Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 28 WRZEŚNIA 2009 R.
SNO 60/09
Przewodniczący: sędzia SN Tomasz Grzegorczyk.
Sędziowie SN: Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca), Dariusz Zawistowski.
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego oraz protokolanta po rozpoznaniu w
dniu 28 września 2009 r. sprawy sędziego Sądu Rejonowego w związku z odwołaniem
Ministra Sprawiedliwości w części dotyczącej kary na niekorzyść obwinionego od
wyroku Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 20 marca 2009 r., sygn.
akt (...)
u c h y l i ł wyrok Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w zaskarżonej części i
w tym zakresie p r z e k a z a ł sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wyrokiem z dnia 20 marca 2009 r. uznał
sędziego Sądu Rejonowego za winnego popełnienia przewinień służbowych,
polegających na tym, że:
1) w okresie od dnia 14 listopada 2005 r. do 9 października 2008 r. dopuścił się
oczywistej i rażącej obrazy przepisów prawa w ten sposób, że będąc sędzią
wyznaczonym do rozpoznania sprawy II K 309/97 przeciwko M. A., oskarżonemu o
czyn z art. 168 § 1 d.k.k. w zb. z art. 175 d.k.k. w zb. z art. 177 d.k.k. w zw. z art. 10 §
2 d.k.k. nie podjął czynności zmierzających do przekazania niniejszego postępowania
Prokuraturze w Nurnbergu Furth w Niemczech, czym uniemożliwił rozstrzygnięcie tej
sprawy w rozsądnym terminie, zaś od dnia 1 kwietnia 2006 r. jako przewodniczący
wydziału karnego w miejscowym Sądzie nie załatwił szeregu wniosków Prokuratury
Niemieckiej oraz innych podmiotów, które dotyczyły przekazania postępowania do
rozpoznania tej Prokuraturze, czym naruszył art. 2 § 1 pkt 4 k.p.k. w zb. z § 278 ust. 1
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. – Regulamin
urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 249 ze zm.),
2) w okresie od dnia 15 października 2007 r. do 22 lutego 2008 r. i od dnia 29
lutego 2008 r. do 23 czerwca 2008 r. dopuścił się oczywistej i rażącej obrazy
przepisów prawa w ten sposób, że jako sędzia rozpoznający sprawę II K 154/07 po
wydaniu wyroku w tej sprawie, w której powództwo cywilne pozostawione zostało
bez rozpoznania, nie przekazał – mimo wniosku powódki cywilnej – tego pozwu
Sądowi Okręgowemu; nadto jako przewodniczący wydziału nie skierował
2
bezzwłocznie tego pozwu do rozpoznania, mimo kilku wniosków powódki cywilnej,
czym naruszył art. 67 § 2 k.p.k. w zw. z § 278 ust. 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. – Regulamin urzędowania sądów
powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 249 ze zm.),
3) w okresie od dnia 26 czerwca 2007 r. do dnia 8 czerwca 2008 r. dopuścił się
przewinienia służbowego, polegającego na tym, że będąc sędzią wyznaczonym do
rozpoznania sprawy II K 312/06, nadto jako przewodniczący wydziału mimo
kilkakrotnych wniosków oskarżycielki prywatnej nie wydał bezzwłocznie stosownego
postanowienia o ustaleniu kosztów postępowania, czym naruszył § 278 ust. 1 i 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. – Regulamin
urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 249 ze zm.).
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uznał, że opisane czyny stanowią
przewinienie służbowe w rozumieniu art. 107 § 1 u.s.p., za które należało –
zważywszy, że charakteryzuje je podobieństwo, a także związek czasowy ich
wystąpienia – wymierzyć jedną karę dyscyplinarną. Za karę adekwatną do tego
przewinienia Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uznał karę nagany, którą orzekł na
podstawie art. 109 § 1 pkt 2 u.s.p.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny poza wskazanymi wyżej faktami
stanowiącymi podstawę sformułowanych zarzutów ustalił, że sędzia Sądu Rejonowego
objął urząd sędziego Sądu Rejonowego w B. w dniu 18 grudnia 2003 r., natomiast
stanowisko przewodniczącego wydziału karnego w tym Sądzie zostało mu powierzone
w dniu 1 kwietnia 2006 r. i pełni je do chwili obecnej. Do obowiązków sędziego Sądu
Rejonowego jako przewodniczącego wydziału należało kierowanie pracą wydziału
„przy uwzględnieniu poziomu i sprawności postępowania międzyinstancyjnego”,
orzekanie w pełnym wymiarze w sprawach karnych i w sprawach wykonawczych,
rozpoznawanie w pierwszej kolejności spraw karnych uchylonych do ponownego
rozpoznania, rozpoznawanie spraw zarejestrowanych w rep. „Kp.” dotyczących
zażaleń na postanowienia o umorzeniu postępowań przez Prokuraturę Rejonową.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uznał, że „we wszystkich trzech sprawach
II K 309/97, II K 312/06 i II K 154/07 doszło do niczym nie uzasadnionych
przewlekłości, spowodowanych generalnie bezczynnością sędziego […] w tym,
niereagowanie na liczne wnioski stron, czy też innych podmiotów”. Naraziło to na
szkodę nie tylko interesy stron, ale także autorytet wymiaru sprawiedliwości zarówno
w wymiarze krajowym jak i międzynarodowym. Przy wymiarze kary Sąd Apelacyjny
– Sąd Dyscyplinarny wziął pod uwagę okoliczności związane z popełnieniem
przewinienia służbowego, do których zaliczył „potencjalne skutki i odbiór społeczny”,
a ponadto „dotychczasowy przebieg pracy sędziego i warunki jej wykonywania
(obciążenie, zakres obowiązków, obsada wydziału, dotychczasowe doświadczenie)”.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny podniósł, że obwiniony sędzia „ma stosunkowo
3
niewielkie doświadczenie zawodowe, w tym też na stanowisku Przewodniczącego,
stąd nie sposób było wykluczyć, że nie do końca radził sobie z bieżącymi
obowiązkami”.
