Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 59/09
POSTANOWIENIE
Dnia 10 grudnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa A.K.
przeciwko Skarbowi Państwa-Prezesowi Sądu Rejonowego
w K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 grudnia 2009 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 lipca 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie nie obciąża powódki kosztami postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 28 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
powódki A.K. wniesioną od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 8 czerwca 2009 r. (k.
258 akt sprawy). Stało się tak dlatego, ponieważ powódka nie wniosła opłaty
podstawowej w wysokości 30 zł od złożonej apelacji zgodnie z art. 14 ust. 2 i 3
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U.
Nr 167, poz. 1398 ze zm.), a w niniejszej sprawie miał zastosowanie jeszcze
przepis art. 1302
§ 3 k.p.c. (art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (...), Dz. U. Nr 234, poz. 1571).
W zażaleniu na postanowienie z dnia 28 lipca 2009 r. (k. 271 akt sprawy)
powódka stwierdzała, że od dnia 1 lipca 2009 r. przepis art. 1302
§ 3 k.p.c. uległ
zmianie (uchylono postanowienie art. 1302
§ 2, 3 i 4 k.p.c.); obowiązuje obecnie
tylko przepis art. 1302
§ 1 i § 2 k.p.c. Oznacza to, że w terminie tygodniowym od
dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma strona może uiścić brakującą opłatę
(art. 1302
§ 1 k.p.c.). W terminie tym powódka złożyła pismo z dnia 7 sierpnia
2009 r., uiszczając jednocześnie opłatę podstawową w wysokości 30 zł (kwotę tę
uiścił z własnych funduszy adwokat powódki ustanowiony z urzędu). Skarżąca
sugerowała, aby to ostatnie pismo potraktować jako zażalenie powódki na
postanowienie z dnia 28 lipca 2009 r., mimo że „nie odpowiada ono pod względem
formy wymogom zażalenia”. Wyjaśniła też, że nie opłacenie opłaty podstawowej od
złożonej apelacji nastąpiło przez zwykłe przeoczenie, a była już zwolniona od
obowiązku ponoszenia opłaty podstawowej w obu instancjach.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ocena zażalenia powódki uzależniona jest od rozstrzygnięcia dwóch kwestii.
Po pierwsze, czy w chwili wnoszenia apelacji powódka była zobowiązana do
uiszczenia opłaty podstawowej przewidzianej w art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Po drugie, czy w tym czasie
obowiązywał przepis art. 1302
§ 3 k.p.c. i jakie konsekwencje procesowe
powodowało wniesienie apelacji bez dokonania stosownej opłaty.
3
Powódka była zwolniona w całości od obowiązku ponoszenia kosztów
sądowych w obu instancjach (postanowienie z dnia 25 stycznia 2007 r., k. 24 akt
sprawy); została jednak wezwana do uiszczenia kwoty 30 zł tytułem opłaty
podstawowej w terminie jednego tygodnia od daty otrzymania wezwania pod
rygorem zwrotu pozwu (k. 26 akt). Opłata ta została uiszczona (k. 28-29 akt).
Wnosząc w dniu 16 lipca 2009 r. apelację od wyroku Sądu Okręgowego z dnia
8 czerwca 2009 r. (rozstrzygającego o roszczeniu powódki przeciwko Skarbowi
Państwa – Prezesowi Sądu Rejonowego, k. 230 akt), powódka – reprezentowana
przez pełnomocnika z urzędu – nie uiściła opłaty podstawowej w wysokości 30 zł
(por. k. 245 akt). Zaskarżone postanowienie Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu
apelacji z powodu jej nieopłacenia zostało doręczone pełnomocnikowi powódki
w dniu 5 sierpnia 2009 r. (k. 265 akt), a w dniu 7 sierpnia 2009 r. złożył on pismo
procesowe nazwane „uzupełnieniem opłaty sądowej w kwocie 30 zł” (k. 266 akt),
powołując się na treść art. 1302
§ 2 k.p.c. (po zmianie akt 1302
k.p.c. przez ustawę
z dnia 5 grudnia 2008 r. – Dz. U. Nr 234, poz. 1571, obowiązującej od dnia 1 lipca
2009 r.).
Nie można podzielić stanowiska strony skarżącej, że była ona „od początku
procesu zwolniona od opłaty podstawowej” (s. 2 zażalenia). Jak już wspomniano,
postanowienie o zwolnieniu powódki od kosztów sądowych w całości zapadło
w dniu 25 stycznia 2007 r. Tymczasem zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia
2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U.
z 2007 r. Nr 21, poz. 123), do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie
ustawy (nowelizującej), tj. do dnia 10 marca 2007 r. stosuje się przepisy
dotychczasowe. Do tego dnia obowiązywał m. in. przepis art. 14 ust. 2 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym opłatę podstawową
pobiera się także od podlegających opłacie pism, wnoszonych przez stronę
zwolnioną od kosztów sądowych przez Sąd, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Niniejsza sprawa została wszczęta na pewno przed dniem 10 marca 2007 r.
(pozew złożono w sierpniu 2006 r., k. 2; odpowiedź na pozew 6 marca 2007 r.).
Zmiana treści art. 100 ust. 2 (w rezultacie uchylenia art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) nie obejmuje zatem
spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r.
4
o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, tj. przed dniem
10 marca 2007 r. W sprawach tych aż do ich prawomocnego zakończenia stosuje
się przepis art. 100 ust. 2 i art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. w brzmieniu
sprzed wspomnianej nowelizacji (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
23 stycznia 2008 r., II UZ 47/07, OSNP 2009, z. 9/10, poz. 129; uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 27 czerwca 2008 r., III CZP 48/08, OSNC 2009, z. 7-8,
poz. 102 i powołane orzecznictwo w jej uzasadnieniu). Oznacza to, że obowiązek
zapłaty opłaty podstawowej (wynikający z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r.) istniał także w dniu wniesienia przez powódkę apelacji w lipcu 2009 r.
(k. 245 akt).
Powstaje jeszcze kwestia oceny skutków procesowych wniesionej przez
powódkę apelacji w lipcu 2009 r. Skarżąca przyjmuje, że znalazł zastosowanie
art. 1302
§ 2 k.p.c., obowiązujący po uchyleniu art. 1302
§ 3 i § 4 k.p.c. (ustawa
z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego).
Należy jednak zwrócić uwagę na treść art. 8 tej ustawy. Stwierdza on wprost, że
przepisy tej ustawy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia
w życie, tj. po dniu 1 lipca 2009 r. (art. 9 ustawy). Skoro niniejsza sprawa została
wszczęta – jak wspomniano – w końcu 2006 r. (późniejsze rozszerzenie
powództwa nie ma w tym względzie znaczenia), a więc przed dniem 1 lipca 2009 r.,
nadal obowiązywał w niniejszej sprawie przepis art. 1302
§ 3 k.p.c., przewidujący
określone rygory procesowe w związku z wniesieniem apelacji i brakiem uiszczenia
stosownej opłaty, w tym – opłaty podstawowej (art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r.). Sąd Apelacyjny trafnie zatem powołał się na przepis art. 1302
§ 3 k.p.c.
i odrzucił apelację z powodu jej nieopłacenia.
Z przedstawionych względów należało oddalić zażalenie jako
nieuzasadnione (art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39814
k.p.c.). O kosztach
postępowania zażaleniowego orzeczono stosownie do postanowień art. 102 k.p.c.