Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 155/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Romualda Spyt
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z powództwa G. C.
przeciwko Ł. Ośrodkowi Doradztwa Rolniczego w B.
o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia zmieniającego i dodatek funkcyjny,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 stycznia 2010 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ł.
z dnia 28 kwietnia 2009 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w Ł. - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w Z. - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 28
stycznia 2009 r., oddalił powództwo G. C. przeciwko Ł. Ośrodkowi Doradztwa
Rolniczego w B. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia zmieniającego warunki
pracy i zasądzenie dodatku funkcyjnego.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka zawarła z pozwanym w dniu 18 lipca
2007 r. umowę o pracę na czas określony od 19 lipca do 18 października 2007 r. w
pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku technika doradcy do spraw
gospodarstw wiejskich i agroturystyki w Rejonowym Zespole Doradców w Ł., za
wynagrodzeniem 1.500 zł. W dniu 19 lipca 2007 r. pozwany powierzył powódce - na
podstawie art. 42 § 4 k.p. - na okres od 20 lipca do 31 sierpnia 2007 r. pełnienie
obowiązków kierownika Rejonowego Zespołu Doradców w Ł. Oddział K.. Z tytułu
pełnionej funkcji pracodawca przyznał powódce dodatek funkcyjny w wysokości
40% najniższego wynagrodzenia. W dniu 18 września 2007 r. pozwany przedłużył
okres powierzenia powódce obowiązków kierownika rejonowego zespołu doradców
- na podstawie art. 42 § 4 k.p. - do 18 października 2007 r. Wysokość dodatku
funkcyjnego pozostała bez zmian. W dniu 17 października 2007 r. strony zawarły
kolejną umowę o pracę na czas określony od 19 października do 31 grudnia 2007 r.
Dzień rozpoczęcia pracy ustaliły na 19 października 2007 r. Pozostałe warunki
umowy pozostały bez zmian, co dotyczyło także stanowiska pracy na jakim
zatrudniono powódkę - technika doradcy do spraw gospodarstw wiejskich i
agroturystyki. W dniu 17 października 2007 r. - za zgodą powódki - pracodawca
powierzył jej pełnienie obowiązków kierownika Rejonowego Zespołu Doradców w Ł.
Oddział K. Z tytułu pełnionej funkcji przyznano powódce dodatek funkcyjny w
wysokości 40% najniższego wynagrodzenia. W dniu 28 grudnia 2007 r. strony
zawarły umowę o pracę na czas nieokreślony od 1 stycznia 2008 r. Pozostałe
warunki umowy pozostały bez zmian. Pismem z 28 grudnia 2007 r. pozwany
powierzył powódce - na podstawie art. 42 § 4 k.p. - na okres od 1 stycznia do 31
marca 2008 r. pełnienie obowiązków kierownika Rejonowego Zespołu Doradców w
Ł. Oddział K.. Z tytułu pełnionej funkcji powódka otrzymała dodatek funkcyjny w
3
wysokości 40% najniższego wynagrodzenia. W dniu 14 marca 2008 r. pracodawca
poinformował powódkę, że od 1 marca 2008 r. przyznał jej wynagrodzenie
zasadnicze brutto w kwocie 1.550 zł. Pismem z 31 marca 2008 r. pozwany po raz
kolejny powierzył powódce - za jej zgodą - pełnienie obowiązków kierownika
Rejonowego Zespołu Doradców w Ł. Oddział K. w okresie od 1 kwietnia 2008 r. do
30 czerwca 2008 r. Wreszcie, od 1 maja 2008 r. pracodawca - za zgodą powódki -
powierzył jej bezterminowo pełnienie obowiązków kierownika Rejonowego Zespołu
Doradców w Ł. Oddział K. Pozostałe warunki powierzenia obowiązków pozostały
bez zmian.
Sąd Rejonowy ustalił ponadto, że w momencie podjęcia zatrudnienia u
strony pozwanej powódka miała wykształcenie średnie ogólne. W 2006 r.
rozpoczęła studia na kierunku marketing i zarządzanie w Wyższej Szkole
Marketingu i Biznesu w Ł. Dyrektor strony pozwanej R. G. w momencie zawierania
z powódką pierwszej umowy o pracę miał wolę zatrudnienia jej na stanowisku
kierownika rejonowego zespołu doradców, jednak nie mógł tego uczynić z uwagi na
nieposiadanie przez nią wyższego wykształcenia, wymaganego od osób
zatrudnionych na tym stanowisku; z tej przyczyny powierzał jej systematycznie
pełnienie obowiązków kierownika. Dyrektor strony pozwanej chciał zatrudnić
powódkę na stanowisku kierownika rejonowego zespołu doradców po spełnieniu
przez nią wymagań formalnych (co do wykształcenia) i po "okresie próby".
W dniu 30 czerwca 2008 r. wręczono powódce pismo strony pozwanej,
sporządzone 30 czerwca 2008 r., w którym pracodawca odwołał powódkę ze
stanowiska osoby pełniącej obowiązki kierownika Rejonowego Zespołu Doradców
w Ł. Oddział K., a ponadto poinformował ją, że od 1 lipca 2008 r. nie będzie jej
wypłacany dodatek funkcyjny oraz że pozostałe warunki umowy o pracę nie ulegają
zmianie. Powódka przeczytała to pismo (zapoznała się z jego treścią), ale go nie
przyjęła stwierdzając, że jest zaskoczona decyzją pracodawcy.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka od 1 lipca 2008 r. nie świadczy pracy,
korzystając ze zwolnień lekarskich. Dwukrotnie zgłaszała gotowość świadczenia
pracy po zwolnieniu lekarskim, następnie korzystała z krótkich urlopów
wypoczynkowych i i przedstawiała kolejne zwolnienia lekarskie.
4
Sąd Rejonowy oddalił wniosek dowodowy powódki o dopuszczenie dowodu
z wystąpienia pracodawcy do Rady Powiatu w Ł. o wyrażenie zgody na „odwołanie”
jej ze stanowiska pełniącego obowiązki kierownika oraz z odpowiedzi Rady na to
wystąpienie. W ocenie Sądu, dowód ten nie miał znaczenia dla oceny
prawidłowości i skuteczności decyzji strony pozwanej o odwołaniu powódki z funkcji
pełniącego obowiązki kierownika rejonowego zespołu doradców. Wystąpienie do
Rady Powiatu i decyzja Rady miałyby znaczenie, gdyby strona pozwana
zamierzała rozwiązać umowę o pracę z powódką bądź też zmienić jej warunki w
wyniku wypowiedzenia zmieniającego, jednak w rozpoznawanej sprawie nic takiego
nie miało miejsca.
