Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 411/09
POSTANOWIENIE
Dnia 7 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote.
w sprawie z wniosku A. K.
przy uczestnictwie I. C. i R. C.
o rozgraniczenie,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 7 stycznia 2010 r.,
na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w W. z
dnia 1 grudnia 2008 r., sygn. akt IV Ca (…),
odrzuca skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wnioskodawca A. K. wniósł skargę kasacyjną od postanowienia Sądu
Okręgowego w W. z dnia 1 grudnia 2008 r., którym oddalono jego apelację od
postanowienia Sądu Rejonowego w N. z dnia 4 lutego 2008 r. Tym ostatnim
postanowieniem Sąd Rejonowy ustalił, że granica między nieruchomością położoną w
C., stanowiącą działkę o numerze ewidencyjnym 249/2, będącą własnością
wnioskodawcy, a sąsiednią nieruchomością stanowiącą działkę o numerze
ewidencyjnym 248/5, będącą własnością uczestników I. i R. małżonków C., przebiega
2
linią wyznaczoną określonymi punktami na mapie sporządzonej przez geodetę I. B. w
dniu 23 lipca 2006 r.
W sprawie sporna była granica między działkami 248/5 i 249/2 na odcinku od
drogi przez wieś do punktu oznaczonego nr (…), którego położenie nie było
kwestionowane. Sądy obydwu instancji w wyniku wieloletniego postępowania określiły
przebieg tej granicy według stanu prawnego, odpowiadającego stanowi posiadania w
dniu 4 listopada 1971 r., z uwagi na legitymowanie się przez strony tytułami prawnymi
do nieruchomości wywodzonymi od osób, które nabyły własność tych nieruchomości na
podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw
rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250).
Skarga kasacyjna A. K. została oparta na zarzucie naruszenia przepisów prawa
materialnego - art. 153 k.c. przez nieustalenie stanu prawnego przedmiotowej
nieruchomości w dacie uwłaszczenia oraz na zarzucie naruszenia przepisów
postępowania, a konkretnie art. 233 k.p.c. przez pominięcie przez Sąd wniosku o
powołanie nowego biegłego.
Skarżący wniósł o uchylenie postanowień Sądów obu instancji i o przekazanie
sprawy Sądowi Rejonowemu w N. do ponownego rozpoznania.
Skarga nie zawierała natomiast wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania, ani jego
uzasadnienia.
Sąd Okręgowy, mając na uwadze stan prawny wynikły w następstwie
stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 1 lipca 2008 r. (SK 40/07,
OTK-A 2008/6/101) niezgodności przepisu art. 3986
§ 2 k.p.c. w zw. z art. 3984
§ 1 pkt 3
k.p.c. w zakresie, w jakim przewiduje odrzucenie bez wzywania do usunięcia braków
skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. z art.
45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, wezwał skarżącego do uzupełnienia
stwierdzonego braku.
W odpowiedzi wnioskodawca złożył pismo uzupełniające skargę kasacyjną, w
którym zawarł wniosek o przyjęcie tej skargi do rozpoznania oraz jego uzasadnienie.
Sąd Najwyższy, zgodnie z treścią art. 3986
§ 3 k.p.c. uprawniony jest do
dokonywania kontroli prawidłowości formalnej skargi kasacyjnej i – jeżeli dostrzeże
usterki, które uszły uwadze Sądu II instancji – może skargę odrzucić lub przekazać ją
temu Sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków. W ramach tej kontroli mieści się
także ocena rezultatu czynności naprawczych.
3
Nie budzi wątpliwości, że w piśmie uzupełniającym braki skargi kasacyjnej
zawarty został wniosek o przyjęcie tej skargi do rozpoznania i argumentacja, którą
uczestnik przedstawił jako jego uzasadnienie. Jednak - jak wielokrotnie wskazywał Sąd
Najwyższy, zarówno jeszcze na gruncie art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c., jak i w okresie
obowiązywania art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. w brzmieniu pierwotnym, wyodrębnienie wśród
wymagań stawianych skardze kasacyjnej, obowiązku zgłoszenia wniosku o przyjęcie tej
skargi do rozpoznania i jego uzasadnienie musi spełniać określone kryteria.
Wyodrębnienie to dowodzi, że wniosek i jego uzasadnienie są osobnym,
kreatywnym i koniecznym elementem skargi kasacyjnej. Oceny tej nie zmienia
stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności wyłączenia możliwości
usunięcia braków skargi w tym zakresie w trybie przewidzianym w art. 3986
§ 1 k.p.c.,
gdyż dotyczy jedynie dopuszczalności postępowania naprawczego mającego na celu
doprowadzenie skargi do prawidłowego kształtu prawnego, nie pozbawia natomiast
wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania i jego uzasadnienia znaczenia dla
kompletności konstrukcji skargi. Do podobnych wniosków prowadzi ocena zmiany w tym
zakresie, dokonanej ustawą z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 69, poz. 593) w art. 3984
§ 2 k.p.c., który nadal
wymaga zamieszczenia w skardze omawianego elementu.
Zawarty w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. wymóg złożenia wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania i uzasadnienia tego wniosku łączy się z instytucją tzw.
przedsądu uregulowaną w art. 3989
k.p.c. Oznacza to, że uzasadnienie wniosku
o przyjęcie skargi do rozpoznania powinno wskazywać na występowanie w sprawie jednej
z okoliczności wymienionych w art. 3989
§ 1 pkt 1-4 k.p.c. i uzasadniać w wywodzie
prawnym, że okoliczność ta rzeczywiście występuje. Przy tym nie wystarczy odwołanie się
w motywach wniosku do uzasadnienia podstaw skargi kasacyjnej, bo choć argumenty w
obu wypadkach mogą być podobne, to Sąd Najwyższy w ramach przedsądu bada tylko
wskazane w skardze okoliczności uzasadniające przyjęcie jej do rozpoznania, a nie
podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie. Skarżący powinien zatem wyjaśnić, które z
przesłanek przedsądu występują w sprawie i uzasadnić swoje stanowiska w tym
przedmiocie (porównaj m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2005 r., III
CZ 61/05, OSNC 2006/4/75, oraz uchwałę połączonych izb Sądu Najwyższego: Izby
Cywilnej oraz Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia
2002 r. III CZP 72/02 OSNC 2003/7-8/92).
4
Skarga kasacyjna wnioskodawcy nie spełnia powyższych wymogów, bowiem nie
zawiera żadnego wywodu prawnego, nawiązującego do okoliczności wymienionych w art.
3989
§ 1 pkt 1-4 k.p.c. Wprawdzie wskazuje na przesłankę z art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c., to
znaczy potrzebę wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, jednak nie wypełnia tej przesłanki
treścią. Powtarza jedynie podstawę kasacyjną naruszenia prawa materialnego – art. 153
k.c. przez pominiecie przesłanek prawnych w nim wymienionych i nie zbadanie granic
nieruchomości w dacie uwłaszczenia stron. Takie uzasadnienie nie wyjaśnia na czym
miałyby polegać wątpliwości w wykładni tego przepisu, bądź rozbieżności w
orzecznictwie, a tym samym nie odpowiadało wymaganiom art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c.
(obecnie art. 3984
§ 2 k.p.c.).
W konsekwencji skarga podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c.
w zw. z art. 3984
§ 2 k.p.c.