III KZ 87/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
POSTANOWIENIE Z DNIA 22 GRUDNIA 2009 R.
III KZ 87/09
Od daty zawiadomienia skazanego o złożeniu opinii stwierdzającej
brak podstaw do sporządzania kasacji przez obrońcę z urzędu, skazanemu
przysługuje 30-dniowy termin do wniesienia kasacji sporządzonej przez
obrońcę z wyboru. O takim uprawnieniu skazanego należy pouczyć.
Przewodniczący: sędzia SN J. Żywolewska-Ławniczak.
Sąd Najwyższy w sprawie Ireneusza K., po rozpoznaniu w Izbie Kar-
nej na posiedzeniu bez udziału stron, w dniu 22 grudnia 2009 r., zażalenia
obrońcy skazanego na zarządzenie upoważnionego Sędziego Sądu Okrę-
gowego w G. z dnia 20 listopada 2009 r.,
p o s t a n o w i ł uchylić zaskarżone zarządzenie.
U Z A S A D N I E N I E
Zaskarżonym zarządzeniem odmówiono przyjęcia kasacji Ireneusza
K., gdyż kasacja ta nie została sporządzona i podpisana przez adwokata.
Skazany, wezwany w trybie art. 120 § 1 k.p.k. do usunięcia braku formal-
nego kasacji w terminie 7 dni – nie uczynił tego. W zażaleniu na to zarzą-
dzenie skazany zakwestionował urzędowanie sądu odwoławczego w po-
stępowaniu po wydaniu wyroku, zamykające mu drogę do skorzystania z
kasacji.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie, chociaż nie zdecydowały o
tym argumenty w nim podniesione.
Czynności sądu odwoławczego, podjęte w niniejszej sprawie na eta-
pie tzw. postępowania okołokasacyjnego, nie uwzględniły zasad utrwalo-
nych już w orzecznictwie Sądu Najwyższego, a także Europejskiego Try-
bunału Praw Człowieka, gwarantujących równy dostęp do kasacji wszyst-
kim skazanym, których sytuacja majątkowa nie pozwala na zrealizowanie
przymusu adwokackiego, jako warunku formalnego kasacji (por. postano-
wienia Sądu Najwyższego: z dnia 26 lutego 2002 r., III KZ 87/01, LEX nr
51806; z dnia 12 grudnia 2008 r., IV KZ 82/08, OSNKW 2009, z. 3, poz.
22). Zasady te nakazują zweryfikowanie praktyki dwukrotnego stosowania
trybu określonego w art. 120 § 1 k.p.k. ze wskazaniem 7-dniowego terminu
do wniesienia kasacji, spełniającej wymogi formalne, to jest sporządzonej i
wniesionej przez adwokata. Jest oczywiste, że wniosek o wyznaczenie
obrońcy z urzędu do sporządzenia kasacji jest równoznaczny z sygnałem
skazanego o braku możliwości usunięcia braku formalnego „kasacji osobi-
ście sporządzonej”, co może być zrealizowane jedynie, poprzez jej sporzą-
dzenie przez wyznaczonego do tej czynności obrońcę z urzędu. Nie ulega
też wątpliwości, że mimo otwarcia 30-dniowego terminu do wniesienia ka-
sacji, poczynając od daty doręczenia odpisu uzasadnienia wyroku sądu
odwoławczego, wyznaczenie obrońcy do sporządzenia kasacji powoduje –
w odniesieniu do obu grup skazanych – ponowny bieg tego terminu, po-
czynając od daty doręczenia obrońcy zawiadomienia o decyzji sądu.
Zgodnie z przepisem art. 84 § 3 k.p.k., adwokat – wyznaczony do
sporządzenia i wniesienia kasacji – może nałożony przez sąd obowiązek
obrończy zrealizować, składając opinię o braku podstaw do jej sporządze-
nia, jak to uczynił obrońca z urzędu, wyznaczony skazanemu w niniejszej
sprawie.
