Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 19 sierpnia 2009 r.
III UZP 1/09
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Zbigniew
Korzeniowski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2009 r.
sprawy z wniosku Haliny G.-K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w B. o wysokość świadczenia, na skutek zagadnienia prawnego przekaza-
nego postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 21 maja 2009 r. [...]
„Czy zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne wypłacane po ustaniu
stosunku pracy podlega wliczeniu do podstawy wymiaru emerytury w danym roku
kalendarzowym wskazanym do obliczenia podstawy wymiaru świadczenia ?”
p o d j ą ł uchwałę:
Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne wypłacane po ustaniu
stosunku pracy nie podlegają wliczeniu do podstawy wymiaru emerytury.
U z a s a d n i e n i e
Przedstawione zagadnienie prawne w ocenie Sądu Apelacyjnego wynika z
konieczności wykładni art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszy Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39,
poz. 353 ze zm.; dalej ustawa emerytalna) oraz ujednolicenia orzecznictwa na tle
sytuacji, w których zasiłek chorobowy oraz świadczenie rehabilitacyjne wypłacane są
po ustaniu zatrudnienia i ubezpieczony żąda zaliczenia ich do podstawy wymiaru
emerytury. Ubezpieczonej Halinie G.-K. (urodzonej w 1951 r.) podstawę wymiaru
emerytury ustalono z 10 lat kalendarzowych (1996 - 2005). Do 28 maja 2005 r. pozo-
stawała w pracowniczym zatrudnieniu. Od 2 czerwca do 30 listopada 2005 r. pobie-
rała zasiłek chorobowy, a od 1 grudnia 2005 r. do 25 listopada 2006 r. świadczenie
rehabilitacyjne. Pozwany odmówił uwzględnienia tych świadczeń w podstawie wy-
2
miaru emerytury, a Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonej. Za podstawę
rozstrzygnięcia przyjęto regułę, że podstawę wymiaru emerytury mogą stanowić tylko
przychody, których dotyczy obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społecz-
ne. Sąd Apelacyjny powziął poważną wątpliwość prawną dotyczącą wykładni art. 15
ust. 3 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem: „do podstawy wymiaru emerytu-
ry lub renty, o której mowa w ust. 1 i 2, dolicza się kwoty przysługujących ubezpie-
czonemu w danym roku kalendarzowym wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy
oraz kwoty zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia
rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, świadczenia wyrównawczego lub dodat-
ku wyrównawczego, a także wartość rekompensaty pieniężnej ustalaną zgodnie z pkt
3 załącznika do ustawy z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego
niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub do-
datków do emerytur i rent. Do podstawy wymiaru wlicza się również kwoty zasiłków
dla bezrobotnych, zasiłków szkoleniowych lub stypendiów wypłaconych z Funduszu
Pracy za okres udokumentowanej niezdolności do pracy". Zdaniem Sądu Apelacyj-
nego, kontrowersje powstają na tle rozumienia użytego w przepisie terminu „ubez-
pieczony”. Przepis art. 4 pkt 12 ustawy emerytalnej stanowi, że jest to osoba podle-
gająca ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o sys-
temie ubezpieczeń społecznych, a także osoba, która przed wejściem w życie
ustawy (emerytalnej) podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu eme-
rytalnemu, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników. Zgodnie z art. 6 ust.