W opisanym stanie faktycznym Sąd Rejonowy ocenił, że roszczenie powódki
nie zasługuje na uwzględnienie.
Powołując się na treść art. 42 § 1 i 4 k.p., Sąd Rejonowy stwierdził, że za
zgodą pracownika dopuszczalne jest powierzenie mu innych obowiązków niż
przewidziane w umowie na okres dłuższy od wynikającego z art. 42 § 4 k.p. Taka
sytuacja nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego. Jednak zgoda pracownika nie
zmienia tego, że powierzenie mu innej pracy niż określona w umowie o pracę
wynika z potrzeb pracodawcy. Każda ze stron takiego porozumienia może od niego
w każdej chwili odstąpić, zwłaszcza gdy ustanie potrzeba pracodawcy powierzania
pracownikowi innej pracy.
Sąd pierwszej instancji stwierdził, że według pisemnej umowy o pracę
powódka była zatrudniona na stanowisku technika doradcy do spraw gospodarstw
wiejskich i agroturystyki w Rejonowym Zespole Doradców w Ł.. Pozwany powierzał
powódce, za jej zgodą, w okresie jej zatrudnienia pełnienie obowiązków kierownika
Rejonowego Zespołu Doradców w Ł., stosując zarówno instytucję z art. 42 § 4 k.p.
jak i czyniąc to za zgodą powódki. Powierzenie obowiązków następowało na czas
określony, a począwszy od dnia 1 maja 2008 r. - na czas nieoznaczony. Skoro
pozwany zamiennie stosował powierzenie powódce obowiązków albo na mocy art.
42 § 4 k.p., albo za jej zgodą, to powódka musiała mieć świadomość przejściowego
charakteru powierzenia, tym bardziej że nie miała wykształcenia wymaganego od
osób zatrudnianych na stanowisku kierownika rejonowego zespołu doradców. Od
5
osoby zatrudnionej na takim stanowisku wymagane było bowiem wykształcenie
wyższe i trzyletni staż pracy.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji, skoro pracodawca uznawał przez pewien
czas, że jego potrzeby wymagają powierzenia powódce obowiązków kierownika
zespołu doradców, to również mógł dojść do przekonania, że potrzeby te ustały i
odwołać powódkę z pełnienia funkcji kierownika zespołu. Sąd Rejonowy podkreślił,
że powódka przez cały okres - od 19 lipca 2007 r. do 30 czerwca 2008 r. -
zatrudniona była na stanowisku technika doradcy do spraw gospodarstw wiejskich i
agroturystyki. Jej stanowisko pracy w tym czasie nie uległo zmianie. W takiej
sytuacji do odwołania jej z powierzonej jej czasowo funkcji kierownika zespołu
doradców pozwany nie musiał stosować instytucji wypowiedzenia zmieniającego.
Nie była również potrzebna zgoda Rady Powiatu Ł. na wypowiedzenie zmieniające
powódce warunki zatrudnienia ani badanie, czy powódka miała możliwość
zapoznania się z pismem odwołującym ją z funkcji kierownika zespołu doradców. W
ocenie Sądu Rejonowego, powierzenie powódce, osobie bez wykształcenia
wyższego i bez doświadczenia pracy w rolnictwie, bezpośrednio po zatrudnieniu,
stanowiska kierownika Rejonowego Zespołu Doradców w Ł., praktycznie do czasu
uzupełnienia wykształcenia, w sytuacji gdy w tym samym zespole zatrudniona była
co najmniej jedna osoba spełniająca wymagania dotyczące wykształcenia,
stanowiło obejście prawa, a zatem nie zasługiwało na ochronę.
Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła powódka, zarzucając: 1)
naruszenie przepisów postępowania: a) art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie
dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, w wyniku pominięcia
rzeczywistej woli stron, realnego skutku czynności prawnych dokonanych pomiędzy
stronami, oceny przeprowadzonych dowodów; b) art. 316 k.p.c., w wyniku
uchylenia się od wydania wyroku w oparciu o stan rzeczy istniejący w chwili
zamknięcia rozprawy; c) art. 328 § 2 k.p.c., poprzez niepełne opisanie stanu
faktycznego, pomijające rzeczywistą wolę stron i powstały w wyniku złożonych
oświadczeń woli stan prawny, wewnętrzną sprzeczność uzasadnienia oraz brak
wymaganego wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów
prawa; d) art. 350 § 1 k.p.c., przez wydanie postanowienia o sprostowaniu
oczywistej omyłki pisarskiej, które nie dotyczyło przedmiotu sprostowania
6
opisanego w tym przepisie, ale zmieniło przedmiot rozpoznania Sądu Rejonowego;
2) naruszenie prawa materialnego: a) art. 42 k.p. w wyniku bezzasadnego
przyjęcia, że nie doszło w stosunku do powódki do wypowiedzenia zmieniającego;
b) art. 25 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie gminnym, poprzez uznanie za skuteczne
dokonanie powódce wypowiedzenia zmieniającego bez uprzedniej zgody rady
gminy; c) art. 65 k.c. w związku z art. 300 k.p., poprzez wadliwą ocenę skutków
złożonych przez pracodawcę i pracownika oświadczeń woli, w sytuacji gdy
zatrudnienie powódki na stanowisku kierownika Rejonowego Zespołu Doradców w
Ł. nastąpiło od pierwszego dnia trwania umowy o pracę aż do dnia wypowiedzenia;
d) § 12 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 stycznia 2005 r.
w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń
związanych z pracą pracownikom jednostek doradztwa rolniczego, poprzez
pominięcie, że skutek braku ukończonych studiów wyższych dotyczy tylko
ograniczeń w ramach przeszeregowania co do wynagrodzenia, a tym samym
zatrudnienie powódki zgodnie z wolą stron nie może być ocenione jako obejście
prawa; e) art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p. poprzez wadliwą ocenę oświadczeń
woli pracodawcy i pracownika w zakresie powierzonego powódce stanowiska
pracy.
Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uznanie za
bezskuteczne wypowiedzenia warunków pracy i płacy z dnia 1 lipca 2008 r.
(prawdopodobnie skarżącej chodziło o czynność pracodawcy dokonaną 30 czerwca
2008 r.- uwaga SN), ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania celem powtórzenia postępowania
dowodowego z uwzględnieniem oddalonych wniosków dowodowych.
Sąd Okręgowy w Ł. – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 28
kwietnia 2009 r., oddalił apelację powódki.
Sąd Okręgowy zaakceptował ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i
przyjął je za własne oraz podzielił wywody prawne zawarte w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku, a także stwierdził, że nie znalazł żadnych podstaw do
zmiany bądź uchylenia wyroku Sądu Rejonowego.
Sąd Okręgowy uznał, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny
dowodów, nie naruszając art. 233 § 1 k.p.c., i na tej podstawie wysnuł trafny
7
wniosek co do braku zasadności powództwa. W ocenie Sądu drugiej instancji,
wypowiedzenie powódce dotychczasowych warunków pracy i płacy nie było
konieczne. Powierzenie powódce obowiązków kierownika Rejonowego Zespołu
Doradców w Ł. miało charakter przejściowy z uwagi na brak wymaganych
kwalifikacji (wyższego wykształcenia). Prawidłowo zostało zastosowane wobec
powódki jedynie odwołanie z funkcji kierownika, pełnionej czasowo, nie zaś
wypowiedzenie warunków pracy i płacy wynikających z kolejno zwieranych umów o
pracę.
Sąd drugiej instancji uznał za niesłuszny zarzut naruszenia przez Sąd
pierwszej instancji art. 316 § 1 k.p.c., który wymaga, aby wydając wyrok sąd brał
pod rozwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Istotą
rozpoznawanej sprawy było ustalenie, czy w sytuacji powódki powinna mieć
zastosowanie instytucja wypowiedzenia zmieniającego, czy wystarczające było
odwołanie jej z dotychczas pełnionej funkcji. Przeprowadzone postępowanie
dowodowe wyjaśniło w sposób wyczerpujący sporną kwestię i pozwoliło na wydanie
odpowiedniego rozstrzygnięcia.
Zdaniem Sądu drugiej instancji, Sąd Rejonowy nie naruszył art. 328 § 2
k.p.c. W apelacji zarzucono niewystarczające opisanie stanu faktycznego sprawy,
wewnętrzne sprzeczności uzasadnienia oraz brak wymaganego wyjaśnienia
podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa. Sąd Okręgowy
stwierdził, że sporządzone przez Sąd pierwszej instancji uzasadnienie zawiera
zarówno wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, z powołaniem się na
dowody, na których Sąd się oparł, jak i szczegółowe i bardzo rozbudowane
wyjaśnienie przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności innym dowodom,
choćby zeznaniom powódki; wreszcie uzasadnienie zawiera wyjaśnienie podstawy
prawnej wyroku.
Sąd Okręgowy uznał za bezzasadny zarzut naruszenia art. 350 k.p.c. Sąd
Rejonowy z urzędu sprostował sentencję swojego wyroku poprzez dopisanie w
komparycji słów "dodatek funkcyjny" z uwagi na ich pierwotne pominięcie. Z pozwu
wynikało, że jednym z żądań powódki było zasądzenie na jej rzecz dodatku
funkcyjnego. Na rozprawie z 6 listopada 2008 r. powódka wyjaśniła, że w każdym
miesiącu otrzymywała dodatek funkcyjny. Zostało to odnotowane w protokole
8
rozprawy. Oznacza to, że Sąd pierwszej instancji czynił ustalenia również w tym
kierunku, traktując roszczenie powódki całościowo. Postępowanie było prowadzone
kompleksowo, zarówno pod kątem ustalenia, czy w przypadku powierzenia
powódce obowiązków kierownika powinna mieć zastosowanie instytucja
wypowiedzenia zmieniającego, czy też wystarczające było odwołanie z funkcji, jak i
oceny, czy roszczenie o zasądzenie dodatku funkcyjnego jest zasadne. Po
ustaleniu, że w rozpoznawanej sprawie instytucja wypowiedzenia zmieniającego
nie ma zastosowania, nie było potrzeby oddzielnego akcentowania w uzasadnieniu
orzeczenia, że dodatek funkcyjny jest nienależny. Powództwo zostało oddalone w
całości, co objęło także roszczenie o zasądzenie dodatku funkcyjnego. Prawidłowo
postąpił Sąd Rejonowy prostując z urzędu spostrzeżoną omyłkę pisarską, ponieważ
było to niezamierzone opuszczenie w sentencji wyroku przytoczonych powyżej
słów.
Sąd drugiej instancji nie podzielił zarzutu naruszenia art. 42 k.p. Podkreślił,
że z załączonych do akt sprawy dokumentów wynika, iż powódka od samego
początku została zatrudniona na stanowisku technika doradcy do spraw
gospodarstw wiejskich i agroturystyki, a już następnego dnia zostały jej powierzone
obowiązki kierownika rejonowego zespołu doradców. Przez cały czas trwania
stosunku pracy, przedłużanego kolejnymi umowami, strony nadal miały wolę
zatrudnienia powódki na tym samym stanowisku jak dotychczas oraz
konsekwentnie, następnymi aneksami, pracodawca powierzał powódce obowiązki
kierownika zespołu doradców. Po upływie trzymiesięcznego okresu (wynikającego
z art. 42 § 4 k.p.) obowiązki te były powierzane na dalszy czas za zgodą powódki.
Powierzenie innych obowiązków niż wynikające z umowy o pracę zależy od potrzeb
pracodawcy, które w pewnym momencie mogą ustać. W niniejszej sprawie
pracodawca w dniu 30 czerwca 2008 r. odwołał powódkę z funkcji kierownika
zespołu doradców co, zdaniem Sądu drugiej instancji, mogło świadczyć, że
potrzeby takie ustały.