3
W dalszym etapie postępowania okołokasacyjnego niezbędne staje
się – dla zrealizowanie konstytucyjnych zasad równości i rzetelnego proce-
su, a także gwarancyjnej normy art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowie-
ka i Podstawowych Wolności – przyznanie skazanemu 30-dniowego termi-
nu do wniesienia kasacji sporządzonej przez adwokata z wyboru, poczyna-
jąc od daty zawiadomienia go o złożeniu opinii stwierdzającej brak podstaw
do sporządzenia kasacji przez obrońcę z urzędu. O takim uprawnieniu po-
winien być poinformowany skazany, który – jak Ireneusz K. – złożył „kasa-
cję osobiście sporządzoną”. W istocie bowiem, poczynając od chwili złoże-
nia opinii przez adwokata, nie istniała kasacja, która mogłaby otrzymać
bieg.
Zrealizowania tego standardu nie zapewnia stosowanie powtórnego
wezwania do usunięcia braku formalnego kasacji w trybie art. 120 § 1
k.p.k., przewidującym jedynie 7-dniowy termin do zrealizowania dostępu do
tego środka zaskarżenia, z rygorem bezskuteczności dotychczasowych
czynności z upływem tego terminu (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 18 listopada 2009 r., II KZ 54/09, niepubl.).
Taki standard postępowania zaakceptowany został w orzecznictwie
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (por. wyroki z dnia 19 maja 2009
r., Kulikowski p. Polsce, LEX nr 496624, Antonicelli p. Polsce, LEX nr
496593), a jego niezachowanie w niniejszej sprawie zdecydowało o uchy-
leniu zaskarżonego zarządzenia.
Z przytoczonych względów orzeczono jak na wstępie.
W toku dalszego postępowania Sąd odwoławczy będzie zobowiązany
do zrealizowania wskazanego wyżej pouczenia skazanego o przysługują-
cym mu prawie wniesienia sporządzonej przez adwokata z wyboru kasacji,
w terminie 30 dni od daty tego zawiadomienia, a decyzja przewidziana w
art. 530 § 2 k.p.k. będzie uprawniona z chwilą bezskutecznego upływu tego
terminu.
III KZ 87/09
Od daty zawiadomienia skazanego o złożeniu opinii stwierdzającej
brak podstaw do sporządzania kasacji przez obrońcę z urzędu, skazanemu
przysługuje 30-dniowy termin do wniesienia kasacji sporządzonej przez
obrońcę z wyboru. O takim uprawnieniu skazanego należy pouczyć.
Przewodniczący: sędzia SN J. Żywolewska-Ławniczak.
Sąd Najwyższy w sprawie Ireneusza K., po rozpoznaniu w Izbie Kar-
nej na posiedzeniu bez udziału stron, w dniu 22 grudnia 2009 r., zażalenia
obrońcy skazanego na zarządzenie upoważnionego Sędziego Sądu Okrę-
gowego w G. z dnia 20 listopada 2009 r.,
p o s t a n o w i ł uchylić zaskarżone zarządzenie.
U Z A S A D N I E N I E
Zaskarżonym zarządzeniem odmówiono przyjęcia kasacji Ireneusza
K., gdyż kasacja ta nie została sporządzona i podpisana przez adwokata.
Skazany, wezwany w trybie art. 120 § 1 k.p.k. do usunięcia braku formal-
nego kasacji w terminie 7 dni – nie uczynił tego. W zażaleniu na to zarzą-
dzenie skazany zakwestionował urzędowanie sądu odwoławczego w po-
stępowaniu po wydaniu wyroku, zamykające mu drogę do skorzystania z
kasacji.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie, chociaż nie zdecydowały o
tym argumenty w nim podniesione.
Czynności sądu odwoławczego, podjęte w niniejszej sprawie na eta-
pie tzw. postępowania okołokasacyjnego, nie uwzględniły zasad utrwalo-
nych już w orzecznictwie Sądu Najwyższego, a także Europejskiego Try-
bunału Praw Człowieka, gwarantujących równy dostęp do kasacji wszyst-
kim skazanym, których sytuacja majątkowa nie pozwala na zrealizowanie
przymusu adwokackiego, jako warunku formalnego kasacji (por. postano-
wienia Sądu Najwyższego: z dnia 26 lutego 2002 r., III KZ 87/01, LEX nr
51806; z dnia 12 grudnia 2008 r., IV KZ 82/08, OSNKW 2009, z. 3, poz.