1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.; dalej ustawa systemowa) ubezpie-
czeniu emerytalno-rentowemu podlega osoba będąca pracownikiem. Mimo to moż-
liwa jest dwojaka wykładnia art. 15 ust. 3 ustawy emerytalnej. Można przyjmować, że
prawo doliczenia do podstawy wymiaru emerytury dotyczy tylko kwot wypłaconych z
tytułu niezdolności do pracy przysługujących w okresie posiadania statusu ubezpie-
czonego - czyli w okresie pozostawania w stosunku pracy. Za takim poglądem prze-
mawia wykładnia systemowa. System emerytalny w sposób istotny uzależnia wyso-
kość świadczeń emerytalnych od długości okresów składkowych oraz wielkości uisz-
czonych składek na ubezpieczenie emerytalne, a wcześniej ubezpieczenie społecz-
ne. Podstawę wymiaru świadczeń mogą stanowić tylko te przychody, których dotyczy
obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Unor-
mowanie pozwalające na uwzględnienie w podstawie wymiaru emerytury przycho-
3
dów nieobjętych obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne
(wobec brzmienia art. 18 ust. 2 ustawy systemowej) stanowi wyjątek od tej zasady,
co przemawiałoby za jego ścisłą interpretacją. Doliczanie do podstawy wymiaru eme-
rytury dochodów, od których nie są odprowadzane składki na ubezpieczenie emery-
talne powinno mieć charakter wyjątkowy i ograniczać się do sytuacji, kiedy pracownik
podlegając temu ubezpieczeniu w zamian za wynagrodzenie otrzymuje świadczenia
z ubezpieczenia chorobowego. Zgodne to jest z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów
z 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru
emerytur i rent (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 11, poz. 63 ze zm.), który stanowi,
że podstawę wymiaru emerytur i rent, zwanej dalej „podstawą wymiaru", ustala się
od wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, z uwzględ-
nieniem wypłaconych zamiast tego wynagrodzenia świadczeń pieniężnych z ubez-
pieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Świadczenia z ubezpiecze-
nia chorobowego po ustaniu ubezpieczenia emerytalnego są świadczeniami wyjąt-
kowymi i mają na celu ochronę niemożności znalezienia i podjęcia nowego zatrud-
nienia w sytuacji „niezdolności do pracy" (uchwała Sądu Najwyższego z 12 czerwca
2002 r., III UZP 4/02, OSNAPiUS 2002 nr 24, poz. 601). Doliczanie zatem zasiłku
chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego do podstawy wymiaru emerytury po
ustaniu zatrudnienia nie miałoby racjonalnego uzasadnienia. Pogląd taki wyraził Sąd
Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 7 lutego 2007 r., III AUa 1513/05 (LEX nr
339725) i skład Sądu Apelacyjnego przedstawiający zagadnienie prawne również się
do niego przychyla. Pogląd odmienny, a mianowicie, że termin „ubezpieczony" z art.
15 ust. 3 ustawy emerytalnej oznacza osobę, która kiedykolwiek podlegała ubezpie-
czeniom emerytalnemu i rentowym określonym w ustawie systemowej bądź też
podlegała przed wejściem w życie ustawy emerytalnej ubezpieczeniu społecznemu
lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolni-
ków, nie zawiera bowiem zastrzeżenia, że zasiłek chorobowy i świadczenie rehabili-
tacyjne, podlegają doliczeniu do podstawy wymiaru emerytury tylko wówczas, gdy
przysługują w czasie trwania stosunku pracy, oznacza, że świadczenia te uwzględnia
się w podstawie wymiaru emerytury w danym roku kalendarzowym, także w sytuacji,
gdy przysługiwały ubezpieczonemu po ustaniu ubezpieczenia. Gdyby zamiarem
ustawodawcy było, aby do podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych doli-
czać tylko zasiłek chorobowy oraz świadczenie rehabilitacyjne przysługujące przed
ustaniem ubezpieczenia, to dałby on temu wyraz wprost w treści przepisu. Pogląd
4
taki wyraził Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 7 września 2007 r., III AUa
708/07 (OSA 2009 nr 4, poz. 78) oraz Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 7
września 2007 r.,III AUa 114/09 (niepublikowany). Zważywszy na rozbieżność ist-
niejące w orzecznictwie pytanie prawne jest uzasadnione.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Należy przyjąć wykładnię art. 15 ust. 3 ustawy emerytalnej, której wynik wyra-
ża teza, iż zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne wypłacane po ustaniu
stosunku pracy nie podlegają wliczeniu do podstawy wymiaru emerytury. Wykładnia
przeciwna nie jest uprawniona. Przyjmuje się, że skoro przepis nie dzieli zasiłku
chorobowego i odpowiednio świadczenia rehabilitacyjnego, na wypłacane przed i po
ustaniu zatrudnienia pracowniczego, to świadczenia te podlegają doliczeniu do pod-
stawy wymiaru emerytury. Podstawa wymiaru emerytury mogłaby wówczas składać
się w niemałej części ze świadczeń, od których nie odprowadza się składki emerytal-
nej i które w ogóle nie należą do ubezpieczenia emerytalnego. Nie można pomijać,
że po ustaniu zatrudnienia mogą wystąpić dłuższe okresy niezdolności do pracy wy-
magające wypłaty zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Mogą one
też wystąpić wielokrotnie w okresie lub w latach wybranych przez ubezpieczonego
do ustalenia podstawy wymiaru emerytury (z 10 kolejnych lat kalendarzowych z
ostatnich 20 przed wnioskiem lub z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia
- art. 15 ust. 1, 2 i 6 ustawy emerytalnej). Nie byłoby zatem ograniczenia do
uwzględnienia tych świadczeń w podstawie wymiaru emerytury (składek) tylko w jed-
nym (danym) roku kalendarzowym, wybranym do ustalenia podstawy wymiaru eme-
rytury. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne wypłacane po ustaniu zatrud-
nienia w niemałej części mogłyby więc składać się na podstawę wymiaru emerytury.