Od powyższego wyroku odwołanie na niekorzyść obwinionego sędziego w
części dotyczącej orzeczonej kary złożył Minister Sprawiedliwości, zarzucając rażącą
niewspółmierność wymierzonej kary dyscyplinarnej. Skarżący wnosił o zmianę
zaskarżonego wyroku przez orzeczenie kary dyscyplinarnej usunięcia z zajmowanej
funkcji przewodniczącego wydziału.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zarzut niewspółmierności orzeczonej kary w stosunku do popełnionych
przewinień dyscyplinarnych należało uwzględnić, nie przesądzając – co należy
wyraźnie podkreślić – o kwestii, czy karą adekwatną powinna być wnioskowana przez
Ministra Sprawiedliwości kara usunięcia z zajmowanej funkcji.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny, orzekając karę nagany, podkreślił
zaniedbania obwinionego jako sędziego sprawozdawcy oraz przewodniczącego
wydziału. W ocenie tego Sądu doszło do „niczym nieuzasadnionych przewlekłości,
spowodowanych bezczynnością sędziego”, a zaniedbania te „stanowiły również o
niewypełnieniu obowiązków obwinionego z racji pełnionej funkcji przewodniczącego
wydziału”. Zaniedbania te – jak stwierdził Sąd Dyscyplinarny pierwszej instancji –
„naraziły na szkodę nie tylko interesy stron, ale i autorytet wymiaru sprawiedliwości,
zarówno w wymiarze krajowym, jak i w postępowaniu międzynarodowym…”.
Dokonana przez Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny ocena przewinień
służbowych obwinionego nie została oparta na szczegółowej analizie wszystkich
trzech popełnionych przewinień dyscyplinarnych pod względem przedmiotowym
(szkodliwość dla służby) i podmiotowym (stopień zawinienia). Nie stanowią jej
zacytowane dwuzdaniowe stwierdzenia. Każde przewinienie służbowe, mimo że – jak
podkreślił Sąd Apelacyjny – pozostają one w związku czasowym i wywołały ten sam
skutek w postaci przewlekłości postępowania, powinno być ocenione odrębnie w obu
wspomnianych płaszczyznach. Nie pozwala to na przeprowadzenie instancyjnej
kontroli w zakresie zasadności wymierzonej kary dyscyplinarnej, nie może bowiem
budzić wątpliwości, że wymiar kary uzależniony jest od oceny we wskazanym
zakresie.
Podobnym uchybieniem dotknięte są rozważania Sądu Apelacyjnego odnośnie
wymierzonej kary. Odwołanie się do takich okoliczności jak: „potencjalne skutki,
odbiór społeczny, warunki, w jakich wykonywał pracę sędzia Sądu Rejonowego,
obciążenie, zakres obowiązków, obsada wydziału” bez ustaleń w tym zakresie i
wyjaśnienia, które z tych okoliczności Sąd uznał za obciążające, a które za łagodzące
4
przy wymiarze kary, w istocie stanowią zwroty nie wypełnione treścią, a zatem nie
poddające się kontroli odnośnie wymierzonej kary.
Zauważyć należy, że Sąd Apelacyjny mimo stwierdzenia, że „bezczynność
sędziego spowodowała niczym nieuzasadnione przewlekłości”, jednocześnie odwołuje
się do okoliczności, które w ocenie tego Sądu – jak się wydaje – miałyby
usprawiedliwiać te zaniechania. Bez ustaleń i ich ocen, chociażby w zakresie
obciążenia służbowego obwinionego sędziego, nie sposób ocenić, dlaczego pisma
dotyczące tzw. obrotu zagranicznego, które powinny pozostawać pod szczególnym
nadzorem co do biegu, a także ponaglające wnioski stron, pozostawiane były bez
biegu – zgodnie z dekretacją sędziego.
Wobec tego, że zaskarżony wyrok zapadł z wykazanymi wyżej uchybieniami,
kontrola instancyjna w zakresie prawidłowości wymierzonej kary, nie była możliwa. Z
tego względu zachodziła konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (art. 438 pkt 2 k.p.k. w
zw. z art. 128 u.s.p.).