Sąd Okręgowy powołał się na uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z 21 grudnia 1978 r., V PZP 6/78 (OSNCP 1979 nr 3, poz. 43), z której wynika, że
pracownik, któremu w czasie trwania stosunku pracy zakład pracy powierzył - za
jego zgodą - pełnienie obowiązków na kierowniczym lub innym samodzielnym
9
stanowisku pracy albo zastępstwo pracownika zatrudnionego na takim stanowisku,
może być odwołany od pełnienia tych obowiązków i powraca na poprzednie
stanowisko bez potrzeby wypowiedzenia mu warunków pracy. Sąd Najwyższy
wyjaśnił w uzasadnieniu tej uchwały, że strony mogą swobodnie regulować łączący
je stosunek pracy, mogą również - modyfikując jedynie niektóre jego elementy lub
bez zmiany elementów już istniejących - wprowadzić na okres przejściowy nowe
elementy. Dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, aby zakład pracy zatrudnionemu
pracownikowi - za jego zgodą - powierzył zastępczo pełnienie obowiązków na
kierowniczym lub samodzielnym stanowisku albo zastępstwo pracownika
zatrudnionego na takim stanowisku, nawet na czas przekraczający trzy miesiące.
Po zakończeniu pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym lub innym
samodzielnym albo czasowego zastępstwa na takim stanowisku pracownikowi
przysługuje wynagrodzenie ustalone w zawartej z nim umowie o pracę na
stanowisku zajmowanym przed powierzeniem mu pełnienia obowiązków lub
czasowego zastępstwa na stanowisku kierowniczym. Powierzenie tego rodzaju
obowiązków ma z istoty charakter przejściowy, choćby jego końcowy termin nie
został przez strony oznaczony. Wobec tego, że między stronami nie dochodzi ani
do zawarcia nowej umowy o pracę (na stanowisku kierowniczym), ani do istotnej
zmiany umowy dotychczasowej, powrót pracownika na stanowisko określone w
umowie dotychczasowej nie wymaga zastosowania wypowiedzenia zmieniającego.
Podejmując się zastępczego pełnienia funkcji kierowniczych, pracownik wie, że nie
są to jego stałe funkcje i liczy się z koniecznością powrotu na stanowisko
dotychczasowe.
Sąd Okręgowy stwierdził, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy
jednoznacznie wskazuje, że pracodawca nie mógł zatrudnić powódki na stanowisku
kierownika, ponieważ nie spełniała wymagań formalnych, jakie dla tego stanowiska
przewidywały przepisy - w postaci wyższego wykształcenia i trzyletniego stażu
pracy. Obydwie strony zawierające umowę o pracę miały świadomość, że wola
pracodawcy zatrudnienia powódki na stanowisku kierownika nie była możliwa do
zrealizowania, a powódka musiała się liczyć z tym, że może być w każdym czasie
odwołana (może w każdym czasie powrócić na stanowisko, na którym została
10
pierwotnie zatrudniona), ponieważ dotychczasowe obowiązki pełni jedynie
przejściowo.
Sąd Okręgowy zgodził się z oceną Sądu pierwszej instancji, że do powódki
nie miała zastosowania instytucja wypowiedzenia zmieniającego. Sąd podkreślił, że
po zatrudnieniu powódki pozwany powierzył jej jedynie pełnienie obowiązków
kierownika zespołu doradców, zaś powódka przez cały czas miała świadomość
przejściowego charakteru powierzenia tych obowiązków, z uwagi na brak
wymaganego wykształcenia. Z tych względów, zdaniem Sądu Okręgowego,
pracodawca postąpił prawidłowo odwołując powódkę i nie stosując instytucji
wypowiedzenia zmieniającego, ponieważ nie miała ona zastosowania w
przedmiotowej sprawie.
Sąd drugiej instancji przyznał rację powódce, że nic nie stało na
przeszkodzie, aby pracodawca powierzył pracownikowi, za jego zgodą, pełnienie
obowiązków kierownika zespołu doradców nawet na czas przekraczający trzy
miesiące. Obydwie strony od początku wiedziały, że powódka nie może być
zatrudniona na stanowisku kierownika - tym bardziej wiedziały o tym później,
ponieważ z uwagi na zaostrzenie wymagań co do kwalifikacji (wykształcenie
wyższe specjalistyczne - rolnicze), jej studia, które podjęła, nawet w przypadku ich
ukończenia, nie dawały tej gwarancji. W ocenie Sądu Okręgowego zachowanie
stron sprawiało wrażenie, że ich zamiarem było obejście prawa. Powódka przez
okres prawie roku pełniła obowiązki kierownika Rejonowego Zespołu Doradców w
Ł., nie mając do tego wymaganych kwalifikacji i otrzymywała przez cały ten czas
dodatek funkcyjny w wysokości 760 zł miesięcznie. Trudno znaleźć racjonalne
wytłumaczenie motywów, jakimi kierował się pracodawca, podejmując decyzję w
kwestii obsady stanowiska kierownika zespołu doradców i powierzając je osobie
niespełniającej podstawowego normatywnego warunku zatrudnienia w postaci
posiadania wyższego wykształcenia. Dlatego słusznie zwrócił uwagę Sąd
Rejonowy, że działanie stron mogło mieć na celu obejście prawa. Do takiego
samego przekonania doszedł Sąd Okręgowy na podstawie zgromadzonego w
sprawie materiału dowodowego.
Sąd drugiej instancji uznał za niesłuszny zarzut naruszenia przez Sąd
pierwszej instancji przepisów „ustawy o samorządzie gminnym”, poprzez uznanie,
11
że skuteczne wypowiedzenie zmieniające zostało wydane bez uprzedniej zgody
rady powiatu. Art. 22 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym wprowadza
szczególną ochronę stosunku pracy radnych rady powiatu. Powódka przez cały
czas była zatrudniona na stanowisku technika doradcy do spraw gospodarstw
wiejskich i agroturystyki, zaś obowiązki kierownika zespołu doradców zostały jej
powierzone przejściowo, zaś powódka powinna była liczyć się z odwołaniem jej i
powrotem na uprzednio zajmowane stanowisko. W takiej sytuacji Sąd Rejonowy
prawidłowo przyjął, że nie było potrzeby stosowania instytucji wypowiedzenia
zmieniającego, wystarczające było odwołanie powódki i jej powrót na stanowisko,
na którym dotychczas była zatrudniona. Z uwagi na to, że nie miało miejsca
rozwiązanie umowy, ani wypowiedzenie zmieniające, nie było konieczności
uzyskania zgody Rady Powiatu Ł. na odwołanie powódki.