Skoro emerytura zależy od składki pochodnej od wynagrodzenia za pracę, natomiast
zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne składce nie podlegają, to przeciwna
wykładnia art. 15 ust. 3 ustawy emerytalnej już tylko ze względów systemowych nie
jest uprawniona.
Gdyby kwestionowaną wykładnię uznać za prawidłową, to należałoby również
przyjąć, że podstawa wymiaru emerytury składa się ze świadczeń objętych pytaniem,
które zainteresowany otrzymuje po ustaniu ubezpieczenia emerytalnego, czyli po
ustaniu pracowniczego zatrudnienia (art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy syste-
5
mowej). Nie było tak przed ustawą emerytalną i nie jest tak obecnie. Nadal obowią-
zuje wskazane w pytaniu rozporządzenie z 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegóło-
wych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent, zgodnie z którym podstawę
wymiaru emerytur i rent ustala się od wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w
ramach stosunku pracy, z uwzględnieniem wypłaconych zamiast tego wynagrodze-
nia świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-
rzyństwa (§ 1); jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do obliczenia
podstawy wymiaru, pracownik pobierał zasiłek chorobowy przez część miesiąca, to
do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie wypłacone za ten mie-
siąc, uzupełnione o kwotę zasiłku. Jeżeli pracownik pobierał w miesiącu kalendarzo-
wym wyłącznie zasiłek chorobowy, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się
kwotę zasiłku chorobowego za ten miesiąc. Stosuje się to odpowiednio w razie po-
bierania zasiłku macierzyńskiego, opiekuńczego i świadczenia rehabilitacyjnego (§
3). Również wcześniejsze rozporządzenie Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac
z dnia 19 sierpnia 1968 r. w sprawie obliczania podstawy wymiaru emerytury lub
renty, zasiłków z ubezpieczenia na wypadek choroby i macierzyństwa oraz składek
na ubezpieczenie społeczne (Dz.U. Nr 35, poz. 246 ze zm.) stanowiło, że podstawę
wymiaru emerytury stanowi przeciętny zarobek w gotówce z osobowego funduszu
płac (§ 1 i 2); zarobki z miesięcy, w których pracownik przez część miesiąca pobierał
zasiłek chorobowy, opiekuńczy, macierzyński lub wyrównawczy, podlegały uzupeł-
nieniu o kwotę otrzymanego zasiłku. Jednakże na wniosek pracownika zarobki z
miesięcy, w których zasiłek przysługiwał za więcej niż 5 dni, podlegały wyłączeniu i
zamiast nich przyjmowano zarobki z kolejnych miesięcy poprzednich, chyba że pod-
stawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i świadczenia z tego ubezpie-
czenia nie uległy obniżeniu pomimo pobierania zasiłków (§ 12). Z tych przepisów
wykonawczych do ustaw emerytalnych jednoznacznie wynika zasada, że w podsta-
wie wymiaru emerytury były i są uwzględniane zasiłki oraz świadczenia za czas nie-
zdolności do pracy należne pracownikowi tylko w okresie zatrudnienia. Trudno zatem
zakładać, że samodzielna podstawa dla przeciwnego stanowiska miałaby wynikać z
art. 15 ust. 3 nowej ustawy emerytalnej, skoro po reformie systemu ubezpieczeń
emerytalnych zachodzi silna zależność wysokości emerytury od składki i prawodaw-
ca nie zmienił rozporządzenia z 1 kwietnia 1985 r. Pośrednio, jeżeli nie wprost, zasa-
dę tę potwierdzają przepisy ustawy emerytalnej, zgodnie z którymi: okresem skład-
kowym jest okres ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt 1); za okresy składkowe uważa się
6
również przypadające przed 15 listopada 1991 r. zatrudnienie po ukończeniu 15 lat
życia na obszarze Państwa Polskiego, w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego
wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub
zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo
rentę chorobową.
