezastosowaniu prawa
niemieckiego i przyjęciu jurysdykcji krajowej. Zaskarżonego wyroku nie podważa
także zarzut, że Sąd z naruszeniem – zdaniem skarżącej – art. 378 § 1 k.p.c.
w związku z art. 328 § 2 i 386 § 2 i 6 k.p.c. nie rozpoznał apelacyjnego zarzutu
braku jurysdykcji krajowej z uwzględnieniem zawartej przez strony umowy
odnowienia. Należy także podkreślić, że postępowanie nie jest dotknięte
11
nieważnością postępowania z powodu braku jurysdykcji krajowej, ponieważ Sąd
Apelacyjny trafnie uznał, że nie ma podstaw do wyłączenia w sprawie jurysdykcji
sądu polskiego. Nie zachodzi także nieważność postępowania apelacyjnego
spowodowana wadliwością przewidzianą w art. 379 pkt 4 k.p.c. Skarżąca trafnie
zauważyła, że ten sam sędzia był w składzie Sądu Apelacyjnego, który wydał
zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok z dnia 12 marca 2008 r. Nie oznacza
to jednak, że zachodzi wskazana podstawa nieważności. Jej zaistnienie wymaga
bowiem stwierdzenia – co nie miało miejsca w postępowaniu apelacyjnym – że
skład sądu orzekającego w sprawie był sprzeczny z przepisami prawa, albo, że
w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy prawa.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji wyroku
(art. 39815
§ 1 k.p.c. oraz art. 108 § 2 w związku z art. 39821
k.p.c.).