Sąd Okręgowy uznał za niezasadny zarzut naruszenia art. 60 k.c. i 65 k.c. w
związku z art. 300 k.p. Strony zawarły umowę o pracę, z której wynikało, że
powódka została zatrudniona na stanowisku technika doradcy do spraw
gospodarstw wiejskich i agroturystyki. Dosłowne brzmienie umowy wskazuje, że
wolą stron było zawarcie umowy o pracę na stanowisku technika doradcy do spraw
gospodarstw wiejskich i agroturystyki. Wola stron przez cały czas trwania stosunku
pracy nie uległa zmianie, ponieważ w drugiej i trzeciej umowie o pracę powódka
nadal była zatrudniana na stanowisku technika doradcy. W ocenie Sądu
Okręgowego, nie można było przyjąć, że inna była wola stron niż wyrażona w
dokumencie w postaci umowy o pracę. Wprawdzie rzeczywistą wolą stron było
zatrudnienie powódki na stanowisku kierownika, ale zdawały sobie sprawę z tego,
że nie jest to możliwe ze względu na brak posiadania przez powódkę wyższego
wykształcenia. Z zeznań ówczesnego dyrektora R. G. wynikało, że chciał zatrudnić
powódkę na stanowisku kierownika dopiero po spełnieniu przez nią wymagań
formalnych - czyli uzyskaniu wyższego wykształcenia i po „okresie próby”.
Wypowiedź ta ujawnia rzeczywistą wolę stron w chwili zawierania umowy o pracę.
W ocenie Sądu Okręgowego Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że
powództwo podlegało oddaleniu, zarówno co do roszczenia o uznanie za
bezskuteczne wypowiedzenia zmieniającego oraz co dodatku funkcyjnego,
12
ponieważ powódka nie wykazała, że powinna mieć w stosunku do niej
zastosowanie instytucja wypowiedzenia zmieniającego.
Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego wniósł w imieniu powódki jej
pełnomocnik, zaskarżając wyrok ten w całości. Skarga kasacyjna została oparta na
podstawach:
1) naruszenia przepisów postępowania, a mianowicie art. 328 § 2 k.p.c. w
związku z art. 391 § 1 k.p.c., poprzez nieustosunkowanie się do zarzutów apelacji i
pominięcie w treści uzasadnienia wyroku analizy prawnej stanu faktycznego w
kontekście przepisów dotyczących formy zawierania umowy o pracę i skutków
prawnych czynności dokonanych w sposób dorozumiany, poprzez brak ich analizy
prawnej i oceny zachowań stron, w sytuacji gdy z uzasadnienia powołanego w
apelacji powódki orzeczenia Sądu Najwyższego z 13 grudnia 2005 r., II PK 103/05
(LexPolonica Nr 395123), wynika odmienna wykładnia przepisów aniżeli z przyjętej
tezy powołanej przez sąd orzekający uchwały Sądu Najwyższego z 21 grudnia
1978 r., V PZP 6/78 (OSNCP 1979 nr 3, poz. 43).
2) naruszenia prawa materialnego, a mianowicie: a) art. 42 k.p. oraz art. 60
k.c. i 65 k.c. w związku z art. 300 k.p. i art. 22 ust. 2 ustawy o samorządzie
powiatowym, poprzez ich niezastosowanie w wyniku bezzasadnego przyjęcia, że
oddelegowanie pracownika już pierwszego dnia zatrudnienia do wykonywania
pracy na stanowisku innym niż określone w umowie o pracę i utrzymywanie tego
stanu za zgodą pracownika przez cały okres zatrudnienia nie rodzi - na zasadzie
art. 60 k.c. i 65 k.c. w związku z art. 300 k.p. - skutku w postaci dorozumianej
modyfikacji treści stosunku pracy, która jest zgodna z faktycznie pełnionymi przez
pracownika obowiązkami i wiążącym się z tym wynagrodzeniem, a nie z treścią
czysto formalnych postanowień dokumentu umowy o pracę, co rodzi skutek taki, że
pozbawienie pracownika faktycznie wykonywanej funkcji kierowniczej oraz
łączącego się z tym wyższego wynagrodzenia może nastąpić jedynie w postaci
wypowiedzenia zmieniającego na zasadzie art. 42 § 1 i 2 k.p., a w konsekwencji
„niezastosowanie art. 25 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie gminnym i uznanie za
skuteczne wypowiedzenia zmieniającego wydanego bez uprzedniej zgody rady
gminy”; b) art. 9 k.p. i art. 18 k.p., poprzez uchylenie się od wykładni przepisów
13
prawa pracy zgodnej z dyrektywą ochronnej natury prawa pracy; c) art. 42 § 4 k.p.
w drodze jego rozszerzającej wykładni dokonanej na niekorzyść pracownika.
Konieczność przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, skarżąca
uzasadniła tym, że w skardze występuje istotne zagadnienie prawne, które
wywołuje potrzebę wykładni przepisów prawnych. Zagadnienie prawne dotyczy
udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy „powierzenie pracownikowi, bezpośrednio po
nawiązaniu stosunku pracy, wykonywania innej pracy niż wynikająca z pisemnej
umowy o pracę, przyznanie mu z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia oraz
faktyczne wykonywanie, przez cały okres zatrudnienia znacznie przekraczający
okres 3 miesięcy w roku kalendarzowym, w tym wypadku 11 miesięcy, pracy na
powierzonym, z pominięciem formy pisemnej, stanowisku, stanowi na mocy art. 60
k.c. i art. 65 k.c. w zw. z art. 300 k.p. dorozumianą modyfikację treści stosunku
pracy i rodzi po stronie pracodawcy, w razie odwołania pracownika z pełnionej
przez niego funkcji, w granicach zawartej w sposób dorozumiany umowy o pracę
na innym stanowisku aniżeli wynika z dokumentu na piśmie, obowiązek
wyczerpania trybu wypowiedzenia zmieniającego z art. 42 k.p.”.
Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna ma uzasadnione podstawy. Dotyczy to zwłaszcza
zarzutów odnoszących się do naruszenia prawa materialnego.
Z dotychczasowych ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego wynika, że od
chwili zatrudnienia – formalnie (według treści sporządzonej na piśmie umowy o
pracę) na stanowisku technika doradcy do spraw gospodarstw wiejskich i
agroturystyki w Rejonowym Zespole Doradców w Ł., za wynagrodzeniem 1.500 zł -
powódka faktycznie nie wykonywała obowiązków przypisanych do tego stanowiska,
ponieważ niezwłocznie po zatrudnieniu (od następnego dnia po zatrudnieniu)
powierzono jej pełnienie obowiązków kierownika Rejonowego Zespołu Doradców w
Ł. Oddział K., przy czym z tytułu pełnionej funkcji kierownika pracodawca przyznał
powódce dodatek funkcyjny w wysokości 40% najniższego wynagrodzenia. Stan
14
taki - powierzenia powódce pełnienia obowiązków kierownika rejonowego zespołu
doradców za wynagrodzeniem obejmującym dodatek funkcyjny - trwał
nieprzerwanie od 20 lipca 2007 r. do 30 czerwca 2008 r., kiedy to pracodawca
„odwołał” powódkę ze stanowiska osoby pełniącej obowiązki kierownika
Rejonowego Zespołu Doradców w Ł. Oddział K. Powierzenie powódce obowiązków
innych niż przewidziane w umowie o pracę odbywało się albo na podstawie art. 42
§ 4 k.p., albo – po upływie przewidzianego w tym przepisie okresu trzech miesięcy
w roku kalendarzowym – za zgodą powódki, na zasadzie zgodnego porozumienia
stron. Przez wiele miesięcy od lipca 2007 r. do kwietnia 2008 r. - powierzanie
powódce obowiązków kierownika rejonowego zespołu doradców odbywało się na
czas oznaczony, ale od 1 maja 2008 r. pracodawca powierzył powódce za jej zgodą
pełnienie obowiązków kierownika bezterminowo (na czas nieoznaczony).
Powyższe ustalenia faktyczne pozwalają na ocenę, że od chwili zawarcia
umowy o pracę powódce nieprzerwanie powierzano inną pracę niż określona w
umowie o pracę – nie może bowiem ulegać jakiejkolwiek wątpliwości, że obowiązki
pracownicze przypisane do stanowiska kierownika rejonowego zespołu doradców
były inne od obowiązków przypisanych do stanowiska technika doradcy do spraw
gospodarstw wiejskich i agroturystyki. Na tym ostatnim stanowisku powódka, w
czasie zatrudnienia u pozwanego, faktycznie w ogóle nie świadczyła pracy.
Powierzenie powódce na wiele miesięcy – najpierw na czas oznaczony, a
następnie (od 1 maja 2008 r.) bezterminowo, na czas nieoznaczony - innej pracy
niż określona w zawartej na piśmie umowie o pracę, w szczególności powierzenie
jej innego stanowiska niż przewidziane w umowie o pracę, wiązało się też z
powierzeniem jej innych czynności (zadań) i z innym zakresem odpowiedzialności
w porównaniu do zakresu czynności (zadań) i odpowiedzialności wynikających z
zawartej umowy o pracę. Początkowo powierzenie innych obowiązków (innej pracy)
niż wynikające z umowy o pracę odbywało się na podstawie art. 42 § 4 k.p. -
zgodnie z którym możliwe jest powierzenie pracownikowi, w przypadkach
uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o
pracę na okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie
powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika - a
15
następnie na zasadzie porozumienia stron (za zgodą powódki – jak to ujął Sąd
Okręgowy).
W opisanych okolicznościach faktycznych, zmiana stanowiska pracy w
stosunku do przewidzianego w umowie o pracę, która nastąpiła niezwłocznie po
zwarciu tej umowy i trwała nieprzerwanie przez prawie rok, zmiana zakresu
obowiązków, zadań i odpowiedzialności powódki, a także zmiana wysokości
wynagrodzenia w stosunku do uzgodnionego w umowie zawartej na piśmie, mogła
zostać potraktowana jako w istocie dorozumiana (art. 60 k.c. w związku z art. 300
k.p.) zmiana treści łączącego strony stosunku pracy. Przyjęcie takiej oceny
zachowań stron (złożonych przez nie w sposób dorozumiany oświadczeń woli)
prowadzi do wniosku, że ukształtowanie nowej treści stosunku pracy („odwołanie”
powódki ze stanowiska osoby pełniącej obowiązki kierownika rejonowego zespołu
doradców) wymagało – w razie jednostronnej decyzji pracodawcy o rezygnacji z
dalszego powierzania powódce obowiązków kierownika rejonowego zespołu
doradców – dokonania w stosunku do niej wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 §
1 k.p.) lub zawarcia przez strony stosunku pracy porozumienia (art. 11 k.p.)
dotyczącego powierzenia powódce obowiązków przewidzianych w pierwotnej
(zawartej na piśmie) umowie o pracę za wynagrodzeniem przewidzianym w tej
umowie lub innych niż obowiązki kierownika rejonowego zespołu doradców.
Powierzenie pracownikowi innej pracy niż określona w umowie o pracę może
nastąpić - według art. 42 § 4 k.p. - na okres do trzech miesięcy w roku
kalendarzowym. Powierzenie pracownikowi innej pracy na okres dłuższy niż trzy
miesiące w roku kalendarzowym wymaga albo akceptacji pracownika (powódka
taką zgodę każdorazowo wyrażała), albo formalnego uregulowania statusu
pracownika w odniesieniu do treści umowy o pracę – przez określenie w aneksie do
umowy o pracę nowego zakresu zadań, obowiązków i odpowiedzialności (także
wysokości wynagrodzenia), albo nawet wypowiedzenia zmieniającego warunki
pracy w trybie art. 42 § 1-3 k.p. Jeżeli powódka akceptowała wydłużony ponad trzy
miesiące (a ostatecznie - od 1 maja 2008 r. - bezterminowy) okres powierzenia jej
obowiązków innych niż określone w umowie o pracę (powierzenia jej bezterminowo
innej pracy niż określona w umowie o pracę) i nadal, po upływie trzech miesięcy
przewidzianych w art. 42 § 4 k.p., wykonywała obowiązki kierownika rejonowego
16
zespołu doradców, to należało starannie i wnikliwie rozważyć, czy w rozpoznawanej
sprawie nie doszło w sposób dorozumiany (art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.) do
zawarcia przez strony – powódkę i pozwanego - porozumienia zmieniającego
warunki pracy powódki w części dotyczącej stanowiska pracy, obowiązków
pracowniczych i wynagrodzenia.