Nie można przyjąć, iż z ustawy emerytalnej wynika rozwiązanie o prostej ku-
mulacji zwykłej podstawy wymiaru emerytury (składkowej - art. 15 ust. 1) ze szcze-
gólnymi świadczeniami wymienionymi w art. 15 ust. 3. Przepis ten stanowi o „doli-
czeniu" do tej podstawy kwot tych innych świadczeń przysługujących ubezpieczone-
mu w danym roku kalendarzowym. Jeżeli podmiotem uprawnionym do takiego doli-
czenia jest ubezpieczony, to tylko w znaczeniu definicji „ubezpieczonego” z art. 4 pkt
13 ustawy emerytalnej, co prowadzi do wniosku, że te inne świadczenia mogą być
doliczone do podstawy wymiaru tylko za czas, gdy zainteresowany pozostawał w
ubezpieczeniu emerytalnym. Skoro więc szczególne wobec przepisu art. 15 ust. 1
(zasady) rozwiązanie z art. 15 ust. 3 odnosi się do ubezpieczonego, który w danym
roku kalendarzowym uzyskał wymienione w nim świadczenia (pominąć należy re-
kompensatę na podstawie wymienionej w nim ustawy z 6 marca 1997 r.), to zwięk-
szenie podstawy wymiaru emerytury zależy od pozostawania w ubezpieczeniu eme-
rytalnym w tym roku kalendarzowym, a nie od podlegania kiedykolwiek ubezpiecze-
niu emerytalnemu (przed 1 stycznia 1999 r. - społecznemu). Taki wynik wykładni
potwierdza użycie czasownika „doliczać". Wskazuje on semantycznie, że nie chodzi
o zwykłe sumowanie, lecz o „doliczenie" do pewnej wartości lub w danym okresie (w
znaczeniu dopełnienia), w tym przypadku do końca ubezpieczenia emerytalnego w
danym roku kalendarzowym lub tylko za ten okres. Słowo „dolicza" uprawnia również
tę myśl, że jakościowo nie są to te same wartości, a więc podstawa wymiaru emery-
tury ustalona z przeciętnej podstawy wymiaru składki i kwoty innych świadczeń z art.
15 ust. 3 (zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne).
W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne pracowników nie
uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub
odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków (art. 18 ust. 2 ustawy
systemowej). Bez szczególnej regulacji z art. 15 ust. 3 nie byłoby więc możliwe ich
„doliczanie” do podstawy wymiaru emerytury. Podstawowa zasada wynika z art. 15
ust. 1ustawy systemowej stwierdzającego, że podstawę wymiaru emerytury stanowi
podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpie-
7
czenie społeczne. Jeżeli zatem prawodawca nakazuje „doliczyć" ubezpieczonemu do
składkowej podstawy wymiaru emerytury świadczenia, które nie podlegają składce i
nie wynikają z ubezpieczenia emerytalnego, to racjonalna wykładnia prowadzi do
wniosku, że czasokres, za który można doliczyć do podstawy wymiaru emerytury
zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne, nie wykracza poza okres pra-
cowniczego zatrudnienia (ubezpieczenia emerytalnego).
Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne stanowią świadczenia z
ubezpieczenia chorobowego, odrębnego od ubezpieczenia emerytalnego. Obecny
podział składek na te ubezpieczenia wymaga odrębnego traktowania tych ubezpie-
czeń, w tym również świadczeń przysługujących w ramach chronionego ryzyka.
Ubezpieczenie chorobowe nie zastępuje ubezpieczenia emerytalnego gdy ono się
kończy. Po ustaniu pracowniczego zatrudnienia ustaje ubezpieczenie emerytalne.
Zasiłki chorobowe i świadczenie rehabilitacyjne mogą przysługiwać pracownikowi w
czasie zatrudnienia i po jego ustaniu. Gdyby więc przyjąć, że wypłacone po zakoń-
czeniu stosunku pracy świadczenia z ubezpieczenia chorobowego dolicza się do
podstawy wymiaru emerytury, to wymagana w systemie emerytalnym zależność
emerytury od składki emerytalnej straciłaby na znaczeniu. W efekcie ubezpieczonych
opłacających składki emerytalne w jeszcze większym stopniu obciążałyby emerytury
osób, którym do podstawy wymiaru doliczono zasiłek chorobowy i świadczenie reha-
bilitacyjne, w tym przypadku wypłacone po ustaniu zatrudnienia. Odnosi się to do
ubezpieczonych urodzonych przed 1949 r. pozostających dalej w systemie zaopa-
trzeniowym. Natomiast dla urodzonych później, po obliczeniu kapitału początkowego
prowadzi się indywidualne konta składkowe - emerytalne, od których ma zależeć wy-
sokość emerytury (art. 25).
