Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 20 stycznia 2010 r., III CZP 115/09
Sędzia SN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Wojciech Katner
Sędzia SN Grzegorz Misiurek
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku "T.B.o.N.Y.M." w N.J. (USA) przy
uczestnictwie "F.W.P.Ł." S.A. w Ł. o wszczęcie wtórnego postępowania
upadłościowego, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu
20 stycznia 2010 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w
Rzeszowie postanowieniem z dnia 2 września 2009 r.:
"Czy wynikający z odesłania na podstawie art. 29 "b" Rozporządzenia Rady
(WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania
upadłościowego (Dz.U.UE.L.00.160.1) krąg podmiotów uprawnionych do wszczęcia
wtórnego postępowania upadłościowego zakreśla art. 20 ustawy z dnia 28 lutego
2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.), czy też
art. 407 ww. ustawy?"
podjął uchwałę:
Krąg podmiotów uprawnionych do wszczęcia wtórnego postępowania
upadłościowego zakreśla art. 407 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo
upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.).
Uzasadnienie
Zagadnienie prawne powstało przy rozpoznaniu przez Sąd Okręgowy
zażalenia na postanowienie oddalające wniosek o wszczęcie w Polsce wtórnego
postępowania upadłościowego. Z wnioskiem takim wystąpił wierzyciel z siedzibą w
Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, powołując się na fakt ogłoszenia w
stosunku do dłużnika głównego postępowania upadłościowego we Francji na
podstawie art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady WE nr 1346/2000 z dnia 2 maja 2000 r.
w sprawie postępowania upadłościowego (Dz.Urz. WE L 160 z dnia 30 czerwca
2000 r. ze zm., polska wersja: wydanie specjalne Dz.Urz. U.E., rozdział 19, s. 191
ze zm. i sprost. – dalej: "rozporządzenie") i wskazując, że polskie sądy mają
jurysdykcję krajową do otwarcia wtórnego postępowania upadłościowego zgodnie z
art. 3 ust. 2 rozporządzenia. Wierzyciel podniósł, że wszczęcie w Polsce wtórnego
postępowania upadłościowego ma uzasadnienie w art. 27 rozporządzenia, a swoją
legitymację do wszczęcia tego postępowania wywiódł z art. 20 ustawy z dnia 28
lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm. –
dalej: "Pr.u.n."), w związku z art. 29 lit. b rozporządzenia. Sąd Rejonowy, oddalając
wniosek, miał na względzie treść art. 407 Pr.u.n., w świetle którego wszczęcie
wtórnego postępowania upadłościowego może nastąpić na wniosek wierzyciela,
który ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce.
Rozpoznając zażalenie na postanowienie Sądu pierwszej instancji Sąd
Okręgowy powziął wątpliwość co do tego, czy w kontekście art. 29 lit. b
rozporządzenia krąg osób uprawnionych w Polsce do wszczęcia wtórnego
postępowania upadłościowego określać należy na podstawie art. 20 ustawy, czy też
miarodajny jest w tym względzie art. 407 Pr.u.n.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 20 Pr.u.n. określa w sposób generalny, kto może złożyć wniosek o
ogłoszenie upadłości, przyznając legitymację do złożenia wniosku każdemu z
wierzycieli dłużnika. Z kolei art. 407 ust. 1 Pr.u.n. reguluje legitymację czynną do
złożenia wniosku o wszczęcie w Polsce wtórnego postępowania upadłościowego,
ograniczając tę legitymację tylko do wierzycieli, którzy mają miejsce zamieszkania
lub siedzibę w Polsce. Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z zasadą lex specialis
derogat generali w zakresie wtórnego postępowania upadłościowego zastosowanie
ma art. 407 ust. 1, a nie art. 20 Pr.u.n.
Zgodnie z art. 378 ust. 1 Pr.u.n., przepisów z zakresu międzynarodowego
postępowania upadłościowego nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa,
której Polska jest stroną, albo prawo organizacji międzynarodowej, której Polska
jest członkiem, stanowi inaczej. Stosowanie zatem art. 20 ustawy przy ocenie
legitymacji do wszczęcia wtórnego postępowania upadłościowego wchodziłoby w
grę tylko wówczas, gdyby umowa międzynarodowa albo prawo organizacji
międzynarodowej wyłączało dopuszczalność odrębnej regulacji przez prawo
wewnętrzne kręgu podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem w takim
postępowaniu, od uregulowania dotyczącego postępowania upadłościowego w
ogólności.
Od czasu przystąpienia do Unii Europejskiej obowiązują Polskę przepisy
rozporządzenia. Na mocy art. 28 rozporządzenia, jeżeli jego przepisy nie stanowią
inaczej, wtórne postępowanie upadłościowe podlega prawu państwa
członkowskiego, na terytorium którego zostało ono wszczęte. W art. 29 określono
podmioty uprawnione do złożenia wniosku o wszczęcie wtórnego postępowania
upadłościowego; podmiotami takimi są syndyk postępowania głównego oraz każda
inna osoba lub organ, której prawo do złożenia przedmiotowego wniosku wynika z
przepisów prawa państwa wszczęcia postępowania wtórnego. Z art. 29
rozporządzenia wynika wprost odesłanie do przepisów krajowych dotyczących
wszczęcia postępowania wtórnego, a więc w przypadku Polski do art. 407 Pr.u.n.
Wyraźne rozdzielenie pojęcia postępowania głównego i postępowania wtórnego
występuje w polskiej wersji językowej rozporządzenia, a także w wersji niemieckiej i
litewskiej. W innych wersjach językowych rozporządzenia mówi się ogólnie o
postępowaniu upadłościowym. Należy zauważyć, że pojęcie wtórnego
postępowania upadłościowego występuje tylko w niektórych państwach
członkowskich Unii. Z tego faktu wynikają różnice terminologiczne poszczególnych
wersji językowych rozporządzenia, w żadnym jednak razie nie ma podstaw do
przyjmowania, że przepisy rozporządzenia zakazują regulowania legitymacji
czynnej we wtórnym postępowaniu upadłościowym odmiennie niż w postępowaniu
głównym. W państwach członkowskich, w których nie ma odrębnych przepisów
określających, kto może wystąpić z wnioskiem o wszczęcie wtórnego postępowania
upadłościowego, stosuje się ogólne przepisy o upadłości. Obowiązująca w Polsce
ustawa odmiennie określa legitymację do wszczęcia głównego postępowania
upadłościowego (art. 20) i do wszczęcia wtórnego postępowania (art. 407), dlatego
według polskiej wersji językowej art. 29 rozporządzenia uzasadnione jest odesłanie
do przepisów o wtórnym postępowaniu upadłościowym, a nie do przepisów o
postępowaniu upadłościowym w ogólności.
Z tych względów na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozstrzygnął
przedstawione zagadnienie prawne, jak w uchwale.