W opisanych okolicznościach sprawy uzasadniony jest kasacyjny zarzut
naruszenia przede wszystkim art. 60 k.c. i art. 65 k.c. w związku z art. 300 k.p., a w
rezultacie także art. 42 § 1 k.p. w wyniku pominięcia rzeczywistej woli stron
stosunku pracy i skutku czynności prawnych dokonanych pomiędzy nimi.
Naruszenie art. 60 k.c. i 65 k.c. w związku z art. 300 k.p. przez ich
niezastosowanie nastąpiło w wyniku bezkrytycznego przyjęcia przez Sąd
Okręgowy, że powierzenie pracownikowi już następnego dnia po jego zatrudnieniu
innej pracy niż wynikająca z umowy o pracę (wykonywania pracy na innym
stanowisku niż określone w umowie o pracę) i utrzymywanie tego stanu za zgodą
pracownika przez cały okres zatrudnienia nie rodzi skutku w postaci dorozumianej
modyfikacji treści stosunku pracy, która jest zgodna z faktycznie pełnionymi przez
pracownika obowiązkami i wiążącym się z tym wynagrodzeniem, a nie z treścią
formalnych postanowień pierwotnie zawartej na piśmie umowy o pracę. W
następstwie tego doszło do błędnego założenia Sądu Okręgowego, że pozbawienie
pracownika faktycznie wykonywanej przez cały czas zatrudnienia funkcji
kierowniczej oraz łączącego się z tym wyższego wynagrodzenia nie wymaga
wypowiedzenia zmieniającego dokonanego na zasadzie art. 42 § 1 i 2 k.p., a w
konsekwencji zastosowania art. 22 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie powiatowym
przewidującego konieczność uzyskania uprzedniej zgody rady powiatu na
wypowiedzenie zmieniające warunki zatrudnienia radnemu powiatu.
Dotychczasowe ustalenia faktyczne pozwalają na materialnoprawną ocenę, że w
wyniku dorozumianego porozumienia stron stosunku pracy stanowiskiem pracy
powódki wynikającym ze zmienionej treści umowy o pracę stało się stanowisko
kierownika rejonowego zespołu doradców. Takie przekształcenie treści stosunku
pracy powódki mieściło się w ramach autonomii stron w kształtowaniu treści
stosunku pracy (art. 3531
k.c. w związku z art. 300 k.p.). Od chwili zawarcia
dorozumianego porozumienia pracodawca mógł „odwołać” powódkę ze stanowiska
17
kierownika rejonowego zespołu doradców wyłącznie w drodze wypowiedzenia
zmieniającego warunki pracy i płacy (art. 42 § 1 k.p.) ze wszystkimi
konsekwencjami dotyczącymi zachowania wymagań formalnych takiego
oświadczenia (art. 30 § 4 k.p.) oraz uzyskania ewentualnej zgody odpowiedniej
rady na rozwiązanie umowy o pracę z radnym (art. 22 ust. 1 i 2 ustawy o
samorządzie powiatowym).
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą skargę kasacyjną
podziela pogląd wyrażony w wyroku z 13 grudnia 2005 r., II PK 103/05
(LexPolonica Nr 395123), zgodnie z którym wypowiedzenie zmieniające nie jest
wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych
potrzebami pracodawcy, pracy innej niż określona w umowie o pracę, ale tylko na
okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym; jeżeli po upływie
trzymiesięcznego okresu pracownik nadal wykonuje obowiązki pracownika
delegowanego i stan ten akceptuje, to można przyjąć, że doszło w sposób
dorozumiany do zawarcia porozumienia zmieniającego warunki pracy (art. 60 k.c. w
związku z art. 300 k.p.).
Nie stanowi przeszkody do przyjęcia, że doszło do opisanej modyfikacji
treści stosunku pracy łączącego strony i zatrudnienia powódki na stanowisku
kierownika Rejonowego Zespołu Doradców w Ł., brak odpowiedniego
wykształcenia powódki. Ryzyko powierzenia pracownikowi, zatrudnionemu na
podstawie umowy o pracę, pracy na stanowisku, do którego objęcia nie ma on
odpowiednich kwalifikacji, wykształcenia lub przygotowania zawodowego, może
obciążać wyłącznie pracodawcę, a nie pracownika. Pracownik nie może ponosić
negatywnych konsekwencji podjętej przez pracodawcę próby obejścia prawa (w
tym konkretnym przypadku - przepisów dotyczących kwalifikacji wymaganych na
stanowisku kierowniczym), polegającej na zatrudnieniu pracownika na innym
stanowisku (niewymagającym takich kwalifikacji) z jednoczesnym „powierzeniem”
mu na czas nieoznaczony, niezwłocznie po zatrudnieniu, wykonywania obowiązków
przypisanych do stanowiska kierowniczego. Wyłącznie pracodawcę obciąża ryzyko
zatrudnienia pracownika na stanowisku pracy, do zajmowania którego nie ma on
wymaganych kwalifikacji zawodowych. Żądanie przywrócenia do pracy na
poprzednich warunkach zgłoszone przez pracownika podlegającego szczególnej
18
ochronie, który nie miał kwalifikacji zawodowych koniecznych do wykonywania
pracy na stanowisku zajmowanym przed wypowiedzeniem, nie jest nadużyciem
przez pracownika prawa podmiotowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca
2005 r., II PK 360/04, OSNP 2006 nr 7-8, poz. 110, OSP 2006 nr 9, poz. 100, z
glosą aprobującą K.Wilk).