Rozwiązanie z art. 15 ust. 3 należy uznać więc za wyjątkowe, sprowadzające
się do stanowiska, że wymienione w nim zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilita-
cyjne nie są doliczane do podstawy emerytury po ustaniu zatrudnienia. Ustawodaw-
ca wprowadził podobne wyjątkowe rozwiązania dotyczące podstawy wymiaru eme-
rytury. Przyjął, że stanowi ją minimalne wynagrodzenie, jeżeli nie można ustalić pod-
stawy wymiaru składek (dowodowo) w okresie pozostawania w stosunku pracy
wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury (art. 15 ust. 2a). Przepis ten
stosuje się odpowiednio do osób uznanych za repatriantów (art. 15 ust. 2b). Nie są to
jednak sytuacje porównywalne z niezdolnością do pracy. Rozwiązanie przyjęte w art.
15 ust. 3 wynika z faktycznej niemożności realizacji obowiązku składkowego w okre-
8
sie pozostawania w ubezpieczeniu emerytalnym (zatrudnieniu). Tłumaczy to dopusz-
czalny czasokres (termin), w którym ubezpieczonemu dolicza się do podstawy wy-
miaru emerytury zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne zastępujące wyna-
grodzenie za pracę.
Wskazano już wyżej, że świadczenia za czas niezdolności do pracy nie sta-
nowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne (art. 18 ust. 2 ustawy
systemowej). Z drugiej strony składkę emerytalną finansuje się niektórym osobom
niepozostającym w zatrudnieniu (art. 16 ust. 8, ust. 9, ust. 12 ustawy systemowej).
Nie ma wśród nich pobierających zasiłki chorobowe. Jeżeli więc państwo finansuje
składkę emerytalną w niektórych sytuacjach, lecz nie za okres zasiłku chorobowego i
świadczenia rehabilitacyjnego, to również ten argument przemawiałaby za ścisłą wy-
kładnią art. 15 ust. 3. Okres niezdolności do pracy, za który przysługuje zasiłek cho-
robowy stanowi okres nieskładkowy, uwzględniany przy ocenie prawa oraz przy
ustalaniu wysokości emerytury (art. 53 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 7 pkt 1 ppkt a-d
ustawy emerytalnej). Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne wpływają na
wysokość emerytury przez zwiększenie jej podstawy, jednak tylko z okresu pozosta-
wania w pracowniczym zatrudnieniu (art. 15 ust. 3 w związku z art. 15 ust. 1 oraz art.
53 ust. 1 pkt 2 i 3).
Również utrata zatrudnienia, nawet z przyczyn niezależnych od pracownika,
nie jest zdarzeniem przemawiającym za stanowiskiem, że dalej trwająca niezdolność
do pracy i wypłacany zasiłek chorobowy, nawet rozpoczęte w czasie zatrudnienia,
dolicza się do podstawy wymiaru emerytury. Odszkodowanie za niezgodne z pra-
wem rozwiązanie stosunku pracy nie stanowi podstawy wymiaru składki emerytalnej
a zatem również podstawy wymiaru emerytury (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Mini-
stra Pracy i Polityki Socjalne z dnia 18 grudnia 1998 r. sprawie szczegółowych zasad
ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U.
Nr 161, poz. 1106 ze zm.). Po ustaniu zatrudnienia pracownik może kontynuować
dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i w ten sposób zabezpieczyć wysokość przy-
szłego świadczenia (art. 10 ustawy systemowej).
Aprobowana wykładnia art. 15 ust. 3 ustawy emerytalnej nie budziłaby wątpli-
wości, gdyby można było stwierdzić, że którekolwiek z wymienionych w tym przepisie
świadczeń jest wypłacane tylko po ustaniu stosunku pracy.
Przedstawiony w zagadnieniu problem nie ujawniał się w sprawach ubezpie-
czonych rozpoznawanych przez Sąd Najwyższy, co pozwala sądzić, że wykładnia i
9
stosowanie art. 15 ust. 3 ustawy emerytalnej również w praktyce nie sprawiały trud-
ności. Zagadnienie prawne przedstawione w trybie art. 390 § 1 k.p.c. zdaje się więc
wynikać jedynie ze wskazanej rozbieżności orzecznictwa Sądów Apelacyjnych. Sta-
nowisko przeciwne niż przyjęte w obecnej uchwale niezasadnie główny walor nada-
wało wykładni literalnej, która w rozstrzygnięciu tego zagadnienia nie mogła być de-
cydująca.
Z tych motywów Sąd Najwyższy podjął uchwałę o treści jak w sentencji.
========================================