22). Zasady te nakazują zweryfikowanie praktyki dwukrotnego stosowania
trybu określonego w art. 120 § 1 k.p.k. ze wskazaniem 7-dniowego terminu
do wniesienia kasacji, spełniającej wymogi formalne, to jest sporządzonej i
wniesionej przez adwokata. Jest oczywiste, że wniosek o wyznaczenie
obrońcy z urzędu do sporządzenia kasacji jest równoznaczny z sygnałem
skazanego o braku możliwości usunięcia braku formalnego „kasacji osobi-
ście sporządzonej”, co może być zrealizowane jedynie, poprzez jej sporzą-
dzenie przez wyznaczonego do tej czynności obrońcę z urzędu. Nie ulega
też wątpliwości, że mimo otwarcia 30-dniowego terminu do wniesienia ka-
sacji, poczynając od daty doręczenia odpisu uzasadnienia wyroku sądu
odwoławczego, wyznaczenie obrońcy do sporządzenia kasacji powoduje –
w odniesieniu do obu grup skazanych – ponowny bieg tego terminu, po-
czynając od daty doręczenia obrońcy zawiadomienia o decyzji sądu.
Zgodnie z przepisem art. 84 § 3 k.p.k., adwokat – wyznaczony do
sporządzenia i wniesienia kasacji – może nałożony przez sąd obowiązek
obrończy zrealizować, składając opinię o braku podstaw do jej sporządze-
nia, jak to uczynił obrońca z urzędu, wyznaczony skazanemu w niniejszej
sprawie.
3
W dalszym etapie postępowania okołokasacyjnego niezbędne staje
się – dla zrealizowanie konstytucyjnych zasad równości i rzetelnego proce-
su, a także gwarancyjnej normy art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowie-
ka i Podstawowych Wolności – przyznanie skazanemu 30-dniowego termi-
nu do wniesienia kasacji sporządzonej przez adwokata z wyboru, poczyna-
jąc od daty zawiadomienia go o złożeniu opinii stwierdzającej brak podstaw
do sporządzenia kasacji przez obrońcę z urzędu. O takim uprawnieniu po-
winien być poinformowany skazany, który – jak Ireneusz K. – złożył „kasa-
cję osobiście sporządzoną”. W istocie bowiem, poczynając od chwili złoże-
nia opinii przez adwokata, nie istniała kasacja, która mogłaby otrzymać
bieg.
Zrealizowania tego standardu nie zapewnia stosowanie powtórnego
wezwania do usunięcia braku formalnego kasacji w trybie art. 120 § 1
k.p.k., przewidującym jedynie 7-dniowy termin do zrealizowania dostępu do
tego środka zaskarżenia, z rygorem bezskuteczności dotychczasowych
czynności z upływem tego terminu (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 18 listopada 2009 r., II KZ 54/09, niepubl.).
Taki standard postępowania zaakceptowany został w orzecznictwie
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (por. wyroki z dnia 19 maja 2009
r., Kulikowski p. Polsce, LEX nr 496624, Antonicelli p. Polsce, LEX nr
496593), a jego niezachowanie w niniejszej sprawie zdecydowało o uchy-
leniu zaskarżonego zarządzenia.
Z przytoczonych względów orzeczono jak na wstępie.
W toku dalszego postępowania Sąd odwoławczy będzie zobowiązany
do zrealizowania wskazanego wyżej pouczenia skazanego o przysługują-
cym mu prawie wniesienia sporządzonej przez adwokata z wyboru kasacji,
w terminie 30 dni od daty tego zawiadomienia, a decyzja przewidziana w
art. 530 § 2 k.p.k. będzie uprawniona z chwilą bezskutecznego upływu tego
terminu.