Powołana przez Sąd Okręgowy uchwała siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z 21 grudnia 1978 r., V PZP 6/78 (OSNCP 1979 nr 3, poz. 43), nie
ma w rozpoznawanej sprawie zastosowania. Nie dlatego, że została podjęta ponad
trzydzieści lat temu, w innych warunkach społeczno-ekonomicznych, ale dlatego,
że dotyczy zasadniczo odmiennego stanu faktycznego niż ustalony w
rozpoznawanej sprawie. Uchwała ta została podjęta jako odpowiedź na tzw.
abstrakcyjne pytanie prawne, a mianowicie w wyniku wniosku Prokuratora
Generalnego PRL, skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do
rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Sądu Najwyższego, o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące
pytanie prawne: "Czy w świetle przepisu § 4 ust. 5 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 20 września 1974 r. w sprawie zasad i trybu określania kierowniczych i
innych samodzielnych stanowisk pracy dla celów związanych z uprawnieniem do
oddzielnego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz do ustalenia
czasu trwania okresu próbnego (Dz. U. Nr 37, poz. 215) pracownikowi, któremu
zakład pracy powierzył pełnienie obowiązków na kierowniczym lub samodzielnym
stanowisku pracy albo zastępstwo pracownika zatrudnionego na takim stanowisku,
nie określając terminu, przez jaki ma pełnić powierzone obowiązki lub zastępstwo,
należy wypowiedzieć warunki pracy i płacy przy odwołaniu od dalszego pełnienia
powierzonych obowiązków, czy też pracownika takiego można odwołać w każdym
czasie bez stosowania wypowiedzenia zmieniającego ?". W pytaniu tym chodziło
jednoznacznie o czasowe powierzenie pracownikowi pełnienia obowiązków na
stanowisku kierowniczym lub innym stanowisku samodzielnym w związku brakiem
obsadzenia tego stanowiska albo o czasowe zastępstwo pracownika zatrudnionego
na takim stanowisku w sytuacji, gdy dla obu stron stosunku pracy było oczywiste,
że powierzenie pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym jest
19
przejściowe, a pracownik musi się liczyć z możliwością odwołania go w każdym
czasie z tego stanowiska.
W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wyjaśnił, że nic nie stoi na
przeszkodzie, aby pracodawca powierzył zatrudnionemu pracownikowi - za jego
zgodą – z a s t ę p c z o pełnienie obowiązków na kierowniczym lub samodzielnym
stanowisku albo z a s t ę p s t w o pracownika zatrudnionego na takim stanowisku,
nawet na czas przekraczający trzy miesiące. Po zakończeniu zastępczego
pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym lub innym samodzielnym, albo
czasowego zastępstwa na takim stanowisku, pracownikowi przysługuje
wynagrodzenie ustalone w zawartej z nim umowie o pracę na stanowisku
zajmowanym przed powierzeniem mu pełnienia obowiązków lub czasowego
zastępstwa na stanowisku kierowniczym. Powierzenie tego rodzaju obowiązków ma
z istoty charakter przejściowy, choćby jego końcowy termin nie został przez strony
oznaczony. Wobec tego, że między stronami nie dochodzi ani do zawarcia nowej
umowy o pracę (na stanowisku kierowniczym), ani do istotnej zmiany umowy
dotychczasowej, powrót pracownika na stanowisko określone w umowie
dotychczasowej nie wymaga zastosowania wypowiedzenia zmieniającego.
Podejmując się zastępczego pełnienia funkcji kierowniczych, pracownik wie, że nie
są to jego stałe funkcje i liczy się z koniecznością powrotu na stanowisko
dotychczasowe.
Z przytoczonych fragmentów uzasadnienia uchwały z 21 grudnia 1978 r., V
PZP 6/78, wynika, że Sąd Najwyższy rozważał zagadnienie czasowego
zastępczego powierzenia pracownikowi na pewien czas funkcji kierowniczych, a nie
sytuację, w jakiej znalazła się powódka, której nie powierzono czasowego,
przejściowego zastępstwa na stanowisku kierownika Rejonowego Zespołu
Doradców w Ł., lecz zatrudniono ją de facto na tym stanowisku od samego
początku, a jedyną przyczyną przyjęcia konstrukcji powierzenia jej obowiązków
kierownika, a nie zatrudnienia na stanowisku kierownika, było nieposiadanie przez
nią wymaganego na tym stanowisku wyższego wykształcenia oraz odpowiedniego
stażu pracy.
20
Skoro uzasadnione okazały się zarzuty naruszenia art. 42 k.p. oraz art. 60
k.c. i 65 k.c. w związku z art. 300 k.p. w opisanym powyżej kontekście, skarga
kasacyjna podlegała uwzględnieniu.
W tej sytuacji rozważanie przez Sąd Najwyższy pozostałych zarzutów skargi
kasacyjnej było zbędne. Należy jedynie zauważyć, że obszerne i szczegółowe
uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wymagania przewidziane w art. 328 § 2
k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c., a Sąd Okręgowy odniósł się do wszystkich
zarzutów apelacyjnych (to, że ich nie podzielił, nie oznacza, że się do nich nie
ustosunkował).
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy stanowczego ustalenia wymaga, czy
powódka w chwili „odwołania” jej ze stanowiska kierownika Rejonowego Zespołu
Doradców w Ł. była radną gminy, czy radną powiatu, ponieważ Sąd Okręgowy
rozważając podleganie powódki szczególnej ochronie przed rozwiązaniem z nią
stosunku pracy, raz powołuje art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie gminnym, innym razem art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r.
o samorządzie powiatowym. Przepisy te mają, co prawda, analogiczną treść, tym
niemniej okoliczność podlegania powódki ochronie według jednego z tych
przepisów - jako istotna dla rozstrzygnięcia sprawy – wymaga stanowczego
ustalenia i rozstrzygnięcia. Według art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym,
rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której
jest członkiem. Rada gminy odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z
radnym, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z
wykonywaniem przez radnego mandatu. Z kolei art. 22 ust. 2 ustawy o
samorządzie powiatowym stanowi, że rozwiązanie z radnym stosunku pracy
wymaga uprzedniej zgody rady powiatu, której radny jest członkiem. Rada powiatu
odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli podstawą
rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego
mandatu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało przesądzone, że przepisy te
mają zastosowanie także do wypowiedzenia zmieniającego warunki zatrudnienia
radnego (art. 42 § 1 k.p.).
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na
podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.
21
/tp/